جلوه فرش‌های همدان با قدمتی از دوران مادها

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران، در گفت‌وگو با ایسنا به معرفی قالی همدان پرداخت و اظهار کرد: همدان در زمان سلسه مادها پایتخت ایران بود و به تبع از موقعیت خاصی برخوردار بوده است. آن زمان همدان یکی از مراکز تجاری و تولیدی عمده فرش بود و تقریبا در فاصله سال‌های ۱۸۸۰ تا جنگ جهانی دوم به عنوان مهم‌ترین مرکز تجاری و تولیدی فرش در غرب ایران پس از شهر تبریز به‌شمار می‌آمده است.

وی ادامه داد: در همدان تولیدات مختلفی صورت می‌گرفت اما مرکز تجارت فرش‌های غرب کشور نیز بوده است. از کارگاه‌های قالی‌بافی تاریخی این منطقه می‌توان به کارگاه شیخ تقی وکیل‌الرعایا، کارگاه سرهنگ حسن ریاحی و کارگاه یوسف زنجانی که از تولیدکنندگان قالی این منطقه هستند نام برد. در کتاب پژوهشی در فرش ایران نیز از آن‌ها نام برده شده است.

عضو انجمن علمی فرش ایران تصریح کرد: کارگاه‌های قالی‌بافی این شهر تا زمان جنگ جهانی دوم و حداقل ۲ دهه اول پس از انقلاب، در شهر همدان فعال بود و آمار قابل توجهی از تولید را نیز به خود اختصاص می‌داد. البته در ۲ دهه اخیر این کارگاه‌ها به مناطق روستایی همدان توسعه پیدا کرده‌اند. از جمله این مناطق می‌توان به منطقه درجزین اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین مراکز تولید فرش همدان است. البته برخی از روستاهای این شهر همچون «انجلاس» و «بیک» که نقش مهمی هم در قالی‌بافی همدان دارد، از نقوش ماهی‌درهم در تولید قالی‌های خود استفاده می‌کنند.

احراری در خصوص ویژگی‌های ظاهری فرش همدان خاطرنشان کرد: در ۱۰۰ سال اخیر از طرح‌های مختلف قالی ایران در تولید قالی همدانی استفاده شده است اما ۲ طرح معروف «پرطاووسی» و «خوشه انگوری» همدان در سال‌های اخیر شهرت بیشتری داشته است. همچنین در مناطق روستایی از طرح‌های ذهنی‌بافت و ماهی‌درهم آن هم به سبک خاص همدان در بافت فرش‌ها و قالی‌ها استفاده می‌شود.

وی تصریح کرد: از نظر رنگ‌آمیزی بیشتر شاهد استفاده از رنگ‌های شاد در قالی‌های همدان هستیم و مواد اولیه‌ای که در سه دهه اخیر کاربرد بیشتری داشت، پرز پشمی و تار و پود پنبه‌ای بوده است. قالی‌های محلی همدان بیشتر در اندازه‌های کوچک و قالیچه است. البته در ۲ دهه اخیر تولیدکنندگان این سبک فرش به سمت تولیدات تجاری روی آورده‌اند و قالی‌ها در ابعاد ۶ تا ۱۲ متر نیز بافته می‌شود.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص ویژگی‌های فنی قالی‌های همدان اضافه کرد: قالی‌های این منطقه معمولا بین رج شمار ۱۵ تا ۴۰ بافته و شیرازه در هنگام بافت زده می‌شود. نوع دار ‌آن‌ عموما به جز در مناطق عشایری عمودی و شیوه چله‌کشی از نوع شیوه تلفیقی است. پرداخت پس از بافت انجام می‌شود و قالی‌های محلی و روستایی بیشتر به سبک تک‌پود و تخت‌بافت بوده اما قالی‌های تجاری که اخیرا تولید می‌شود، از سبک دوپود و نیم‌بافت استفاده می‌کند. سبک گلیم بافی این شهر نیز سبک پارسی است.

احراری بیان کرد: از طراحان معروف فرش همدان می‌توان به «شهاب‌الدین کوثری»، «اسحاق ایرانپور»، «میرزا رضا یگانه»، «علی‌اصغر حسین‌خوانی»، «حسن شهیدی» و «محمد گیلانی» اشاره کرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر اگر بخواهیم در ارتباط با فرش همدان صحبت کنیم، باید از فعالیت‌های خانه فرش همدان، خوشه فرش این شهر و فعالیت تولیدکنندگانی همچون ‌قای فروزان احسن نام برد که هم‌اکنون در قسمت‌های مختلف این شهر فعالیت تولیدی دارند.

منبع:ایسنا