آرامگاه علاءالدوله؛ قدیمی‌ترین اثر ثبت ملی در ورامین

به گزارش ایرنا، برج آرامگاهی علاء الدوله ورامین به عنوان یکی از آثار شاخص معماری استان تهران است که به دلیل دفن سیدعلاء‌الدین از نوادگان امام زین‌العابدین(ع) به این نام شناخته می‌شود.

سید علاء الدین حاکم ری بوده و نسب آن به حضرت زین العابدین (ع) می رسد و پس از مرگ در مرکز شهر ورامین به خاک سپرده شده و سپس بر روی مزار او، برجی را بنا کرده اند که از نظر معماری کاملا منحصر به فرد بوده و سبک معماری آن چشم نواز است.

این برج یکی از قدیمی ترین نمونه برج های آرامگاهی کشور است که در فاصله زمانی سده هفتم هجری قمری ساخته شده است.

یکی از منحصر به فرد ترین مسائل مربوط به ساخت این برج ، تزئینات خارجی آن است که به وسیله کاشی های فیروزه ای و شمسه های آجری که از اختلاط رنگ های فیروزه ای ، لاجوردی و آجری رنگ تشکیل شده پوشیده شده است.

این برج از خارج به صورت آجری و ۳۲ ترکی می باشد و از داخل کاملا دایره‌ای است.
پایه برج بر روی پایه مدور آجری بنا شده که متشکل از ۹ ردیف آجر است و نوک دندانه ها مماس بر دایره قاعده قرار دارد .

ارتفاع بنا از کف سردابه تا آخر آن ۲۷ متر است ولی حرکت عمودی دندانه ها ، آن را مرتفع تر نشان می دهد.

گنبد این برج ۲ پوششی است ، گنبد داخلی نیمه بیضوی است و بدون واسطه بر روی بدنه واقع شده است و پوشش خارجی که آجری است به واسطه سه کنج‌های بدنه بر روی پرده ها و دندانه های بدنه واقع شده است.
آجر چینی گنبد خارجی به صورت معمولی و رگ چین اجرا شده و تنها در رأس، ناحیه ای با طرح جناغی است که از فرو رفتگی بعضی از آجرها پدید آمده است.

در بالای سقف روزنه ای به منظور تأمین روشنایی و تهویه بنا بین سقف بیرونی و داخلی تعبیه شده است .

در قسمت غربی این برج ، کمی پائین تر از مخروط سقف دریچه ای با قوس جناغی بر روی یکی از دندانه ها ساخته شده که این دریچه ورودی پلکانی مارپیچی است در ضخامت دیوار برج ساخته شده و در فاصله بین دو پوش گنبد ختم می شود .

استفاده از کاشی‌های فیروزه‌ای‌ رنگ و استفاده از شمسه‌های آجری که از ترکیب رنگ‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و آجری تشکیل شده ترکیبی بی‌نظیر و زیبا به این بنا بخشیده‌اند.
آجر در این سازه بیشترین استفاده را دارد و تقریبا تمام سطح آن آجرکاری است و در حاشیه‌ی بالای نما نیز از کاشی‌های آبی برای تزئین بیشتر استفاده شده است.

برای خروج و ورود به این برج می‌توان از دو ورودی تعبیه شده در شمال و جنوب آن استفاده کرد.

در زیر اتاق برج سردابه ای وجود دارد که پائین تر از سطح زمین واقع شده است که از نظر نقشه ، دارای طرح چالیپا است و داخل دایره سطح قرار گرفته است. ارتفاع این سردابه ۱۹۲ سانتی متر است.

یکی از مشکلات این برج، محصور شدن در حصار بنرهای تبلیغاتی است که دور تا دور این اثر تاریخی را فرا گرفته است، مشکلی که تجمع افراد دستفروش نیز به آن افزوده شده و در ساعات بعدازظهر، مناظر ناخوشایندی از تجمع افراد متخلف در مقابل این اثر تاریخی به وجود می‌آورد.

به‌سازی و آزادسازی حریم برج اولویت میراث فرهنگی است

رئیس دفتر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ورامین گفت: برج آرامگاهی علاءالدوله و مسجد جامع تاریخی ورامین، در امتداد یکدیگر، محور فرهنگی شهرستان ورامین را تشکیل می‌دهند که به‌سازی و آزاد سازی حریم آن اولویت میراث فرهنگی است.

ژیلا خدادادی افزود: مهمترین اصل در رونق بخشیدن به یک اثر تاریخی، آزاد سازی حریم به منظور جلوه بصری آن اثر است از این رو با برگزاری جلسات کارشناسی تلاش شده تا بر اساس مطالعات گروه کارشناسی متشکل از میراث فرهنگی، شهرداری و اداره اوقاف وامرو خیریه، کار به‌سازی و آزاد سازی حریم این برج انجام شود.

اولویت گردشگران خارجی بازدید از برج علاءالدوله است

کارشناس تاریخ شهرستان ورامین نیز در خصوص برج علاءالدوله گفت: بنای منحصر به فرد این برج آرامگاهی باعث شده تا اولویت گردشگرانی که طی سال‌های گذشته به ورامین سفر کرده‌اند، بازدید از این اثر منحصر به فرد تاریخی باشد.

محمدرضا تاجیک افزود: طی دو سال گذشته و با همکاری مرکز ورامین شناسی شهرداری ورامین علاوه بر گردشگران داخلی، گردشگران و جهانگردانی از کشورهای چین، کره جنوبی، مالزی، آمریکا، آلمان، هلند، ترکیه، ایتالیا، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، دانمارک، استرالیا و کانادا در قالب تورهای گردشگری و سفرهای شخصی با حضور در برج علاءالدوله ورامین، از این اثر تاریخی بازدید کردند.

وی گفت: تا سال ۹۷ توسط مرکز ورامین شناسی حوزه معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری ورامین و با همکاری اداره میراث فرهنگی شهرستان ورامین ، دومین موزه مردم شناسی شهرداری در بنای تاریخی برج علاءالدوله بنا شد و آثار حوزه مردم شناسی و زندگی سنتی و قدیم ورامین اهدایی استاد محمد امینی ، مرحوم مصطفی خانی پلنگ

دره و اعتماد امیری در این موزه به نمایش درآمده بود که به دلیل برخی از مشکلات این مرکز تعطیل شد.

این اثر منحصر به فرد تاریخی در تاریخ ۱۵/۱۰/۱۳۱۰ به شماره ۱۷۵در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ورامین با ۷۸ اثر ثبت ملی شده در ۳۵ کیلومتری جنوب‌شرق تهران واقع شده است.

منبع:ایرنا