لاهیجان ،شهرچای در مسیر ثبت جهانی
تلاش برای ثبت لاهیجان به عنوان پایتخت آیین‌های چای ایران در یونسکو ادامه دارد.
لاهیجان، عروس گیلان، شهر باغ‌های همیشه سبز چای، از سال‌ها پیش میزبان انواعی از طعم و رنگ این محصول ایرانی است. کاشف‌السلطنه، کاشف چای، این محصول را برای نخستین‌بار در منطقه‌ای به‌نام چای‌خانسر در لاهیجان کشت کرد تا نقطه آغازی برای تبدیل این شهر به‌عنوان شهر چای باشد و حالا همه محله‌ها و روستاهای لاهیجان میزبان این بوته‌های سبز و معطر هستند.
نگاه مثبت کمیسیون ملی یونسکو
نخستین کارخانه چای ایران در سال۱۳۱۱ شمسی و نخستین مرکز تحقیقاتی چای در سال۱۳۱۳ در زمان پهلوی اول در لاهیجان تأسیس شد. لاهیجان به جز اینکه مرکز چای گیلان و ایران است به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشور و عروس شهرهای گیلان هم شهره شده و به همین دلیل در سال‌های اخیر مدیریت شهری در تلاش است با رایزنی و مهیا کردن زیرساخت‌ها ثبت جهانی این شهر به‌عنوان پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو را انجام دهد. این تلاش چندساله حالا در مراحل جدی‌تری قرار گرفته و در روزهای اخیر شورای شهر لاهیجان نشست مشترکی با دبیرکل و اعضای کمیته کسب‌وکار کمیسیون ملی یونسکوی ایران کهن برای ثبت لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو برگزار کرده است.
اعلام آمادگی مدیریت شهری
رئیس شورای اسلامی شهر لاهیجان با بیان اینکه مدیریت شهری لاهیجان برای ثبت پایتخت چای ایران و شهر خلاق یونسکو آمادگی دارد به همشهری می‌گوید: لاهیجان شهر نمونه گردشگری طبیعی و تاریخی ایران، شهر چای، کلوچه و ابریشم و نخستین شهری در ایران است که دانه‌های چای در آن کشت شد و پس از یک قرن سابقه به گمان ما لاهیجان پایتخت چای ایران است. بهمن کنعانی با تأکید بر اینکه شورا و شهرداری آماده همکاری با کمیسیون ملی یونسکو هستند، اضافه می‌کند: این آمادگی برای توسعه پایدار و اجرای برنامه‌های فرهنگی، هنری با حفظ هویت ایران اسلامی است. همچنین مدیریت شهری لاهیجان آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری و همکاری با کمیته کسب‌وکار کمیسیون ملی یونسکو اعلام کرده است. شهردار جدید شهر لاهیجان نیز با بیان اینکه لاهیجان به عروس شهرهای گیلان و ایران معروف است به همشهری می‌گوید: با توجه به پیگیری‌ها و بسترسازی‌هایی که قبلا برای انتخاب لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران انجام شده، این روند را پیگیری می‌کنیم تا این افتخار بزرگ به ثبت برسد.
رضا زنده‌دل با تأکید بر اینکه هر اتفاقی قرار است برای لاهیجان بیفتد فقط با منابع دولتی امکان‌پذیر نیست، می‌افزاید: برای اینکه لاهیجان را به جایگاه واقعی آن برسانیم باید با دریافت ایده‌ها، بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری فراهم کنیم.
تلاش ۴ساله برای ثبت جهانی
رئیس اداره ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری لاهیجان نیز در این‌باره به همشهری می‌گوید: لاهیجان مرکز کشت و فرآوری چای ایران است. مقبره کاشف‌السلطنه به‌عنوان بانی و پدر چای ایران و موزه چای در این شهر قرار دارد و از سوی دیگر، لاهیجان به‌عنوان شهر گردشگری کشور شناخته می‌شود و گردشگران زیادی از این شهر بازدید می‌کنند. همچنین سازمان چای کشور در این شهر قرار دارد؛ بنابراین به‌علت مرکزیت چای در این شهر و باغ‌های چای که جزو مناطق کشاورزی و گردشگری است، ما همیشه به‌طور لفظی از لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران استفاده می‌کردیم و از سال۹۷ جلساتی را با یونسکو داشتیم که این شهر را در رده شهرهای خلاق یونسکو در زمینه کشت چای و پایتخت چای کشور ثبت کنیم.
شاهین جهانگیربلورچیان می‌افزاید: با توجه به جلسه مشترک مدیریت شهری با مدیر ملی یونسکو در شهر لاهیجان امیدواریم به‌زودی با حمایت مسئولان و پیگیری دبیر کمیته ملی یونسکو این مهم به تحقق بپیوندد.
وی ثبت جهانی را بر حوزه‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری مؤثر می‌داند و می‌گوید: یکی از برنامه‌هایی که ما پس از ثبت لاهیجان به‌عنوان پایتخت چای ایران خواهیم داشت، زنده‌کردن آیین‌های مربوط به چای است. نمایش‌های خیابانی در قالب جشنواره‌های متعدد در زمینه چای هم می‌توانیم داشته باشیم.
رونق شغل آبا و اجدادی
عضو اتحادیه چایکاران کشور نیز با بیان اینکه برند شدن چای ایرانی و نیز لاهیجان از اتفاقات خوب ثبت جهانی این شهر در یونسکو خواهد بود به همشهری می‌گوید: لاهیجان سال‌ها در حوزه کشت و صنعت چای فعالیت داشته و چایکاری شغل آبا و اجدادی مردمان این سرزمین بوده است. قطعا با این ثبت جهانی نگاه و توجه به چای ایرانی بیشتر خواهد شد. نعمت یاورزاده با تأکید بر اینکه ثبت جهانی در تعیین سیاست‌های مربوط به چای، رونق تولید و بهبود و افزایش کشت چای در سطح و نیز رونق صادرات چای هم مؤثر خواهد بود، می‌افزاید: اگرچه صنعت چای در سال‌های اخیر مشکلات فراوانی داشته است، اما اهالی لاهیجان همواره در کشت و فرآوری این محصول تلاش کرده‌اند و امیدواریم نه‌تنها مسئولان شهری که متولیان استانی هم برای دستیابی به این مهم به یاری بشتابند. نگاهی به سال‌های سپری شده صنعت چای نشان می‌دهد این صنعت از دهه ۸۰ تا اواسط دهه ۹۰ رکود شدیدی را طی کرد؛ به‌طوری که در سال ۸۳ سازمان چای منحل و چای خصوصی‌سازی شد. از آن زمان کم‌کم پای چای خارجی به بازارها باز و تغییر ذائقه ایرانی بیشتر شد؛ از این‌رو چند هزار تن چای داخلی در انبارها باقی ماند و به‌اصطلاح به‌عنوان چای سنواتی تلقی شد. در سال‌های اخیر گلایه و اعتراض چایکاران و صنوف مختلف چای توانست جانی دوباره به این صنعت بدهد و حالا ثبت جهانی لاهیجان به‌عنوان شهر چای می‌تواند به این رویکرد کمک کند. یک فعال صنعت چای به همشهری می‌گوید: هم‌اکنون مشکل چای سنواتی مانند گذشته وجود ندارد، اما هنوز هم معضل باغ‌های چای رها شده وجود دارد که باید به آن رسیدگی شود. رضا میربلوکی با بیان اینکه هر سال درباره تعیین نرخ تضمینی چای بین دولت و اتحادیه چای اختلاف‌نظر وجود دارد، اما تصمیم‌گیرنده دولت است، می‌افزاید: بزرگ‌ترین مشکل ما این است که ۱۲۰ هزار تن مصرف داریم و ۲۰۰ هزار تن چای وارد کشور می‌شود؛ یعنی تا یک سال ونیم بعد از هر برداشت، چای وارداتی در بازار هست و این واردات مازاد کنترل نمی‌شود. از نظر همه صاحب‌نظران اگر طرح اصلاح ساختار چای که در سال‌های گذشته تدوین شده بود با نظارت کافی مدیریت می‌شد، وضعیت چای بهتر از حال حاضر بود و نه رهاسازی باغ چای در سال ۸۳ اتفاق می‌افتاد و نه ۳۰ درصد از باغ‌های موجود رهاسازی و به ویلا تبدیل می‌شدند. حالا امید همه فعالان این بخش به ثبت جهانی لاهیجان به‌عنوان شهر چای است تا حداقل توجه‌ها را به این صنعت، مشکلات چایکاران و باغ‌های رهاشده جلب کند.
چایکاری در ایران ۱۲۰ ساله شد
یک کارشناس حوزه چای با اعلام اینکه صنعت چای در ایران ۱۲۰ساله شده است درباره خاستگاه صنعت چای به همشهری می‌گوید: کشت چای در سال ۱۲۸۰ هجری شمسی و از سوی مرحوم کاشف‌السلطنه (پدر چای ایران) به وقوع پیوست.
بعدها شخصی به نام بصیرالتجار به‌دلیل مشغله‌های کاشف‌السلطنه در پایتخت در سال‌های مشروطه، باغ چای او را در لاهیجان نگهداری کرد و با توجه به اینکه لاهیجان محل مناسبی برای پرورش این محصول بود، نهال آن را در منطقه تکثیر داد. سیدعبدالله میرحسینی‌مقدم می‌افزاید: به‌گفته برخی از افراد محلی این چای فرآوری شده چنان مطبوع و خوش‌طعم بود که در میان جوامع شهری و روستایی آن دوره برای خود برند شد و برای ترویج مصرف، نیازی به تبلیغ نداشت؛ به همین دلیل باغ‌های زیادی از سوی بصیرالتجار و سرمایه‌گذاران دیگر این محصول در برخی شهرهای شمالی ازجمله تنکابن و فومنات ایجاد شد. بعد از چند سال آن قدر این محصول مورد توجه دولت قرار گرفت که دولتمردان ترجیح دادند در همه محل‌ها برای کشت چای باغ‌های دولتی ایجاد کنند. وی ادامه می‌دهد: با رواج هر چه بیشتر چایکاری در لاهیجان حتی مردم عادی نیز در حیاط منزل خود نهال چای پرورش دادند و در نهایت اقتصاد منطقه تحت‌تأثیر چایکاری قرار گرفت.
جشنواره آیین چای، مقدمه‌ای برای ثبت جهانی
با همه نتایج خوبی که ثبت جهانی می‌تواند به همراه داشته باشد، اما لاهیجان برای معرفی به عنوان پایتخت چای ایران به کشورهای دنیا نیازمند برپایی آیین‌ها و جشنواره‌هایی در ابعاد داخلی و بین‌المللی است. در سال‌های ۹۷ و ۹۸ جشنواره‌هایی در لاهیجان برپا و در نهایت سال ۹۸ تفاهم‌نامه دو جانبه‌ای بین شهرداری لاهیجان و کمیسیون ملی یونسکو در ایران برای توسعه همکاری امضا شد. دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران به همشهری می‌گوید: هر یک از کشورهای تولیدکننده چای آیین و جشنواره ویژه‌ای برای چای دارند که ما در یونسکو این آیین‌ها را ثبت جهانی می‌کنیم. بنابراین درباره لاهیجان نیز این آمادگی وجود دارد که برای ثبت آیین چای تلاش و این شهر را به عنوان پایتخت چای ایران مطرح کنیم.
حجت‌الله ایوبی با بیان اینکه طبق توافق با شهرداری لاهیجان قرار است جشنواره آیین چای با حضور کشورهایی که آیین چای دارند برگزار شود، می‌افزاید: این جشنواره در کنار معرفی صنعت و فرآوری چای و استفاده بهینه از این طلای سبز جزو پروژه‌هایی است که دنبال می‌کنیم. این کار کمک می‌کند لاهیجان به شبکه شهرهای خلاق و گیرنده بپیوندد و آیین چای را هم در این فرآیند به عنوان میراث معنوی به ثبت برساند. در واقع این شهر مرکز و محوری برای برپایی آیین چای می‌شود.
وی با بیان اینکه هنوز پرونده آیین چای به کمیسیون ملی یونسکو در ایران نرسیده است، اظهار می‌کند: اگر مدیریت شهری لاهیجان همت کنند می‌توانند میزبان جشنواره آیین چای به طور بین‌المللی و با حضور کشورهای تولیدکننده چای باشند تا بعد از آن کار ثبت آیین چای و معرفی لاهیجان به عنوان پایتخت چای ایران انجام شود.
سطح زیرکشت چای در کشور ۲۸ هزار هکتار است و ۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم در این صنعت فعالیت دارند. ۱۸۲ کارخانه چای در سطح کشور فعال است و گردش مالی صنعت چای در کشور بین ۲ تا ۳ هزار میلیارد تومان برآورد شده، اما سهم صنعت چای داخلی از این میزان رقم قابل قبول نیست.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.