کاوش گورستان تاریخی بوشهر

به گزارش ایسنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، مصطفی ده‌پهلوان ـ سرپرست هیأت باستان‌شناسی این گورستان تاریخی ـ گفت: گورستان تاریخی شغاب با پهنه‌ای در حدود ۵ هکتار در شهر بوشهر واقع شده که با توجه به همجواری با محوطه ایلامی تَل پِی‌تُل و محوطه‌های ساسانی در بخش کرانه‌ای شهر بوشهر و ریشهر، به گورستان ایلامی نیز مشهور است.

او افزود: پس از انقلاب جمهوری اسلامی ایران، بررسی‌ و کاوش‌های محدودی در گورستان شغاب توسط استادان اسماعیل یغمایی (۱۳۶۲)، علی‌اصغر میرفتاح (۱۳۶۹)، مهدی رهبر (۱۳۷۶) و علی‌اکبر سرفراز (۱۳۸۳) انجام گرفته است.

این باستان‌شناس اظهارکرد: با توجه به کاوش‌های صورت‌گرفته، سه نوع تدفین شامل گورهای سنگ‌چین مستطیلی، گورهای چاله‌سنگی مستطیلی و خمره‌های اژدری در جهت شرقی ـ غربی این محوطه به‌دست آمده و با توجه به پژوهش‌هایی که تا کنون انجام شده است، تمام باستان‌شناسان اتفاق نظر دارند بیشتر این تدفین‌ها در بازه زمانی از اواخر دوره اشکانی تا پایان دوره ساسانی قرار می‌گیرند.

ده‌پهلوان گفت: در تفسیرهای مختلف آمده است ابتدا جسد به صورت تاق‌باز در گورهای مستطیلی سنگ‌چین یا چاله‌های مستطیلی قرار می‌گرفته است. دسته‌ای از این گورها در سنگ‌های صخره‌ای و ساحلی از جنس صدف و ماسه با نام محلی «لوماشل» یا بوشهری، حفر و پس از تجزیه جسد، استخوان‌ها به خمره‌های اژدری ـ بسیار رایج در تجارت دریایی و سرزمین‌های ساحلی جنوب ایران ـ منتقل و خمره‌ها نیز در موازات جهت گورهای سنگی و در پیرامون آن‌ها در میان لایه‌های ماسه بادی (سیلت) ساحل دفن می‌شده‌اند که در تمام این گورها سر جسد و حتی دهانه خمره‌ها به سمت غرب است.

به گفته سرپرست هیأت کاوش مستقر در این گورستان تاریخی، این محوطه در دهه‌های گذشته محل دپو نخاله‌های شهری بوده و به کرّات توسط شهرداری مورد خاکریزی و تسطیح قرار گرفته، بخشی از آن به پارک تبدیل شده و بخش‌هایی نیز در زیر سازه‌های اداری، تفریحی و اقامتی شهری مدفون شده است، اما در ماه‌های گذشته مدیران شهری و اداره کل میراث‌فرهنگی استان بوشهر اقدامات و تمهیداتی برای نجات این گورستان تاریخی در دستور کار خود قرار دادند.

ده‌پهلوان افزود: نظر به تخریب، محو و آشفته‌سازی شدید عرصه گورستان شغاب توسط شهرداری، مردم محلی و سایر ارگان‌های نظامی و شهری و عدم ارائه اطلاعات دقیق و شفاف از محدوده اصلی گورستان در کاوش‌های پیشین، هدف اصلی در پروژه کاوش گورستان شغاب پیگردی بخش‌هایی از این گورستان برای جلوگیری از اقدامات ساخت و سازهای شهری و عمرانی و اجرای سایت موزه بود.

او با بیان این‌که در این پروژه ۱۹ گمانه و ترانشه در ابعاد مختلف تعیین شد و مورد کاوش قرار گرفت و در روزهای اولیه کاوش در بخش‌های زیادی از محوطه برداشت‌های الکترومغناطیس توسط ایمان خسروی انجام شد، گفت: برخی از ترانشه‌ها با توجه به نتایج این عملیات تعیین شدند، در برخی ترانشه‌ها شواهد مهمی از این گورستان به دست آمد که حاوی سبک‌های مختلف تدفینی و رایج در این محوطه است.

او بیان کرد: با توجه به این‌که هدف اصلی کاوش فاز نخست گورستان تاریخی شغاب ایجاد سایت موزه است، ادامه کاوش در این گورستان و انجام امور حفاظتی و موزه‌ای به فاز ۲ کاوش موکول شد.

ده‌پهلوان اهداف اصلی و مهم در نظر گرفته‌شده برای ادامه کاوش در این گورستان را تعیین عرصه و حریم محوطه گورستان شغاب و حفاظت و صیانت از آن با حمایت و همکاری مستقیم دستگاه‌های متولی با رویکردی علمی، کاوش بخشی از گورستان و ایجاد سایت موزه پویا، انجام پژوهش‌های انسان‌شناسی و باستان‌سنجی روی بقایای گورستان در صورت پشتیبانی و حمایت مالی، معرفی شایسته میراث ارزشمند کرانه‌های خلیج فارس و… ذکر کرد.

منبع:ایسنا