سازه غیرقانونی در خانه قوام‌السلطنه

عمارت قاجاری «قوام‌السلطنه» در میانه خیابان سی‌تیر تهران واقع شده که در اواخر سال‌های ۱۲۹۰ شمسی به دستور احمد قوام ـ سیاستمدار و نخست وزیر دوران قاجار و پهلوی ـ ساخته شد. قوام‌السلطنه حدود ۳۰ سال در این خانه اقامت داشت. پس از آن، ساختمان که در باغی هفت هزار متری بنا شده بود، به سفارت مصر واگذار شد. مدت کوتاهی هم محل استقرار سفارت افغانستان بود و بعد هم به بانک بازرگانی واگذار شد. در سال ۱۳۵۵ شمسی عمارت قوام‌السلطنه به تملک بنیاد فرح پهلوی درآمد. ساختمان دو بخش بیرونی و اندرونی دارد که عمارت بیرونی، موزه آبگینه شد و برای بخش اندرونی که محل سکونت قوام‌السلطنه بود، کاربری فرهنگسرا و سالن نمایش فیلم (فرهنگسرای نوبهار) تعریف شد. پس از پیروزی انقلاب، موزه آبگینه فعالیت خود را ادامه داد، اما فعالیت فرهنگسرای نوبهار متوقف شد و ساختمان آن در سال ۱۳۶۲ به بنیاد سینمایی فارابی ‌اختصاص یافت.

در دولت دهم، موضوع تغییر کاربری ساختمان بنیاد سینمایی فارابی به موزه، توسط سازمان بازرسی کل کشور مطرح می‌شود که مسؤولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آن دوره و در دولت بعد، پیشنهاد سازمان بازرسی کل کشور برای تغییر کاربری ساختمان فعلی بنیاد سینمایی فارابی را به دلیل مشکلاتی که برای این بنیاد پیش خواهد آورد، به صلاح ندانستند. سال ۱۳۹۴ در نهایت، مقرر می‌شود با توجه به تعاملات دو دستگاه دولتی، یعنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان وقت میراث فرهنگی، در چارچوب مقررات میراث فرهنگی، این بنا همچنان در اختیار بنیاد سینمایی فارابی باشد، اما چارچوب‌های حفاظتی و مرمتی میراث فرهنگی در این بنای تاریخی رعایت شود.

سال ۱۳۹۵ بنیاد سینمایی فارابی برای مرمت این ساختمان قاجاری اقدام می‌کند و برای احترام به این بنا تاریخی با مصوبه بنیاد سینمایی فارابی، آشپزخانه ساختمان را تعطیل و ورود خودرو به محوطه این بنای تاریخی را ممنوع می‌کند.

با این وجود، به تازگی خبری در فضا مجازی درباره ساخت توالت در ساختمان اندرونی خانه قوام، جایی که بنیاد سینمایی فارابی مستقر است، منتشر شده که مرتضی ادیب‌زاده ـ معاون میراث فرهنگی استان تهران ـ پس از بازدید از این عمارت و تایید این خبر،  گفت: سه‌شنبه ۱۱ آبان ماه از ساختمان فارابی بازدید کردم. شب قبل، کارشناس ما هم بازدیدی داشت. در فضای پشتی یا ضلع غربی این ساختمان، یک ورودی و پلکان دارد که اوایل دهه‌های گذشته مسدودش کرده بودند، به خاطر تغییرات و دخل و تصرفی که برای تبدیل فضای داخلی به بخش اداری انجام شده بود، اما اتفاق جدید در این ساختمان، این است که در فضای زیرپله درحال احداث یک سرویس بهداشتی بودند که ما درحال حاضر این کار را متوقف کرده‌ایم.

وی تاکید کرد: برابر با قانون، قطعا در بناهای ثبتی هر گونه تغییر و مداخله ممنوع است و به کسب مجوز از میراث فرهنگی منوط شده است.

ادیب‌زاده افزود: یک ناهماهنگی و ناآگاهی از این موضوع بوده است که جلو این کار (ساخت سرویس بهداشتی) را گرفته‌ایم و مراتب آن را هم کتبی اعلام می‌کنیم.

او درباره احتمال ادامه این مداخله و تغییر و صدور مجوز، گفت: این کار غیرقانونی است و مجوزی برای آن صادر نمی‌شود. ما هم دستور جمع‌آوری و بازگشت به حالت قبل را داده‌ایم.

ایسنا نوشت، معاون میراث فرهنگی تهران درباره میزان خسارت واردشده به این ساختمان در جریان ساخت سرویس بهداشتی، گفت: خسارتی ایجاد نشده است. درحال احداث (سرویس بهداشتی) بودند که ما گفتیم جمع‌آوری و اعاده به وضع سابق شود. یک ناظر مستقر می‌کنیم که در فرایند بازگرداندن به وضع سابق، آسیبی به بنا وارد نشود. البته ساخت‌وساز خاصی هم صورت نگرفته بود.