ابراز نگرانی برای تاریخ اوکراین در تهاجم روسیه

 آدری آزولای، مدیر کل یونسکو در آغاز درگیری‌ها در اوکراین تاکید کرد: ما باید از میراث فرهنگی در اوکراین به عنوان سندی از گذشته و همچنین به عنوان یک کاتالیزور برای صلح و انسجام بشریت و فرهنگ برای آینده محافظت کنیم. جامعه بین‌المللی وظیفه دارد از آن محافظت کند.

آزولای درحالی که حمله روسیه به اوکراین وارد چهاردهمین روز شده است، اقدامات حفاظتی انجام‌شده را این‌گونه تشریح کرد: برای ارزیابی وضعیت و تقویت حفاظت از آثار و میراث فرهنگی با تمام نهادهای مربوطه و همچنین متخصصان فرهنگی اوکراینی در تماس دائمی هستیم. نخستین چالش، علامت‌گذاری مکان‌ها و بناهای میراث فرهنگی و یادآوری وضعیت ویژه آن‌ها به عنوان مناطق حفاظت‌شده بر اساس قوانین بین‌المللی است.

سازمان یونسکو اعلام کرده که در تماس با مقامات اوکراینی است تا مکان‌های فرهنگی و بناهای تاریخی را با نشان «سپر آبی» (کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی در صورت درگیری‌های مسلحانه) مشخص کند تا از آسیب‌های عمدی یا تصادفی جلوگیری شود.

اوکراین هفت میراث جهانی دارد و ۱۷ مکان و محوطه تاریخی دیگر آن در فهرست انتظار برای ثبت جهانی قرار گرفته که حفاظت از آن‌ها در اولویت یونسکو اعلام شده که علامت‌گذاری این آثار آغاز شده است. یونسکو همچنین اعلام کرده با مؤسسه آموزش و تحقیقات سازمان ملل متحد (UNITAR) روی این آثار نظارت ماهواره‌ای دارد تا میزان آسیب این میراث درخطر را در جریان این بحران رصد و ارزیابی کند.

یونسکو همچنین گفته که با جامعه مدنی، متخصصان میراث زنده و دست‌اندرکاران درباره بررسی تأثیر بحران بر وضعیت هنرمندان و مؤسسات فرهنگی تماس برقرار کرده است.

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد قرار است در نهم و دهم مارس ۲۰۲۲ با متخصصان فرهنگی اوکراین، مدیران سایت‌های میراث جهانی، مدیران موزه‌ها و متخصصان مسؤول میراث منقول و غیرمنقول به منظور شناسایی نیازهای فوری و برنامه‌ریزی در این‌باره، جلسه برگزار کند.

یونسکو اعلام کرده است برای محافظت و رفع نیازهای میراث زنده و فرهنگی اوکراین، نشست هماهنگیِ «واکنش اضطراری» را با شرکای بین‌المللی خود از جمله مؤسسه آموزش و تحقیقات سازمان ملل متحد (UNITAR)، مرکز بین‌المللی مطالعه، حفاظت و مرمت آثار تاریخی فرهنگی (ICCROM)، سپر آبی بین‌المللی، شورای بین‌المللی موزه‌ها (ICOM)، شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ICOMOS) و اتحادیه بین‌المللی برای حفاظت از میراث در مناطق درگیری (ALIPH) برگزار می‌کند.

در راستای این نگرانی‌ها و اقدامات حفاظتی از میراث فرهنگی اوکراین، موزه ملی «آندری شپتیتسکی» که بزرگ‌ترین موزه هنری اوکراین به شمار می‌آید، نیز از چند روز پیش، جمع‌آوری و بسته‌بندی آثار هنری این موزه را آغاز کرده‌ تا در صورت حمله روسیه به غرب اوکراین آمادگی حفاظت از میراث هنری این کشور را داشته باشد.

تا کنون آماری از میزان تخریب آثار تاریخی و هنری اوکراین در این جنگ مشخص نشده است، اما روزنامه گاردین چاپ انگلیس گزارش کرده که در کنار فاجعه انسانی در اوکراین و دو میلیون انسانی که از این سرزمین گریخته‌اند، سرمایه‌های فرهنگی نیز بمباران شده و آسیب دیده است؛ آن‌ها شامل موزه‌ای در Ivankiv، شهری در شمال غربی کی‌یف (پایتخت اوکراین) بوده که آثار یکی از هنرمندان اوکراینی را در خود جای داده و بر اثر بمباران برخی از آن آثار برای همیشه از دست رفته است. هفته گذشته نیروهای روسی کلیسای جامع در خارکیف را نیز گلوله‌باران کردند. رییس‌جمهور اوکراین نیز در یکی از پیام‌های ویدئویی خود به تخریب کامل یک کلیسای چوبی قرن نوزدهمی در روستایی در منطقه غربی اوکراین اشاره کرده است.

ایسنا نوشت، نگرانی‌ها درباره آثار تاریخی و هنری کی‌یف بیشتر است؛ چرا که دولت ولادیمیر زلنسکی برای آن‌که هراس عمومی ایجاد نشود، تمایلی به حذف رویدادهای فرهنگی و تاریخی تا آخرین لحظات نداشت، بنابراین تا قبل از آغاز جنگ، اقدامات کمی برای حفظ میراث پایتخت اوکراین انجام شد.