راه‌اندازی موزه‌ای برای شناخت پیشینه ۷هزار ساله تهران

 مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در نشست مجازی «تهران در آینه موزه‌ها»، اظهار کرد: تهران به واسطه پایتخت بودن، همیشه کانون توجه بوده است و بسیاری از مراکز دانشگاهی، پژوهشی، علمی، سیاسی و سایر نهادهای اجتماعی برای نخستین بار در تهران شکل گرفته و بسیاری از اتفاقات و رخدادهای فرهنگی هنری در این شهر رخ داده است.

وی گفت: نیاز است که یک مرکز تخصصی به عنوان تهران‌شناسی و موزه بزرگ تهران داشته باشیم تا داده‌های فرهنگی و اجتماعی و پیشینه ۷هزار ساله، فرهنگ چشمه علی، آثار تپه‌های قیطریه، داده‌های دروس، کوهپایه‌های شمالی تهران و آثار فاخر دوره معاصر در حوزه موسیقی، تجسمی و سایر رشته‌های هنری را به نمایش بگذاریم.

ادیب‌زاده افزود: بسیاری از اشیاء و آثار مختلف فرهنگی و هنری، نسخ خطی مربوط به تهران در موزه‌های مختلف آن پراکنده است و می‌توان آثار خوشنویسی، نگارگری و سبک‌های مختلف هنری و داده‌های مربوط به تهران را با یک سیر تاریخی؛ پیش از تاریخ، تاریخی، دوران اسلامی و معاصر به صورت متمرکز در موزه‌ای به نمایش گذاشت.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران بیان کرد: بارها در مورد ایجاد موزه تهران و بحث تهران‌شناسی اعلام نیاز شده و اعلام آمادگی می‌کنیم که با شهرداری و سایر نهادها که متولی امور اداره شهر هستند، همکاری مشترکی را برای راه‌اندازی این موزه داشته باشیم.

وی با ارایه توضیحاتی درباره پیشینه تهران بر اساس یافته‌ها و داده‌های باستان‌شناختی اظهارداشت: پیشینه تهران براساس این یافته‌ها عمدتا به کاوش‌های سیف‌الله کامبخش‌فرد نسبت داده می‌شد که کاوش‌هایی را حدود سال‌های ۵۰-۱۳۴۷ در تپه‌های قیطریه انجام داد و توانست آثاری را از هزاره اول قبل از میلاد، حدود ۳هزار سال قبل را شناسایی کند و این مبنایی برای اصطلاح تهران ۳هزار ساله شد.

ادیب‌زاده گفت: چند سال گذشته نیز در حین اجرای پروژه‌های عمرانی شهری و خط انتقال لوله فاضلاب در خیابان مولوی، شواهدی از داده‌های باستان‌شناسی در حین خاک‌برداری‌ها شناسایی شد که با پیگیری دانشجویان علاقه‌مند در این حوزه، پروژه عمرانی متوقف و کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران افزود: در این کاوش‌ها بقایایی ارزشمند از یک لایه تاریخی، فرهنگی و باستان‌شناختی متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد و تقریبا هم‌افق با فرهنگ چشمه علی و به نوعی همان داده‌های فرهنگ چشمه علی در شهر ری در مرکز بافت تاریخی تهران شناسایی شد، از این پس تهران را با آن یافته تدفینی و بانوی ۷هزار ساله، تهران ۷هزار ساله قلمداد می‌کنیم.

وی با اشاره به فعالیت ۱۵۶ موزه در تهران اظهارداشت: این موزه‌ها دولتی و خصوصی و زیرمجموعه برخی از نهادها و تعدادی هم خانه موزه مشاهیر و شخصیت‌های مختلف فرهنگی، علمی و سیاسی هستند و موزه‌های مردم‌شناسی بسیار متنوعی از فرهنگ‌های مختلف نیز در تهران وجود دارد.

ادیب‌زاده گفت: تلاش ما در حوزه موزه و بافت فرهنگی تهران این است که سطح کیفی موزه‌ها را با توجه به همه کمبودها و کاستی‌ها که در حوزه اعتبارات در سالیان گذشته بوده ارتقا دهیم، در مورد موزه‌های پنج گانه‌ای که زیرمجموعه اداره کل میراث استان تهران است، به ویژه در دوره شیوع کرونا توانستیم سطح فعالیت آن‌ها را با نمایش‌های آنلاین، نمایشگاه‌ها، نشست‌های تخصصی و معرفی‌های تخصصی اشیا ارتقا دهیم.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران با اشاره به فعالیت ۶۳۸ موزه در کشور گفت: تهران حدود ۲۰۰ موزه دارد که از این تعداد حدود ۵۰ موزه متعلق به بخش خصوصی و مجموعه‌دار است، یک سوم موزه‌های کشور در تهران وجود دارد و می‌توان تهران را شهر موزه‌ها نامید.

مهرشاد کاظمی گفت: براساس پیشینه فرهنگی تاریخی تهران، شهرداری طی دهه‌های گذشته رسالتی برای خود تعریف کرده و صرفا در حوزه خدماتی فعالیت نمی‌کند بلکه خود را به عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی معرفی کرده و سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در بخش فرهنگ، هنر،  تاریخ و اجتماع مردم تهران انجام داده که بخشی از اینها به صورت سرمایه‌گذاری در راه‌اندازی موزه‌های مختلف است.

وی افزود: در حال حاضر مالکیت حدود ۶۲ موزه و یا خانه موزه برعهده شهرداری تهران است، منازل اشخاص معروف و شخصیت‌های ماندگار فرهنگی و سیاسی توسط شهرداری خریداری شده و به صورت خانه موزه فعالیت می‌کنند.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران با اشاره به پیشینه تهران اظهارداشت: این شهر دارای سه دوره تاریخی؛ روستایی، شهری و پایتختی است، اقوام مختلفی در طول تاریخ چه قبل از پایتختی و به خصوص بعد از پایتختی به تهران مهاجرت کردند و این اقوام از خود یادگارهای بسیاری به صورت ملموس و غیرملموس به جای گذاشتند و این آثار باعث شده که تهران از لحاظ تنوع موزه‌ای بسیار شکوفا باشد.

کاظمی بیان کرد: موزه‌هایی در حوزه‌های مختلف از جمله پزشکی، محیط زیست، حیات وحش، زمین شناسی، فرهنگی، هنری و تاریخی در تهران فعالیت می‌کنند و هر کدام از اینها در جهان، رده‌های بالایی دارد که نشان‌دهنده پیشینه و تاریخ فرهنگ مردم این سرزمین است، به عنوان مثال آثاری که در موزه هنرهای معاصر وجود دارد بی‌نظیر است و این موزه از لحاظ ارزش و تعداد آثار در دنیا برتر است.

وی درباره ضرورت راه‌اندازی موزه تهران گفت: با توجه به پیشینه فرهنگی تاریخی و آثار چند هزار ساله در تهران تا دوره معاصر ضرورت دارد این شهر موزه خاص خود را داشته باشد، این طرح چند سالی است که دنبال می‌شود و از دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران مصوبه‌ای برای تاسیس موزه این شهر وجود دارد و در این دوره مدیریت شهری هم در دستور کار قرار داشته است.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران افزود: احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران در دویست و نود و پنجمین جلسه این شورا پیشنهاد دادند که ساختمان روزنامه اطلاعات به عنوان موزه تهران تصویب و راه‌اندازی شود، این مکان توجیه هم دارد و به عنوان راسته موزه‌ای و در محدوده میدان امام خمینی(ره)، توپخانه، موزه‌های علی‌اکبر صنعتی،  سکه بانک سپه، ارتباطات یا پست قرار دارد و ساختمان روزنامه اطلاعات علاوه بر قدمت برای موزه مناسب است.

کاظمی بیان کرد: امیدواریم در مدت باقی مانده از عمر این دوره مدیریت شهری موزه تهران راه‌اندازی شود و بتوانیم بخشی از میراث و هویت تهران را به نمایش بگذاریم، این موزه از لحاظ آموزشی هم می‌تواند برای نوجونان و جوانان مفید باشد تا بیشتر با فرهنگ، هنر، تاریخ این شهر آشنا شوند.

نشست «تهران در آینه موزه‌ها» عصر سه‌شنبه به مناسبت روز جهانی موزه‌ها و میراث فرهنگی با حضور مرتضی ادیب‌زاده معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران،  مهرشاد کاظمی رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران و  حمید وکیل‌باشی مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران برگزار و از صفحه خانه اندیشمندان علوم انسانی در فضای مجازی پخش شد.

ایرنا نوشت، کمیته بین‌المللی موزه‌ها ایکوم (ICOM)، روز هجدهم ماه می را روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نامگذاری کرده است. هدف از نامگذاری روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نشان‌دادن اهمیت موزه‌ها در تبادلات فرهنگی، غنی‌سازی فرهنگ‌ها، درک متقابل ملت‌ها از هم و برپایی صلح و دوستی میان مردم جهان است. امسال این روز مصادف با ۲۸ اردیبهشت است.