دودکش جن؛ «هودو»ای از باور افسانه‌ها در ماه‌نشان
دودکش جن، جاذبه‌ای طبیعی برای ژئوتوریسم با داستانی از جن و پری در ماه‌نشان، پذیرای گردشگران است.
«ماه‌نشان» نام منطقه‌ای است در جنوب‌غربی زنجان که در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری از این شهر قرار گرفته است. ماه‌نشان شهری پر رمز و راز بوده که چند هزار سال پیش محل حکمرانی قوم مادها بوده است. این شهر آثار و بناهای تاریخی و مذهبی زیادی دارد. محلی‌ها برخی از این آثار را به دلیل شکل عجیب‌شان «دودکش جن» می‌نامند؛ در حالی که پژوهشگران از وجوه زمین‌شناسی و باستان‌شناسی به تحقیق روی آن‌ها می‌پردازند.
ماه‌نشان، یکی از شهرستان‌های استان زنجان و شهر ماه‌نشان مرکز این شهرستان است. این شهر در فاصله ۱۱۳ کیلومتری غرب زنجان قرار گرفته است. یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری ماه‌نشان، دودکش جن است که در ۲۰ کیلومتری شهر ماه‌نشان و ۱۵۰ کیلومتری مرکز استان یعنی زنجان قرار دارند.
«دودکش جن» دقیقاً همان‌جایی است که ماه‌نشان را شهری افسانه‌ای می‌کند و خیلی‌ها با وجود آن‌که از زنجان گذر کرده‌اند ولی تا به حال نه آن را دیده و نه درباره‌اش شنیده‌اند. معلوم هم نیست پایه نام‌گذاری آن چیست؛ شاید به اعتقادات کهن مردم این خطه برگردد اما در اصل، «دودکش جن» نوعی سنگ قارچی‌شکل است که بر اثر فرسایش پدید آمده و به مناره‌ای بلند و نازک می‌ماند که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است و در اصطلاح زمین‌شناسی به آن «Hoodoo» می‌گویند.
نرسیده به روستای ایگلی‌بلاغ، پدیده‌ای خاص و کمیاب وجود دارد که به خاطر ظاهر عجیب آن، در طول تاریخ با شایعاتی همراه بوده است؛ ستون‌هایی از جنس خاک رُس که تخته سنگ‌های بزرگ و صافی روی آن‌ها قرار دارد. این ستون‌های بلند که در اثر فرسایشی طولانی مدت به وجود آمده‌اند، تخته سنگی مسطح در بالای خود دارند که ظاهری شبیه دودکش را به آن‌ها داده است. به چنین پدیده‌های طبیعی در علم زمین‌شناسی «هودو» می‌گویند.
هودو در واقع سنگی شبیه قارچ است که در اثر فرسایش شکلی شبیه مناره بلند و نازک پیدا کرده و سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است اما در فرهنگ عامیانه قدیمی چون شکل بسیار عجیبی دارند و ساخت آن‌ها برای بشر غیرممکن دانسته می‌شد، از قدیم به آن‌ها دودکش جن گفته می‌شد.
«هودو»ها بیشتر در آمریکا دیده می‌شوند، در «برایس کنیون» که تصاویر آن نیز بسیار مشهور است. در غرب رودخانه می‌سی‌سی‌پی و شرق کوه‌های راکی آمریکا و کانادا هم دیده شده‌اند. در کپه داغ‌های ترکیه هم هستند و مردم داخل آن‌ها زندگی می‌کنند. در بخش فرانسوی کوه‌های آلپ نیز آن‌ها را به نام «خانم‌هایی با موهای درست‌شده» می‌شناسند. «هودو»ها در صربستان و تایوان هم وجود دارند. صرب‌ها حتی این پدیده‌ها را از سال ۱۹۵۹ میلادی تحت حفاظت قرار داده‌اند و برای ثبت در فهرست عجایب هفت‌گانه‌ی جهان جدید، آن‌ها را نامزد کرده‌اند.
در روستای «وردیج» (نزدیک منطقه‌ی وردآورد) در استان تهران هم نمونه‌هایی وجود دارد که به خاطر شکل و نوع فرسایش‌شان آن‌ها را «هودو» می‌نامند اما فقط در زنجان آن‌ها را «دودکش جن» نام گذاشته‌اند.
دژی نیز در زیر این پدیده از دوران ساسانیان به یادگار مانده که «تخت دیو» یا «قلعه بهستان» نامیده می‌شود. مردم محلی جایگاه این سنگ بزرگ را جایی که جن‌ها در آن زندگی می‌کنند، می‌دانند و بر این باورند که موجودات زنده نمی‌توانند شب را در کنار آن سپری کنند.
در واقع قلعه بهستان عارضه‌ای طبیعی است که در طول تاریخ معماری دخمه‌ای به وجود آمده است. این قلعه یکی از قلعه‌های تاریخی و مهم استان زنجان است که در زمان خود حاکمان برای دفاع از خود و مردم این قلعه را ساخته‌اند.
از طبقات فوقانی این قلعه برای دفاع و طبقات تحتانی به عنوان زاغه و محل نگه‌داری آذوقه مردم استفاده می‌شد. پیشینه این دژ به دوره ماد نسبت داده شده و بر اساس پژوهش‌های باستان‌شناسی در دوره پس از اسلام به خصوص دوره میانی اسلام کاربرد داشته و با شماره ۱۴۵۸ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
جاذبه‌های طبیعی ماه‌نشان در ارتفاعات هنگام طلوع خورشید بسیار زیبا است. ماه‌نشان منطقه ژئوتوریسم زنجان است که به علت وجود تپه‌های رنگی، دودکش جن، روستاهای تاریخی مانند مادآباد و جاذبه‌های زمین‌شناسی به یک جاذبه گردشگری تبدیل شده، به گونه‌ای که گردشگر در این منطقه مدهوش می‌شود.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.