قاجار در بندرانزلی

این باستان‌شناس اضافه کرد: به‌عبارتی امکان سکونت و استقرار در این شهر به‌دلیل وجود دریای کاسپین در شمال، تالاب در جنوب و آبگرفتگی‌های بسیار عملا تا حدود ۳۰۰ سال پیش وجود نداشته است.

او با اشاره به این که برنامه گمانه‌زنی به منظور لایه‌نگاری در بافت تاریخی بندرانزلی، نخستین مطالعات میدانی باستان‌شناسی در این شهرستان است، اظهار کرد: مطالعاتی در خصوص پیشینه پژوهشیِ تاریخ و تاریخ معماری شهر بندرانزلی صورت گرفته، اما هیچ‌گونه مطالعات باستان‌شناسی در این شهر انجام نشده است.

باقریان با بیان این‌که از نخستین ساکنان شهر بندرانزلی و شکل‌دهندگان آن اطلاعات اندک و جسته و گریخته‌ای در دست است، ضرورت و اهمیت انجام این طرح را دستیابی به داده‌ها و اطلاعات دسته‌بندی و کلاسه‌شده‌ای دانست که برای هویت شهر، اهالی آن و پژوهشگران سودمند خواهد بود.
سرپرست هیات‌ باستان‌شناسی بندرانزلی افزود: داده‌های فرهنگی و سفالینه‌های احتمالی حاصل از این کار میدانی می‌تواند به تدوین تاریخی معتبر از شهر بندرانزلی منجر شود.

او ادامه داد: هیات کاوش در تلاش است به پاسخ پرسش‌هایی همچون این‌که هسته‌های اولیه و کهن‌ترین دوره استقرار ساکنان شهر کجا و چگونه بوده، داده‌های فرهنگی از جمله سفال در دوره‌های گوناگون فرهنگی چگونه است، لایه‌ها و طبقات استقراری از قدیم به جدید و با ترتیب چگونه است و یافته‌های حاصل از کار میدانی با چه نقاطی از گیلان، ایران و احتمالا اروپای‌شرقی قابل مقایسه است، دست یابد.

این باستان‌شناس در تشریح فرضیه این پروژه، گفت: با توجه به مطلعات انجام‌شده از حدود ۳۰۰ سال پیش هسته‌های نخستین استقرار در بافت مرکزی کنونی شهر بندرانزلی شکل گرفته و در اواسط دوره قاجار به‌دلیل ارتباطات ویژه بندرانزلی با اروپا و از آن‌جایی که این شهر دروازه ورود به اروپا به شمار می‌آمد، انزلی رو به گسترش نهاده و بناهایی همچون مسجد آخر (قائمیه) و مناره ساعت به عنوان برج فانوس دریایی ساخته شد.

باقریان افزود: در اواخر دوره قاجار و بویژه اوایل دوره پهلوی شهر گسترش بیشتری یافته و بناهایی چون ساختمان قندچیان، ساختمان داود زاده، ساختمان زمانی (دادگستری) و پل‌های انزلی و غازیان ساخته شدند.

این باستان‌شناس گفت: اطلاعات چندانی از ویژگی‌های استقراری شهر در پیش از زمان‌های یادشده در دست نیست و فرضیه پژوهشگر بر این است که گپ‌ها و ابهامات و بویژه درهم‌آمیختگی اطلاعات تاریخی با انجام کار میدانی برطرف شود و اطلاعات پایه‌ای به‌دست آید که از این پس مبنای گاه‌نگاری و اطلاعات باستانی و تاریخی بندرانزلی باشد.

او با بیان این‌که بر پایه آخرین یافته‌ها در این مطالعات میدانی، نشانه‌هایی از آثار معماری اواخر قاجار و مهمتر از آن داده‌های فرهنگی همچون قطعات شکسته سفال که در بررسی آغازین احتمالا مربوط به دوره صفوی باشد شناسایی شد، گفت: اظهار نظر قطعی موکول به پایان برنامه میدانی بویژه مطالعات تکمیلی خواهد بود، اما هیأت باستان‌شناسی امیدوار است که آثاری فراتر از دوره قاجار در این برنامه میدانی به‌دست آید.