جزییاتی از اقدامات استحکام‌بخشی در پاسارگاد

مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد از برپایی و فعالیت کارگاه‌های ساماندهی و مرمتی برپا در این مجموعه میراث جهانی سخن گفت.

به گزارش خبرنگار ایلنا، افشین ابراهیمی (مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد) درخصوص فعالیت‌هایی که طی سال جاری در پاسارگاد در جریان است، گفت: درحال حاضر چند کارگاه فعال در پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد وجوددارد. سه کارگاه‌ها در کاروانسرای مظفری، یک کارگاه در برج سنگی و دو کارگاه در تل تخت دایر است.

او با اشاره به پایان عملیات احداث پلکان دسترسی به تل تخت گفت: استحکامات دفاعی تل تخت که تخت سلیمان نیز نامیده شده، از جمله آثار موجود در مجموعه میراث جهانی پاسارگاد است که در فاصله ۲۳۰۰ متری شمال شرق آرامگاه کوروش بر بلندای تپه طبیعی قرار دارد. از آنجا که امکان دسترسی گردشگران به بقایای معماری تل تخت دشوار بود از این رو از آبان سال گذشته درصدد ساخت پلکانی برای دسترسی به آن برآمدیم که تا مهر ۱۴۰۰ به طول انجامید. طرح اجرایی این مسیر بازدید پیشتر در شورای فنی پارسه – پاسارگاد به تایید و تصویب اعضا رسیده بود. این مسیر پلکانی شکل به طول ۱۳۰ متر و عرض ۷/۱ متر (به طور میانگین) با اسکلت فلزی و رویه چوبی (تخته پوش) ساخته شده و از پای تپه تا تل تخت را دربرمی‌گیرد.

به گفته او، مرحله نخست عملیات حفاظت از ساختارهای خشتی جبهه شرقی تل تخت پاسارگاد یکی دیگر از کارگاه‌های این بخش است که طی ماه‌های گذشته فعال بوده و تقریبا با انتهای فعالیت خود رسیده است. با وجود چندین فصل کاوش در خلال سال‌های ۱۳۴۲-۱۳۴۰ (استروناخ) و ۱۳۸۶-۱۳۸۵ (کالیری و عسکری) در جبهه شرقی تل تخت و آشکار شدن شواهد مهم تاریخی، اما تاکنون برنامه حفاظتی خاصی در مورد بقایای معماری خشتی انجام نشده بود از این رو تحت تاثیر عوامل جوی و محیطی دچار فرسایش شده بودند. جدا از اجرای‌اندود کاهگل بر سطح تمام بقایای معماری خشتی که گسترده‌ترین عملیات حفاظتی جبهه شرقی تل تخت را شامل می‌شود، حذف پوشش گیاهی هرز، حذف آثار و شواهد حضور و لانه‌سازی جانوران، شیب‌بندی سطوح و احداث مسیرهای سطحی و اضطراری دفع آب، از دیگر موارد پیش بینی شده برای ساماندهی وضعیت موجود بود که انجام شد.

ابراهیمی از ساماندهی بلوک‌های سنگی آواری در صفه تل تخت پاسارگاد به عنوان یکی دیگر ازکارگاه‌های فعال در پایگاه میراث جهانی پاسارگاد یاد کرد و افزود: صفه تل تخت را باید جزء اولین نمونه‌های صفه‌سازی در دوره هخامنشی دانست. در این روش با به کارگیری بلوک‌هایی در ابعاد بزرگ بر فراز تپه، اقدام به ساخت سکویی سترگ شده که علاوه بر ایجاد سازه‌ای با هیبت، خود به عنوان شالوده سازه‌های بالادستی مورد استفاده قرار می‌گرفت. صفه تل تخت البته بر اثر گذر زمان و تحت تاثیر عوامل محیطی و انسانی در بسیاری از بخش‌ها دچار تخریب و فروپاشی شده است با این وجود همچنان جذاب است. بررسی‌های میدانی، ضرورت انجام چنین اقدامی را حداقل در پنج نقطه از صفه تل تخت مسجل نمود. از این رو، محل اصلی هر بلوک از روی ابعاد بلوک‌های ردیف‌های هم جوار مشخص و پس از پاکسازی فضای مورد نظر، بلوک آوار شده بدون هر گونه دخالتی در جای خود قرار خواهد گرفت تا بتوانیم دیواره صفه را احیا کنیم. امیدواریم این کار تا فروردین ۱۴۰۱ محقق شود. است.

مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد در ادامه به ساماندهی صفه بنای برج سنگی پاسارگاد اشاره کرد و گفت: از دو سال گذشته تاکنون طی سه مرحله ساماندهی برج سنگی را انجام دادیم که بازپیرایی و خواناسازی پلان صفه برج مدنظر بود. در حال حاضر این بنا بر اثر گذشت زمان، رها شدگی، تجمع و نفوذ آب باران، حفاری‌های غیر مجاز، سرقت بست‌های فلزی، به یغما رفتن بلوک‌های سنگی، کم توجهی به اقدامات حفاظتی و پاره‌ای عوامل دیگر، به شدت آسیب دیده و فقط دیواره ضلع شمال غربی اثر نسبتا پا برجا مانده است. سایر دیوارها و مابقی قسمت‌ها کاملا فرو ریخته و بلوک‌های سنگی در هم شکسته، بر روی هم آوار و در اطراف پراکنده شده‌اند. در نتیجه این اتفاقات، صفه بنا از حالت اولیه خود خارج و شکل و شمایل آن بسیار مخدوش شده. با هدف خواناسازی پلان معماری صفه و برطرف کردن آشفتگی‌های موجود عملیات ساماندهی این بخش آغاز شد. از این رو مستندسازی، پاکسازی، قطعه یابی، دوباره چینی و وصالی در برنامه این کارگاه قرار گرفته است تا صفحه شکل اصلی خود را پیدا کند.

آغاز عملیات استحکام بخشی و احیای ساختمان ضلع غربی کاروانسرای مظفری پاسارگاد یکی دیگر از کارگاه‌های فعال در پایگاه میراث جهانی پاسارگاد است که ابراهیمی درباره آن گفت: در این بخش نیز ۳ کارگاه فعال است و خواناسازی پلان معماری صحن کاروانسرا و ایجاد نمایشگاهی برای نمایش آثار بدست آمده از اهداف فعالیت در این بخش به حساب می‌آیند. نباید فراموش کرد که تعداد قابل توجهی اثر و شی تاریخی شامل ظروف سفالین، پایه ستون، نقوش برجسته و سنگ نبشته‌های میخی، سنگ آسیاب، سنگ قبر و قطعاتی از سرستون، استودان، آتشدان به همراه یافته‌های ریز و درشت دیگر همچنان در محل پایگاه نگهداری می‌شوند. معدودی از این یافته‌ها که در نتیجه کاوش‌های علمی به دست آمده‌اند، دارای شناسنامه هستند و اطلاعات آن‌ها ثبت شده است. مابقی از آنجا که غالباً به صورت اتفاقی یافت شده‌اند و یا توسط اهالی اهدا گردیده‌اند و یا اینکه از حفاران غیر مجاز به دست آمده‌اند فاقد شناسنامه و نظام طبقه‌بندی هستند. نظر به استاندارد نبودن محیط و شرایط نگهداری آثار و لزوم ساماندهی هر چه سریعتر یافته‌های موجود، در نخستین گام اقدام به تهیه فرمت شناسنامه بر اساس ماهیت اشیاء مخزن شد.

منبع:ایلنا