مجموعه تاریخی مفخم نماد گردشگری خراسان شمالی می‌شود

حبیب یزدان‌پناه روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: یکی از اهداف اجرای این طرح ایجاد مرکزی پویا و سرزنده اجتماعی و اقتصادی شهری و  ساخت محلی مناسب در خور برای عرضه و ارائه سوغات و صنایع دستی استان است.

وی افزود: با اجرای این طرح شرایط مناسب مکانی برای صنعتگران و هنرمندان فراهم می شود و چشم اندار اقتصادی آن ایجاد اشتغال پایدار در حوزه گردشگری، ایجاد ظرفیت‌های بالقوه در حوزه خدمات اقامتی پذیرایی است که جای خالی آن در استان به شدت احساس می شود.

وی با اشاره به اقداماتی که در راستای طرح احیا و بازآفرینی مجموعه مفخم بجنورد انجام شده است، گفت: کلنگ اجرای این پروژه با مشارکت سرمایه گذار بخش خصوصی و با هدف توسعه همه جانبه استان به زودی بر زمین خواهد خورد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی افزود: احیا و بازآفرینی مجموعه فرهنگی تاریخی مفخم طرحی بود که در سال های گذشته بارها مطرح و تصمیماتی نیز در راستای اجرای آن گرفته شد اما در نهایت با حضور استاندار، اجرای این طرح به شکل جامع و کامل حالت جدی تری به خود گرفت.

وی با اشاره به جای خالی مرکزی جامع و جاذب برای گردشگران در خراسان شمالی افزود: مجموعه مفخم بجنورد به لحاظ مساحت بسیار نزدیک به میدان نقش جهان اصفهان است و در طرح بازآفرینی آن نیز علاوه بر کاربری های فرهنگی و تاریخی مجموعه ابعاد اقتصادی و اجتماعی آن نیز در گرفته شده است که تحقق آن یکی از کمبودهای بزرگ استان در این زمینه را رفع خواهد کرد.

وی با بیان اینکه مجموعه افکار عمومی و هم افزایی بین دستگاه ها و همکاری برای اجرایی شدن این امر به خوبی شکل گرفته است، اظهار داشت: البته در مسیر اجرای این طرح،  وجود فضای درمانی بیمارستان سابق امام رضا(ع) در عرصه اثر تاریخی و وقفی بودن آن، چالشی به وجود آورد زیرا امکان تخریب این فضا در آینده به دلیل فرسودگی وجود دارد و از دیگر سو قانون، امکان و اجازه نوسازی و بهسازی این ساختمان را نمی دهد.

یزدان پناه افزود: برای رفع این چالش، سرمایه گذار مکلف به ایجاد فضای درمانی جدید در همان نقطه از شهر شده بود تا همزمان با اجرای فازهای نخست طرح، مرکز درمانی مجهز و با امکاناتی به‌روز نیز تحویل مردم شهر بجنورد با حفظ موضوع وقفی بودن آن شود اما علی رغم پیگیری های استانداری، پاسخی از سوی وزارت بهداشت دریافت نشد و در نهایت بیمارستان امام رضا(ع) در این طرح به  شکل کنونی باقی می ماند.

یزدان پناه خاطر نشان کرد: حضور سرمایه گذار بخش خصوصی بهترین فرصت است تا داشته های استان خود را ارتقا ببخشیم و از آن در راستای توسعه پایدار بهره ببریم.

وی با بیان این که اجرای ضوابط تعیین عرصه و حریم شان یک اثر تاریخی را حفظ می کند و تدابیری را برای حفظ و گسترش آثار تاریخی در اختیار متولیان قرار می دهد گفت: در مجموعه مدیریت شهری نباید به فکر توسعه مقطعی باشیم و باید به مفهوم توسعه پایدار فکر کنیم.

یردان پناه افزود: در عین حال شاید بتوانیم در همان نقطه از شهر بیمارستان دیگری بسازیم اما اثر تاریخی مفخم بجنورد به بافت و جغرافیا محل کنونی خود تعلق دارد و باید به شکل کنونی خود، آن را حفظ و مرمت کنیم و هم چنین بخش هایی از آن را که در دوران های مختلف به خاطر سوء مدیریت تخریب شده اند احیا و به مجموعه تاریخی شهر بجنورد بازگردانیم تا آیندگان نیز بتوانند از آن منتفع شوند.

وی با اشاره به آثار اجتماعی این طرح اظهار داشت: وجود تعدادی از منازل مسکونی در عرصه و حریم اثر تاریخی مفخم، مردم را دچار مشکلاتی کرده زیراکه سال های سال است امکان بهسازی و نوسازی منازل خود را ندارند و اکنون با اجرای این طرح و تملک هایی که انجام می شود، این مشکل حل خواهد شد.

وی افزود: ۱۸ هزار متر مربع املاک شخصی در این طرح باید تملک شوند که تقریبا ۴۴ پلاک می شود و در مجموع، محدوده مداخله طرح ۶۸ هزار مترمربع است که ۴۳ هزار مترمربع جزو عرصه تاریخی و ۲۵ هزار مترمربع جزو حریم درجه یک اثر است و فضای درمانی امام رضا(ع) نیز در  عرصه قرار دارد و فعالیت آن همانند سابق ادامه خواهد شد.

عمارت مفخم در دهه ۱۲۵۰ خورشیدی، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار، به فرمان یارمحمدخان شادلو، معروف به سردار مفخم، ایلخان طایفه کرد شادلو و حاکم آن روزگار منطقه شمال خراسان و استرآباد (گرگان کنونی) ساخته شد.

این مکان محل سکونت سردار مفخم و خانواده اش و نیز پذیرایی از مهمانان دولتی و رجال سیاسی آن روزگار بود و البته در همان دوران مراسم و تشریفات نظامی نیز در آن برگزار می شد و مشکلات و مسائل سیاسی ایل هایی که زیر لوای حکمرانی او بودند، در آن بررسی می شد.

نقشه عمارت مفخم توسط میرزامهدی خان شقاقی (ممتحن الدوله) کشیده شده است و او از نخستین معماران ایرانی بود که پس از تحصیل در دارالفنون، تحصیلات خود را در پاریس گذرانده بود.

وسعت عمارت مفخم که دو طبقه دارد، ۵۰ در ۲۳ متر است و همچنین ارتفاع آن به ۹ متر می رسد.

در دوره قاجار عمارت مفخم همراه با بناهای دیگری از جمله آیینه ‌خانه، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر آن در باغی بزرگ واقع بوده که مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می‌ داده است.

عمارت مفخم دارای ۳۲ اتاق و ۲ تالار با آینه ‌کاری‌ ها، کاشی ‌کاری‌ ها و گچبری ‌های بسیار زیبا و تماشایی است و یکی از آثار بی ‌نظیر عصر ناصرالدین شاه محسوب می ‌شود.

از مجموع آثار ثبت شده خراسان شمالی در فهرست ملی کشور ۵۰۹ اثر تاریخی، ۴۲ اثر طبیعی، ۷۰ اثر ناملموس و ۱۱ اثر نیز ثبت جهانی شده است.
استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد.

منبع:ایرنا