چند توصیه به ضرغامی

اردشیر اروجی ـ مدیرکل سابق آمار و برنامه‌ریزی سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری ـ در گفت‌وگو با ایسنا با بیان چند توصیه به عزت‌الله ضرغامی – وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – و یادآوری این نکته که گردشگری موضوعی فرابخشی است و همه امورات آن در اختیار وزیر نیست، اظهار کرد: به دلیل فرابخشی بودن موضوعات، در بسیاری از کشورها برای گردشگری ستاد تشکیل داده‌اند. مثلا لازم است برای رونق در گردشگری با دنیا تعامل مستمر برقرار شود، از طرفی ممکن است وزیر گردشگری بگوید برقراری تعامل با دنیا در حوزه اختیار او نیست، اما حضور وزیر در هیأت دولت و تلاش‌هایی که برای جلب کمکِ سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت امور خارجه انجام می‌دهد، می‌تواند در این مسیر مؤثر باشد.

او با تاکید بر این‌که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بهتر است معلول‌ها را رها کند و دنبال علت‌ها باشد، بیان کرد: این‌که گردشگری ما رونق چندانی ندارد به نوع تعامل کشورمان با دنیا برمی‌گردد. زمانی که برجام امضا شد، گردشگران زیادی به سمت ایران سرازیر شدند، طوری که هتل‌های اصفهان و شیراز جای خالی نداشتند. با تشدید تحریم‌های آمریکا و ممنوعیت‌هایی که برای سفر به ایران برقرار کرد، توقف‌ها و ریزش‌هایی در سفر خارجی‌ها به کشورمان ایجاد شد. بنابراین تعامل با دنیا الزامی است و ما برای توسعه گردشگری یا آن‌طور که آقای ضرغامی در برنامه خود اشاره کرده است برای تحول به الزاماتِ فرابخشی نیاز داریم.

دنبال واکسن، اف‌ای‌تی‌اف و افزایش درآمد سرانه باشید

این کارشناس گردشگری، واکسیناسیون عمومی را از دیگر موضوعاتی که وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به فوریت و در اولویت باید پیگیری کند، دانست و گفت: وزیر باید پیگیر این موضوع باشد، چون آینده گردشگری به شدت به واکسیناسیون وابسته است، حتی اگر می‌تواند به طریقی به وزارت بهداشت کمک کند. تا وقتی تعداد فوتی‌های کرونا در کشور ما تک‌رقمی نشود، امنیت برای سفر ایجاد نخواهد شد و تقاضا برای سفر نخواهیم داشت، حتی جابه‌جایی‌های داخلی با مشکل مواجه می‌شود.

اروجی با اشاره به این‌که رونق اقتصادی و افزایش درآمد سرانه تاثیر زیادی بر جریان گردشگری دارد، تاکید کرد: تا وقتی رونق اقتصادی در کشور اتفاق نیافتد و درآمد سرانه افزایش پیدا نکند، گردشگری داخلی رونق نمی‌گیرد. وقتی وزیر در برنامه‌های خود روی گردشگری داخلی تاکید کرده و آن را در اولویت قرار داده است، حتما از این موضوع هم آگاه است که تا وقتی درآمد مردم پایین باشد نمی‌توان آن رونقی را که مدنظر است در گردشگری ایجاد کرد. وقتی معیشت مردم مشکل پیدا کرده، چگونه برای سفر هزینه کنند!؟ وزیر اگر می‌تواند تسهیلات برای سفر و گردشگری داخلی اختصاص دهد.

او افزود: بعضی‌ها طرح‌هایی می‌دهند، مثلا برای رونق گردشگری داخلی “کارت سفر” یا “وام” داده شود. قطعا مردمی که معیشت‌شان دچار مشکل شده، ممکن است از اعتبار و امتیاز آن وام و سفر کارت برای معیشت و تامین مایحتاج اولیه خود استفاده کنند. اول باید شرایط را به گونه‌ای مدیریت کرد که نیازهای اولیه مردم تأمین باشد و سرانه درآمد منطقی شود بعد دنبال رونق گردشگری داخلی بود.

اروجی پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف (FATF) را از دیگر موضوعات ضروری دانست که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز باید پیگیر آن باشد و در این‌باره گفت: گردشگری بدون ارتباط با بانک‌های جهانی به سرانجام نمی‌رسد. دیگر آن دوران که گردشگران پول نقد با خود حمل می‌کردند، گذشته است، مقامات ایران باید این واقعیت را درنظر بگیرند. وقتی کشوری می‌خواهد توسعه یابد باید با بانک‌های بین‌المللی ارتباط برقرار کند.

او در ادامه اظهار کرد: البته در ادوار مختلف، برای حل مشکل مبادلات مالی گردشگران خارجی در ایران، طرح‌هایی از جمله کارت‌های اعتباری سفر پیشنهاد شد و حتی قراردادهایی با برخی بانک‌ها امضا شد، اما هیچ یک از این طرح‌ها نه موفق بود و نه استمرار پیدا کرد. ضمن این‌که کمتر گردشگر خارجی از این ایده‌ها استقبال کرده و می‌کند، چون اعتماد ندارند.

خطای “از من بپرس” دوران احمدی‌نژاد

این کارشناس برنامه‌ریزی گردشگری همچنین بیان کرد: گردشگری معمولا در دو لایه حرکت می‌کند؛ یک لایه بین‌المللی است که مطابق با استانداردهای جهانی پیش می‌رود و باید در جریان آن به اطلاع‌رسانی یا Information پرداخت. خاطرم هست زمان احمدی‌نژاد طرح «از من بپرس» را با هدف اطلاع‌رسانی به گردشگران اجرا کردند که به هیچ‌وجه موفق نبود، چون برای توریست خارجی “از من بپرس” معنایی ندارد. در همه جای دنیا کیوسک‌های اطلاع‌رسانی به یک علامت آشنا و کلمه واحد Information شناخته می‌شود.

او اضافه کرد: لایه اطلاع‌رسانی در گردشگری بین‌المللی باید به شکلی فراهم شود که به سادگی قابل مشاهده و در دسترس باشد، مثلا موزه ملی ایران که مهم‌ترین موزه کشور به شمار می‌آید هنوز یک تابلو انگلیسی برای راهنمایی گردشگران در خیابان‌های منتهی به آن ندارد، یا تاکسی‌هایی که در زون‌ها یا شهرهای گردشگری کار می‌کنند هنوز نمی‌توانند یک کلمه انگلیسی صحبت کنند. در لایه نخست که به گردشگری بین‌المللی توجه دارد باید روی یادگیری زبان انگلیسی کار کرد.

اروجی گفت: لایه دوم به گردشگری داخلی برمی‌گردد که همان تنوع فرهنگی است و باید جاذبه‌ ایجاد کرد و روی ویژگی‌هایی که عامل جذب گردشگر می‌شود، متمرکز شد.

واقعی یا تک‌نرخی شدن ارز به عقیده این کارشناس از دیگر الزاماتی است که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در هیأت دولت و به صورت فرابخشی پیگیر آن باشد؛ او در این‌باره بیان کرد: هر وقت قیمت دلار غیرمنطقی پایین آمده، گردشگر خروجی بیشتر شده و گردشگری ورودی کاهش داشته، در نتیجه تراز گردشگری منفی شده است. اگر نرخ دلار غیرمعمول و بدون ثبات بالا برود، گردشگری ورودی افزایش می‌یابد و گردشگری خروجی ریزش پیدا می‌کند. باید نرخ ارز منطقی شود. وقتی تعادل در هزینه‌ها و نرخ ارز برقرار شد، کیفیت خدمات، قیمت سفر و امنیت برای گردشگر اهمیت پیدا می‌کند. وقتی ارز تعادل نداشته باشد، امنیت و کیفیت دیگر معنی ندارد.

اروجی همچنین پیشنهاد کرد: یکی از اقداماتی که آقای ضرغامی به‌ویژه در دوران کرونا می‌تواند انجام دهد این است که به دفاتر خدمات مسافرتی مجوز بدهد تا نسبت به معرفی میراث فرهنگی و صنایع دستی به صورت آنلاین اقدام کنند. خیلی از کشورها در دوران کرونا این ایده را اجرا کرده‌اند. حالا که وزیر به شرکت‌های دانش‌بینان علاقه دارد می‌تواند از استعداد آن‌ها در این مسیر کمک بگیرد.

دوربین‌ها را برای گردشگران روشن کنید

او که این پیشنهاد را در فضای مجازی نیز به اشتراک گذاشته است، اظهار کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان با هماهنگی سایر ارگان‌ها می‌توانند دوربین‌هایی را در سایت‌ها، موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی نصب کنند، به هر متقاضی یک حساب کاربری بدهند تا آن‌ها با پرداخت مبلغی به عنوان بلیت، از طریق آن حساب و دوربین‌هایی که در محل مورد نظر نصب شده است، به صورت زنده مکان تاریخی را ببیند، انگار که در محل حضور دارند. با این کار هم آثار تاریخی معرفی می‌شود، هم بازدید از آن‌ها در دوران کرونا به شکلی ایمن در دسترس قرار می‌گیرد و انگیزه‌ای می‌شود برای بازدیدهای بیشتر بعد از کرونا.

او اضافه کرد: می‌توان این ایده را ابتدا با آثاری که ثبت جهانی شده‌اند شروع کرد، چون معمولا طرفداران بیشتری دارند. یا در موزه‌هایی مثل فرش یا موزه ملی اجرا کرد. حتی در فضاهای اکوتوریستی و طبیعت هم این قابلیت وجود دارد؛ تصور کنید یک روز بارانی را از طریق این دوربین‌ها در چاده جلوس یا هراز و فیروزکوه سفر می‌کنید، درحالی که در خانه نشسته‌اید. یا از طریق همین دوربین‌ها نظاره‌گر گنبد سلطانیه از بلندی باشید، حتی می‌توان صحبت‌های راهنما را به آن تصاویر زنده اضافه کرد. آقای جواد قارایی مستندهای خوبی برای تلویزیون ایران ساخته است، مناطق شگفت‌انگیزی را معرفی می‌کند، می‌توان شرایط بازدید آنلاین را برای مناطقی که ایشان معرفی کرده‌اند، فراهم کرد.

این کارشناس برنامه‌ریزی فرهنگی و گردشگری سپس بیان کرد: بعید است تا وقتی ویروس کرونا در ایران و جهان در چرخش باشد، گردشگری رونق بگیرد. اجرای چنین ایده‌ای هم به جریان گردشگری کمک می‌کند و هم درآمدزا است.

سفر ایمن با اتوبوس‌های غیرایمن!

او در ادامه به طرح‌های پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ستاد کرونا درباره سفر مسؤولانه، ایمن و هوشمندانه اشاره کرد و افزود: شاید در ابتدا من هم درباره این مدل سفر در دوران کرونا اظهارنظر کرده باشم، اما اکنون معتقدم سفر با وعده رعایت پروتکل‌های بهداشتی اصلا امکان‌پذیر نیست، چون نظارتی وجود ندارد، تجربه تعطیلات نوروز گذشته هم نشان داد که نظارت نیست، مثلا در خبر اعلام می‌کنند ظرفیت اتوبوس‌ها ۶۰ درصد شده است، آنلاین که صندلی رزرو می‌کنید فقط یک ردیف صندلی از هر طرف را برای رزرو در دسترس قرار داده است، اما وقتی سوار اتوبوس می‌شوید می‌بینید همه صندلی‌ها تکمیل شده است. بعد مسؤولان از خود سلب مسؤولیت می‌کنند و می‌گویند اتوبوس در بیرون از پایانه، مسافر سوار کرده است. هیچ کسی هم نیست که نظارت کند. در هتل هم همین‌طور است، چه نظارتی می‌شود؟ می‌گویند هتل را مدام ضدعفونی می‌کنیم و اتاق را ۲۴ ساعت بعد از تخلیه مسافر، به مسافر بعدی تحویل می‌دهیم، تجربه داشتم که اصلا این‌طور نبوده است.

او تاکید کرد: گردشگری مسؤولانه، هوشمندانه و یا هر اسم دیگری که روی آن گذاشته‌اند، جز توهم مسؤولان چیز دیگری نیست. تنها راه رونق گرفتن سفرهای داخلی، واکسیناسیون عمومی است.

این کارشناس فرهنگی و گردشگری در توصیه دیگری به ضرغامی گفت: یکپارچه و ساماندهی کردن تشکل‌های گردشگری از مهم‌ترین موضوعاتی است که این وزارتخانه باید پیگیر آن باشد. گردشگری از تشتت و انشقاق تشکل‌ها رنج می‌برد، هتلداران، دفاتر خدمات مسافرتی و راهنمایان یک بار از وزارت کار مجوز گرفته‌اند، یک بار از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی. هم کانون دارند هم انجمن صنفی هم جامعه حرفه‌ای. هر روز هم بر سر موضوعی اختلاف نظر دارند. این بخش خصوصی باید سامان پیدا کند تا قوی شود و مسؤولیت بپدیرد.

اروجی گفت: البته که فراهم کردن تمام الزامات در مدت زمان کوتاهی امکان‌پذیر نیست، بنابراین وزیر فرصت دارد تا آن زمان، ضمن پیگیری این موارد، به میراث فرهنگی و صنایع دستی بیشتر بپردازد و دنبال موضوعات فرابخشی و هماهنگی با سایر دستگاه‌ها باشد. تا وقتی این شرایط فراهم نشود خانه برای گردشگر آماده نمی‌شود.

منبع:ایسنا