آبین‌ها و فرهنگ محرم در زنجان
یکی از نذرهای ماه محرم مردم زنجان نذر پیراهن، دستمال و پارچه سیاه است، در ماه محرم همه مساجد، سقاخانه‌ها، حسینیه‌ها و تکیه‌ها سراپا سیاه شده و آماده اجرای مراسم و پذیرایی از عزاداران می‌شود. ایام محرم همواره به‌عنوان روزهای خیرات و روا شدن حاجات در بین مردم زنجان شهرت داشته و به همین دلیل هنوز هم در روزهای محرم هر کسی به وسع خود در اطعام نیازمندان می‌کوشد. روزهای محرم و عاشورا، با ذکر مصیبت، انجام نذورات، تعزیه و دسته‌های باشکوه انجام می‌شود، کلاس‌های مذهبی، انجام اعمال خیر و کمک به دوستان و همسایگان از جمله اعمالی است که همچنان این ایام را برای شیعیان به‌روزهایی پر از خیروبرکت مبدل کرده است. گفتنی است، یک هزار و ۳۰۰ هیئت مذهبی ثبت‌شده در سطح استان زنجان فعالیت دارند که از این تعداد بیش از ۷۰۰ هیئت در شهرستان زنجان فعالیت می‌کنند. برنامه‌های حسینیه اعظم و زینبیه اعظم از مهم‌ترین برنامه‌های شاخص زنجان در ایام محرم به شمار می‌رود.
در روز عاشورا زنان روسری یا چارقد خود را برای برآورده شدن حاجاتشان به علم‌ها گره می‌زنند و یا گوسفندی را مقابل علم و دسته‌های عزاداری قربانی می‌کنند. اهالی روستای «درام» در روز سوم امام پارچه‌هایی را از پرچم‌ها جدا کرده و آن‌ها را برای سال آینده نگه می‌دارند. در روز عاشورا علم سبزرنگی را در روستاهای زنجان که به نشانه پنج‌انگشت است، در محله‌های مختلف می‌گردانند و درصورتی‌که امامزاده‌ای در نزدیکی روستا باشد، به آنجا می‌روند. در غیر این صورت در قبرستان روستا جمع می‌شوند و بعد از سینه‌زنی به مسجد محل برمی‌گردند. در شب عاشورا نیز عده‌ای از سینه‌زنان درحالی‌که بر سر خود گل مالیده‌اند، با پای‌برهنه به محله‌های مختلف می‌روند و سپس به مساجد برمی‌گردند.
استان زنجان پایتخت شور و شعور حسینی ایران ظرفیت‌های خوبی برای توسعه گردشگری مذهبی دارد که حتی می‌توان از حضور این جمعیت در مناسبت‌های مذهبی، برای معرفی سایر جاذبه‌های گردشگری نیز بهره گرفت. رجزخوانی هیئت عزاداری فیضیه زنجان در کنار مراسمی همچون دسته عزاداری حسینیه اعظم، تعزیه زنجان، مراسم عزاداری سوم امام حسین (ع) و دسته عزاداری زینبیه اعظم زنجان، پنجه علم برنجی کتیبه دار و پنجه علم نقره کتیبه دار جزو آثار ملی ثبت‌شده در حوزه آیین‌های محرم در زنجان به شمار می‌رود.
رجزخوانی هیئت عزاداری فیضیه زنجان که شب عاشورا برپا می‌شود یکی از ۵ آثار ملی ثبت‌شده در حوزه آیین‌های محرم در زنجان هستند. مسجد فیضیه زنجان در سال ۱۳۲۰ تجدید بنا شده و قریب به ۸۰ سال قدمت دارد. زمین این مسجد متعلق به ابوالفضل امیر ساداتی و حاج تقی سلجوقی است که آن را برای احداث مسجد وقف کرده‌اند، همچنین حاج لطف‌الله مجبوری مسئولیت تجدید بنای آن را بر عهده داشته است.
حسینیه اعظم زنجان، واقع در جنوب شهر زنجان، از اماکن مذهبی شیعیان و از مراکز سوگواری محرم در ایران به شمار می‌رود. از زمان وقف این حسینیه حدود یک قرن گذشته است. این مسجد که مشهور به حسینیه است، مقارن با شب تاسوعای حسینی، خیل عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام و قمر منیر بنی‌هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام در قالب دسته عظیم عزاداری از حسینیه اعظم زنجان به‌طرف امامزاده حضرت سید ابراهیم علیه‌السلام حرکت می‌کنند. این روز در زنجان به یوم العباس مشهور است. این عزاداری که با حضور جمعیت بسیار زیادی برگزار می‌شود به‌عنوان دهمین میراث معنوی ایران ثبت‌شده است.
روضه‌خوانی در مصیبت وارد شده به اسرا و همنوایی با زینب کبری س ویژگی اصلی همدردی زینبیون زنجانی است که از تکیه زینبیه در خیابان زینبیه آغازمی شود و در مقابل امامزاده سید ابراهیم پایان می‌یابد. ارادتمندان به اهل‌بیت ع در قالب دسته زینبیه زنجان همراه کاروان عشق و حضرت زینب س می‌شدند. زنجانی‌ها در یوم الزینب هم‌نوای بانوی صبر کربلا می‌شدند و فردا قرار گذاشته‌اند یک‌بار دیگر جلوه‌گاه شعور حسینی شوند.
تکیه حسینیه اعظم شهر ارمغان خانه یکی از بزرگ‌ترین، باشکوه‌ترین و بی‌نظیرترین تکیه‌های مذهبی میهن اسلامی و قطب تجمع و عزاداری وصف‌ناپذیر محبان آل‌عبا (ع) است. اجرای سنتی مراسم تعزیه و شبیه‌خوانی در مکان مقدس تکیه حسینی اعظم شهر ارمغان خانه از دیرباز مرسوم و دارای قدمت ۴۰۰ ساله بوده است، بر همین اساس نیز در سال ۱۳۸۹ به‌عنوان میراث معنوی کشور ثبت ملی شده است.
پنجه علم برنجی کتیبه دار تاریخ ۱۲۵۲ هجری قمری، پنجه علم نقره کتیبه‌دار تاریخ ۱۲۳۴ هجری قمری ثبت ملی شد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.