اما و اگرهای تاریخی بودن یک جنگل در گیلان

 در روزهای گذشته خبری مبنی بر غارت درختان جنگل فتاتو به عنوان میراث طبیعی گیلان در فضای مجازی منتشر شد و ما  به دنبال بررسی موضوع بر آمدیم که در این راستا معاون میراث فرهنگی گیلان مدعی شد که این جنگل در شهریور سال گذشته به ثبت ملی رسیده و به عنوان یکی از دو اثر ملی طبیعی در گیلان به شمار می‌رود.

اما امروز مدیرکل منابع طبیعی گیلان در مصاحبه‌ای مدعی شد که این جنگل تاریخی نبوده و میراث فرهنگی تا کنون مدارکی را دال بر تاریخی بودن این جنگل به منابع طبیعی ارسال نکرده است. از سوی دیگر فردی در تماس با ما ادعا کرد اسناد مالکیت چندین هکتار از زمین‌های این جنگل را در اختیار دارد.

بر آن شدیم تا با واکاوی این موضوع به اصل ماجرا پی ببریم و در گام اول به سراغ فردی رفتیم که در پیامی در واکنش به خبر منتشر شده، مدعی شده بود مالک چندین هکتار از زمین‌های این جنگل است.

علی رحیمی، فردی که با ارسال پیامی مدعی مالکیت مستند چندین هکتار از زمین‌های جنگل فتاتو بود، گفت: من سند بنچاقی دارم که در سال ۱۳۳۱ و قبل از قانون اصلاحات ارضی و قانون ملی شدن جنگل‌ها به ثبت رسیده است.

وی با بیان این‌که قصد کارآفرینی و اشتغالزایی در زمین‌های تحت مالکیت خود را دارد، افزود: این زمین‌ها به صورت موروثی به ما رسیده ولی منابع طبیعی علاوه بر اینکه مانع بهره برداری از این زمین می‌شود تا کنون دو بار نیز ما را به میز محاکمه کشانده است.‌

رحیمی با اشاره به این‌که از ۳۷۰ هکتار جنگل فتاتو تنها ۱۰۰ هکتار باقیمانده و مابقی تبدیل به شالیزار شده است، ادامه داد: قصد دارم در ۱۸۰ هزار مترمربع زمین خودم، گلخانه گیاهان دارویی با هدف اشتغالزایی احداث کنم اما با مانع تراشی‌های منابع طبیعی و میراث فرهنگی تا کنون از این کار جلوگیری شده است.

معاون میراث فرهنگی گیلان نیز در واکنش به مصاحبه مدیرکل منابع طبیعی گیلان، اظهار کرد: جنگل فتاتو و تالاب امیر بکنده دو اثر طبیعی تاریخی گیلان به شمار رفته و جنگل فتاتو تنها جنگل جلگه‌ای بازمانده از جنگل‌های هیرکانی است.

ولی جهانی ادامه داد: منابع طبیعی گیلان خود به دنبال ثبت تاریخی این جنگل بود و مدارک ثبت این جنگل را برای مدیرکل منابع طبیعی گیلان ارسال کرده‌ایم.

وی تاکید کرد: میراث طبیعی مانند بناهای تاریخی دارای ثبت ملی بوده و از اهمیت بالایی برخوردار است و هر گونه اقدام در حریم آثار ملی (طبیعی و تاریخی) باید با استعلام از اداره کل میراث فرهنگی صورت بگیرد.

جهانی در خصوص ادعای فردی مبنی بر دارا بودن سند مالکیت در جنگل فتاتو نیز گفت: تمام سندهای قبل از قانون اصلاحات ارضی باطل بوده و ارزش قانونی ندارد.

از آن‌جایی که حفظ و حمایت، احیا، توسعه و بهره برداری اصولی از جنگل‌ها، مراتع، اراضی جنگلی، بیشه‌های طبیعی، اراضی مستحدث و ساحلی، حفظ و حمایت از آب و خاک کشور از طریق مدیریت علمی بر حوزه‌های آبخیز و رعایت اصول توسعه پایدار از جمله اختیارات و وظایف منابع طبیعی بوده و یک سوی مدیریت جنگل فتاتو نیز در حوزه اختیارات اداره کل منابع طبیعی گیلان است به سراغ مدیرکل منابع طبیعی رفتیم.

میرحامد اختری اظهار کرد: همچنان بر روی حرفم هستم و تاکید می‌کنم اسناد و مدارکی درخصوص تاریخی بودن جنگل فتاتو وجود ندارد اسناد و مدارکی در خصوص تاریخی بودن جنگل فتاتو وجود ندارد.

مدیر کل منابع طبیعی گیلان این جنگل را از عرصه‌های کشاورزی روستاییان دانست و ادامه داد: اگر این جنگل بر اساس ادعای اداره کل میراث فرهنگی میراثی است چرا از تعرض به آن جلوگیری نکردند؟

اختری با بیان این‌که مسئولان نباید مردم را با صحبت‌های بی پایه و اساس حساس کرده و جو را متشنج کنند، تاکید کرد: هیچ درخت متعلق به دوره هیرکانی بریده نشده و درخت‌های قطع شده از گونه صنوبر و دست کاشت بوده که به دلیل کاشت آن در اراضی ملی، درختان بریده شده توسط مأموران منابع طبیعی توقیف شد.

مدیرکل منابع طبیعی گیلان تصریح کرد: نیروهای اداره کل منابع طبیعی با حضور در منطقه فتاتو نسبت به جمع آوری ادوات و دستگاه‌ها و توقیف آنها اقدام کردند و میراث فرهنگی در این خصوص هیچ اقدامی برای جلوگیری از این تخلف نکرد.

اختری در پاسخ به ادعای یکی از شهروندان در خصوص داشتن سند مالکیت بر چند هکتار از زمین‌های این جنگل نیز گفت: تمام سندهای صادر شده قبل از دی ماه سال ۱۳۴۱ باطل است.

با تمام این تفاسیر اما و اگرهای ادعای تاریخی بودن و نبودن جنگلی که به گفته مدیرکل منابع طبیعی تعداد کمی درخت دوران هیرکانی آن هم از گونه توسکا در آن وجود دارد و ارائه مستندات از سوی معاون میراث فرهنگی گیلان که نشان می‌دهد این جنگل در شهریور سال ۹۹ در فهرست آثار طبیعی گیلان به ثبت ملی رسیده ما را به ضرب المثل معروف قسم حضرت عباس (ع) و دم خروس می‌رساند.

آن‌چه که مسلم است این چندگانگی‌ها نه تنها دردی از دردها دوام نمی‌کند بلکه با ایجاد اختلاف و همچنین سردرگمی در مردم باعث می‌شود که اعتمادشان به مسئولان را از دست داده و باورشان به عملکرد خادمانشان کمرنگ شود.

جنگل‌های هیرکانی، یکی از آخرین و معدود باقیمانده‌های جنگل‌های باستانی خزان کننده روی کره زمین هستند که از یک مسیر تکامل، بقا، تاب‌آوری و مقاومت تطبیق و گونه زایی منحصر به فرد، برای بیش از ۵۰ میلیون سال بی وقفه از دوران سوم زمین شناسی تاکنون به حیات و تکامل خود ادامه داده و به عنوان یکی از نادرترین و ارزشمندترین رویشگاه‌های طبیعی پهن برگ و خزان کننده در جهان معرفی شده‌اند تا جایی که در برخی از منابع مکتوب از این رویشگاه‌ها به عنوان فسیل یا موزه زنده یاد می‌شود.

مهر نوشت، سه سایت از جنگل‌های هیرکانی شامل لیسار تالش، گشت رودخان فومن و سیاه رود رودبار مربوط به استان گیلان است و این مناطق به عنوان مناطق حفاظتی تلقی و نباید هیچ گونه دخالت انسانی در آن صورت گیرد و به عنوان جاذبه‌های طبیعی گیلان محسوب می‌شوند و جنگل هیرکانی فتاتو بخشی از آخرین نمونه‌های باقیمانده جنگل‌های هیرکانی از نوع جلگه‌ای و از توسکاستان‌های قشلاقی حاشیه دریای کاسپین در گیلان است.