سفرهای پایدار یا سفرهای سبز در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری یافته است، زیرا مردم سعی می‌کنند اثرات منفی گردشگری را کاهش دهند یا دست کم با اجتناب از اقدامات آسیب‌زا، به محیط زیست اطرافشان صدمات کمتری وارد کنند. به نظر می‌رسد همه‌گیری بیماری کرونا این روند را تسریع بخشیده است. طبق مطالعات اخیر شرکت مسافرتی Virtuoso، از هر پنج نفر شرکت‌کننده در این مطالعه، چهار نفر (۸۲٪) اعلام کردند که بیماری همه‌گیر باعث شده است آن‌ها بخواهند با مسئولیت‌پذیری بیشتری به سفر بروند. تقریباً سه‌چهارم افراد (۷۲٪) اظهار داشتند که سفر و گردشگری باید حامی جوامع محلی و اقتصاد کشور باشد، میراث فرهنگی مقصد را حفظ و از کره زمین محافظت کند.

در تحقیقاتی دیگر که توسط سایت مسافرتی The Vacationer انجام شده است، اکثریت مردم (۸۳٪) اعلام کردند که سفرهای پایدار برای آن‌ها تا حدودی مهم است. با این حال، تقریباً نیمی از پاسخ دهندگان (۴۸٪) اظهار داشتند که تنها در صورت‌عدم ایجاد مشکلات و یا هزینه‌بر بودن، برای چنین سفرهایی تصمیم می‌گیرند.

سفرهایی که برای زمین هزینه دارد

جدای از انگیزه‌های زیست محیطی برای این پروژه، هزینه‌های سفر برای ۶۲ درصد از مسافران، مهم‌ترین موضوع مطرح‌شده به شمار می‌رود. از طرف دیگر، اهمیت پایداری در گردشگری و رد پای کربن در جهان و عواقب آن، برای چهار درصد از مردم مهم بوده است، عددی که متاسفانه بسیار کمرنگ است. از هر ۱۰ نفر از شرکت‌کنندگان در تحقیقات، هفت نفر (۷۱٪) اظهار داشتند که برای کاهش اثر کربن برای سفرهای خود هزینه بیشتری پرداخت می‌کنند، اما میزان تمایل یا توانایی انجام این کار بسیار متفاوت است.

بیش از یک‌چهارم از پاسخ‌دهندگان (۲۷٪) گفتند که برای مقابله با انتشار کربن کمتر از ۵۰ دلار پرداخت می‌کنند، در حالی که یک‌سوم از آن‌ها (۳۳٪) گفتند ۵۰ تا ۲۵۰ دلار در این زمینه کمک می‌کنند و فقط سه درصدشان گفتند که حاضر به پرداخت بیش از ۵۰۰ دلار برای مقابله با انتشار کربن هستند و ۲۹٪ حاضر نبودند هیچ هزینه‌ای برای این منظور بپردازند.

سریکانت بلدونا، استاد دانشگاه دلاور امریکا، گفت: «دراین باره مشکلاتی برای صنعت بزرگ گردشگری نیز وجود دارد. برای مثال، برای پاک کردن ردپای کربنِ ناشی از سفر یک نفر از نیویورک به رم ۶۹ دلار هزینه لازم است. چنین هزینه‌هایی باعث می‌شود مسافران تمایلی به پرداخت آن نداشته باشند و از سفرهای سبز دوری کنند. اگر گردشگری پایدار بتواند ردپای کربن را به اندازه سهم خود کاهش دهد، سفرهای پایدار نسبتا هزینه بیشتری خواهد داشت که می‌تواند بازار متفاوتی برای این امر بوجود آورد.»

در حال حاضر، بیماری همه‌گیری کرونا باعث شده است برخی دولت‌ها و شرکت‌ها پایداری را به عنوان بخشی از روش کار خود – یا حداقل روش آینده آن‌ها – مطرح کنند. به عنوان مثال، خطوط هوایی آمریکا، خطوط هوایی دلتا و یونایتد ایرلاینز از جمله شرکت‌های بزرگ مسافرتی هستند که به اهداف خنثی کردن اثرات ناشی از وجود کربن متعهد شده‌اند. در همین حال، مشاغل جدیدی برای برآورده کردن نیاز مصرف کنندگان برای رفتن به تعطیلات با انگیزه حفاظت از محیط زیست در حال ظهور هستند.

نورا لاول مارچانت، معاون پایداری جهانی در سفرهای تجاری جهانی امریکن اکسپرس، در مصاحبه‌ای گفت: «همه‌گیری کرونا نه تنها موضوع گردشگری پایدار را تحت‌الشعاع قرار نداده است، بلکه تعهد مشاغل و دولت‌های محلی را نسبت به این موضوع دو برابر کرده است.»

اما با توجه به اینکه معیارهای پایداری و پاسخگویی هنوز در مراحل ابتدایی تدوین هستند، برای اطمینان از تحقق اهداف، همکاری بیشتری از سوی شرکت‌ها و مردم لازم است. به عنوان مثال، در صنعت هواپیمایی، جبران اثرات ناشی از باقی ماندن کربن، اولین قدم است. به گفته امیلی ویس، مشاور صنعت مسافرت جهانی در Accenture، پیشرفت در بهبود سوخت مصرفی هواپیماها امری ضروری است. وی گفت: «داده‌های آماری از انتشار کربن نشان داده است که حتی کاهش شدید پروازهای هوایی به تنهایی نمی‌تواند تهدید آب و هوا و آلودگی‌های زیست‌محیطی را از بین ببرد. برای دستیابی به آینده پایدارتر، همکاری بین صنایع همراه با تغییر ذهنیت مصرف‌کننده و نحوه برخورد با محیط زیست، اموری الزامی هستند.»

از طرفی، متوقف کردن سفر به طور کلی عملی نیست. . با راه‌اندازی مجدد سفرهای بین‌المللی، انتظار برای عملی شدن موجی از گردشگری پایدار امکان‌پذیر نیست، به‌ویژه برای صدها میلیون نفر انسان که معیشتشان به این صنعت بستگی دارد. جیمز تورنتون، مدیر عامل شرکت Intrepid Group، یک شرکت مسافرتی متخصص در زمینه گردشگری پایدار، گفت: «به طور کلی توقف سفر امکان‌پذیر نیست. در حقیقت، گردشگری مزایای بی‌شماری را برای جوامع در سراسر جهان و خود مسافران فراهم می‌کند. در عوض، مسافران می‌توانند گزینه‌های سفر سازگار با محیط زیست را متناسب با دامنه قیمت مناسب و برنامه خود انتخاب کنند. شرکت او ۲۱ شکل از حمل و نقل عمومی را به مشتریان خود ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، سفر با قطار می‌تواند روشی نوین برای تجربه مکانی جدید با اثرات مخرب بسیار کمتر از سفرهای هوایی باشد. او اضافه کرد: «سفر مسئولانه به معنای فداکاری یا ماندن در خانه نیست، بلکه بستگی به برنامه‌ریزی دقیق سفرها دارد تا بتوان از تجربه مورد نظر خود لذت برد و در عین حال هم ردپای مثبت و پایداری را در مقصد مورد بازدید به‌جا گذاشت.»

مردم از دیرباز در سراسر دنیا برای کسب آرامش و درمان به مسافرت می‌روند، به طوری که در قرون پیش از میلاد شواهدی دال بر سفر رومی‌ها و یونانیان به مناطق دارای چشمه‌های آب گرم و شفا وجود دارد. آب‌های گرم از قدیم‌الایام با آرامش و تجدید قوای جسمی و روحی انسان همراه بوده است. صنعت گردشگری دارای بخشهای بسیار متنوعی است و گردشگری سلامت یکی از حوزه‌هایی است که در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است.

گردشگری سلامت اصطلاح وسیع‌تری برای سفر است که بر روی درمان‌های پزشکی و استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی تمرکز دارد و زمینه گسترده‌ای از جهانگردی سلامت محور را شامل می‌شود، از درمان‌های پیشگیرانه و بهداشتی تا اشکال توانبخشی و درمانی، زمینه‌های مرتبط با گردشگری سلامت است. مقوله گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. لجن‌درمانی، آب‌های گرم و معدنی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقوله گردشگری سلامت است.

سازمان جهانی گردشگری (WTO) گردشگری سلامت (Health Tourism) را چنین تعریف می‌کند: استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد بیش از ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد.

گردشگری سلامت (Health Tourism) دارای‌زیر مجموعه‌های متنوعی مانند: گردشگری درمانی (Curative Tourism)، گردشگری‌پزشکی (Medical Tourism) ازجمله‌مراقبت و نقاهت، درمان‌های‌پزشکی، جراحی کلینیکی، تشخیصی، جراحی بیمارستانی، طب‌ سنتی، طب‌ سوزنی، انرژی‌درمانی، یوگا، مدیتیشن، گردشگری پیشگیرانه (Preventive Tourism)، گردشگری تناسب، گردشگری زیبایی و… است.

گردشگری پزشکی (Medical Tourism)

مسافرت‌به‌منظور درمان بیماری‌های جسمی یا انجام نوعی از عمل‌های جراحی تحت نظارت پزشکان در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی را گردشگری پزشکی گویند.

گردشگری طبیعت درمانی (Natural Curative Tourism)

مسافرت به منظور استفاده از منابع درمانی طبیعی (آبهای معدنی، نمک، لجن و…) جهت درمان برخی بیماری‌ها یا گذراندن دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی را گردشگری طبیعت درمانی گویند.

گردشگری تندرستی (Wellness Tourism)

مسافرت به مناطق طبیعی دارای چشمه‌های آب معدنی و آب گرم (اسپا) برای رهایی از تنش‌های روزمره زندگی و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی و در مواردی که بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد را گردشگری تندرستی گویند.

گردشگری تندرستی در ایران

با توجه به وجود منابع فراوان در نقاط مختلف کشور، بدون شک ایران ظرفیت بسیار زیادی برای رشد گردشگری تندرستی دارد. در بسیاری از شهرهای ایران، مناطقی وجود دارد که افراد می‌توانند برای تعطیلاتی آرام به آن‌جا سفر کنند. مناطق بکری که با سفر به آنجا به درون زندگی ناب و طبیعی و دور از هیاهو و تنش غرق شده و در نهایت به کاهش استرس، مدیریت هیجان وآرامش می‌انجامد.
گردشگری‌تندرستی فایده‌های ارزشمندی دارد از قبیل: فعالیت در فضای باز و طبیعت، مناظر زیبا، نور خورشید، هوای تازه، مسیرهای پیاده‌روی حیرت‌انگیز و … که می‌تواند دلایل بی‌نظیری برای تجربه حضور و شرکت در تورهای گردشگری تندرستی باشد. در دنیای مدرن امروزی که با بی‌تحرکی همراه است، گردشگری تندرستی انسان را به سوی فعالیت ذهن و بدن باز می‌گرداند. پیاده‌روی، دو، اسکی، دوچرخه ثابت و یوگا نمونه‌هایی از فعالیت‌های مفید برای ذهن و بدن هستند.

گردشگری پیشگیرانه (Preventive Tourism) 

در این نوع گردشگری، افراد برای استفاده از امکانات طبیعی موجود در مقصد، اقدام به مسافرت می‌کنند. این امکانات که شامل آب و هوای مطلوب، چشمه‌های آب‌گرم و مجموعه‌های لجن‌درمانی و محیط‌های ریلکسیشن و… است در اختیار افراد قرار می‌گیرد تا تمدد اعصاب کنند. در واقع استفاده از این امکانات هم از لحاظ روحی- روانی و هم از نظر فیزیکی سبب بازیابی توان فرد شده و انرژی لازم را برای ادامه فعالیتهای عادی فراهم می‌کند. افرادی که در این طیف دسته‌بندی می‌شوند ناراحتی یا بیماری خاصی ندارند بلکه با استفاده از امکانات طبیعی در واقع از بروز بیماری و ناراحتی جسمی و روحی جلوگیری می‌کنند.

محلات، مقصد گردشگری تندرستی

با سفر به استان مرکزی و بهره مندی از چشمه‌های سوزان محلات، شهر سلامت، شهر گل وگیاه به بهبود سلامت، افزایش روحیه، کاهش استرس، تنش و رهایی از روزمرگی را تجربه کنید.

شهرستان محلات در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و در دامنه ارتفاعات کوه خورزن مجموعه‌ای از چشمه‌های طبیعی آبگرم و معدنی با آبدهی بالا قرار دارد که از اعماق زمین با حرارت حداقل ۵۰ درجه سانتی‌گراد به سطح زمین جاری می‌شود. استفاده از چشمه‌های آب گرم معدنی محلات سابقه باستانی داشته و می‌توان تاریخ استفاده از آن را با آثار باستانی خورهه در یک جهت پنداشت. چشمه‌های آبگرم محلات از شهرت زیادی در استان مرکزی و همچنین سراسر ایران برخوردار است.

خواص آب

چشمه‌های آب‌گرم محلات از نوع آب‌های گرم عمقی هستند که از بخار خمیره سنگ‌های سوزان درون پوسته زمین بوجود آمده و به سطح زمین می‌رسند. عمق این آب‌ها گاهی به ۲۰ هزار متر و گرمای برخی از چشمه‌ها متناسب با سرعت بالا آمدن گاهی به ۱۰۰ درجه سانتیگراد هم می‌رسد. چشمه‌های آبگرم محلات دارای سابقه باستانی زیادی هستند. آب این چشمه‌ها از ترکیبات آبهای سولفاته کلسیک و از دسته آبهای هیپوترمال است و در درمان بیماری‌های نقرس و همچنین بیماری کبدی، صفراوی – کلیوی و دستگاه گوارش، بیماری‌های روماتیسمی استخوانی و پوستی مؤثر است. به طور کلی استحمام در این چشمه‌ها اثرات شفابخشی زیادی داشته و موجب سلامت فیزیکی و روانی فرد می‌شود.

دمای آب این چشمه حدود ۵۰ درجه سانتی‌گراد است و این چشمه‌ها دارای منیزیم، کلسیم، سدیم، ید، آهن، آمونیاک و فلوئور هستند و هرساله عده کثیری که به دردهای عضلانی و مفصلی و بیماری‌های عصبی دچارند، به این چشمه رو می‌آورند. درمان سیاتیک، روماتیسم، تسکین پادرد، کمر درد، گرفتگی عضلانی و عصبی و التیام پیدا کردن بیماری‌های پوستی و قارچی مثل درماتیت مزمن و اگزما از دیگر خواص این چشمه است، چشمه آبگرم محلات از دیرباز مورد توجه سیاحان بوده و همه‌ساله افراد بسیاری از راه‌های دور یا نزدیک به منظور درمان امراض پوستی و استخوانی به آن مراجعه می‌کنند.
با توجه به درجه حرارت بالای آب این چشمه‌ها، افرادی که به بیماری ریوی و قلبی مبتلا هستند نباید از آب این چشمه استفاده کنند. دوره استفاده از آبگرم محلات در فصل بهار و تابستان است. در این مکان تعداد زیادی واحدهای اقامتی، حمام خصوصی و… قرار دارد، که سالانه میزبان جمعیت کثیری از گردشگران است.

چشمه‌ها

چشمه‌های آبگرم محلات به نام‌های شفا، آب جوش، دنبه، روماتیسم، حکیم، سودا (بختیاری) و سلیمانیه است و چشمه حکیم نسبت به سایر چشمه‌ها دمای کمتری دارد.

چشمه حکیم محلات (آب حکیم) 

چشمه حکیم در حدود یک کیلومتری جنوب شرقی چشمه شفا واقع شده است. مظهر این چشمه در دو نقطه همجوار یکدیگر است و اطراف آن‌ها با سنگ چینی به دو حوض محصور تبدیل شده است. به طور کلی منشأ آب‌های معدنی سلیمانی و حکیم در ردیف آب‌های معدنی سولفاته کلسیک خیلی گرم است و منشاء عمیق زیرزمینی دارند و مقدار قابل ملاحظه کلسیم موجود آن خواص آرام‌بخش و ضد مسمومیت دارد.

چشمه آب شفا محلات

این چشمه آب گرم در بالای تپه مجاور سرچشمه محلات در محلی نزدیک تخته سنگ‌های سخت از دهانه چاهی خارج می‌شود و به حمام‌های اطراف آن هدایت می‌شود. در گذشته، از این دهانه مقدار کمی آب خارج می‌شد و مظهر اصلی چشمه در حدود ۱۰۰ متری غرب آن بود، علاوه بر آب حکیم، آب سلیمانی و آب شفا، آب روماتیسم و آب دنبه هم وجود دارد که این چشمه‌ها با یکدیگر فاصله چندانی ندارند.

دهکده‌های گل در محلات

محلات یکی از خوش آب و هواترین مناطق استان مرکزی است و به خصوص در بهار و تابستان است. محلات با وجود باغ‌ها، مزارع پرگل و هوای مطبوعش، لقب هلند ایران و بهشت افسانه‌ای ایران را داراست و به عنوان شهر سلامت و از مقاصد گردشگری سلامت استان محسوب می‌شود.

با سفر به این شهر علاوه بر چشمه‌های آبگرم، از چنارهای کهن محلات، پارک سرچشمه محلات، دهکده گل‌های زینتی محلات، باغ کاکتوس و دیگر جاذبه‌های توریستی این شهر بازدید کنید.

مسافر مقصد گردشگری تندرستی در شهر چشمه‌های آبگرم، شهرسنگ، شهر باغات و گل وگیاه، شهر مشاهیر و مفاخر، ضمن بازدید از جاذبه‌های گردشگری، غارها و یخچال‌های طبیعی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی نظیر مسجد جامع محلات، امامزاده فضل ویحیی (ع)، امامزاده عبدالله (ع)، امامزاده محمد (ع) و اسماعیل (ع)، حسینیه آقاخان محلاتی، میل میلونه بقایای بنای دوره ساسانی، ستونهای دوره اشکانی خورهه، آتشکده آتشکوه، قلعه آقا خان محلاتی، قلعه جمشیدی، بند و پل‌های تاریخی، آسیاب آبی و… بازدید می‌کند و با خرید صنایع دستی چون گلیم گل‌برجسته، فرش، رودوزیهای سنتی، سفال مینایی، آثار چوبی، باسلق وحلوا ارده خاطرات شیرینی را با خود از این شهر به همراه می‌برد.

منبع:میراث آریا