به یاد مردم افغانستان و میراث دیرینه؛ کتیبه سنگی هرات در موزه‌ ایرانی

 بنابر اطلاعاتی که کتابخانه و موزه ملی ملک منتشر کرده، این کتیبه سنگی احتمالا متعلق به بنا خانقاهی در نزدیک هرات بوده که از اواخر دوره تیموری به جا مانده است.

کتیبه به خط ثلث و محقق میرک نقاش به سال ۸۹۷ هجری قمری از جنس شیست خاکستری است. ابعاد کتیبه سنگی ۹.۵×۹۵×۲۷۰ سانتی‌متر اعلام شده است.

در متن کتیبه آمده است: «شرف اتمام یافت. این منزل مبارک به توفیق خدای تعالی و تبارک تعالی در ایام سلطنت و خلافت حضرت سلطان زمان و خاقان دوران، حامی بلاد اهل ایمان ابوالغازی [ح …] و احسانه به سعی جمیل صاحب اعظم مرضی الاخلاق و الشیم افتخار الحجاج و المعمرین زائر مرقد متبرکه حضرت رسول امین و ائمه معصومین صلوه الله علیهم اجمعین […] سنه سبع و تسعین و ثمان مائه.»

از بقایای موجود در سطر اول حرف ح به نظر می‌رسد که منظور «سلطان حسین میرزا بایقرا» است که خراسان جزو سیطره حکومت وی بوده است. همچنین از کتیبه چنین برمی‌آید عنوان صاحب اعظم به موقعیت صاحب دیوان اشاره دارد. صاحب دیوان در مشاغل حکومتی، جایگاه بالایی داشته است، به‌ویژه در هنگام دریافت مالیات دفتر صاحب دیوان محلی برای ثروت‌اندوزی محسوب می‌شده و چه بسا مقامات دولتی در پی کسب چنین مقامی با هم رقابت می‌کردند.

هدف از ساخت بنا در آن دوره این بوده که بسیاری از کارگزاران و صاحب دیوان‌ها برای حفظ اموال و ثروت و فرار از مالیات و افزایش قدرت و شهرت مبادرت به ساخت خوابگاه‌هایی برای درویشان، صوفیان و کمک به امور خیریه می‌کردند که این مطلب را غیاث‌الدین خواندمیر ـ تاریخ‌نگار ـ در نامه‌ای به صوفیان نوربخش تایید کرده است. محل نصب این نوع سنگ‌نوشته‌ها در دوره تیموری بالای طاق‌نمای ورودی عمارت بود.

ایسنا نوشت، کتیبه سنگی اکنون در کتابخانه و موزه ملی ملک نگهداری می‌شود.