از رسم باغداران قزوینی تا فالگوش نشینی دختران در چهارشنبه‌سوری
یک قزوین‌پژوه گفت: درگذشته باغداران قزوینی شب چهارشنبه‌سوری کله‌پاچه می‌خوردند، استخوان‌های آن را در باغستان دفن می‌کردند و معتقد بودند که این کار باعث افزایش برکت باغستان می‌شود.
محمدحسین سلیمانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره آداب‌ورسوم قزوینی‌ها در شب چهارشنبه‌سوری، بیان کرد: آیین چهارشنبه سوری در قزوین به «کُلَه چهارشنبَه» معروف بود، در این شب علاوه بر رسم آتش افروختن و پریدن از روی آتش، رسوم دیگری نیز مختص قزوین اجرا می‌شد.
وی افزود: در ایام گذشته در این شب، قزوینی‌ها رشته پلو و خورشت شش‌انداز می‌خوردند، خورشت شش‌انداز قزوین از آب، پیاز، رب، ادویه و تخم‌مرغ درست می‌شد و به‌نوعی غذای دم‌دستی و سریع مانند اشکنه بود، رشته پلو نیز به این دلیل مصرف می‌شد که مردم قزوین باور داشتند با خوردن رشته پلو در چهارشنبه‌سوری، می‌توانند در سال جدید رشته امور زندگی خود را در دست بگیرند.
این قزوین‌پژوه اظهار کرد: اما باغداران قزوینی در این شب کله‌پاچه می‌خوردند، خوردن کله‌پاچه در محلات باغدار نشین مانند محله مغلواک، راه چمان، راه ری و دباغان رایج بود، آن‌ها بعد از خوردن کله‌پاچه، استخوان آن را می‌سوزاندند و خاکسترش را به نیت برکت گرفتن زمین در باغستان می‌ریختند، برخی نیز استخوان را همان‌طور در باغ دفن می‌کردند.
وی بیان کرد: یکی دیگر از آداب مرسوم در قزوین، خرید آیینه بود چرا که معتقد هستند خرید آیینه در این شب خوش‌یمن است، خریدن آیینه حرکت رو به جلویی است که تصویر تازه‌ای در سال آینده را نشان می‌دهد.
سلیمانی اظها کرد: برای تهیه آتش نیز عموماً از بوته بیابانی وَرَک استفاده می‌کردند، این بوته را به‌صورت فرد یعنی سه یا پنج‌تایی می‌چیدند و داخل حیاط خانه یا کوچه قرار می‌دادند و آن‌ها را به آتش می‌کشیدند، سپس مقداری اسپند که به آتل و باطل معروف بود روی این بوته‌ها می‌ریختند و با خواندن شعر «سرخی تو از من و زردی من از تو» از روی آتش می‌پریدند.
وی خاطرنشان کرد: پسران نوجوان و جوان نیز چادربه‌سر می‌انداختند و یک کاسه فلزی، مسی یا روحی و یک قاشق به دست می‌گرفتند سپس به خانه‌هایی می‌رفتند که در آن به سمت قبله باز می‌شد، در این حین با قاشق روی کاسه می‌زدند تا صاحب‌خانه بیاید و به آن‌ها عیدی بدهد، معمولاً آجیل، شیرینی و شکلات می‌دادند گاهی نیز برای تفنن از بالا ظرفی آب را به روی پسران می‌ریختند، این رسم در استان‌های مختلف به نام قاشق‌زنی معروف است اما در قزوین به آن کَمچه‌زنی می‌گفتند.
این قزوین‌پژوه بیان کرد: یکی دیگر از رسوم آخر سال در محلات جنوبی قزوین گرفتن فال تخم‌مرغ بود، به‌این‌ترتیب که تخم‌مرغ سفیدی را داخل پوست پیاز قرمز قرار می‌دادند و آن را با نخ می‌بستند سپس تخم‌مرغ را در قابلمه‌ای که برنج در حال دم کشیدن بودن قرار می‌دادند، بر اثر بخار داخل قابلمه اشکال مختلفی بر پوست تخم‌مرغ شکل می‌گرفت و همانند فال قهوه آن را تعبیر می‌کردند، این کار بیشتر جنبه تفریحی داشت.
وی گفت: یکی دیگر از رسم‌هایی که دیگر خبری از آن نیست رسم بخت‌گشایی دختران بود، این رسم قبل از دهه ۵۰ در محلات جنوب شهر قزوین انجام می‌شد، به‌طوری‌که مادران، دختران جوان را در روز چهارشنبه‌سوری و هنگام اذان مغرب با جارو بیرون می‌کردند تا پایان اذان باید همان‌جا صبر می‌کردند و معتقد بودند با این کار شانس دختر برای ازدواج افزایش پیدا می‌کند و سال بعد به خانه بخت می‌رود.
سلیمانی اظهار کرد: دیگر باور قزوینی‌ها این بود که خانه‌تکانی باید قبل از چهارشنبه‌سوری تمام شود، آن‌ها معتقد بودند که خانه‌تکانی آثار کهنگی و غبار را از بین می‌برد و اگر فردی مصیبت‌دیده باشد غبار غم از خانه پاک می‌شود اما باید قبل از چهارشنبه‌سوری این اتفاق بیفتد.
وی یادآور شد: فالگوش نشینی، شکستن کوزه کهنه، انعام مستمندان نیز از دیگر رسوم این شب بود، در واقع دختران جوان نیت می‌کردند، پشت دیواری می‌ایستادند و به سخن رهگذران گوش می‌دادند، سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می‌گرفتند؛ همچنین اگر در خانه‌ای کوزه آب شکسته بود شب چهارشنبه‌سوری آن را از بالای پشت‌بام به زمین می‌انداختند و می‌شکستند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.