تعزيه سيار اراک ، مرثيه‌ای به بلندای قدمت اين شهر
تعزیه سیار اراک یکی از زیباترین جلوه‌های هنر عاشورایی است که خوشبختانه در سال‌های اخیر احیا شدهاست.
این تعزیه که جلوه‌های زیبای هنری و آئینی دارد، بیش از ۱۰۰ سال است که در بازار تاریخی اراک برگزار می‌شود و تعزیه‌خوان‌ها در نقش‌های مختلف مصائب روز عاشورا را به نمایش می‌گذارند.
تعزیه نمایش هنری مذهب شیعه است که عمدتاً بیانگر حادثه عاشورا و شرح به شهادت رسیدن سیدالشهدا (ع) و یاران ایشان در دهم محرم سال ۶۱ هجری است. اگرچه در باب پیشینه این هنر نمایشی مذهبی برخی نظریات ارائه شده و به برخی شواهد تاریخی پرداخته شده است؛ لکن شکل رسمی و آشکار این سوگواری، به روایت ابن‌کثیر، برای نخستین بار در زمان حکمرانی دودمان ایرانی شیعه مذهب آل‌بویه صورت گرفته است. در دوره صفویه بیشترین حمایت از آن صورت گرفت و به شکوفایی رسید و دوره قاجار و عصر ناصرالدین‌شاه عصر طلایی و نقطه عطفی در شکل‌گیری و نهادینه شده هنر تعزیه در ایران است. تکیه دولت تهران در این دوره برای اجرای هنر نمایشی تعزیه احداث شد.
استان مرکزی یکی از نقاط قابل‌توجه در زمینه تعزیه‌خوانی در سطح کشور محسوب می‌شود و در شهرهای اراک و تفرش هنر تعزیه‌خوانی رواج گسترده‌ای داشته و دارد. در شهر تفرش تکایای چندی ازجمله تکیه ششناو، تکیه خلچان و تکیه زاغرم احداث شده و این شهر را به یکی از مشهورترین شهرهای ایران در زمینه مراسم عزاداری و برپایی تعزیه تبدیل نموده است.
این نوع تعزیه شامل چند گروه تعزیه‌خوان بوده که هر گروه تعزیه‌خوان، در حال حرکت، بخشی از مجلس تعزیه را اجرا می‌نماید به‌طوری‌که تماشاگران در طول راسته بازار ایستاده و هر یک از گروه‌ها بخش‌هایی از تعزیه را اجرا نموده و ادامه تعزیه را گروه عقبی ایشان برای تماشاگران اجرا می‌کند. پیشاپیش تعزیه‌خوانان، عزاداران دیگری به ترتیب زیر درحرکت‌اند:
– طلیعه‌داران که حدوداً ۱۰۰ نفر که همگی از بزرگ و کوچک پرچم‌هایی را با خود حمل و وارد بازار می‌شوند.
– ریش‌سفیدان که حدوداً ۵۰ نفر از معتمدان که در ردیف‌های ۸ یا ۹ نفرِی وارد بازار می‌شوند.
– چاووشی‌خوان: چاووشی‌خوان شخصی است که با لباس عربی و لهجه غم‌انگیز چاووشی می‌خواند و بعد از او نقاره خوان‌ها دستگاه وارد می‌شوند.
– شترسواران شامل ۸ نفر شتر که با فرش‌های قیمتی و پارچه‌های زری و ترمه تزیین‌شده و دو شتر اول نوازنده سرنا را حمل می‌کند و ۶ شتر بعدی با دهل طبل می‌نوازند و آهنگ خاص حزن‌انگیزی را اجرا می‌کنند. همگی آن‌ها به شکل سربازان قدیمی آراسته شدند و رنگ لباس آن‌ها قرمز است.
– پرچم‌داران و چهلچراغ گردانان که برای ایجاد فضای فاصله وارد می‌شوند.
– تعزیه‌خوان‌ها که برای اجرای بخشی از تعزیه وارد بازار می‌شوند.
– پشت سر تعزیه‌خوانان نیز برای ایجاد فاصله چهلچراغ گردانان و پرچم‌داران وارد بازار می‌شوند.
تعزیه سیار اراک در طول حیات ۲۰۰ ساله بازار تاریخی اراک برگزار می‌شده است. نمایش تعزیه سیار اراک در دهه اول محرم اجرا می‌شده که در سال‌های اخیر به همت علاقه‌مندان به میراث عاشورایی احیا شده و در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.