با مدیران کارآمدی می‌توانستیم در مرمت طاق کسرا موثر باشیم

 احمدرضا حشمتی، کارشناس رسمی دادگستری و مرمت با اشاره به حضور وزیر جدید در وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: در حال حاضر باتوجه به نامشخص بودن وضعیت انتصاب معاونان و مدیران، سه حوزه بخصوص میراث‌فرهنگی در بلاتکلیفی به سر می‌برند. امیدواریم آقای عزت‌الله ضرغامی به عنوان وزیر جدید این وزارتخانه تدبیری در انتخاب مدیران و معاونان خود داشته باشد که مانع از وقوع اتفاقات گذشته در این حوزه شود. نباید فراموش کرد که او اشراف چندانی به حوزه میراث ندارد. این قضیه درخصوص آقای مونسان نیز صدق می‌کرد. او اشراف چندانی به حوزه میراث‌فرهنگی نداشت از این رو تحت تاثیر گفته‌های اطرافیانش بود. هرچند معاون میراث‌فرهنگی می‌تواند در شناساندن میراث و چالش‌ها و مسائل آن به وزیر موثر عمل کند اما گاه احاطه برخی افراد موجب می‌شود مدیر مربوطه از برخی برنامه‌ها بی‌اطلاع بماند.

این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به آن‌که طی سال‌ها شاهد آن بودیم که هر وزیر و رییسی بر سازمان ترجیح می‌داد با آدم‌هایی که در دایره دوستی او قرار دارند کار کند و از انتصاب افراد متخصص خبری نبوده است، گفت: میراث‌فرهنگی دارای افراد متخصص و با تجربه است. در قانون استخدام کشوری ذکر شده که هر نهاد و وزارتخانه‌ای باید ۸۰ درصد مدیرانش از همان سازمان، نهاد و وزارتخانه انتخاب شود. درحالی که طی سال‌های اخیر شاهد اعمال قوانین دیگری بودیم و مدیران غیرمتخصص در کارهای تخصصی منصوب شدند. اینگونه است که یک دندانپزشک، مدیرکل میراث و گردشگری یک استان می‌شود یا یک پزشک عمومی رییس موزه می‌شود. نباید اجازه چنین انتصاب‌هایی داده شود.

این کارشناس رسمی دادگستری با اشاره به پرونده‌های میراثی که در دادگاه‌ها این دست به آن می‌شوند، نبود مدیریتی صحیح و متخصص را عامل این مهم عنوان کرد و گفت: عدم اشراف مدیران به موضوعات مطرح شده، ضعف مدیریتی و به موقع عمل نکردن آن‌ها سبب شده در بسیاری از موارد، میراث‌فرهنگی محکوم شود و در نهایت صدور برخی حکم‌ها منجر به تخریب اثر تاریخی و تجاوز به عرصه و حریم شده است. حتا بسیاری از تخریب‌ها بدون اطلاع میراث‌فرهنگی بوده که این هم قصوری دیگر در این حوزه به حساب می‌آید.

به گفته حشمتی، متخصصان میراثی ما می‌توانند در کشورهای همسایه از عراق گرفته تا افغانستان فعالیت داشته باشند اما بر اساس تجربیاتی که داشته‌ایم شاهد آن بودیم که حتا در مرمت طاق کسرا هم نتوانستیم موثر عمل کنیم. نباید فراموش کرد که بزرگ‌ترین سرمایه میراث‌فرهنگی، نیروی انسانی و متخصصان آن است، پول حرف دوم را می‌زند. اگر مدیران کارآمد داشتیم می‌توانستند با رایزنی هزینه لازم را تامین کنیم. طاق کسرا مرمت شد بدون آنکه ایرانی‌ها در آن دخیل باشند. حتی چندی پیش آفریقا برای مرمت یک حمام و مسجد از ما درخواست کارشناس کرده بود و امور دیپلماسی برای حضور کارشناسان ایرانی انجام گرفت و فقط نیازمند تامین هزینه رفت و برگشت بودیم که آن هم محقق نشد.

او تصریح کرد: با وجود آن‌که در ایران شاهد فعالیت نهادهای مختلف از جمله ایکوم، ایکوموس، ایکروم هستیم نهادهای مستقلی که می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند اما نباید فراموش کرد که مساله ایران فقط ثبت جهانی نیست و باید در تمام حوزه‌ها فعال و حضور داشته باشد که به دلیل نبود انسجام لازم بین نهادهای دخیل این اتفاق نمی‌افتد. در بیشتر مواقع شاهد آن هستیم که روسای بخش‌های فعال در حوزه میراث از ایکوم گرفته تا ایکوموس و… چشم ندارند همدیگر را ببینند چه برسد که با یکدیگر تعامل داشته باشند یا با انسجام بتوانند کاری پیش ببرند. شاید در بدنه اصلی میراث شاهد چندقطبی بودن نباشیم اما آنجا که بحث قدرت نمایی می‌شود، همدیگر را قبول نداریم.

حشمتی معتقد است، کارشناسان میراث‌فرهنگی مانند جراح هستند درحالی که چنین نگاهی به این حوزه وجود ندارد و اینگونه می‌پندارند که انجام دادن یا ندادن آن کار تاثیری ندارد. هر مسئولی باید گام‌های خود را برای بهبودی شرایط بردارد و آن را به نفر بعد بسپارد. وقتی کارها انجام نمی‌شود و انتظارات برآورده نمی‌شود، وضعیت کنونی پیش می‌آید. وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همانگونه که از نامش مشخص است بر پایه میراث‌ است و گردشگری و صنایع دستی تابعی از میراث هستند. اگر به میراث فرهنگی توجه نشود، دو حوزه دیگر هم آسیب می‌بینند.

این کارشناس مرمت با اشاره به آن‌که هرچند می‌توان از تجربه بازنشستگان در بخش‌های مختلف میراث استفاده کرد، اذعان کرد: باید توجه داشت که انتخاب مدیران و افرادی که در کمیته‌های فنی فعال هستند بهتر است براساس میزان تعهد و کارآیی افراد باشد. باید مدیرانی انتخاب شوند که پاسخگو و به دنبال پیشبرد کارها باشند. خوشبختانه در میراث‌فرهنگی قحط الرجال نداریم که در بخش‌های مختلف از بازنشستگان استفاده کنیم باید کار را به جوانان متخصص سپرد. مرکز انتخاب‌ها که فقط تهران نیست. می‌توان از متخصصانی که در شهرستان‌ها هستند هم استفاده کرد. حتی کارشناسانی داریم که در خارج فعال هستند و می‌توان آن‌ها را فراخواند حال آنکه آنها از گردونه حذف شده‌اند و حضور ندارند.

باتوجه به آن‌که هنوز انتخاب و انتصاب خاصی در وزارتخانه میراث و گردشگری اتفاق نیفتاده این گمانه زده می‌شود که وزیر جدید با وسواس و حساسیت بیشتری جلو می‌رود. بهتر است به گذشته افرادی که معرفی می‌شوند هم توجه شود. انتظار متخصصان امر، شایسته سالاری است. پیدا کردن این افراد کار سختی نیست.