استان مرکزی پیشرو در ساخت و راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی

استان مرکزی استان پیشرو در زمینه ساخت و راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی است که تاکنون ۹ بازارچه در سطح استان افتتاح شده و دو بازارچه نیز آماده افتتاح و یک بازارچه دیگر در برنامه‌های آتی معاونت صنایع‌دستی است.

حوزه صنایع‌دستی در زمینه ساخت بازارچه‌های دائمی صنایع‌دستی سال خوبی را پشت سر گذاشته است، بازارچه‌های شهرستان‌های کمیجان و نیمور محلات آماده افتتاح هستند که هر بازارچه دارای هشت کارگاه بوده و اشتغالی بالغ بر ۳۲ فرصت شغلی را سبب می‌شود.

ثبت روستای سمقاور از توابع شهرستان کمیجان به عنوان روستای ملی منبت

روستای سمقاور در شهرستان کمیجان دارای ۸۰ کارگاه و ۳۵۰ هنرمند فعال در رشته منبت چوب است و ۹۰ درصد مردم این روستا به غیر از کشاورزی به تولید آثار صنایع‌دستی مشغول هستند.

ثبت ملی این روستا، فرصتی برای توجه بیشتر به توسعه صنایع‌دستی است و این اقدام گام بلندی در راستای افزایش تولید صنایع‌دستی در استان و کشور محسوب می‌شود. بعد از ثبت ملی شدن این روستا تلاش برای ثبت جهانی شدن آن ادامه دارد چرا که با نگاه ملی و جهانی به هنر منبت در کنار ایجاد فرصت‌های شغلی می‌توان ارزآوری فراوانی را برای کشور به ارمغان آورد.

صدور بیش از ۵۳۵ مجوز صنایع‌دستی درسال ۹۹

صدور و تمدید مجوزهای سه‌گانه صنایع‌دستی که شامل پروانه تولید انفرادی، پروانه تولید کارگاهی و کارت شناسایی است که از دیگر فعالیت‌های معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی است که در سال گذشته تعداد ۵۳۵ فقره پروانه تولید انفرادی، دو پروانه تولید کارگاهی، ۳ فقره جواز تأسیس و ۵۶ فقره کارت شناسایی صادر شده است.

صدور ۷۸ فقره مجوز مشاغل خانگی

مجوز مشاغل خانگی از مجوزهای دیگری است که در این سال به تعداد ۷۸ فقره صادر شده که صدور این مجوز منجر به پرداخت تسهیلات بانکی به هنرمندان فعال در زمینه صنایع دستی می‌شود.

راهیابی ۱۲ اثر از استان مرکزی به مسابقه ملی صنایع‌دستی منسوخ شده

بیش از ۱۲ اثر در اولین مسابقه ملی طراحی و اجرای صنایع‌دستی با محوریت رشته‌های احیاشده و درحال فراموشی راه یافتند و همچنین ۲۰ اثر از هنرمندان برجسته استان در پنجمین جشنواره فجر صنایع‌دستی و ۱۷ نفر از هنرمندان در نمایشگاه ملی مجازی صنایع‌دستی ۹۹ شرکت کردند.

انتقال هنرهای سنتی و صنایع‌دستی به نسل جوان از طریق آموزش ۹۰۰ هنرجو

از دیگر فعالیت‌های معاونت در سال ۹۹ می‌توان به آموزش بیش از ۶۰۰ نفر در حوزه صنایع‌دستی در رشته‌های منبت چوب، معرق چوب، گلیم‌بافی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، سراجی سنتی، حصیربافی، قلاب‌بافی و رودوزی‌های سنتی در اداره کل زندان‌ها و آموزش بیش از ۳۰۰ نفر در رشته‌های طراحی سنتی، سفالگری، میناکاری، سراجی سنتی، قلمزنی و چلنگری تحت عنوان آموزش‌های عمومی کوتاه مدت در شهرستان‌های مختلف استان. ایجاد ۹ کارگاه صنایع‌دستی در خانه قنبری اراک، تجهیز کارگاه‌های صنایع‌دستی در شهرستان اراک و ساوه در رشته چلنگری، تکمیل یک پرونده درجه هنری، باز زنده‌سازی رشته چلنگری در شهرستان اراک، بهره‌مندی ۷۶ نفر از هنرمندان صنایع‌دستی از بیمه روستاییان و عشایر و… اشاره کرد.

کمک بلاعوض به مبلغ ۳۰۰ میلیون ریال به هنرمندان صنایع‌دستی خسارت دیده از کرونا عملکرد دیگری از این معاونت در سال گذشته بوده‌است.

میزان صادرات سال گذشته انواع صنایع‌دستی در استان مرکزی بالغ بر ۵۵هزار دلار برآورد شد.

اگرچه تحریم‌ها محدودیتی در روند صادراتی کشور ایجاد کرده است، اما هنرمندان صنایع‌دستی این استان با ایجاد فروشگاه‌های دیجیتالی ارز آوری ۱۰ هزار دلاری محصولات صنایع‌دستی را برای استان به ارمغان آورده‌اند.
صادرات صنایع‌دستی استان مرکزی به کمک فضاهای مجازی منجر به قرارداد ۱۰ هزار دلاری با کشورهای همسایه ازبکستان و پاکستان برای فروش محصولات چرمی و آثار چوبی با هنرمندان صنایع‌دستی استان شد.

میزان صادرات صورت گرفته در حوزه صنایع دستی در سال۹۹ مبلغی بالغ بر ۵۵هزار دلار بود که به صورت چمدانی انجام شده است. همچنین در سال گذشته ۴۰ نمایشگاه موقت صنایع‌دستی در طول سال از فعالیت‌های صورت گرفته برگزار شد.

هنرمند استان مرکزی برگزیده جشنواره فجر صنایع دستی کشور

در پنجمین دوره جشنواره صنایع‌دستی فجر با ۲ اثر برگزیده برترین رتبه در جشنواره را به خود اختصاص داد.

عباس جلالی کیا هنرمند استان مرکزی با ارائه ۲ اثر خود؛ که یکی از آن آثار کنده‌کاری سوره مبارکه نور روی چوب و همچنین بخش میانی آن کنده‌کاری روی استخوان شتر و اثر دیگر او منبت یک حدیث پیامبر روی چوب جز برترین آثار هنری در جشنواره صنایع‌دستی فجر برگزیده شدند.

پرداخت حدود ۸میلیارد ریال به هنرمندان صنایع‌دستی آسیب‌دیده کرونا در استان مرکزی

در سال ۹۹ بیش از ۸ میلیارد ریال به آسیب‌دیدگان کرونا تسهیلات ارائه شد. این تسهیلات به ۹۷ کارگاه صنایع‌دستی در استان پرداخت شده است.

منبع:میراث آریا

صدور ۱۱۷ پروانه تولید انفرادی و کارگاهی صنایع‌دستی در بوشهر

در سال گذشته در راستای تحقق شعار سال که با عنوان «جهش تولید» نام‌گذاری شده بود، با تلاش کارشناسان معاونت صنایع‌دستی استان بوشهر، ۱۱۷ پروانه تولید انفرادی و کارگاهی در استان صادر شد و در زمینه کیفیت بخشی نیز، فعالان این حوزه در بوشهر ۷ گواهی کیفیت کارگاهی دریافت کردند و ۷۹ کارت شناسایی هم در این حوزه صادر شد.

آموزش

آموزش یکی از اولویت‌های رشد در زمینه تولید باکیفیت محصولات صنایع دستی بوده که درهمین راستا در سال ۹۹، معاونت صنایع‌دستی بوشهر در نقاط مختلف استان با رعایت تمامی شیوه‌نامه‌های بهداشتی به شکل حضوری و غیر حضوری، نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی اقدام کرد و در این زمینه ۱۸۲ ساعت دوره کوتاه مدت و ۱۰۰ ساعت دوره شاغلین صنایع‌دستی در بوشهر برگزار شد.

ایجاد اشتغال

ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم یکی از مزیت‌های حمایت از تولید در حوزه صنایع‌دستی بوده که در این راستا هم معاونت صنایع‌دستی بوشهر در سال ۹۹، موفق به ایجاد اشتغال برای ۲۳۶ نفر به طور مستقیم شد و با ارائه تسهیلات به مبلغ ۲ میلیارد و ۸۳۶ میلیون ریال به این موضوع کمک کرد.

معرفی صنایع‌دستی بوشهر

یکی از مهم‌ترین ابزار برای معرفی و حمایت از تولید و فروش صنایع‌دستی، استفاده از ظرفیت رسانه‌های صوتی تصویری و نمایشگاه‌های عرضه محصولات بوده که معاونت صنایع‌دستی استان بوشهر در سال گذشته با تهیه دو مستند در زمینه عبا و تهیه عکس از محصولات بومی استان، تولید دو فیلم آموزشی و ترویجی بلند و کوتاه، و برگزاری ۱۴ نمایشگاه استانی توانست نقش کمک کننده خود را انجام داده و از صنعتگران فعال استان حمایت کند.

باززنده‌سازی، مستندنگاری و نمونه‌سازی محصول

باززنده‌سازی یکی از کارهای با اهمیت و ارزشمند در حوزه صنایع‌دستی بوده، چرا که کمک می‌کند با احیای یک رشته در کنار کمک به اشتغال مستقیم و درآمد پایدار، به حفظ و احیای فرهنگ و هنر گذشتگان نیز کمک شود و به این منظور، معاونت صنایع‌دستی بوشهر توانست با تلاش کارشناسان خود و بهره گیری از هنر صنعتگران بومی، نسبت به باز زنده‌سازی یک رشته صنایع‌دستی فراموش شده بومی اقدام کرده و هم‌چنین با مستندنگاری یکی از محصولات تولیدی استان به تکمیل پرونده‌های مربوط به حقوق مالکیت معنوی و ثبت آثار کمک کند و در همین زمینه پنج محصول هم نمونه‌سازی شد.

طراحی و بسته‌بندی

فروش صنایع‌دستی باید با کیفیت مطلوب در عرضه همراه بوده که بسته‌بندی مناسب و جذاب یکی از با اهمیت‌ترین موضوعات است و در همین راستا با تلاش معاونت صنایع‌دستی بوشهر و دعوت از طراحان توانمند، دو طراحی در زمینه بسته‌بندی محصولات انجام شد و بی‌تردید این موضوع در سال جاری نیز تدوام خواهد داشت.

انتخاب شهر ملی صنایع‌دستی

رشته حصیربافی در استان بوشهر یکی از رشته‌های بومی بوده و از گذشته تاکنون علاقه‌مندان بسیار زیادی به تولید محصول در این رشته مشغول بوده‌اند و تولیدات آن‌ها در زندگی روزمره کاربردهای فراونی داشته است، ولی با برگزاری دوره‌های متنوع آموزشی، تحول عظیمی را در این رشته در سال‌های اخیر شاهد هستیم چرا که هم در تنوع و هم در کیفیت با تولیدات ابداعانه و خلاقانه، محصولات رشته حصیربافی در بین مردم کشور و کشورهای حوزه خلیج‌فارسف طرفداران بسیاری پیدا کرده و در سال گذشته شهر آبپخش با دارا بودن نخلستان‌های بسیار زیاد، وجود مواد اولیه تولید محصول در رشته حصیر بافی و فعالیت و اشتغال تعداد زیادی از صنعتگران آبپخشی در این رشته، با نگاه ویژه وزارت متبوع و ارزیابی کارشناسان امر، این شهر به‌عنوان شهرملی حصیر بافی در کشور به ثبت رسید و همچنین در سال ۹۹ عبای روستای ملی عبابافی بحیری به‌عنوان صنایع‌دستی برتر، در نمایشگاه مجازی شورای جهانی صنایع‌دستی منطقه آسیا و اقیانوسیه انتخاب شد.

منبع:میراث آریا

صادرات ۸۰۰هزار دلاری صنایع‌دستی خراسان شمالی

ارزش‌افزوده نسبتاً بالا، کم بودن هزینه‌های تولید، آموزش آسان و در دسترس و جذابیت ازجمله مزایای صنایع‌دستی استان خراسان شمالی است که بازار تولیدات و فروش آن را پررونق و زمینه اشتغال بسیاری از افراد را فراهم کرده است.

فعالیت بیش از ۱۵ هزار نفر در ۶۱ رشته صنایع‌دستی در استان، برپایی ۹ نمایشگاه ملی و بین‌المللی، حضور در بیش از ۴۱۰ نمایشگاه خارجی و داخلی، کسب ۴ نشان مهر اصالت یونسکو و ۶۲ مهر مرغوبیت ملی و… توسط صنعتگران صنایع‌دستی استان و گردش مالی سالانه بیش از ۵۰ میلیارد ریال این هنر- صنعت در بخش فروش مربوط به نمایشگاه و بازارچه‌های مربوطه نشان از ظرفیت ویژه صنایع‌دستی استان دارد.

کاربردی و تجاری‌سازی صنایع‌دستی خراسان شمالی از مهم‌ترین اولویت‌ها

طی سال‌های اخیر اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مؤثری در راستای احیا و رونق هنر صنایع‌دستی در استان برداشته‌شده که توفیقات خوبی را نیز در پی داشته، که اشتغال‌زایی، تقویت اقتصاد خانوارها و جهانی‌شدن برخی از محصولات تولیدی ازجمله این موارد است.

با توجه به کیفیت افزایی و بالا بردن قدرت رقابت صنایع‌دستی استان مطالعه، تحقیق، پژوهش و نمونه‌سازی محصولات صنایع‌دستی متناسب با سلیقه بازار مصرف در راستای کاربردی کردن آثار صنایع‌دستی و تجاری‌سازی آن از اولویت‌های معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان محسوب می‌شود. همچنین ایجاد مرکز آفرینش صنایع‌دستی در روستاهای هدف صنایع‌دستی استان، راه‌اندازی دبیرخانه شهر ملی گلیم در بجنورد، انعقاد تفاهم‌نامه با ادارات کل امور زندان‌ها، کمیته امداد و بهزیستی در راستای حمایت از تولیدکنندگان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی به‌منظور افزایش تولید و معرفی صنایع‌دستی خراسان شمالی از طریق صداوسیمای مرکز استان و شبکه‌های سراسری نیز در سال به‌طورجدی پیگیری می‌شود.

در همین راستا، راه‌اندازی خانه صنایع‌دستی روستایی در سطح استان به‌منظور توسعه و ترویج صنایع‌دستی، آموزش به علاقه‌مندان و تربیت نیروی کار ماهر در رشته‌هایی که قابلیت تجاری‌سازی دارند و نیز برگزاری دوره‌های آموزشی پیشرفته ویژه شاغلان صنایع‌دستی در راستای کاربردی کردن و تجاری‌سازی، برگزاری دوره‌های آموزشی عمومی کوتاه‌مدت و مقدماتی برای علاقه‌مندان به هنرهای سنتی و صنایع‌دستی در سطح استان و برگزاری دوره‌های آموزشی تولید زنده (به آموزی) در رشته‌های شاخص صنایع‌دستی استان به‌منظور ارتقاء سطح کیفی تولیدات صنایع‌دستی برنامه‌ریزی شده است.

شهرت جهانی صنایع‌دستی خراسان شمالی

انواع گلیم و سفره کردی، جاجیم، پارچه‌بافی، چادرشب بافی و حوله بافی، کلاه کرکی، دوخت لباس‌های سنتی، زیورآلات محلی، چاروق، انواع سفال و… از مهم‌ترین هنرهای دستی استان خراسان شمالی محسوب می‌شوند که همگی از شهرت و منزلت جهانی برخوردارند و تولید آن در استان در زمره پرطرفدارترین مشاغل به شمار می‌رود.

استان خراسان شمالی در موسیقی مقامی نیز شهرتی فراگیر دارد که وجود هنرمندان موسیقی هنر ساخت سازهای سنتی را نیز به یکی از اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین هنرهای استان تبدیل کرده که به دلیل وجود اقوام ترک، ترکمن و کرمانج در منطقه موسیقی فولکلوریک رواج دارد.

صنایع‌دستی استان به دلیل اشتغال‌زایی، توجیه اقتصادی دارد و یکی از راهکارهای مبارزه با بیکاری در مناطق مختلف استان است که ارزش‌افزوده بالا، حفظ فرهنگ و اصالت سنتی، انتقال هنر بومی و محلی و پیوند نسل‌ها از دیگر خصوصیات هنرهای دستی است و به دلیل مشارکت دادن زنان در تولید و متنوع کردن منابع درآمد خانوار، می‌تواند تأثیرات بلندمدت بر توسعه اقتصادی و اجتماعی استان داشته باشد.

افزون بر ۱۵ هزار صنعتگر و هنرمند در ۶۱ رشته درزمینه‌ی تولید انواع صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند که برخی از تولیدات صنایع‌دستی استان ازجمله سفال و سرامیک، دست بافته‌های داری و انواع زیورآلات به کشورهایی چون لهستان، چین، ترکیه، ایتالیا، لبنان، قطر، کانادا و سوئد صادر می‌شود.

صادرات ۸۰۰ هزار دلاری صنایع‌دستی خراسان شمالی

معاون صنایع‌دستی خراسان شمالی در گفتگو با میراث‌آریا اظهار کرد: «در سال گذشته، ۸۰۰ هزار دلار تولیدات صنایع‌دستی استان شامل انواع دستبافته‌های داری، زیورآلات، مصنوعات چرمی دست‌ساز، البسه محلی، معرق و منبت چوب و رودوزی‌های سنتی و سوزن‌دوزی به کشورهای آلمان، ترکیه، لهستان، روسیه، استرالیا، امارات، عمان، کانادا و چین صادر شد.»

محمدرضا قهرمانیان میزان تولید انواع صنایع‌دستی در رشته‌های گلیم و سفره کردی، نساجی سنتی، سراجی سنتی، معرق مشبک و خراطی چوب، نمدمالی، مس گری، سفال و سرامیک کاشی سنتی و… در استان را به میزان ۱۲۰ تن در سال برآورد کرد و افزود: «این تولیدات، علاوه بر مصرف داخلی در استان، به‌واسطه فروش در فروشگاه‌های داخلی، از طریق تبلیغ در سایت‌های فروش و فضای مجازی به سراسر کشور نیز ارسال می‌شود.»

او به برگزاری ۱۰ دوره آموزشی در سال۹۹، در شهرها و روستاهای استان در حوزه دوره‌های تکمیلی صنایع‌دستی، تجاری‌سازی، بسته‌بندی، طراحی محصول، بازاریابی و صادرات اشاره کرد و گفت: «این دوره‌ها با اعتبار یک میلیارد و ۳۲۰ میلیون ریال و با مشارکت ۱۴۵ نفر از شاغلان بخش صنایع‌دستی استان برگزار شد.»

او با اشاره به پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصدی بازارچه صنایع‌دستی بجنورد، عنوان کرد: «این پروژه در ۶ غرفه و در زمینی به مساحت ۱۵۰ مترمربع احداث شده و تا کنون ۷ میلیارد و ۳۰ میلیون ریال اعتبار به آن تخصیص یافته است.»

پرداخت ۷ میلیارد ریال تسهیلات به فعالان صنایع‌دستی خراسان شمالی

معاون صنایع‌دستی خراسان شمالی اظهار کرد: «در سال ۹۹، به میزان هفت میلیارد ریال از طریق ابلاغ سهم استان در تسهیلات ویژه مشاغل خانگی، ۷۰ نفر از فعالان این حوزه به بانک معرفی و تسهیلات خود را دریافت کردند.»

قهرمانیان افزود: «اغلب دریافت‌کنندگان تسهیلات در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چوبی، کلاه بافی سنتی، رودوزی‌های سنتی و… بوده‌اند که با اخذ تسهیلات موردنظر برای ۹۰ نفر اشتغال ایجاد شده است.»

او گفت: «درمجموع در سال گذشته، با پرداخت تسهیلات مشاغل خانگی برای ۹۰ نفر اشتغال حاصل از صدور ۵۲۲ مجوز تولید انفرادی، صنعتگری و کارگاهی و مشاغل خانگی در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چوبی، کلاه بافی سنتی، رودوزی‌های سنتی و… برای ۶۱۲ نفر اشتغال ایجاد شد.»

او با اشاره به راه‌اندازی آموزش‌های مهارتی در خانه صنایع‌دستی، زندان‌های سطح استان، خانه صنایع‌دستی روستایی، شرکت‌های تعاونی صنایع‌دستی، اظهار کرد: «تعداد ۱۱ مرکز در سال ۹۹ نسبت به ارائه آموزش‌های تخصصی انواع رشته‌های صنایع‌دستی اقدام کرده‌اند که درمجموع برای ۴۵۰ نفر گواهینامه شرکت در دوره‌های مختلف در رشته‌های گلیم‌بافی، نساجی سنتی، مصنوعات چوبی، کلاه بافی سنتی، رودوزی‌های سنتی، سراجی سنتی، پارچه‌بافی، قلم‌زنی روی فلز و… صادر شد.»

صدور و تمدید ۲۳۶ مورد پروانه تولید انفرادی صنایع‌دستی

معاون صنایع‌دستی خراسان شمالی با اشاره به صدور و تمدید ۲۳۶ مورد مجوز تولید انفرادی صنایع‌دستی در سال ۹۹ تصریح کرد: «همچنین طی این مدت، ۱۳۰ مورد کارت شناسایی صنعتگری و ۱۳۶ مورد نیز مجوز مشاغل خانگی صادر و تمدید شد.»

قهرمانیان درباره صدور و تمدید بیمه صنعتگران صنایع‌دستی استان نیز اذعان داشت: «با توجه به‌عدم تخصیص بیمه تأمین اجتماعی در سال گذشته به دلیل تأمین نشدن سهم دولت در یارانه بیمه صنعتگران، تعداد ۲۲۰۰ نفر از صنعتگران به‌منظور استفاده از مزیت بیمه روستایی و عشایری معرفی شده‌اند که پس از پالایش فهرست ارسالی ۷۵۰ نفر مشمول شناسایی و بیمه روستایی و عشایری صادر شده است.»

او افزود: «در سال گذشته، تعداد ۲ رشته عروسک بافی سنتی و چولی بافی در حوزه باززنده‌سازی معرفی شد که پس از برگزاری جلسات کارشناسی در وزارت متبوع رشته چولی بافی (بافت سبدهای چوبی با ترکه درختان ارغوان و بید) مصوب شد. هر دو رشته هم‌اکنون در شهرهای بجنورد و درق شهرستان گرمه دارای صنعتگرانی است که در حال فعالیت هستند.»

او عنوان کرد: «در سال ۹۹ دو رشته پوشاک اقوام ترک خراسان شمالی و فنون و مهارت ابریشم‌کشی و ابریشم‌تابی در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسید.»

منبع:میراث آریا

رهاورد کرمان ،سرزمین چهارفصل در کرونا

اگرچه این روزها در سایه ویروس ویرانگر کرونا، بی‌رونقی و سکوت و خموشی بر سر تا سر عالم حکم‌فرما شده و همه ملت‌ها به روزمرگی و چگونگی نبرد با این دشمن خانمان‌سوز می‌اندیشند، اما همان‌گونه که با آغاز واکسیناسیون، بارقه امیدی پیدا شده، به خواست خدا، به زودی بشر بر این عفریت سیه‌دل نیز چیره خواهد شد و زندگی انسان‌ها، روال عادی خود را پی خواهد گرفت.

این مقدمه را عرض کردم که اگر حال و هوای این نوشتار، با ذهن‌های ما که غبار کرونا بر آن‌ها سنگینی می‌کند، همخوانی ندارد، خورده نگیرید، زیرا شک نداریم که باز هم رفت وآمدها، چه در سطح مراودات خانوادگی و دوستانه؛ چه در عرصه ایران‌گردی و جهان‌گردی، رونق خود را باز خواهد یافت و دیر یا زود به گذشته‌های بی‌کرونا برمی‌گردیم. باید از این فرصت باید استفاده کرد و با پرداختن به آنچه لازمه سامان‌بخشی به امر گردشگری است، آمادگی بایسته را بدست آوریم. بنابراین در قرائت این مطالب فرض را بر دنیایی بی‌کرونا و سرشار از رونق گردشگری بگذارید.

در‌حالی‌که روزگاری همه نگاه‌ها به سوی طلای سیاه جلب شده بود و افزودن بر صادرات نفت را پشتوانه معتبری برای اقتصاد کشور به شمار می‌آوردند. اما با سود ۱۲۰۰ میلیارد دلاری درآمد گردشگری جهان در سال پیش از کرونا، این نگرش دگرگونی بیشتری پیدا کرد. به همین ترتیب نگاه مهربانانه کسانی که در گذشته می‌کوشیدند تا صادرات طلای سبز را معیار ارزشهای اقتصادی کرمان قرار دهند، اینک با عبور از خط قرمز آب، به ویژه در مناطق پسته‌خیزی چون رفسنجان و انار و زرند، توجه خود را از این مقوله برگرفته و به سوی پدیده گردشگری معطوف کرده اند. به سخنی دیگر اینک دریافته‌ایم که اشتباه ما در سال‌های گذشته، آنچنان نیست که به سادگی قابل گذشت باشد زیرا تقویت اقتصادی کرمان با صدور پسته، زیانی افزون بر درآمد داشت، چراکه اگر آب مصرف شده برای کشت و برداشت این محصول به منابع ما بازمی‌گشت به مراتب ارزش بیشتری از ارقام تزریق شده به اقتصاد ما داشت، در حالی که می‌توانستیم با گرایش بیشتر به امر گردشگری و رونق افزون آن، منابع آبی و نقش خود را نگاه‌داریم و نسل فردا را از سرمایه‌هایی این گونه محروم نسازیم.

باری صنعت گردشگری از چنان ارزش و اهمیتی برخوردار شده که بسیاری از کشورهای جهان، همه هم و غم خود را به این امر معطوف کرده و می‌کوشند تا سهم خود را از آن بیشتر و بیشتر کنند. به همین دلیل تعداد مقاصد گردشگری جهانی هر روز رو به رشد است. به این ترتیب، با آفرینش کارها و خلق مشاغل گوناگون و تجارت‌های جدید، سودهای کلانی نصیب آن‌ها می‌شود. به عنوان نمونه در سال ۲۰۱۹ یعنی یک سال پیش از همه‌گیری کرونا، در انگلستان از هر ۱۲ شغل یکی در ارتباط با گردشگری بود.

مجموعه این تلاش‌ها موجب شد که تعداد گردشگران جهانی از ۲۵ میلیون در سال ۱۹۵۰ م به ۲۷۸ میلیون در ۱۹۸۰ و ۶۷۴ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ و یک میلیارد و ۲۳۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ برسد. در همین راستا درآمد گردشگری از دو میلیارد در سال ۱۹۵۰به ۱۰۴ میلیارد در سال ۱۹۸۰ و ۴۹۵ میلیارد در سال ۲۰۰۰ و سرانجام ۱۲۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ افزایش پیدا کند.

طبق گزارش ۲۰۱۹ سازمان جهانی گردشگری ورود جهانگردان بین المللی در این سال با ۵ درصد رشد نسبت به سال قبل به ۵/۱ میلیارد سفر رسید. این سیر صعودی دو سال زودتر از پیش‌بینی‌های بلندمدت این سازمان بوده است در همین حال درآمد ناشی از گردشگری با رشد ۴ درصدی به ۷/۱ تریلیون دلار افزایش یافت و از رشد اقتصادی جهانی در سال ۲۰۱۸ نیز پیشی گرفت.

درآمد ۲۵۶ میلیارد دلاری حمل و نقل مسافران بین المللی در ارتباط با گردشگری نیز رقم قابل توجهی است و بالاخره، درآمد روزانه ۵ میلیارد دلاری سهم گردشگری در اقتصاد جهان که سخت تأمل برانگیز است.

اگر چه در سال‌های پیش از کرونا و گشوده‌شدن درهای جدید به روی گردشگران، رشد نسبی را شاهد بوده‌ایم، اما باز هم فاصله ما با آنچه باید باشد، بسیار زیاد است برای روشن شدن موضوع یادآورد می‌شوم که در سال ۲۰۱۰ نزدیک به ۳میلیون گردشگر به کشور ما سفر کرده است، این رقم در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به نزدیک ۵ میلیون و کمی بیش از آن افزایش یافت.

کرمان نیز با آنچه پیش از این دولت بر آن می‌گذشت، تفاوت بایسته‌ای پیدا کرد، تا آنجا که درصد اشغال هتل‌ها به ویژه در بخش مسافران و گردشگران خارجی، افزایش قابل توجهی یافت و رقم توریست و جهانگرد کرمان از مرز ۳۰ هزار نفر گذشت و رونق اقتصادی چشم‌گیری را در این بخش ایجاد کرد.

نکته دیگری که اهمیت آن را نباید از نظر دور داشت، اقدامات سالهای اخیر در بازسازی، احیا و ساماندهی برخی آثار تاریخی است، به عنوان نمونه بازسازی باغ فتح آباد، مرمت بازار کرمان، احیای نخستین بانک تاریخ کرمان و یکی از مدارس قدیمی بنام مدرسه حیاتی و ایجاد کاربری اقتصادی برای آن، در قالب اکوموزه کرمان و تهیه و عرضه دست آفریدهایی چون پته، شال، ظروف مسی حکاکی شده، گلیم‌شیریکی پیچ و… بی‌تردید تأثیر قابل توجهی داشت.

باری در کنار عنوان‌هایی چون «بهشت معادن»، «سرزمین چهارفصل»، «پیر دیر تاریخ» و… لقب‌های ارزشمند دیگری که شایسته دیار کریمان است «بهشت گردشگری ایران» را نیز باید افزود، چرا که کرمان با دارا بودن پتانسیل‌های گوناگون، می‌تواند هر سلیقه گردشگری را پاسخگو باشد، زیرا به طور معمول گردشگران هر یک به مقوله ویژه‌ای فکر می‌کنند، جماعتی تماشای آثار باستانی و مواریث‌فرهنگی را در دستور کار خود دارند، برخی به آثار کهن و رفتن به عمق تاریخ و دیدار روزگاری که بشر به افق تمدن می‌اندیشید، عده‌ای دیدار از عوارض طبیعی شگفت را دوست دارند، جوانان به جاها و فضاهایی می‌اندیشند که بتواند زمینه‌ساز تخلیه انرژی آنان بوده و هیجان آن‌ها را به اوج برساند و بالاخره گروهی نیز به طبیعت آرام و نسیم نوازشگری می‌اندیشند که لحظاتی آن‌ها را از دنیای پرآشوب کنونی دور سازد و آرامش آن‌ها را تامین کند.

کرمان، برای هر کدام از این ایده‌ها، نمونه‌ای موجود دارد که بی‌گمان می‌توان گفت، هیچ شهر و دیاری را با این گستره امکانات گردشگری سراغ نداریم، شاید به همین دلیل است که دوست هنرمندان دکتر فرهاد ناظرزاده کرمانی معتقد است، خداوند در روی این کره خاکی، برای هیچ جامعه‌ای با چنین وسعت و جمعیتی این همه امکانات قرار نداده است.

پیش از پرداختن به موارد ذکر شده، یادآور می‌شود که کرمان، کهن سرزمینی است که عمری به بلندای آفتاب دارد، تا آنجا که تنها سرنخ تجارت و اقتصاد این دیار را در هزاره نهم پیش از میلاد یافته‌ایم (کتاب تاریخ اقتصاد و تجارت کرمان، از نگارنده) علاوه بر این در کتیبه‌های داریوش آمده است که چوب درختان «یاک» کرمان، برای ساخت کاخ‌های هخامنشی فرستاده می‌شد، به جز این، کرمان در همان روزگار، گنج‌خانه ملکه آپاکیش بود و…

وجود آثار کهن و دستیابی به سینه پرواز و رمز آن‌ها، برای هر پژوهشگر حوزه تاریخ، آرزویی است که در کرمان برآورده می‌شود، زیرا آثار موجود در «کنار صندل جیرفت»، حکایت هفت هزار ساله‌ای را بیان می‌کند و پژوهشگر را به روزگاری می‌برد که حاکم دیار «اَرَت» از سنگ‌تراشان ساکن در حاشیه هلیل و تمدن این بخش از خاک سرافراز ایران، بهره می‌برد. در خرابه‌های کنار صندل بازمانده کاخ‌هایی را می‌توان دید که روزگاری محل فرمانروایی صاحبان قدرت به شمار می‌رفت به همین ترتیب دقیانوس با آثاری چون مسجد عمر و لیث صفاری و کمی آن‌سوتر و در «تپه یحیی» واقع در صوغان بافت، به تپه‌های تاریخی برمی‌خوریم که مجسمه‌های دوقلوی کشف شده آن نشانی از تمدن پنج هزارساله را به نمایش گذاشته است درفش پنج هزارساله کشف شده در شهداد و… سرانجام خانه‌های دستکند میمند، با صدای تیشه فرهادهایی عاشق که ده هزار سال پیش، دل کوه را شکافتند و طرحی نو درانداختند، از دیگر آثار کهن کرمان به شمار می‌رود.

در کنار این ارزش ها، ده‌ها قلعه تاریخی همچون ارگ بم، ارگ راین، قلعه دختر کرمان، قلعه سموران عنبرآباد و… نیز وجود دارد که شرح آن‌ها در این اندک نمی‌گنجد.

بخش دیگر، آثاری است که پیشینه آن‌ها از روزگار ساسانی شروع شده و تقریبا تمامی دوره‌های حکومتی را شامل می‌شود مانند گنبد جبلیه مربوط به روزگار ساسانی، مسجد امام (ملک) بازمانده از روزگار سلجوقی، مسجد جامع یادگار محمد مظفر میبدی سرسلسله آل مظفر، آستانه ماهان بنای روزگار تیموریان، تخت درگاه قلی‌بیگ، مجموعه گنجعلی‌خان و… بناهای بر جای مانده از روزگار صفوی، باغ شاهزاده، باغ موزه هرندی، مجموعه ابراهیم‌خان، مجموعه وکیل، مجموعه حاج آقاعلی و… یادگار روزگار قاجار و ده‌ها موزه، یخدان، کاروانسرا و بازار بزرگ به عنوان طولانی‌ترین راسته بازار ایران، عوارض طبیعی شگفت‌انگیزی چون کلوت‌های شهداد و گرم‌ترین نقطه جهان (ریگ یلان)، خانه‌های قدیمی و ارزشمندی چون خانه امامی‌پور، دیوان‌خانه امام جمعه و… آتشکده، حمام‌های قدیمی، گنبدها، قنات‌ها… و طبیعت ارزشمندی که چهار فصل را در خود جای داده است با آبشارهایی چون وروار یا فرق با ارتفاع ۱۷۰ متر به عنوان یکی از بلندترین آبشارهای ایران و نیز آبشار راین، آبشار بنگان، آبشار سرندکوه و… و غارهای تماشایی چون غار طرنگ، غار شب‌پره، غار ایوب (با ۳هزار متر مربع وسعت) و… دره‌های تماشایی چون «راگه» که حیرت همگان را برمی‌انگیزد و مناطق خوش آب و هوایی مانند بندر هنزا، کوهپایه‌های متعدد و… درخت‌های تاریخی همچون سروهای ۴۰ متری و ۱۵۰۰ساله طرز، چنار مسجد جامع راین، چنار بم و…

در کنار این همه ارزش‌ها، میزبانی مردمی که تاریخ بر خونگرمی و مهمان‌نوازی آن‌ها گواهی می‌دهد، خود حدیث و حکایت دیگری است، مردمی که درگذر روزگار، رنج خود و راحت یاران را طلبیده‌اند. به جز این سوغاتی‌های ارزشمندی مانند قوتو، کلمپه، شیرینی‌های محلی و خوراکی‌های خوشمزه‌ای چون بزقرمه و … و صنایع‌دستی گرانبهایی چون پسته، انواع مس‌های قلمزنی شده، گلیم معروف به شیریکی‌پیچ و… همه و همه ارمغان هموطنان بزرگواری که قدم رنجه کرده و دیار کریمان را برای گذران تعطیلات نوروز و سایر اوقات فراغت برمی‌گزینند.

با این پیام منظوم و حافظ گونه، پس از رهایی از چنگال کوید ۱۹، در انتظار قدوم مبارکتان هستیم.

رواق منظر چشم من آشیانه توست/ کرم نما و فرود آ که خانه، خانه توست

منبع:میراث آریا

ظرفیت‌های گردشگری دریایی با عنوان صنعت سفید

یکی از رایج‌ترین نوع گردشگری، گردشگری دریایی ساحلی است که در سواحل علاوه بر میراث فرهنگی، تنوع فرهنگی، آداب و رسوم منطقه و ارائه غذاهای سالم وجود آیتم‌های دیگری اعم از آب، منظر زیبا، تنوع زیستی دریایی و خشکی سبب جذب گردشگر می‌شود.

خواص درمانی آب دریا و نور خورشید نیز یکی از مهمترین و پرطرفدارترین جاذبه‌های این نوع گردشگری است.

این «صنعت سفید» شامل فعالیت‌های متنوعی در دریا، ساحل و فرا ساحل است و همین فعالیت‌ها معمولاً با رشد ظرفیت‌های گردشگری اعم از هتل‌ها، خانه‌های اجاره‌ای، رستوران‌ها، موزه‌ها، فروشگاه‌های صنایع‌دستی، تفریحات و ورزش‌های آبی، تقویت زیرساخت‌ها اعم از بنادر، جزایر مصنوعی و امکانات دیگر همراه بوده و نیز می‌تواند توسط بومیان منطقه ساحلی و حتی جزایر به‌عنوان یک شغل پنداشته شود و سبب افزایش اشتغال بشود.

گردشگری دریایی علاوه بر طبیعت (اقلیم، چشم‌انداز و اکوتوریسم) به فرهنگ (میراث‌فرهنگی، هنر، صنایع‌دستی، سنت‌ها و…) وابسته است و توسعه آن علاوه بر امکانات و شرایط فیزیکی، تا حد زیادی به شرایط اجتماعی و اقتصادی منطقه بستگی دارد، چرا که ویژگی‌های محلی، وضعیت امنیت و سلامت، بهداشت، فرهنگ عمومی ساحل نشینان قطعاً در ساختن خاطره‌ای خوش در ذهن گردشگران و ترغیب آنان به سفر مجدد و یا پیشنهاد آن به دیگران موثر است.

از این رو شناخت مزیت‌های سواحل برای برنامه‌ریزی و رونق گردشگری بسیار ضروریست و عوامل اقتصادی و اجتماعی نیز در توسعه گردشگری ساحلی بسیار موثر است.

از آن جمله می‌توان به پذیرش گردشگران توسط مردم محلی، امنیت و سطح بهداشت و فاکتورهای سیاسی همچون‌عدم وجود بحران‌های سیاسی، نوسانات نرخ ارز و فهم اهمیت و جایگاه اقتصادی گردشگری برای برنامه‌ریزان محلی اشاره کرد.

هرچند گردشگری در بهبود اقتصادی مردم نقش بسزایی دارد اما از نظر مفهومی دارای تناقض است و تجربه نشان داده که با وجود اینکه گردشگری دریایی از نظر اقتصادی کل جامعه را مغتنم می‌سازد و یک فرصت است مضرات آن از جمله بارگذاری بیش از حد در سواحل، اعم از شهرسازی در خط ساحلی و فشار و تنش بر مناطق زیست محیطی، دفع آلودگی و زباله‌های شهری، از بین رفتن زیستگاه‌های جانوران و گیاهان دریایی، تحول در نوع اقتصاد مردم محلی که بعضاً موجب نادیده گرفتن و فراموشی پیشه‌های سنتی و ریشه‌دار مناطق تحت تاثیر می‌شود و نیز از بین رفتن ارزش‌های بومی و سنتی در صورت‌ نبود برنامه‌ریزی صحیح و لازم، می‌تواند از تهدیدات قابل پیش بینی این نوع گردشگری باشد.

فقدان توجه و برنامه‌ریزی کافی و خردمندانه در بهره‌گیری از ظرفیت‌های سواحل برای گردشگری که اغلب با تضییع فرصت‌ها، سرمایه‌ها و علل جذابیت سواحل رخ نمایی می‌کند، اگر چه در کوتاه مدت احتمال سودآوری گذرا را در پی دارد اما در بلند مدت باعث از بین رفتن مزایای اقتصادی گردشگری نیز خواهد شد، چرا که نابودی چشم اندازها و تنوع گیاهان و جانوران در دریا و خشکی و نیز بازخورد اجتماعی و رفتاری جوامع محلی (و در نتیجه ناامنی وعدم خاطره‌ای دل‌انگیز برای تکرار سفر گردشگران) موجب از میان رفتن و یا کم رنگ شدن مزایای سفر به مناطق مورد نظر خواهد شد که مصداق توسعه‌ ناپایدار گردشگری است.

منبع:میراث آریا

شیرینی کام آگروتوریسم آبادان با بازآفرینی کاشت شیرین‌بیان

کنوانسیون استکهلم به عنوان اولین کنفرانس عمده در زمینه مسائل بین‌المللى محیط‌زیست، برآمده از رشد سریع آگاهی‌هاى جهانى در مورد محیط زیست بین‌المللى در دهه ۱۹۶۰ م. است. این کنوانسیون جهانی در سال ۱۹۷۲ م. در سوئد تشکیل شد و به ‌تصویب رسید و ايران نيز در سال ۱۳۸۵ه.ش. رسماً بدان پيوست. هدف از تشکیل این كنوانسيون، ارتقاء سطح كيفی زيست‌محیطی و نیز حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست و مقابله با آثار سوء برخی مواد آلی پايدار و آلاینده‌های شیمیایی است.

بیانیه استکهلم (۱۹۷۲م.) به عنوان یک سند غیرالزام‌آور در مقدمه خود اذعان کرده است: «انسان‌ها از هر چیزی در دنیا با ارزش‌تر هستند.»؛ با این تعبیر ارزشمند در مقدمه‌ این بیانیه، باید حیات انسانی به عنوان بزرگترین گوهر وجودی انسان از هرگونه تهدید و مخاطره محفوظ بماند تا با ارزش‌ترین موجود دنیا بتواند ضمن تجربه اندوزی به اکتشاف، اختراع و پیشرفت خود ادامه دهد.

 بند یک مقدمه با اشاره به این‌که انسان، مخلوق و شکل‌دهنده محیط زیست خود است، بقای فیزیکی و رشد معنوی جامعه انسانی را در فرض وجود محیط زیست سالم امکان‌پذیر دانسته است. (Stockholm Dec, ۱۹۷۲)

برخی دیگر از کنوانسیون‌ها و معاهدات پرکاربرد و مرتبط با حفاظت از سلامت و محیطزیست انسان عبارتند از:

کنفرانس ریو (اجلاس زمین) ـ دومین کنفرانس سازمان ملل متحد درباره محيط زيست و توسعه که در ماه ژوئن سال ۱۹۹۲ م. در شهر ريودوژانيرو برزيل تشكيل شد.

کنوانسیون بازل ـ درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی مواد زاید زیان‌بخش و دفع آن‌ها در ۲۲‌ مارس ۱۹۸۹ در کشور سوئیس تصویب شد.

کنوانسیون روتردام ـ هدف‌ اين‌ كنوانسيون‌ که در سال۱۹۹۸م. در روتردام هلند به تصویب رسید، ارتقاء مسئوليت‌ مشترک‌ و تلاش‌هايی مبتنی بر همكاری بين ‌اعضاء در تجارت‌ بين‌المللی برخی از مواد شيميايی خطرناک به‌‌منظور حفظ‌ سلامت‌ انسان‌ و محيط‌ زيست‌ از آسيب‌های بالقوه‌ و مساعدت‌ در راستای‌ استفاده‌ سازگار با محيط‌ زيست ‌آن‌ها است.

رهیافت سایکم ـ این کنوانسیون در سال ۲۰۰۶ در دوبی با هدف مدیریت صحیح زیست‌محیطی مواد شیمیایی در طول دوره عمر ماده درسطح دنیا به‌تصویب رسید. رهیافت سایکم بخش‌های مختلفی نظیر محیط زیست، بهداشت، کشاورزی، کار، صنعت و توسعه را با هدف گسترش و ارتقاء ایمنی شیمیایی مورد خطاب قرار می‌دهد.

روز افتتاح کنوانسیون استکهلم، ۵ ژوئن، به عنوان روز جهانی محیط زیست تعیین شده است که هرسال اقدامات علمی و پژوهشی و اجرایی فراوانی در کشورهای عضو این کنوانسیون بر اساس موضوع سال صورت می‌پذیرد.

موضوعی که امسال از طرف سازمان ملل متحد برای توجه هرچه بیشتر جوامع به روز جهانی محیط زیست با هدف احیای اکوسیستم‌ها در سال ۲۰۲۱م. درنظر گرفته شده عبارتست از: «بازنگری، بازآفرینی و احیاء (ترمیم)».

احیای اکوسیستم‌ها به اشکال گوناگونی امکان‌پذیر است که منجر به توسعه پایدار زیست‌محیطی می‌شود. یکی از این روش‌ها، کشت و رویش گیاهان مختص به زیست‌بوم و اقلیم متناسب هر منطقه است. بنابر تحقیقات صورت‌پذیرفته، یک میلیون گونه‌ گیاهی و جانوری به‌دلیل فعالیت‌‌های غیراصولی انسان در معرض خطر انقراض قرار دارند و این در حالی ا‌ست که این گیاهان علاوه بر خواص مختلف و استفاده در صنایع غذایی و دارویی، بخش مهمی از جاذبه‌ آگروتوریسم (گردشگری کشاورزی) هر منطقه بشمار می‌روند که این قابلیت را دارا هستند تا سالانه تعداد بسیاری گردشگر را جذب کنند.

یکی از گیاهانی که در برخی از زمین‌های کنار انهار منشعب از بهمنشیر به‌صورت خودرو رشد می‌کند و جز خوراک حیوانات استفاده‌ای از آن نمی‌شود، گیاه “شیرین‌بیان” با نام محلی “سوس” است که واقعاً گیاه جالب و زیبایی است.

وقتی به محلی که این گیاه رشد کرده نزدیک می‌شویم گرمای هوا زیادتر می‌شود؛ از مردم بومی منطقه که در مورد این گیاه پرسیده شد در پاسخ گفتند: «این گیاه از خود گرما تولید می‌کند و رطوبت هوا را افزایش می‌دهد.»

این گیاه خواص درمانی بسیار زیادی دارد. تکثیر این گیاه در زمین‌های بایر پیرامون بهمنشیر باتوجه به شرایط اقلیمی ایده‌آل برای کاشت آن، ممکن است به رشد اقتصادی ساکنان روستاهای آن‌جا کمک کند و منبعی برای درآمد و اشتغال پایدار روستائیان ایجاد کند؛ بازآفرینی و ترمیم فضاهای خالی بین انهار منشعب از بهمنشیر با کاشت و تولید این گیاه علاوه بر کمک به رشد اقتصاد کشاورزان بومی، بیابان‌زدایی و کاهش گردوغبار محلی را ممکن می‌سازد زیرا با تولید رطوبت در اطراف خود باعث جذب و کاهش ریزگرد‌ها خواهد شد.

شیرین‌بیان از جمله گیاهان دارویی خودرو است که در خوزستان کمتر کشت می‌شود. گیاهان دارویی هر منطقه گنجینه‌ای طبیعی برای آن منطقه محسوب می‌شوند که می‌توانند به کمک صنعت گردشگری آمده و باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی‌ای شوند که به دنبال بهره‌گیری از شیوه‌های طب سنتی برای درمان و سلامت خود هستند؛ از آنجایی که طب سنتی در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد و با وجود دانشمندان و مشاهیری همچون ابن‌سینا در تاریخ ایران زمین می‌توان در راستای گسترش صنعت توریسم و آشنایی سایر کشورها با پیشینه داروهای سنتی ایران و مشاهیر مربوط به این صنعت ارزشمند از این ظرفیت بالقوه و ارزآور در زمینه توسعه‌ اقتصادی بهره جست.

گیاه شیرین‌بیان که مردم هزاران سال از آن برای معالجه انواع بیماری‌ها استفاده می‌کرده‌اند، به وفور در نقاط مختلف کشور به خصوص نواحی جنوبی، غربی و جنوب‌غربی رشد می‌کند. این گیاه به نور زیاد و در مدت رشد به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد؛ بنابراین شرایط مطلوب برای رشد این گیاه، خاک‌های حاصل‌خیزی هستند که کاملا زهکشی شده باشد. این گیاه در زمین‌های کم‌ارتفاع از سطح دریا که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است بخوبی رشد می‌کند و قابل تکثیر است. زمین‌های خالی بین انهار منشعب از رودخانه‌ بهمنشیر در آبادان کاملا‌ً با شرایط کاشت این گیاه متناسب و واجد شرایط پیش‌گفته هستند اما متأسفانه اهالی روستاهای حاشیه بهمنشیر با این گیاه پرکاربرد و ارزشمند آشنایی زیادی ندارند.

با آموزش کشاورزان منطقه از طریق ایجاد دفاتر تسهیلگری در روستاهای حاشیه‌ بهمنشیر می‌توان علاوه بر توسعه گردشگری آگروتوریسم موجبات رشد اقتصادی ساکنان بومی این روستا‌ها را فراهم کرد و باتوجه به وجود مرز مشترک با کشور عراق و سهولت عبور و مرور با حذف روادید و نیز با وجود امکان دسترسی به آب‌های آزاد می‌توان از طریق صادرات این گیاه به کشورهای حاشیه خلیج فارس تحول اقتصادی چشم‌گیری در معیشت روستاییانی که بدلیل کم‌آبی‌های اخیر و از بین رفتن بحش اعظمی از نخیلات در جنگ، با مشکلات اقتصادی فراوانی روبرو هستند، ایجاد کرد.

به مناسبت روز جهانی محیط زیست در ایران  ۱۵ تا ۲۱خرداد به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده است. امید است که مسؤلان ارگان‌های مربوط به حفاظت از محیط‌زیست و طبیعت زیبا که بخش عظیمی از آن را شامل می‌شود، تدابیر و سیاست‌هایی اتخاذ کنند تا علاوه بر حفاظت از زیست‌بوم هر منطقه، با ایجاد آموزش و تشویق جامعه بومی برای مشارکت در حفاظت، زمینه‌های تولید و گسترش کار‌آفرینی در این حوزه‌ را ایجاد کنند. همچنین با توجه به شعار رهبر معظم ایران که امسال را سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زایی‌ها» اعلام کردند، موانع تولید محصولات بومی برداشته شود و زمینه‌های توسعه صنعت توریسم از دریچه‌ توسعه‌ کشاورزی بومی و تولیدات حاصل از آن، فراهم شود.

درسال‌های گذشته کشورهای مختلفی بر اساس اقتصاد کشاورزی، برنامه‌ریزی کشت و تولید گیاهان دارویی را در طرح‌ها و سیاست‌های خود جای داده‌اند که بر این اساس اشتغال گسترده‌ای در این حوزه ایجاد شده است. در این میان کشور چین ۱۰۰ میلیون نفر در زمینه‌ تولید گیاهان دارویی مشغول بکار داشته که می‌توان گفت در جهان رتبه اول اشتغال در این حوزه را دارا است. بر اساس آمارهای موجود، گردش مالی ۲۰۰ میلیارد دلار از اقتصاد جهانی، مربوط به تولید گیاهان دارویی بوده و این در حالی است که بنا به گفته دکتر زینعلی پژوهشگر و مدرس گیاهان دارویی سهم ایران از این گردش مالی تنها ۰.۴ درصد است.

ایران کشوری پهناور با اقلیم متنوع است که با برنامه ریزی صحیح و  ورود به این حوزه علاوه بر افزایش صادرات، می‌توان به اشتغال قابل ملاحضه‌ای در این حوزه دست یافت.

در مردادماه ۱۳۹۹ از طرف دکتر ولی تیموری معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور، دستورالعمل صدور مجوز فعالیت گردشگری کشاورزی به مدیران کل ۳۱ استان ابلاغ شده است. به عبارتی بستر و زمینه‌ مناسب برای فعالیت این حوزه آماده شده و می‌طلبد متولیان امر چه در بخش کشاورزی و چه در بخش گردشگری به طور جد به این حوزه ورود کنند.

محیط زیست، بخشی از میراث ملی و گنجینه‌ای متعلق به همه‌ی نسل‌هاست که حفاظت و صیانت از آن برهمگان موضوعی ضروری‌ بوده تا بتوان این ثروت ارزشمند و پر از مخاطره را با کمترین تغییر به نسل‌های آتی منتقل کرد و آن‌ها را از این موهبت الهی محروم نکرد.

 

نویسنده: نجلا درخشانی

پژوهشگر حوزه گردشگری و میراث‌فرهنگی و کارشناس‌ ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت‌های تاریخی

منبع:میراث آریا

قدم‌های بعدی پس از لغو روادید گروهی ایران و روسیه

به‌گزارش خبرنگار میراث آریا، پیشنهاد برقراری مقررات لغو روادید گروهی بین ایران و روسیه از اواخر سال ۱۳۹۴ از سوی وزارت امور خارجه و سفارت کشورمان در مسکو با توجه به تجربه لغو روادید روسیه با چین مطرح  و نهایتا در تاریخ ۸ فروردین ۱۳۹۶ موافقتنامه لغو روادید میان دو کشور به امضای طرفین رسید و اولین نشست کمیته فنی همکاری‌های مشترک گردشگری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه با موضوع بررسی فرایند لغو روادید گروهی گردشگران دو کشور در نوزدهم شهریور ماه ۱۳۹۹ برابر با ۹ سپتامبر ۲۰۲۰ برگزار شد.

طبق توافق اولیه بین دو کشور ایران و روسیه، قرار شد که روادید برای گروه‌های از ۵ تا ۵۰ نفر و با تایید از سوی آژانس‌های دو کشور، لغو شود. بر همین اساس طرفین امضای تفاهمنامه‌ برای لغو روادید گروهی گردشگری را در اولویت خود قرار دادند که به همین منظور دکتر علی اصغر مونسان وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورمان به دعوت آژانس فدرال گردشگری روسیه عازم مسکو است. اما ایران برای استفاده از این فرصت لغو روادید و جذب گردشگر از کشور همسایه‌ای که با ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت، سالیانه ۵۰ میلیون نفر را به قصد گردشگری روانه کشورهای مختلف می‌کند و از نظر میزان خروج گردشگر جزو هشت کشور اول جهان قرار دارد، باید سهم و گروه هدف خود را که گردشگران فرهنگی، تاریخی و طبیعت‌گردها هستند، شناسایی و برنامه‌ای دقیق در راستای معرفی جاذبه‌های گردشگری و تاریخی به این گروه ارائه دهد.

از آنجا که ایران و روسیه سابقه مراودات تاریخی و سیاسی طولانی با یکدیگر دارند و ایران نیز از نظر داشتن بناهای تاریخی دارای پتانسیلی بالاست همچنین به لحاظ اکوتوریسم و جاذبه‌های طبیعی تنوع کم‌نظیری‌ دارد، اگر بتواند در حیطه معرفی این ظرفیت‌ها خوب عمل کند، با امضای این تفاهمنامه می‌تواند به یکی از اولویت‌ها و مقاصد اصلی گردشگران روس تبدیل شود. به گفته بخش خصوصی و متولیان اصلی حوزه گردشگری روسیه، محورهای شاخص علاقه‌مندی مردم این کشور گرایش به فرهنگ، آداب و رسوم، اکوتوریسم و گردشگری ماجراجویانه است و زمینه پاسخ‌گویی به این علاقه‌مندی‌ها به شکل گسترده و متنوع در ایران امکان‌پذیر است.

همچنین گذر از روابط دولت محور به روابط ملت محور موضوع مهمی ست که می‌تواند دو کشور را به سمت پیوندی راهبردی و رابطه‌ای پایدار پیش ببرد. نکته‌ای که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشورمان در دیدار اخیرش با سفیر روسیه در ایران بر آن تاکید کرد.

برای رابطه‌ای راهبردی و بلند مدت، شناساندن ظرفیت‌های کشور و بهره‌مندی از بازار روسیه نیاز به یک سیاستگذاری، اقدام عملیاتی و برنامه جامع بازاریابی با توجه به ظرفیت‌های کشور است که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران به عنوان یکی از متولیان اصلی این امر، پس از لغو روادید اجرای این برنامه را در دستور کار خود قرار داده است. حال که روسیه  جز ۹ کشور اول بازار هدف ایران برای جذب گردشگر انتخاب شده، معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای پیوند رابطه بین دو ملت‌ و شناساندن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی ایران به روس‌ها چه تدابیری اندیشیده و برنامه‌های این معاونت برای اینکه پتانسیل موجود در گردشگری روسیه را به سمت ایران هدایت کند، چیست؟

برنامه‌های معاونت گردشگری برای بعد از لغو روادید

لیلا اژدری مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی در این‌باره به میراث‌آریا می‌گوید: «در قدم ابتدایی ما منتظر سفر آقای وزیر به روسیه و امضای تفاهمنامه لغو روادید گروهی بودیم، اما در این بین هم بیکار ننشسته‌ایم و برنامه‌هایی که لازمه عملیاتی شدن جذب گردشگر از روسیه است را مورد بررسی قرار دادیم.»

او درباره این برنامه‌ها توضیح می‌دهد: «در جلسه‌‌ای که با حضور فعالان بخش خصوصی روسیه برگزار شد تاکید بسیاری روی انگیزه‌ روس‌ها برای سفر به ایران به میان آمد و بیش از پیش بر پتانسیل روسیه ایمان حاصل شد. در این مدت برنامه‌های زیادی در راستای شناساندن جاذبه‌های ایران به روس‌ها ارئه و مطرح شد که به وجود آوردن تعامل و هماهنگی و ایجاد بستر برای برقراری تعاملات نزدیک میان بخش‌های خصوصی دو کشور ، اضافه کردن زبان روسی به وب‌سایت اطلاع‌رسانی Visit Iran،  هماهنگی میان تمام دستگاه‌ها و نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی ذیربط، طراحی بسته‌های سفر بازدید از میراث جهانی ثبت شده در ایران با هدف جذب سهم بیشتری از گردشگران خروجی روسیه، نظارت بر فعالیت بخش خصوصی و دفاتر خدمات مسافرتی، بهره گیری از نیروی انسانی مسلط به زبان روسی با توجه به تدریس رشته زبان و ادبیات روسی در دانشگاه های معتبر جمهوری اسلامی ایران و ارائه تسهیلات به آنها در راستای تربیت راهنماهای گردشگری روس زبان. از جمله این اقدامات هستند.»

تبلیغات محیطی مستمر در بیلبوردهای روسیه/ تبلیغ در تلویزیون ملی روسیه

مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی همچنین به برنامه‌های معاونت گردشگری در حوزه تبلیغات و بازاریابی اشاره کرد و از حضور فعال در نمایشگاه‌های اصلی گردشگری دو کشور، برگزاری تور آشناسازی ویژه اصحاب رسانه و تورگردانان فعال کشور روسیه، انجام تبلیغات رسانه‌ای از طریق تلویزیون ملی و شبکه‌های تخصصی گردشگری روسیه، انجام تبلیغات محیطی مستمر در بازار روسیه از طریق تابلو های تبلیغاتی، برگزاری سمینارها و همایش‌های تخصصی ویژه تورگردانان روسی علاقمند به فعالیت در بازار ایران با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو، تولید اقلام تبلیغاتی به زبان روسی در سطح بسیار گسترده با همکاری نهادهای دولتی و خصوصی، انجام تبلیغات گسترده‌ در رسانه‌های تصویری، سمعی و نوشتاری اعم از بروشور، کتاب راهنما و تابلوهای شهری روسیه، استفاده از فضای مجازی محبوب روس‌ها برای تبلیغات گردشگری جمهوری اسلامی، برگزاری رویدادهای اثرگذار نظیر شب‌های فرهنگی، هفته‌های فرهنگی و جشنواره‌ها، کمک گرفتن از ایرانیان مقیم روسیه به عنوان یک عامل انسانی در تصویرسازی، معرفی و بازاریابی تعاملی مقصد گردشگری ایران نام برد.

او همچنین از همکاری وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای  برگزاری شب‌های فرهنگی اشاره کرد.

طی ۱۵ سال گذشته چه کارهایی انجام شده است؟

برگزاری تور آشناسازی برای گروه فیلمبرداری سیاره ناشناخته و تهیه و پخش فیلم معرفی ایران به زبان روسی در سال ۸۶، برگزاری همایش مشترک گردشگری ایران و روسیه در تهران با حضور مقامات دولتی و بخش خصوصی دو کشور در سال ۸۸، برگزاری تور آشناسازی ویژه تورگردانان و اصحاب رسانه کشور روسیه و نشست معاونت گردشگری با اعضای این تور در اسفندماه ۹۳، سفر معاون گردشگری و نمایندگان بخش خصوصی گردشگری ایران به مسکو به منظور جذب بخشی از مسافران روس که به دنبال بروز تنش‌ میان ترکیه و روسیه از سفر به ترکیه باز می‌ماندند در دی ماه ۹۴، سفر رئیس آژانس فدرال گردشگری و هیئت همراه به ایران، به منظور بازدید از نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران و همچنین برگزاری نشست‌های دو جانبه با بخش دولتی و خصوصی ایران از ۲۶ تا ۲۹ بهمن ماه ۹۴، برگزاری نشست مشترک تورگردانان ایرانی و روسیه در حاشیه نهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران در بهمن ۹۴، ایجاد زمینه مناسب برای حضور آژانس فدرال گردشگری و شرکت‌های گردشگری روسی در نهمین و دهمین دوره از نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران بر اساس اصل عمل متقابل در بهمن ماه ۹۴ و ۹۵، حضور جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه MITT ۲۰۱۵  مسکو با مدیریت اجرایی شرکت نادیا پرواز و ۲۰۱۶ MITT مسکو با مدیریت اجرایی سازمان منطقه آزاد قشم و ۲۰۱۷ MITT با مدیریت اجرایی شرکت نادیا پرواز، سفر معاون رئیس آژانس فدرال گردشگری روسیه آلکسی کانوشکوف به منظور بازدید از دهمین دوره نمایشگاه بین المللی گردشگری تهران  و ملاقات با معاون گردشگری سازمان در بهمن ماه ۹۵، برگزاری تور آشناسازی برای اصحاب رسانه و تورگردان روسی نهم تا شانزدهم اسفند ماه ۹۵ به منظور تهیه گزارش و فیلم از جاذبه‌ها و قابلیت‌های گردشگری ایران برای اطلاع‌رسانی و آشنایی اتباع روس و ترغیب آنها برای  سفر به ایران و تهیه محتوا و چاپ اقلام تبلیغاتی گردشگری به زبان روسی  در سال ۹۵ اقداماتی بوده که طی ۱۵سال گذشته در ارتباط با بازار روسیه انجام شده و اژدری به آن ها اشاره کرد.

جذب ۱۰۰هزار گردشگر روس طی سه سال اول/ هدف‌گذاری برای افزایشی با شیب ۱۵ درصدی

او در پاسخ به این سئوال که هدف‌گذاری معاونت گردشگری برای چه تعداد گردشگر روس و طی چندسال است؟ می‌گوید: «طبق آمار در سال ۹۷ تعداد گردشگران ورودی از روسیه به ایران ۳۲ هزار و ۴۱۵ نفر بوده که این تعداد در سال ۹۸ با رشد حدود ۱۲ درصدی به ۳۶ هزار و ۱۹۵  نفر رسید. طبق پیش بینی‌های ما و بر اساس طرح اقدام نوشته شده، جذب حدود ۱۰۰هزار گردشگر روس به ایران درسه سال اول برنامه و افزایش آن با شیب ۱۰ تا ۱۵ درصدی در سال‌های بعدی را شاهد خواهیم بود و با توجه به رشد ۱۲ درصدی که در سال ۹۸ داشتیم این هدف گذاری دور از دسترس نیست و محقق می‌شود.»

اما برای رسیدن به این هدف‌گذاری معقول که دور از دسترس هم نیست، ترکیه یکی از سرسخت ترین رقبای ایران و یکی از اولین گزینه‌های گردشگران روس محسوب می شود. در حالی که طی سال ۲۰۱۸ تعداد ۳۲ هزار و ۴۱۵ نفر روس به ایران آمدند سهم  ترکیه ۵ میلیون و ۹۰۱ هزار نفر و ۱۸۲ برابر ایران بوده است. اژدری در اینباره بر این اعتقاد است که ایران برای جذب گردشگران روس دارای پتانسیل های زیادی از جمله جاذبه‌های تاریخی ، فرهنگی ،تجاری  و ورزشی (اسکی و…) است و با برنامه‌ریزی و آشنایی روس ها با این جاذبه ها می توانیم استفاده حداکثری از گردشگران روسی را داشته باشیم.

به گفته مدیرکل دفتر بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی بدلیل استقبال گردشگران روسیه که در گذشته به ایران سفر کرده‌اند و دید مثبت آنها نسبت به کشورمان همچنین با تبلیغات موثر و شناساندن محصولات گردشگری مورد توجه روس‌ها می‌توان بخشی از بازار روسیه را در اختیار گرفت.

منبع:میراث آریا

هنزا، دهستانی بر فراز آسمان

شهر هنزا از توابع شهرستان رابر استان کرمان و در ۳۰ کیلومتری شرق شهر رابر مرکز شهرستان قرار گرفته است. هنزا از طرف شمال‌غربی به بخش مرکزی و از طرف شمال‌شرقی به بخش راین و از جنوب‌شرقی به بخش ساردوئیه محدود می‌شود و در نقطه مرزی شهرستان رابر و جیرفت قرار دارد.

اقلیم و منظر شهری هنزا

شهر هنزا از سطح دریا در حدود ۲۸۰۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان، مطبوع و خنک و در زمستان‌ها سرد است. ریشه کلمه هنزا به معنی جایی است که در آن زیاد بارندگی می‌شود و رودخانه دائمی هنزا از میان شهر عبور می‌کند. در گذشته تعداد زیادی آسیاب آبی در این بخش وجود داشته که هنوز آثاری از آن‌ها به جا مانده و قابل بازسازی است.

شهر هنزا از ترکیب عناصر انسان‌ساخت (مانند محله‌های تاریخی کرموئیه و دهکده بزرگ) و طبیعی (مانند ارتفاعات پوشیده از گونه‌های گیاهی غیرمثمر مانند ارچن، زارچ، درمن، گارچی و…) به وجود می‌آید که تولید این مناظر بسته به موقعیت ناظر از درون و بیرون شهر متفاوت است.

در یک نگاه ساده به هنزا می‌توان دریافت که این شهر یک باغ شهر است که پس از شکل‌گیری هسته اولیه آن در محله‌های تاریخی کرموییه و دهکده بزرگ، بافت جدید آن حول هسته مرکزی (بافت تاریخی) شکل گرفته و در باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی گسترش یافته است.

مناظر و یا چشم‌اندازهای مهم درون بافت شهر را می‌توان به مسیر حرکت از ورودی شهر به سمت مرکز شهر ترسیم کرد که ترکیبی از باغ‌ها، ارتفاعات شمال، شمال‌غربی و شمال‌شرقی شهر، عناصر بافت قدیم و جدید شامل مسجد و خانه‌های مسکونی که در کنار باغ‌ها شکل گرفته‌اند، از مناظر تولید شده در دید ناظر هستند. مهمترین منظر تولید شده در بافت شهر هنزا، چشم‌اندازی است که از مرکز شهر به دره‌ای ختم می‌شود که شهر هنزا را به روستای زیبای بندر وصل می‌کند، دره‌ای که از وسط آن رودخانه دائمی هنزا عبور می‌کند و دو طرف این رودخانه درختان گردو چندین‌ساله قرار دارند که بسته به موقعیت ناظر و دوری و نزدیکی او به سطح شهر، مناظر مختلفی را در دید ناظر پدید می‌آورد. از دیگر مناظر در درون بافت شهر می‌توان به مناظر زیبای محله‌های تاریخی شهر هنزا اشاره کرد که با ساختار پلکانی خود ناخودآگاه مرغ خیال هر ناظری را به یاد شهر زیبای ماسوله در شمال کشور می‌اندازد که با ساختار پلکانی و زیبای خود هرساله میزبان تعداد زیاد گردشگران از نقاط مختلف ایران و جهان است.

از دیگر مناظر زیبای درون بافت شهر هنزا می‌توان به مسجد زیبای شهر هنزا اشاره کرد که در سه طبقه مانند یک نگین زیبا در مرکز شهر هنزا قرار گرفته که در واقع نقطه واصل بافت قدیمی شهر و بافت جدید شهر است. این مسجد به همت یکی از خیرین منطقه حاج احمد امین ساخته شده است.

دره‌های خوش آب و هوا، سرسبز و کوه‌های مرتفع، این بخش را در برگرفته است. بخش هنزا دارای دو رودخانه هنزا و کندرتیل است که از ارتفاعات شمالی این بخش سرچشمه گرفته و در جلال آباد سیدمرتضی به هم می‌پیوندند و رودخانه سیدمرتضی را تشکیل می‌دهد که رودخانه سیدمرتضی پس از طی مسافتی حدود ۱۰ کیلومتر در مزرعه نهر بادام به رودخانه دره بید پیوسته و هلیل‌رود را تشکیل می‌دهد. حواشی رودخانه از درختان بلند، گلهای رنگارنگ و گیاهان طبیعی پوشیده شده است.

دره کوهستانی بُندر هنزا با درختان کهنسال گردو و به ویژه در فصل بهار و تابستان به تفرجگاهی زیبا تبدیل می‌شود. این روستای کوهستانی، با طبیعت بکر و زیبا، گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند.

براساس مطالعات علمی قدمت تاریخی بخش هنزا به بیش از پنج هزار سال می‌رسد و وجود محوطه‌ای باستانی حاشیه رودخانه هلیل‌رود در بخش هنزا دلیل بر این ادعا است.

بُندر هنزا

یکی از نقاط ییلاقی و دل‌انگیز شهرستان رابر در بخش هنزا است که در فاصله ۳ کیلومتری شمال شهر هنزا قرار دارد. جان و تن این منطقه را عظمت و شکوه درختان کهنسال گردو دربرگرفته و باغ‌های وسیع و عبور رودخانه‌ای خروشان حاشیه‌ی زیبای بندر هنزا را جلوه‌های کم نظیر بخشیده است.

درختانی که برخی به راحتی ۵۰۰ سال قدمت دارند و قطر تنه و شاخه و برگ‌های آن‌ها هر نگاهی را به تامل وا می‌دارد. بُندر هنزا یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان کرمان است.

تخت سرتشتک

سرزمینی هموار با پستی و بلندی‌های ملایم و پوشیده از چمن‌زار و برکه‌های کوچک و چشمه‌های روان در ارتفاع ۳۸۰۰ متری از سطح دریا و در مختصات جغرافیایی شرقی ۵۲۱۷۷۷ و شمالی ۳۲۵۰۹۷۵ از مرتفع‌ترین نقاط استان کرمان محسوب می‌شود. تخت سرتشتک از مناطق ییلاقی و یکی از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری هنزا بر فراز کوههای سر به فلک کشیده است. جایی که پوشش گیاهی تمام می‌شود و هیچ درختی به خاطر ارتفاع زیاد نمی‌روید این منطقه معمولا در فصل تابستان که به دلیل ارتفاع بالا هوای خنک‌تری نسبت به مناطق پایین‌دست دارد مورد استفاده و بازدید گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت قرار می‌گیرد.

چشمه ملکی

این چشمه که از ارتفاعات ۳۷۰۰ متری قله دندانه سرچشمه می‌گیرد در مختصات جغرافیایی شرقی ۵۲/۰۶ و شمالی ۳۲/۴۷ و ارتفاع ۳۰۵۰ متری قرار دارد. سختی آب این چشمه بسیار پایین (EC=۲۰۰) است از اینرو خوردن این آب بسیار توصیه و باعث از بین رفتن سنگ کلیه و سردردهای مزمن و افزایش انرژی در بدن می‌شود. به دلیل سبکی این آب، به محض خوردن آن احساس گرسنگی خواهید کرد. اطراف چشمه منبع غنی از انواع گیاهان دارویی کمیاب منطقه و ارتفاعات پوشیده از درختان سرو کوهی (اورس) است که عمر بعضی به هزار سال می‌رسد.

دره گلوگازر

یکی از پدیده‌های طبیعی منحصربه‌فرد شهر هنزا و از جاذبه‌های گردشگری ناشناخته و بسیار زیبای استان کرمان است که در فاصله مستقیم ۶ کیلومتری جنوب هنزا قرار گرفته است. گازر در لغت فارسی به معنی سفید و وجه تسمیه گلوگازر نیز همین است یعنی گذر آب که به رنگ سفید است. رودخانه موجود در این منطقه، امتداد رودخانه هنزا است و در حقیقت گلوگازر خروجی آب منطقه هنزا است. گلوگازر در ابتدا فقط کوه بوده است ولی در اثر آب باران، کوه دچار فرسایش و آبراهه‌ای در وسط آن پدید آمده (گلو) که منظره و پیاده‌روی در آن را بسیار دلپذیر کرده است. ارتفاع صخره‌های اطراف رودخانه حتی به ۶۰ متر نیز می‌رسد.

دره گلی‌هوک (گلوهوک) 

یکی دیگر از پدیده‌های منحصر به فرد استان در غرب بخش هنزا است. جایی که جریان آب رودخانه سرمشک در باریکه‌ای با دیواره‌های سنگی سخت و بلند در حرکت است و تنگه‌ای زیبا را حاصل آورده است. این پدیده منحصربه‌فرد و شگفت‌انگیز حدود ۲ کیلومتر در شیب سنگی دامنه کوه ادامه دارد و عمق آن در نقاطی به ۱۰۰ متر می‌رسد. پوشش دامنه را درختان اورس و کهکم به صورت پراکنده معطوف زیبایی‌های خود کرده است. کف این تراشه طبیعی را که چون کوچه‌ای باریک و طولانی جلوه‌گر است، جریان آب با عمق‌های متفاوت در برگرفته و از بال تصویر هراس‌انگیز و پرهیجانی را در ذهن هر بیننده‌ای حک می‌کند.

آبشار آبسُر

آبشار آبسر در دره‌ای عمیق در شمالی‌ترین بخش ارتفاعات بحر آسمان واقع شده است. این دره در جنوب‌شرقی روستای سیدمرتضی از توابع بخش هنزا شهرستان رابر واقع است. فاصله آبشار تا روستا در حدود ۷ کیلومتر است. دسترسی به آبشار از طریق جاده هنزا به رابر، جاده فرعی امامزاده سیدمرتضی، ۲ کیلومتر مانده به روستای سیدمرتضی، جاده خاکی آبشار امکان‌پذیر است.

این آبشار زیبا که ارتفاع آن به حدود ۳۰ متر می‌رسد در ۲۵ کیلومتری جنوب شرق رابر واقع شده است. این آبشار بر دیواره‌های تیره رنگ و سنگی جریان دارد و در بخش‌هایی از طول آبشار برخورد جریان آب با تخته سنگ‌ها علاوه بر شدت بخشیدن به صدا و خروش آب حرکت در لایه‌های گل سنگ‌ها، خزه‌ها، گیاهان مسیر تصویر زیبایی را در این بخش از شهرستان رابر و استان رقم زده است. همچنین ادامه حرکت در بستر رودخانه واز لابه‌لای تخته سنگ‌های بزرگ وکوچک آن بر جلوه‌های آبشار افزوده است که شباهت تصویری زیادی بین آبشار آبسر و آبشار راین وجود دارد.

منبع:میراث آریا

مسجد ملک زوزن، فخر خراسان

تا سال ۱۳۲۸ خورشیدی کمتر کسی می‌دانست که چه دُر گران‌بهایی به نام «مسجدملک زوزن» در دشت دورافتاده و در میان خانه‌های خشت و گلی و محقر روستای زوزن غریب و آسیب‌پذیر بر جای مانده است. در آن سال آندره گدار برداشت‌های خود و عکس‌هایی را که از بخش‌های باقی‌مانده مسجد در سال ۱۳۱۹خورشیدی گرفته بود در مجموعه مقالات «آثار ایران» منتشر و پژوهشگران را از وجود آن آگاه کرد، این مسجد فخر آثار تاریخی خراسان است.

بعد از گدار ایران‌شناسان دیگر اروپایی، آمریکایی و ایرانی از جمله اولگ گرابار، شیلا بلر و دکتر شهریار عدل، بنا را از نزدیک مورد بازدید و مطالعه قرار دادند و به برخی از جزئیات از جمله محتوای کتیبه‌ها و رمز و رازهای نهفته در آن پی بردند.

نگارنده نیز طی سه فصل بررسی و گمانه در اطراف مسجد توانست فضاهای جانبی مسجد را شناسایی و به کم و کیف ساخت و پرداخت آن پی ببرد.
در بررسی‌های اولیه، آندره‌گدار ضمن بیان مشخصات کالبدی و معماری آن، با توجه به درگاه انتهای ایوان قبله اظهار نظر کرده بود که مسجد جزیی از کاخ ملک زوزن بوده است، اما در گمانه‌زنی‌های سمت غربی مسجد و مجاور درگاهی مذکور نشانه‌ای از ساخت و ساز بعد از سدۀ چهارم هجری‌قمری مشاهده نشد و اظهار نظر گدار می‌تواند بیان ایده‌ای باشد که هیچگاه عملی نشده است.

شیلا بلر در بررسی‌های میدانی خود موفق شده است جزییات بیشتری از تزیینات و محتوای کتیبه‌های مسجد را معرفی کند و به اعتبار مضمون برخی کتیبه‌ها آن را مدرسه‌ای پندارد.

دکتر شهریار عدل در ضمن برداشت‌های «فوتوگرامتریک» متوجه وجود فضاهای معماری و عناصر تزیینی و کتیبه‌هایی شده که از نظر آندره گدار و شیلا بلر دور مانده‌اند.

دکتر عدل با توجه به فضاهای کاربردی و مضمون کتیبه‌ها و تزئینات ناقص، بنا را مسجد-مدرسه‌ای ناتمام فرض کرده و اعتقاد داشته است که بنا ساخته شده اما تزئینات آن به اتمام نرسیده است. دکتر عدل توانسته است با نزدیک شدن به تزیینات رویۀ دیوار انتهایی ایوان قبله بر روی داربست تنها کتیبه‌های فارسی مسجد در درون قاب آجری با مضمون: «دوعاگوی عز تو دوعا می‌خواهد» را تشخیص دهد و با بررسی دقیق کتیبه‌های برجستۀ کاشی در درون قاب‌ها، به این امر پی ببرد که هنرمند با قراردادن کاشی‌هایی با رنگ‌های متفاوت کنار یکدیگر موفق به ساخت نخستین کاشی معرق در این مسجد-مدرسه شده است.

گمانه‌زنی‌های نگارنده هم منجر به کشف نکات و حقایقی پیرامون مسجد شد که پژوهشگران پیشین با آن‌ها مواجه نشده بودند، در نخستین فصل گمانه‌زنی تصمیم گرفتیم چگونگی شکل‌گیری فضای منهدم شده‌ای در جنوب ایوان قبله را که پاکار طاق ورودی آن بر بدنۀ پایۀ ایوان باقی مانده بود مطالعه کنیم.

علاوه بر این که شالوده پایۀ دیگر ورودی یک شبستان در جنوب ایوان را مشاهده کردیم، با شگفتی به پایه‌های ستبر آجری در مجاورت ایوان برخورد کردیم که به صورت ردیف می‌توانستند باقی‌مانده از یک شبستان بسیار وسیع و بزرگ کهن‌تر از مسجدملک‌زوزن باشند و مطالعات ما در درون ایوان و صحن مجاور ایوان شرقی مسجد ملک‌زوزن هم منجر به کشف پایه‌هایی در راستۀ پایه‌های مکشوفۀ قبلی و متعلق به همان شبستان بسیار وسیع بود، اما ستون‌های کشف شده در سمت جنوب ایوان با ستون‌های جبهۀ شرقی در شکل‌گیری اولیه تفاوت داشت به این معنی که درابتدا و احتمالا سدۀ سوم هجری قمری ستون‌های استوانه‌ای نسبتا باریک ساخته شده، در مرحلۀ بعد آن ستون استوانه در میان یک جدار آجری مکعب با تزیینات پلکانی شکل محاط شده و در مرحلۀ بعد همان ستون‌ها به گونه‌ای تقویت شده که از مقطع مستطیل برخوردار باشد. در این مرحله تعداد ستون‌ها زیاد شده و به سمت شمال و شرق گسترش یافته است، ستون‌های داخل ایوان کنونی تخریب شده اما شالوده آن‌ها برجای مانده در حالی که ستون‌های جنوب ایوان کاملا تخریب نشده و از فضای بین ستون‌ها به عنوان کارگاه‌های تراش آجر و قالب‌گیری کاشی برای تزئین مسجد کنونی استفاده شده است.

در سمت شمال ایوان نیز اقدام به گمانه‌زنی شد و علاوه بر پیدایش شالودۀ پایۀ شمالی ورودی شبستان مسجد کنونی، یک محراب زیبا با کتیبه‌های برجستۀ گچی نقاشی شده متعلق به آخرین مسجد قبل از مسجد کنونی کشف شد که در درون یک حفاظ صندوق مانند گل و خشتی نگهداری شده بود.
یافته‌های باستان‌شناسی اطراف مسجد ملک زوزن نکات جدید فراوانی را روشن کرد که در این مقال کوتاه فرصت معرفی آن‌ها نیست، اما با توجه به مطالعات صورت گرفته و یافته‌های باستان‌شناسی جمع‌بندی اجمالی از کم و کیف مسجد ملک زوزن قابل ارائه است.

در اوائل قرن ۷ هجری قمری مسجد عظیم و وسیع باقی‌مانده از دوران سلجوقی احتمالا از نوع مساجد شبستانی و گسترش یافتۀ مساجد پیشین وجود داشته و قوام‌الدین مؤیدالملک ابوبکر علی زوزنی، ملک زوزن، در اوج اقتدار تصمیم گرفته است آن مسجد را منهدم و تجدید بنا کند.

منبع:میراث آریا

آش گیلدیک خوراکی لذیذ آمیخته با تعاملات اجتماعی در اردبیل

آش گیلدیک (نسترن وحشی) آشی سنتی و محلی در استان اردبیل و به خصوص شهرهای کوثر، نمین و هیر است که با حبوبات، خشکبارها و گیلدیک پخته می‌شود و بین مردم محلی غذای محبوبی است.

این آش با آیین‌های سنتی و مذهبی نیز در هم آمیخته و در شهرستان هیر در روز تاسوعا طبخ و به عنوان نذری در بین مردم پخش می‌شود، پخت این آش با سنت‌ها و تعاملات اجتماعی پیوند خرده است و معمولا با جمع‌های خانوادگی یا همسایگان همراه است.

مواد مورد استفاده در این آش شامل گیلدیک، برنج، آلو و زردآلو و برگه زردآلو، لوبیا، نخود، گردو، سبزی‌های معطر مانند جعفری و گیشنیز (تازه یا خشک شده)، میوه‌های خشک شده، آب گوشت و یا گلوله‌های درست شده از گوشت چرخ کرده، خرما (با توجه به مزاج افراد)، سنجد و غیره است.

این تنوع مواد اولیه به دلیل مزاج متفاوت افراد، سلیقه خاص آشپزی و دسترسی به مواد اولیه است، اما مواد اصلی این آش را گیلدیک، برنج، حبوبات (نخود و لوبیا)، زردآلو، آلوی خشک شده و سبزی‌های معطر تشکیل می‌دهد.

گیلدیک یا نسترن وحشی درختچه کوچکی است با ارتفاع حداکثر سه متر و برگ‌هایی شامل پنج تا هفت برگچه دندانه‌دار که به‌شکل بیضی نوک تیز بوده و گل‌ها به رنگ‌های قرمز کم رنگ، سفید مایل به گلی و یا سفید هستند، این گل زیبا و خوش‌عطر سرشار از خواص دارویی است که علاوه بر آن رب مخصوص خوراکی نیز از آن تهیه می‌شود که می‌تواند جایگزین رب انار برای استفاده در غذاها باشد.

گل نسترن درختچه کوچکی است که در حاشیه جنگل‌ها، چاه‌ها و گودال‌های آب می‌روید، نهنج گل پس از رشد به جسم کوزه مانند و قرمز رنگی تبدیل می‌شود و قسمت داخلی آن الیاف ظریف و باریکی دارد که در اکثر نقاط ایران به طور خودرو می‌روید و قسمت مورد استفاده این گل، کوزه‌های مذکور است که به هیپس مشهورند.

استفاده از میوه گل نسترن در قرون وسطی رواج داشت و زمانی در میان عامه مردم برای بیماری‌های قفسه سینه مصرف می‌شد، میوه این گل که به آن میوه گل سرخ یا رز نیز گفته می‌شود، منبع طبیعی ویتامین سی است که موجب کاربرد گسترده آن در مکمل‌های ویتامین طبیعی، چای و محصولات متنوع دیگر از جمله سوپ و مارمالاد شده است، اگرچه این محصولات مکمل غذایی به شمار می‌آمدند، اما به عنوان داروی ملین و ادرارآور نیز مصرف شده‌اند.

مصرف خوراکی گیلدیک، هیچ‌گونه مسمومیتی ایجاد نمی‌کند و ۱۰۰ گرم از آن حاوی بیش از ۱۲۰۰ میلی‌گرم ویتامین C است؛ مصرف مقادیر کم آن هیچ عارضه‌ای در بر ندارد و در مورد مصرف مقدار زیاد و طولانی آن هم گزارشی ارائه نشده است.

البته کارگرانی که به طور مداوم در معرض میوه‌های گل نسترن هستند، ممکن است دچار حساسیت و مشکلات تنفسی شوند؛ بعضی از این عوارض در واقع، حساسیت نیستند بلکه پرزهای ریز میوه گل هستند که مانند پشم شیشه بر روی پوست تحریکات مکانیکی پوستی ایجاد می‌کنند.

پخت آش گیلدیک به روش سنتی

مراحل تهیه آش گیلدیک چند روز قبل از پخت آش آغاز می‌شود، در ابتدا اقدام به چیدن گیلدیک می‌کنند، مردم محلی گیلدیک را چیده و خشک می‌کنند تا در زمان‌هایی غیر از فصل این میوه نیز بتوانند از آن استفاده کنند.

اگر برای پخت آش از گیلدیک خشک استفاده کنند، مدت خیساندن آن بیشتر می‌شود، پس از خوب خیس دادن گیلدیک، آن را چندین بار از صافی عبور می‌دهند تا پرزها و خارهای ریز داخل آن گرفته شود، سپس آن را در داخل کیسه‌ای می‌ریزند و آب آن را می‌گیرند و پرزهای آن در کیسه می‌ماند.

عصاره گرفته شده از گیلدیک را درون دیگی می‌ریزند و بر روی شعله می‌گذارند تا بجوشد، پس از جوشیدن روی سطح آن، تجمعی از کف و پرز و خار گیلدیک دیده می‌شود که باید جمع شود، برای جمع‌آوری بهتر پرزها، قطعه‌ای آهنی را داغ کرده و درون دیگ فرو می‌کنند و معتقدند تمام پرزها و خارها را جمع می‌کند.

پس از جوشیدن نوبت اضافه کردن برنج و حبوبات است، حبوبات مورد استفاده به سلیقه، مزاج و دسترسی به مواد اولیه افراد بستگی دارد و در اکثر موارد شامل نخود و انواع لوبیا است، حبوبات از روز قبل خیسانده می‌شود تا نفخ مواد گرفته شود.

میوه‌های خشک را که باز هم می‌تواند با توجه به مزاج افراد متنوع باشد بعد از این مرحله به آش اضافه می‌کنند، در اکثر موارد این میوه‌ها شامل آلو، زردآلو و در برخی موارد خرما و گردو نیز به آش اضافه می‌شود و مرحله آخر اضافه کردن نعنا داغ و گاهی سیرداغ و رشته به آش است.

آش گیلدیک آشی سازگار با محیط و اقلیم منطقه اردبیل است و از خوراک‌های کهن این منطقه به شمار می‌رود و نمودی از خوراک‌های محلی اردبیل و به خصوص منطقه کوثر بوده که با تعاملات اجتماعی و مراسمات این مردم پیوند خورده است.

این آش از مواد غذایی لذیذ و سنتی در استان است که زنان کدبانوی اردبیلی اقدام به پخت آن می‌کنند و احیای نحوه پخت آن از مهمترین برنامه‌ها بوده که با ثبت ملی آن میسر شد.

غذاهای سنتی به دلیل رواج دستور پخت غذاهای فست‌فودی و یا خارجی کمتر مورد توجه نسل جدید قرار می‌گیرد و چه بسا با از دست دادن بزرگان ممکن است نابود شود و لازم است این گونه غذاها که سالیان بسیاری است مورد استفاده مردم بوده و از محیط جغرافیایی و مواهب طبیعت ساخته شده، حفظ شده و آموزش داده شود.

منبع:میراث آریا