ناگفته‌هایی از ظرفیت “گردشگری جنگ” در کرمانشاه

در طول تاریخ، کشورهای مختلف زیادی بوده اند که درگیر جنگ شده اند و صدمات و خسارات فراوانی دیده اند، صدمات و آسیب هایی که عوارض آن تا سالهای متمادی بر روح و کالبد شهرها و مردمانش باقی می‌ماند.

با این حال در جنگهایی که در یک قرن اخیر اتفاق افتاده، بویژه جنگهای جهانی اول و دوم، خیلی از کشورهایی که درگیر این دو جنگ بزرگ و عالمگیر  بودند، بلافاصله پس از پایان جنگ بازسازی هایشان را شروع کردند و کمی بعد برای نشان دادن حوادثی که در سرزمینشان رخ داده دست به کار شدند.

این کشورها که پیشتاز آنها کشورهایی همچون ژاپن، روسیه، فرانسه، ترکیه و حتی ویتنام بوده اند، موزه های جنگ را راه اندازی کردند، یادمان هایی برای سربازان فداکارشان ساختند، ادوات و سلاح های باقی مانده از نبردها را همانطور دست نخورده گذاشتند و بعد از آن از مردم دنیا دعوت کردند تا برای دیدن آثار جنگ و اینکه چه‌ها برآنها رفته، به کشورشان سفر کنند و از روستاها و شهرهای آسیب دیده از جنگ بازدیدی داشته باشند و این سرآغازی بود برای شکل گیری گردشگری جنگ در دنیا.

بهره برداری های سیاسی، تقویت جایگاه کشور در سطح بین المللی، به جریان افتادن دوباره زندگی، بهبود شرایط اقتصادی و رونق در مناطق جنگ زده و توجه به بُعد تاریخی موضوع از جمله اهدافی بود که این کشورها با شکل گیری گردشگری جنگ در کشورهایشان بدنبال آن بودند و حالا بعد از گذشت چندین دهه از جنگهای جهانی اول و دوم، سالانه هزاران نفر در قالب تورهای گردشگری جنگ به کشورهای جنگ زده دنیا سفر می کنند و بقایای جنگ در این کشورها را می‌بینند.

و اما داستان جنگ در ایران رنگی متفاوت دارد. هرچند کشور ما به واسطه موقعیت استراتژیکش در طول هزاران سال گذشته همواره مورد تهاجم قرار گرفته، اما در کمتر از نیم قرن اخیر درگیر جنگی شد که یکی از طولانی ترین جنگهای جهان در این سالها بود.

جنگی که همسایه غربی یعنی کشور عراق با همکاری بسیاری از کشورهای دنیا که از عظمت انقلاب نوپای ایران دچار هراس شده بودند، برعلیه کشورمان به راه انداخت و هشت سال طول کشید.

باوجود اینکه این جنگ هشت سال طول کشید که زمان کمی نیست، اما به اندازه هشتاد سال حرف برای گفتن در دل مردمان و شهرها و روستاهای آسیب دیده آن نهفته است و باید آنها را گفت و شنید. هرچند که برنامه های راهیان نور طی سالهای اخیر کمک کرده تا بخشی از این ناگفته ها برای نسل جدید گفته شود، اما هنوز نتوانسته ایم در جذب گردشگر خارجی برای نشان دادن واقعیت های جنگ در کشورمان بخوبی عمل کنیم.

کرمانشاه، خوزستان و ایلام استان هایی بودند که بیشتر از همه درگیر این جنگ شدند و آثار و زخم های جنگ تحمیلی هنوز هم بر پیکره دیوارهای شهرها و روستاهای این استان ها وجود دارد، علیرغم اینکه برخی از این استانها بخوبی توانسته از بُعد داخلی ظرفیت های گردشگری جنگ خود را در سالهای اخیر نشان دهند، اما رئیس هیات مدیره انجمن راهنمایان گردشگری کرمانشاه معتقد است استانی مانند کرمانشاه که حتی 9 یادمان ثبت ملی شده دارد، در این زمینه هنوز نتوانسته ظرفیت هایش را به شکل گسترده ای معرفی کند.

حمیدرضا کرمی در گفت و گو با ایسنا به پیشینه وقوع برخی جنگ ها رد کرماشناه اشاره می کند و می گوید: رد و نشانه‌های جنگ در استانی مانند کرمانشاه نه تنها از جنگ هشت ساله معاصر، بلکه از هزاران سال قبل وجود دارد.

کرمانشاه به واسطه شرایط سوق الجیشی و مرزی بودن از زمان باستان همواره مورد تهاجماتی قرار گرفته و شواهد این امر هم در کتیبه آنوبانی‌نی در سرپلذهاب، هم در کتیبه تازه کشف شده ثلاث باباجانی و هم در کتیبه ای است که سنوات گذشته در منطقه جلالوند کرمانشاه کشف شد که مربوط به پادشاهان آشوری است و اکنون در موزه ملی نگهداری می‌شود.

با این وجود، از آنجایی که از عصر ساسانی وارد دوره تاریخی می شویم و مستندات بیشتری از این دوره داریم، برای همین پیشنیه دقیق‌تری از جنگ هایی که کرمانشاه وارد آن شده را از این دوره به بعد داریم.

کرمی ادامه می دهد: در زمان ساسانیان اعراب به ایران حمله کردند که در نتیجه آن حکومت ساسانی برچیده شد و در این حمله بخش زیادی از خاک کرمانشاه همچون سرپلذهاب و دالاهو درگیر جنگ شد و مورد هجوم اعراب قرار گرفتند. بعد از پیروزی اعراب تغییر کاربری هایی در مناطق مختلف استان اتفاق افتاد از جمله تبدیل آتشکده ها به مساجد که نمونه آن مسجد عبدالله بن عمر در شهرستان دالاهو است.

بعدها هم که هلاکوخان می خواست بغداد را فتح کند از مسیر کرمانشاه برای این کار اقدام کرد و حین هجوم به سمت بغداد بخش هایی از این دیار را هم با خاک یکسان کرد.

در زمان جنگ جهانی اول و دوم هم کرمانشاه از هجوم بیگانگان در امان نماند و در جنگ جهانی اول توسط روس ها و در جنگ جهانی دوم توسط ارتش بریتانیا اشغال شد.

جنگ تحمیلی هشت ساله آخرین جنگی بود که سرزمین کرمانشاه درگیر آن شد. جنگی طولانی که در طول آن کرمانشاه بارها تحت بمباران و موشک باران عراقی ها قرار گرفت.

کرمی در ادامه با بیان  اینکه حقایق زیادی از این جنگ در کرمانشاه وجود دارد که هنوز آنگونه که باید برجسته نشده، عنوان می کند: شهرستان گیلانغرب دومین شهر مقاوم ایران پس از خرمشهر بود که یک امتیاز ویژه برای استان است و باید آن را بیشتر بازگو کنیم. شاید خیلی ها هم نمی دانند که کرمانشاه بعد از دزفول بیشترین بمباران هوایی و موشکی شد و هنوز هم آثار و نشانه هایی از  آن باقی مانده است.

همچنین اسوه های مقاومت زیادی همچون “فرنگیس حیدر پور” را داریم که هنوز چندان به آن نپرداخته ایم. روستایی را داریم که قربانی بمباران شیمیایی صدام شده و خیلی ها این را نشنیده‌اند.

همه این ها نشان می دهد که تاکنون آنطور که بایسته است از بُعد تبلیغاتی به ظرفیت هایمان در حوزه گردشگری جنگ در استان توجه نکرده ایم و همین باعث شده در همه جای ایران فکر کنند که خوزستان بیشتر از کرمانشاه درگیر جنگ بوده است، درحالی که شهری مانند قصرشیرین و سومار سالها در اشغال عراقی ها بود که باید اینها را بازگو کنیم.

وی ادامه می دهد: نباید در حق مناطق جنگی استان و نسلی که در زمان جنگ، دراینجا سختی کشیده اند، اجحاف کنیم. باید تا جایی که می توانیم روی بعد تبلیغاتی برای جذب گردشگر جنگ دراستان کار شود.

تا همین چند وقت پیش که از تنگه مرصاد عبور می کردیم، در آنجا می شد تانک ها و ادوات بجای مانده از جنگ را  بصورت پراکنده به همان شکلی که از زمان جنگ تابحال باقی مانده بود، دید، اما اخیر آمده اند و همه آنها را در یک نقطه جمع کرده اند، درحالی که همان پراکنده بودن این ادوات خودش برای گردشگران جذاب بود.

وی ادامه می دهد: هرچند در سالهای گذشته در بحث راهیان نور تا حدودی روی گردشگری جنگ کرمانشاه کار کرده ایم، اما در بحث گردشگر خارجی هنوز هیچ کاری نکرده ایم که باید از هم اکنون به فکر آن باشیم.

در خاتمه باید گفت، از آنجایی که صاحب نظران پیش بینی می کنند قرن 21 گردشگری جنگ، در دنیا به یکی از انواع مهم گردشگری با آمار بالای گردشگران تبدیل شود، به نظر می رسد باید برای معرفی ظرفیت هایمان در این بخش، تبلیغات را دو چندان کنیم.

منبع:ایسنا