سفره هفت‌سین، یاد‌گار آیین کهن نو‌روز

تکاپو‌‌ی روز‌‌ها‌‌ی پایانی سال به منظور پاسداشت آیین کهن نو‌‌روز‌‌ی که همواره در باور ایرانیان باستان از اهمیت و جایگاه خاصی بر‌خوردار بوده و رنگ و بوی سنت‌های گذشتگان را دارد.

فلسفه وجود‌ی سفره هفت‌‌سین که متشکل از ۷ عنصر اصلی به نشانه قداست نعمات خداداد‌‌ی است و پیوند نزدیکی با لایه‌‌ها‌ی اعتقاد‌‌ی، فرهنگی، اجتماعی و معنو‌‌ی داشته و هر یک از اجزا‌‌ی سفره مفهومی دارند.

سبزه از جمله اجزا‌‌ی تشکیل‌‌دهنده سفره است که پیش از فرا رسیدن نو‌‌روز به رسم خاصی از گندم، ماش، عدس و … در اصطلاح سبزه انداخته می‌‌شود و نشانی از رزق‌‌و‌‌روز‌‌ی و برکت سفره اهالی خانه در طول سال است که در روز سیزدهم نو‌‌روز آن را گره زده و در آب جار‌‌ی رها می‌‌کنند، در باور بسیار‌‌ی سبب رفع کدورت و بد‌ی‌ها شده و برخی نیز معتقد‌ند موجب گشایش بخت جوانان می‌‌شود.

سنجد نماد سنجیده و حساب‌‌شده عمل کردن در امور ما‌وقع بوده و سمنو که طی مراحلی سخت و با شیوه‌‌ای خاص از عصاره گندم به دست می‌‌آید سنبل قدرت، مقاومت و صبر در بر‌ابر سختی‌‌ها و مشکلات پیش‌‌آمده است.

سماق نماد برد‌‌بار‌‌ی است و طبق رسم قدیمی پدر خانواده باید آن را بکوبد و بر سفره بگذارد.

سیب نشانه‌‌ای از سلامتی و زیبایی است و چون بزرگان خانواده همیشه نگران سلامتی و نشاط اعضا‌‌ی خانواده هستند باید به دست آن‌ها بر سفره گذاشته شود.

سرکه نماد تسلیم و رضا، سیر نماد پاکیزگی و سلامتی بدن، سکه نماد رزق‌‌و‌‌روز‌‌ی و گل سنبل یا دسته سنبل گندم نشانی از شاد‌‌ی، طراوت و نیک‌‌خو‌یی است.

بر اساس پژو‌هش‌‌ها‌‌ی انجام‌شده در زمان هخامنشیان هفت‌چین وجود داشته چرا که ۷ عنصر سفره در ظروف چینی قرار می‌‌گرفته است، در زمان ساسانیان هفت‌‌سین متداول بوده و بعد‌ها به دلایلی منسوخ شده و سر‌انجام هفت‌‌سینی رواج یافته چرا که از هفت‌ سینی استفاده می‌‌شده و کم‌کم کلمه ی از میان رفته و هفت‌‌سین باقی‌‌مانده است.

در زبان باستان عدد ۷ به نام ا‌مر‌داد است که معنا‌ی زندگی و جاودانگی می‌‌دهد. بنا‌‌بر‌‌این ایرانیان باستان ۷ عنصر‌‌ی که با حرف سین شروع شده را انتخاب کرده‌‌اند.

همواره ۷ عدد مقدس بوده و برا‌‌ی مفاهیم مثبت و خوش‌‌یمنی هم‌چون هفت‌‌آسمان، هفت‌‌شهر عشق، هفت روز هفته و … استفاده می‌‌شده است.

هر آیین در ایران‌باستان سفره‌‌ای مخصوص به خود را داشته که در این میان سفره هفت‌‌سین با توجه به ارزش و اهمیت ویژه‌‌ای که داشته رنگین‌‌تر بوده است.

استفاده از قرآن، آیینه، شمع، تخم‌‌مرغ‌‌ها‌‌ی رنگی و ماهی قرمز که نماد حیات و زندگی است و با جنب‌‌و‌‌جوش مداوم خود در تنگ جریان پیوسته و تکاپو‌‌ی زندگی را یاد‌‌آور‌‌ی می‌‌کند.

اجزا‌‌ی هفت‌‌سین از چند روز قبل و یا روز تحویل سال بر رو‌‌ی سفره مخصوص و یا میز‌‌ی چیده شده و گاهی تا پایان فروردین ماه برقرار می‌ماند.

لحظه تحویل سال اعضا‌ی خانواده دور سفره نشسته و پس از آغاز سال نو بزرگان عید‌‌ی در نظر گرفته شده را که معمولا مبلغی پول و به نشانه برکت است به اطرافیان می‌‌دهند و همگی دورهم با شیرینی، شکلات، آجیل و میوه از خود پذیرایی می‌‌کنند.

هرچند دید و باز‌دید‌ها‌ی عیدانه در این روزها به دلیل شیوع بیمار‌ی کرونا کم شده و انجام مسافرت‌ها با اتخاذ قوانین بهداشتی و ویژه امکان‌پذیر است اما به امید گذر از این روزها‌ی سخت در هر خانه سفره هفت‌سینی پهن خواهد شد و اعضا‌ی خانواده هر چند در خلوت و بدون حضور بزرگان، آیین گرامی‌داشت نو‌روز را جشن گرفته و سنت‌های کهن آن را به جا خواهند آورد.

منبع:میراث آریا