اهمیت توجه به گردشگری سالمندان در ایران

فرید جواهرزاده، رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در خصوص گردشگری سالمندان و لزوم توجه به این نوع از گردشگری، اظهار کرد: طبق برآوردها و آمارهای موجود طی ۲۰ سال آینده تقریبا بیش از یک‌چهارم جمعیت ایرانیان سالمند خواهند بود. این موضوع نشان می‌دهد که در طول ۲۰ سال آینده تغییرات آماری در جمعیت سالمند کشور ایجاد خواهد شد؛ به گونه‌ای که بخش قابل توجهی از شهروندان در سن سالمندی قرار خواهند گرفت.

وی ادامه داد: هنگامی که تعداد سالمندان در یک جامعه افزایش یابد، اقتضائات سنی این گروه نیز در کشور مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع بخشی از اقتصاد کشور به نوعی معلول فضا و شرایط این‌چنینی خواهد شد. از این رو بی‌تردید از نظر اقتصادی ارتباطی با جایگاه سالمندان ایجاد خواهد شد؛ لذا اثرات متقابل سالمندان بر چرخه اقتصادی کشور، نیازها و لزوم انجام اقدامات لازم و توجه به این سن مشخص و مبرهن است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیان کرد: زمانی که اقتضائات و نیازهای این سن مورد توجه قرار می‌گیرد، اولویت‌های آن‌ها را نیز باید مورد بررسی قرار داد. در مرحله نخست مسائل سلامتی، بهداشتی و پزشکی قرار دارد؛ به این معنا که بخشی از هزینه‌های سالمندان صرف امور بهداشتی و درمانی می‌شود. بخش دوم موضوعات فراغتی است. این موضوع طیف متنوعی از فعالیت‌ها را شامل می‌شود که در این بخش گردشگری می‌تواند نقش بسیار پررنگی ایفا کند.

جواهرزاده عنوان کرد: به اعتقاد من گردشگری علاوه بر حوزه فراغتی می‌تواند در بخش بهداشت و درمان نیز مفید واقع شود و سالمندان می‌توانند از طریق گردشگری هر ۲ نیازشان را تا حدی برطرف کنند. به تعبیری علاوه بر فراغت از بعد روان‌سنجی و روان‌درمانی نیز این موضوع کمک‌کننده خواهد بود تا به واسطه آن از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری شود. با توجه به موارد گفته شده جایگاه گردشگری سالمندان بسیار حائز اهمیت است.

وی تصریح کرد: به طور کلی سالمندان از نظر جسمی و حرکتی عمدتا با نیازها و محدودیت‌هایی مواجه هستند؛ از این رو گردشگری آن‌ها نیز در زمره گردشگری‌های ویژه و تخصصی قرار می‌گیرد. به شکلی که نیازها و امکانات ویژه‌ای نیاز بوده و الگوهای مصرف و خدمت‌رسانی به آن‌ها نیز متغیر است. به بیان دیگر سالمندان اغلب اقامت‌های طولانی‌تری نسبت به سایر گروه‌های سنی دارند و انعطاف‌پذیری آن‌ها در انتخاب فصول سفر بیشتر است؛ لذا می‌توان آن‌ها را به سمت فصول خلوت هدایت کرد. سالمندان اغلب ترجیح می‌دهند از مقاصدی بهره‌مند شوند که التهاب کمتری داشته و معمولا به طور طبیعی نسبت به مسائل بهداشتی و نیازهای خود حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: از طرف دیگر سالمندان خدمات باکیفیت‌تر با دقتی بالاتر را مطالبه می‌کنند. به عنوان مثال امکان خوردن غذای ناسالم برای آن‌ها وجود ندارد. بر این اساس غذاهای ارائه‌ شده باید در چارچوب‌های سالمندی قرار داشته باشد؛ لذا فاکتورهایی وجود دارد که در برنامه‌ریزی تورهای گردشگری سالمندان باید مورد توجه قرار گیرد؛ به گونه‌ای که عمدتا تورهای سالمندان با قطار انجام می‌شود. به عبارتی اصطلاح گردشگری آرام(‌Slow Tourism) به عنوان یکی از الزامات گردشگری این قشر مورد توجه قرار دارد.

جواهرزاده خاطرنشان کرد: همچنین در گردشگری سالمندان امنیت، آرامش و مناسب بودن محل اقامت و الزامات گردشگری سلامت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به علاوه گاهی این نیاز وجود دارد که ابزاری مانند ویلچر، عصا و… نیز در تورها مهیا باشد. معمولا در تورهای سالمندان پزشک و پرستار نیز حضور دارند تا لیست داروهای مسافران سالمند را چک و یا برخی بیماری‌ها یا سوابق بیماری گردشگران را بررسی کنند تا نهایتا بین این ۲ گروه یک تعامل نهایی و حداکثری ایجاد شود.

وی افزود: حس آرامش و هم‌صحبتی در گروه‌ها نیز برای سالمندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو انتخاب هم‌سفرها نیز باید به دقت صورت گیرد. در این نوع از گردشگری لازم است فعالیت‌های جسمی به حداقل برسد و از پیاده‌روی‌های طولانی پرهیز و امکان استراحت در طول سفر برای آنان مهیا شود.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران با اشاره به فواید گردشگری سالمند بیان کرد: گردشگری سالمندان فواید فراوانی به همراه دارد که از جمله آن‌ می‌توان به بهبود حس ناتوانی، ایجاد احساس رفاه و تعلق خاطر و نیز امید به زندگی در سالمندان اشاره کرد که علاوه بر سلامت جسمی سلامت روان آن‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

جواهرزاده گفت: بر اساس آمار مشخص می‌شود که هزینه‌کرد سفرهای سالمندی بالاتر است. همچنین معمولا میانگین درآمد سالمندان نسبت به جوان‌ترها بیشتر بوده و به نوعی از توان مالی بیشتری برخوردار هستند. در حال حاضر سازمان‌های گردشگری در دنیا برنامه‌ریزی‌هایی در دستور کار خود قرار می‌دهند که بر مبنای آن طرح اختصاصی شهروندان سالمند تدارک دیده شده و به واسطه آن‌ فرصت سفر برای این قشر فراهم می‌شود؛ در واقع بخشی از هزینه‌های این سفرها به وسیله یارانه و از طریق دولت‌ها تامین می‌شود چرا که  آن‌ها معتقدند اگر سالمندان سفر کنند، از ناهنجاری‌های اجتماعی و پزشکی زیادی پیشگیری می‌شود؛ لذا هزینه‌هایی که صرف دارو و درمان می‌شود را به سمت هزینه‌های سفر هدایت کرده تا به نوعی به سطح هزینه‌کردها کاهش یابد.

وی ادامه داد: بنابراین با توجه به رشد جمعیت سالمند در کشور لازم است با کمک دستگاه‌های دولتی صندوق‌های بازنشستگی و سازمان‌ها فعالیت‌های گردشگری سالمندان توسعه یابد و اقتصاد این نوع از گردشگری که می‌تواند بسیار مولد باشد، ارتقا یافته تا از این طریق به اقتصاد کشور کمک شود.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران افزود: بهترین انواع گردشگری‌ سالمند طبیعت و طبیعت‌گردی است زیرا فواید طبیعت‌گردی برای تمام اقشار جامعه و مخصوصا سالمندان ثابت شده است. در اغلب خانواده‌ها به دلیل مشغله‌های زندگی امکان رسیدگی به نیازها و دغدغه‌های گردشگری برای افراد سالمند وجود ندارد. از این رو اغلب آن‌ها در تورهای گردشگری، به ویژه اکوتوریسم(طبیعت‌گردی)، ویژه سالمندان نام‌نویسی می‌کنند.

ایسنا نوشت، جواهرزاده تصریح کرد: طبق آمارها و پژوهش‌های مختلف تاثیر گردشگری و طبیعت‌گردی دبر سلامت جسم و روان سالمندان به اندازه‌ای است که پس از برگزاری تورهای گردشگری نگاه و دید آن‌ها نسبت به زندگی متفاوت و بهتر می‌شود و به نوعی انگیزه و قدرت باور در وجود آن‌ها بسیار افزایش می‌یابد. ارتباط طبیعت‌گردی و سالمندی برابر با انرژی، شادابی، رشد زیبایی‌های زندگی و ارتقای تاثیرپذیری خودآگاه و ناخودآگاه سالمندان از شرایط زندگی است و دید وسیع‌تری در زندگی و اداره امور را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.