همکاری‌های موزه‌ای در اکو و شانگهای موضوعیت ندارد
مدیرکل موزه‌های کشور معتقد است: حضور در اجلاس مدیران موزه‌های کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند راه را برای آشنایی بیشتر موزه‌ها باز کند و امید به گسترش همکاری بین این اعضا بیشتر از اعضای اکو است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چندی پیش شاهد برگزاری نخستین اجلاس مدیران موزه‌های کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای به صورت مجازی بودیم که در ادامه بیست و یکمین اجلاس سران همکاری شانگهای برگزار و در آن مقامات ارشد فرهنگی و رؤسای موزه‌های برجسته کشورهای جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین، قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، هندوستان، مغولستان، پاکستان و بلاروس حضور داشتند.
به نمایندگی از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران نیز محمدرضا کارگر (مدیرکل موزه‌ها)، امیررضا شریف‌نیا (مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران) و جبرئیل نوکنده (رئیس کل موزه ملی ایران) به صورت برخط در این اجلاس شرکت کردند.
محمدرضا کارگر (مدیرکل موزه‌های کشور) با اشاره به حضور در نشست اجلاس مدیران موزه‌های کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای درخصوص نحوه همکاری موزه‌ها در میان کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای به ایلنا گفت: سازمان همکاری‌های شانگهای دارای وجوه مختلف است که یکی از آنها بخش فرهنگی است. یکی از بخش‌های فرهنگی نیز همکاری‌های موزه‌ایست. بنابراین کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای تلاش می‌کنند تا بتوانند همکاری‌های خود را گسترش دهند و کارهای موزه‌ای مشترک داشته باشند. از این رو شاهد برگزاری نخستین اجلاس موزه‌ای کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای بودیم.
او ادامه داد: ما می‌توانیم استفاده‌های فراوانی در حوزه همکاری موزه‌ها از عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای داشته باشیم به شرط آنکه عملیاتی شود. در عالم موزه‌داری تلاش و هدف‌مان آن است که مشترکات فرهنگی را تقویت کنیم و پیوستگی ملت‌هایی که دارای فرهنگ مشترک هستند را برجسته کنیم تا اختلافات سیاسی نتواند اختلافات عمیق بین جوامع ایجادکند. اگر بتوانیم در منطقه‌ای که زندگی می‌کنیم امنیت را حاکم کنیم و شاهد منطقه‌ای بدون تنش باشیم، موفق‌تر زندگی خواهیم کرد و توسعه ما بیشتر خواهد بود. این امنیت و آرامش در یک منطقه سبب توسعه گردشگری، رایزنی‌های فرهنگی، علمی، گسترش تجارت و همکاری‌های فرهنگی، سیاسی و امنیتی همه جانبه خواهد شد. برای تحقق این امر و گسترش روابط فرهنگی، موزه‌ها نقش بزرگی می‌توانند ایفا کنند.
کارگر با تاکید برآنکه شناخت مثبت دوستی‌ها را به همراه خواهد داشت، یادآور شد: زمانی که نسبت به یک فرهنگ، مردمان یک مرز و بوم و حتا یک فرد، شناخت کامل و مثبتی بوجود آید، نسبت به آن احساس دوستی می‌کنید. اگر نشناسید بی‌تفاوت خواهید بود و اگر نشناسید، احساس دشمنی می‌کنید. شناخت ماست که می‌تواند به ما بگوید که نسبت به شخصی دوستی داشته باشیم، بی‌تفاوت باشیم یا دشمن باشیم. ما باید شناخت ملت‌ها را از یکدیگر زیاد کنیم. وقتی می‌بینیم که با تاجیکستان، آذربایجان، گرجستان، ترکمنستان و ارمنستان دارای معماری و باورهای مشترک هستیم و مراسم مشترک برگزار می‌کنیم احساس می‌کنیم که باهم دوست و حتا فامیل هستیم. درچنین شرایطی روابط تغییر خواهد کرد. موزه‌ها در ایجاد چنین روابطی می‌توانند موثر عمل کنند.
مدیرکل موزه‌های کشور در پاسخ به سوال ایلنا مبنی بر آنکه تمام این اهداف در حوزه کشورهای عضو اکو که از قضا دارای مشترکات فرهنگی و تمدنی بیشتری با ایران بودند، نیز مد نظر بود اما تاکنون نتوانسته‌ایم به دست آورد درخور توجهی دست یابیم اکنون در حوزه کشورهای عضو سازمان هماهنگی‌های شانگهای چگونه می‌خواهیم به این اهداف دست یابیم، گفت: با وجود برگزاری جلسات متعدد با اعضای کشورهای عضو اکو اما این همت در میان اعضای این مجموعه دیده نشد. هر بار خواستیم میزبان برگزاری نشست، نمایشگاه و… مشترک باشیم، با بهانه جویی‌ها و مسائلی از سوی اعضای عضو اکو روبه رو شدیم که این امر را یا به تعویق انداخت یا مانع برگزاری شد. به طور مثال تمایل داشتیم تا برای ۲۸ اردیبهشت میزبان روسای موزه‌های ملی کشورهای عضو اکو باشیم تا موزه خود را معرفی کنند. اما با وجود تلاش‌های انجام شده، این مهم عملیاتی نشد. شرایط لازم بوجود نیامد. برخی می‌گفتند پول ندارند که بیایند، برخی می‌گفتند باید یک سال زودتر دعوت‌ها انجام می‌شد و… نیاز بود تا وزارت میراث و گردشگری و اکو عزم بیشتری جزم می‌کردند. درعین حال ساختاری نبود که بتواند این امر را عملیاتی کند اما احساس می‌کنم که در حوزه کشورهای عضو سازمان هماهنگی‌های شانگهای اینگونه نیست و حضور کشورهای قوی مانند چین، روسیه و هند می‌تواند وجه مالی و همت لازم برای تحقق اهداف را پررنگ‌تر کند.
کارگر یادآور شد: هرچند ممکن است تمایل برای انجام فعالیت‌های موزه‌ای در میان کشورهای عضو اکو که دارای مشترکات فرهنگی بیشتری باهم هستند، وجود داشت اما دولت‌ها در این موضوع مقتدر نبودند و تبحر لازم را نداشتند و همکاری‌های موزه‌ای را جدی نمی‌گرفتند.
هرچند مدیرکل موزه‌های کشور تاکید دارد که دولت‌های عضو اکو اقتدار و تبحر لازم برای اجرایی کردن همکاری‌های موزه‌ای را نداشتند اما اینگونه به نظر می‌رسد که این تبحر در میان برخی از اعضای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای هم وجود ندارد چراکه او درخصوص فعالیت‌هایی که تاکنون به واسطه وجود تفاهم‌نامه همکاری بین موزه ملی ایران با موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ و همچنین مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران با موزه دولتی هنرهای زیبای پوشکین مسکو وجود دارد، گفت: این تفاهم نامه‌ها موضوعیتی با شانگهای ندارد هرچند قبل از حضور ما در سازمان هماهنگی‌های شانگهای تفاهم‌نامه‌هایی با موزه‌های روسیه و چین بسته شده است اما این تفاهم‌نامه‌ها موردی هستند و بحث‌های فردی را در پس خود دارند. اکنون سیاست‌های فرهنگی دولت‌ها و اراده آنها به میان می‌آید. البته نمی‌گویم که امروز یا فردا چنین مناسباتی شکل خواهد گرفت چراکه این امر زمانبر خواهد بود اما مسائل موردی می‌تواند تا یک سال دیگر محقق شود.
او یادآور شد: همکاری‌های بین موزه‌ای از گذشته‌های دور تاکنون بیشتر به سوابق فعالیت موزه‌ها بازگشته است. به طور مثال همکاری‌های موزه‌ای از گذشته‌ها دور تاکنون بین موزه‌های کشورهای اطراف و همسایه با ما وجود نداشته درحالی که همکاری‌های اقتصادی و… داشتیم. شاید یکی از دلایل این امر هم شباهت‌های زیادی باشد که در میان آثار و میراث فرهنگی ما و کشورهای همسایه‌مان وجود دارد باشد که ممکن است جذابیت نمایش آثار را در میان مرزهای کشور دیگر از بین ببرد اما سابقه همکاری موزه‌ای با موزه لوور داریم. این آشنایی از گذشته وجود داشته چراکه تفاوت فرهنگ‌ها و به تبع آن آثار باستانی جذابیت بازدید و نمایش آثار را افزایش می‌دهد.
کارگر درخصوص نقش تحریم‌ها در کاهش همکاری‌های موزه‌های ایران با موزه‌های سایر کشورها و حتا کشورهای همسایه گفت: نقش تحریم‌ها را خیلی جدی نمی‌دانم. معتقد هستم در این میان بیشترین موضوعی که مطرح است اراده و شناخت است. به طور مثال ممکن است از قوانین کشوری مانند ازبکستان درخصوص اشیاء موزه‌ای شناخت کافی نداشته باشیم و این امر یکی از موانع برقراری ارتباط بیشتر شود. شاید بتوانیم با روسیه و چین خیلی بهتر کار کنیم چراکه مرزبندی‌ها مشخص است.
او با اشاره به برگزاری نمایشگاه‌های مشترکی که چندی پیش با چین داشتیم، از برگزاری نمایشگاه‌های مشترک دیگری در آینده نزدیک خبر داد و گفت: این آمادگی وجود دارد که نمایشگاهی از تمدن و فرهنگ ایران از پیش از تاریخ تا پایان دوره اسلامی در چین برگزار شود و آنها هم آمادگی دارند که نمایشگاهی از ابتدای شکل گیری تمدن چین تا امروز را در ایران برگزار کنند. صحبت‌های لازم دراین خصوص انجام شده اما قرارداد بسته نشده و به مرحله عملیاتی نرسیده است. با روسیه نیز صحبت‌هایی شده اما هنوز نمی‌توان درباره آن صحبت کرد.
کارگر یادآور شد: شاید حضور در اجلاس مدیران موزه‌های کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای بتواند به ما کمک کند تا بیشتر با هم آشنا شویم و همدیگر را بهتر بشناسیم.