مرنجاب، قلب تپنده کویرهای ایران

در طول مسیر باید به تابلوها توجه کرد، چراکه جاده پر از دو راهی است و اگر گردشگران دقت نکنند ممکن است از مسیر اصلی خود منحرف ‌شوند. هر چند مسیرهای دیگری نیز برای رسیدن به کویر مرنجاب وجود دارد، اما باید در نظر داشت که این مطمئن‌ترین مسیر است. در صورتی که گردشگران بخواهند از مسیرهای دیگر استفاده کنند، حتما باید از بومیان و راهنماهای گردشگری منطقه کمک بگیرند.

بهترین زمان برای سفر به کویر مرنجاب

نیمه دوم سال، اوایل آبان‌ماه تا اواخر فروردین‌ماه، بهترین زمان برای سفر به کویر مرنجاب و لذت بردن از گرمای کویر است. البته چون کویر مرنجاب در نزدیکی تهران و اصفهان قرار دارد و از لحاظ آب و هوایی معتدل است، در همه فصول سال گردشگرپذیر است.

مکان‌های گردشگری کویر مرنجاب

منطقه خطب‌شکن، این منطقه در شمال شهرستان آران و بیدگل و جنوب دریاچه نمک واقع شده است و همچنین در منابع مختلف دلایل گوناگونی برای نامگذاری این منطقه آورده شده، که به احتمال زیاد به‌دلیل عبور کاروان‌ها به‌سمت شمال و جاده ابریشم، این منطقه به نام خطب‌شکن نام‌گذاری شده است.

ختف یا خطب، چوب مخصوصی بوده که بار شترها به وسیله آن و طناب به پشت شتر محکم می‌شده، چون این منطقه دارای شیب تندی است معمولا در هنگام عبور شترها این ختف یا خطب شکسته می‌شده و بار شتر فرو می‌ریخته، به همین دلیل این منطقه را خطب‌شکن یا ختف‌شکن می‌نامند.

کاروانسرای شاه عباسی

این کاروانسرا، مروارید کویر مرنجاب است. کاروانسرای شاه عباس قبلا در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و به شماره ۱۲۱۲۶ در سال  ۱۳۸۴ به ثبت آثار ملی رسیده است. قدمت این کاروانسرا بیش از ۴۰۰ سال است و وسعتی بالغ بر ۳۵۰۰ مترمربع زیربنا دارد. تعداد اتاق‌های این کاروانسرای پنهان شده در دل کویر، ۲۹ عدد است و در طی سالیان گذشته با تغییر کاربری، کاروانسرا به اقامتگاه سنتی به‌منظور پذیرایی از گردشگران تبدیل شده است.

هر چند محل احداث این کاروانسرا در شوره‌زار و در کنار وسیع‌ترین دریاچه نمک ایران است، اما دارای یک قنات آب شیرین است که می‌تواند پذیرای گردشگران و مسافران برای نجات از گرمای کویر باشد.

قنات آب شیرین در کویر مرنجاب

این قنات به چاه دست‌کن معروف است. وجود قنات در دل کویر که در آن قطره آبی غنیمت است از جاذبه‌های کویر مرنجاب محسوب می‌شود، که در نظر مردم محلی بسیار ارزشمند است.

رمل‌های شنی کویر مرنجاب

کمی دورتر از کاروانسرا، رمل‌های شنی وجود دارد که پیاده‌روی بر روی این تپه‌ها حدود ۱۵ دقیقه زمان برده و بهترین زمان برای کویرنوردی در کویر مرنجاب صبح یا هنگام غروب است که باعث می‌شود به دور از آفتاب سوختگی گردشگران بتوانند از طلوع و یا غروب خورشید کویر لذت ببرند.

دریاچه نمک کویر مرنجاب

۵ کیلومتری که از کاروانسرای شاه عباسی دور می‌شویم به دریاچه نمک می‌رسیم. بعد از بارش باران و تبخیر آن تصاویر بسیار جالبی از نمک در سطح دریاچه دیده می‌شود که بسیار شگفت‌انگیز است. این دریاچه از مهم‌ترین مراکز استخراج نمک خوراکی و صنعتی کشور به شمار می‌آید.

جزیره سرگردان کویر مرنجاب

این جزیره در میان دریایی از نمک قرار دارد، جلوه این جزیره چنان زیبا و بدیع است که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. دلیل سرگردان بودن این جزیره، خطای دید انسان و شکست نور است، زمانی که در دور دست‌ها به جزیره نگاه می‌کنیم، به علت گرمای شدید منطقه، گویی دو انتهای جزیره در یک افق آبی رنگ محو می‌شوند.

تفریحات در کویر مرنجاب

درست است که اصلی‌ترین هدف از سفر به کویر مرنجاب، لذت بردن از آرامش این مکان است. ولی برای همه سفرها کمی هیجان هم لازم است. اگر گردشگران اهل هیجان باشند، می‌توانند آفرود سواری و موتور سواری را بر روی تپه‌های شنی کویر تجربه کنند.

یکی از جالب‌ترین کارهایی که می‌توان در کویر مرنجاب تجربه کرد شتر سواری است. دیدن کویر در حین شترسواری  می‌تواند تصاویر بسیار زیبایی از کویر را در ذهن هر بیننده‌ای به یادگار گذارد.

منبع:میراث آریا

جاذبه‌های گردشگری باشت

در  شهرستان باشت مناطقی همچون دوگوردوپا، پل‌تاریخی پریم، آبشار خامی، منطقه‌ گردشگری رودرونه، منطقه‌ گردشگری شاه بهرام، هرساله تا قبل از بیماری منحوس کرونا پذیرای بیش از صدهزار نفر گردشگر بود.

شهرستان باشت ‌دارای جمعیت ۲۲هزار نفری است که  ۱۶ هزار و ۹۴۳ خانوار آن را روستاییان تشکیل می‌دهد. مساحت این شهرستان ۱۰۶۰ کیلومتر مربع است.

دوگوردو پا

از مناطق دیدنی در شهرستان باشت، می‌توان به دو ستون‌سنگی متعلق به دوران ساسانیان اشاره کرد که به دو گور دو پا، شهرت یافته است.

این اثر تاریخی منحصربه‌فرد و جالب در فاصله‌ کمی از دو روستا به نام شوش و ده‌کند، در هفت کیلومتری شهرستان باشت و در مسیر جاده‌ گچساران به بابامیدان قرار گرفته است.

با توجه به اظهارات برخی از کارشناسان، این ستون‌ها در فاصله‌ نیم متری از یکدیگر قرار گرفته و از جنس سنگ آهک، شیری رنگ و به‌صورت یکسان تراشیده شده است.

 پل تاریخی پریم 

در مسیر مواصلاتی استان کهگیلویه و بویراحمد به فارس، یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی شهرستان باشت قرار گرفته که پل پریم، نام‌گذاری شده است. بریم، نام دیگر این سازه‌ ارزشمند تاریخی است که در ۸ کیلومتری شرق شهرستان باشت و در نزدیکی روستای چم بلبل روی رودخانه‌ پریم، ساخته شده است.

امروزه می‌توان‌بخش‌هایی از این پل قدیمی را مشاهده کرد که از زمان تاسیس تا دوران اسلامی از آن استفاده شده است.

 اثری که به همت اداره‌کل میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد، قسمت‌هایی از آن بازسازی و تعمیر شده و به‌عنوان میراث ملی به ثبت رسیده است.

 این منطقه از باشت هم به‌دلیل وجود پل و هم به‌دلیل وجود تفرجگاه چشمه انجیری که در مجاورت آن قرار دارد، به یکی از مکان‌های گردشگری استان تبدیل شده است.

آبشار خامی باشت

یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی در شهرستان باشت، آبشاری است خروشان به نام آبشار خامی باشت، که در نزدیکی این شهرستان و در روستای تل‌چگاه قرار دارد.

 این آبشار از یکی از رشته‌کوه‌های زاگرس سرچشمه گرفته و زیبایی چشم‌گیر و طبیعتی دلربا را در این منطقه ایجاد کرده است، آبشاری دائمی که اطراف آن را درختانی از بلوط، چمشه‌های متعدد، رودخانه‌های پرخروش و بیشه‌زارهای متعدد فراگرفته است.

 در واقع آبشار در تنگه‌ای به نام تنگ‌برا واقع شده  که پس از سه ساعت پیاده‌روی و کوه‌پیمایی می‌توان آن را مشاهده کرد، از ویژگی‌های این منطقه، بکر و دست‌نخورده بودن آن است که با وجود چشمه‌های مشهور دو پیردل و چشمه سرد، محبوبیتی شگرف را در بین گردشگران و مسافران به‌دست آورده است.

منطقه‌ گردشگری رودرونه

حقیقتا یکی از زیباترین مناطق گردشگری در استان کهگیلویه و بویراحمد، منطقه‌ رود ردونه، در ۱۰ کیلومتری شهرستان باشت است که به بهشت گمشده‌ جنوب ایران، شهرت دارد.

این منطقه مکانی بسیار فوق‌العاده برای طبیعت‌گردان، علاقه‌مندان به پیاده‌روی و تماشای دیدنی‌های بکر و دست‌نخورده است.

مناظر تماشایی و کم‌نظیر در دامنه‌ کوه‌های رفیع و دیدنی خامی که همواره محل تراوش آبشارها و چشمه‌های گوارا است به‌دلیل آب شدن برف‌هایش، جاذبه‌ای طبیعی و تحسین‌برانگیز به نام رود زیبای رود رونه و نیز آبشارهایی تماشایی را ایجاد کرده است.

این منطقه از استان کهگیلویه و بویراحمد امروزه پرطرفدارترین تفریحگاهی است که جمع زیادی از مسافران و گردشگران در آن حضور می‌یابند.

منطقه‌ گردشگری شاه بهرام باشت

منطقه‌ گردشگری شاه بهرام در ۴۵ کیلومتری از شهرستان باشت، قرار گرفته است. در واقع، شاه بهرام نام روستایی است کوهستانی که پیش از تبدیل شدن باشت به شهرستان، از دهستان‌های کوهمره خامی بخش باشت، محسوب می‌شد.

 آنچه که توجه بسیاری از گردشگران و مسافران را هنگام حضور در این روستا به خود جلب می‌کند، طبیعت بکر، فوق‌العاده و بسیار زیبای این منطقه است که آن را به یکی از زیباترین نقاط تفریحی و دیدنی شهرستان باشت، تبدیل کرده است.

این منطقه با قرارگیری در مسیر باشت به چرام و دهدشت و نیز احاطه شدن از چهار جهت به پنج روستای فتح، شادگان، لار، چرام و نیمدور، از منظره‌ای چشم‌نواز با پوششی از گیاهان متنوع و زیبا، بهره‌مند است.

همچنین آب و هوای مطبوع و وجود رودخانه‌ای دائمی، حضور گردشگران و مسافران را در این منطقه، پررنگ‌تر کرده است.

مجموعه تاریخی خان احمد باشت

از دیگر جاذبه‌های گردشگری در شهرستان باشت، مجموعه‌ای است تاریخی که در ۲۰ کیلومتری  این شهرستان قرار دارد و به مجموعه‌ خان احمد، شهرت یافته است. گردشگران می‌توانند محوطه‌ای تاریخی را که در جاده‌ اصلی و در مجاورت روستای زیردو خان احمد تا مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد که بالغ بر ۱۲۰ کیلومتر است، مشاهده کنند.

باستان‌شناسان از وجود شهری متعلق به سده‌های میانی اسلامی در منطقه خان احمد خبر داده‌اند، در واقع، در منطقه‌ای به مساحت ۴ هکتار، مجموعه‌ ارزشمند تاریخی قرار گرفته است که با همت مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد به ثبت ملی رسیده است.

 داخل این منطقه‌تاریخی، ساختمانی کهن قرار دارد که به نام چهار صفه‌ خان احمد، شناخته می‌شود. با توجه به ساخت این بنای قدیمی، آثار باقی‌مانده‌ معماری‌ در این منطقه و نیز سفال‌های کشف شده در آن، باستان‌شناسان معتقدند که شهری کهن در این منطقه و در قرون میانی اسلامی، وجود داشته است.

 درخت سرو باشت

یکی از کهن‌ترین جاذبه‌های گردشگری در شهرستان باشت، درختی است کهنسال که به آن درخت سرو باشت، گفته می‌شود. مورخان معتقدند که این درخت قدیمی با ۴۰ متر طول و ۷ متر عرض، عمری بالغ بر ۲۷۰۰ سال را گذرانده و در این روزگار به یکی از دیدنی‌های جالب و معروف شهرستان باشت، تبدیل شده است.

 این درخت در ۵۰ کیلومتری از باشت و در نزدیکی روستای درگ، در مجاورت امام‌زاده سید محمد (ع) دشت‌لار، قرار دارد.

جالب است بدانید که این درخت ۲۰۰ سال از درخت کهنسال و معروف ابرقوی یزد، قدیمی‌تر است که باعث شگفتی بسیاری از مسافران و گردشگران شده است.

منطقه شلالدون باشت

چشم اندازهای طبیعی منطقه شلالدون از توابع شهرستان باشت این مکان را به نگین مناطق گردشگری کهگیلویه و بویراحمد برای پذیرایی از هزاران مسافر نوروزی تبدیل کرده است.

وجود تپه‌های پوشیده از جنگل،  دره‌ها، طبیعت‌بکر،  درختان سر به آسمان کشیده بلوط، بادام، هوای مطبوع و دلپذیر بهاری، علفزارها و گل‌های زرد و قرمز، سفره‌ای از خوان بی انتهای خداوندی در این خطه است که هر چشم مشتاقی را حیران می‌کند.

سایه سار درختان، چمن سبز مخمل گونه، بلندای کوه‌های اطراف این دشت وسیع جلوه‌های طبیعت بکر و دست نخورده و هوای بهاری یادآور  نیایش طبیعت با خداوند عالم است.

قرار داشتن در جاده ارتباطی شیراز به گچساران، هوای دلپذیر بهاری، طبیعت سرسبز و چشم نواز این منطقه از عوامل استقبال گردشگران از این منطقه است.

احداث مخازن آب، سرویس بهداشتی، سکوی نشیمن و واحدهای فروش محصولات غذایی از امکانات موجود این منطقه است. منطقه گردشگری شلالدون در پنج کیلومتری باشت قرار دارد.

منبع:میراث آریا

روایت کتیبه‌های آهنگری بر سردر منازل

آتشگاه؛ کوهی باشکوه اما دور از دست…

فرض کنیم نویسنده «اصفهان، نصف جهان» هنوز زنده است و در آینده، قصد سفر به اصفهان را دارد؛ به شهری که بی‌اعتنا به اعتراض دوستداران میراث فرهنگی آن، بین دو کوه آتشگاه و قائمیه اتصال فضایی برقرار کردند و سازه‌هایی برای فروش بلیت و پر و خالی کردن مردم روی لایه‌های تاریخی آتشگاه احداث شده است؛ در این صورت، او سفرنامه‌اش را با کدام جمله دربارۀ این کوه تمام می‌کند؟

«مسجد جامع سنگان» تجسم تنازع بقا در معماری

یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: در مواجهه با سازه‌های معماری تنها شاهد شکوه، عظمت و زیبایی نیستیم، بلکه بسیاری از آن‌ها به مثابه حافظه تاریخی ما یادآور وقایع تلخ و شیرینی هستند که در طول تاریخ رخ داده‌اند مانند تخت‌جمشید که تجلی‌گاه نمادهای اسطوره‌ای و یادآور اقتدار ایران است.

رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: «مسجد جامع سنگان» در شمار بناهایی قرار دارد که از حدود ۷۵۰ سال پیش با سماجت برجای مانده و علاوه بر اینکه زیبایی‌های خود را به رخ می‌کشد، زلزله‌های متوالی منطقه خواف و تنازع بقای خود را در مواجهه با آن زلزله‌ها حکایت می‌کند.

وی افزود: به استناد کتاب «تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران» تالیف «نیکلاس امبر سز» و «چارلز ملویل» زلزله‌هایی در سال‌های ۱۴۶ ه.ق، ۴۵۸ ه.ق، ۷۳۷ ه.ق، ۹۵۶ه.ق، ۱۰۲۶ ه.ق،  ۱۰۲۸ ه.ق و ۱۳۰۲ ه.ق منطقه خواف را لرزانده، اما گویا شدیدترین زلزله در خواف به سال ۷۳۷ ه.ق به مرکزیت شهر «جیزد» واقع بین رشتخوار و سلامه رخ داده است.

این پژوهشگر خراسانی عنوان کرد: آن زمین‌لرزه که پهنه وسیعی از زوزن تا دوغ آبادِ زاوه را لرزانده و بسیاری از ابنیه و عمارات را با خاک یکسان کرده، به قدری مهیب و ویرانگر بوده که اشخاصی چون خطیب « ابوالخیر زوزنی»، « مجد خوافی» و « فصیح خوافی» از آن یاد کرده و آمار دهشتناکی از کشتار مردم داده‌اند. به گفته ابوالخیر زوزنی باید تنها در قصبه جیزد به معدوم شدن ۳۰ هزار تن از بناها اشاره کرد که مجد خوافی آن واقعه را این‌گونه به نظم آورده است.

صباح    دوشنبه    ربیع    نخست

‌شب چارده هفتصد و سی و هفت

زمین  جنبشی کرد  بر اهل خواف

بسی فتنه تا روز محشر  به خفت

اگر    بگذری   بر   نواحی   جیزد

ببینی که بر آن جماعت  چه رفت

به سنگ  اجل خرد شد  زیر خاک

بسی    گردن    سر  فرازانِ  زفت

لباف‌خانیکی اضافه کرد: احتمالا همان زلزله موجب شده است که بناهای با عظمتی همچون مسجد جامع زوزن، مدرسه نظامیه خرگرد، مسجد گنبد سنگان و مسجد رشتخوار تخریب شوند و ایوان قبله، غرفه‌های دوطرفه ایوان و رواق‌های مسجد جامع سنگان هم رانش کرده و در شرف فروریزی قرار گیرند، اما ظاهرا با ریزش دوغاب گچ در شکاف‌ها و مهار دیوارها با ایجاد ساباط و پشتیبان، از ویرانی نجات یافته و تاکنون به گونه‌ای غیر عادی با ایوانی ذوزنقه‌ای شکل و رواق‌های تاب‌دار و متمایل به طرفین برجای مانده است.

وی تصریح کرد: مسجد جامع سنگان در «کوچه آب» شهر سنگان خواف واقع است. آن مسجد از نوع مساجد دو ایوانی عصر خوارزمشاهی یا سبک خراسانی است که به شیوه مسجد جامع گناباد با دو ایوان و دو رواق بر دو جانب مسجد ساخته شده است.

این باستان‌شناس خراسانی ادامه داد: ایوان مقابل ایوان قبله کوچکتر بوده که سقف آن منهدم گردیده و ساختار آن دگرگون شده است. هر یک از رواق‌های طرفین مسجد مشتمل بر ۶ غرفه مرتبط با یکدیگر است که در مجموع یک معبر سرپوشیده را شکل می دهد.

لباف‌خانیکی عنوان کرد: تمامی رویه دیوارها، پایه‌های ایوان‌ها و غرفه‌ها مزین به آجرهای تراش در ابعاد و اشکال متنوع بوده که اکنون تعداد کمی از آن‌ها بر جای خود نصب است و تعدادی از تزئینات جابه‌جا شده است.

وی گفت: این تزئینات شامل آجرهای مشبک با نگین‌های زیبای فیروزه‌ای رنگ که همچون مسجد جامع گناباد بر درون قاب عمودی نمای پایه‌های ایوان قبله نصب بوده و نیز آجرهای تراش تزئینی، لچکی‌های دوطرفه طاق غرفه‌ها، اکنون بر لچکی‌های دوطرفه طاق ایوان قبله نصب شده که با آجرهای تراش تزئینی اولیه آن موضع متفاوت است، می‌شود.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی افزود: حتی قطعه‌هایی از کتیبه‌های آجری قالب‌زده عصر سلجوقی از یک بنای تخریب شده دیگر (احتمالا مسجد گنبد سنگان) نیز بر لچکی‌های دوطرفه طاق ایوان قبله نصب شده است و تزئینات آجری خاص این مسجد به اشکال لوزی، مثلث، گل و برگ، نیم دایره و ماکویی تراشیده شده‌اند.

لباف‌خانیکی ابراز کرد: بر پاکار سقف جناقی چند قسمتی ایوان قبله نواری تزئینی در هیأت نقش آجری خفته راسته و پلکانی نقش بسته و بر انتهای ایوان محراب کم عمقی تعبیه گردیده و با مقرنس، شمسه، نقش محرابی و ماکویی گچی آراسته شده است. شواهد باقیمانده‌ها حکایت از این دارند که مسجد جامع سنگان هم مانند دیگر مساجد سبک خراسانی درون‌گرا و آکنده از تزئینات متنوع آجری بوده است.

وی یادآور شد: مسجد جامع سنگان در بیستم مهر ماه ۱۳۷۶ به شماره۱۹۲۶ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که بدون تردید یکی از جاذبه‌های گردشگری است که هر بیننده را به شگفتی وا می‌دارد.

منبع:ایسنا

عمارت «چهل‌ستون»

پس از آنکه اصفهان به عنوان پایتخت ایران در دوران صفوی انتخاب شد، عصر طلوع معماری در این شهر بود. در دوران حکومت صفوی‌ها در اصفهان، بناهای با ارزشی در این شهر ساخته شد که «کاخ چهل‌ستون» از جمله ساختمان‌های به جا مانده از آن زمان است.

در زمان سلطنت شاه عباس اول احداث کاخ آغاز شد. شاه عباس اول ابتدا کوشکی در میان باغ به شکل کلاه فرنگی و با اتاق‌هایی به بلندی ۱۲ متر بنا نهاد که این کوشک هسته اولیه‌ی کاخ را تشکیل داد که شامل تالار میانی، کاخ چهل‌ستون و غرفه‌های چهارگوش بود. با آغاز سلطنت شاه عباس دوم کار ساخت کاخ تکمیل شد و در ساختمان مرکزی موجود تغییرات کلی داده شد. تالار آینه، تالار ۲۰ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان‌های طرفین سالن پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با تمام تزئینات نقاشی، آینه‌کاری و کاشی‌کاری‌ دیوارها و سقف‌ها از جمله تغییرات کلی بوده است که در زمان سلطنت شاه عباس دوم داده شده است. به دلیل انعکاس ستون‌های تالار ۲۰ ستون در حوض مرمرین روبه‌روی کاخ به چهل ستون مشهور است. ابتدا در تالار آینه نقاشی‌هایی وجود داشته است که پس از آتش گرفتن کاخ، هنگام پاک‌سازی آن از دوده قسمتی از سقف ایوان را از آینه‌های از جنس نقره در تزیینات استفاده کردند. تالار مرکزی کاخ که به مهمان خارجی و شخصیت‌های کشورهای دیگر اختصاص داشت، حاوی نقاشی‌هایی است که وقایع تاریخی دوران‌های مختلف را بیان می‌کند. این سالن با شکوه که بر گنبدی منقش استوار است با لچکی‌های رنگارنگ و طرح‌های طلایی و شفاف که از شاهکارهای هنری آن عصر محسوب می‌شود. مجموعه کاخ چهل‌ستون در سال ۱۳۱۰ شمسی و با شماره ۱۰۸ به ثبت سازمان میراث فرهنگی و در سال ۲۰۱۱ میلادی و با شماره ۱۳۷۲ به فهرست میراث جهانی یونسکو در آمد.

بهار دل‌انگیز در کوچه باغ‌های کن

کوچه باغ‌های کاهگلی «کن» این روزها با آمدن بهار، زیبایی و طراوتش چشم هر رهگذر را به خود خیره می‌کند

درختان پرشکوفه به تابلویی مملو از رنگ بدل شده و جلوه‌هایی جذاب را از بهار در این محله قدیمی به نمایش گذاشته‌اند. کن یکی از قدیمی‌ترین محله‌های شهر تهران است و با توجه به بناهای تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بسیاری که در این بخش وجود دارد، می‌تواند به‌عنوان یکی از قطب‌های گردشگری استان تهران محسوب شود. در فصل بهار این بهشت غرب پایتخت مقصد گردشگران و سوژه عکاسان و تصاویر زیبای هنرمندان است. به همین بهانه به همت شهرداری منطقه ۵ تورهای گردشگری از کن برای علاقه­مندان به طبیعت‌گردی و آشنایی با هویت تاریخی این محله فعال شده است.

  • نگین سبز غرب پایتخت

بافت تاریخی محله کن توریست‌پذیر است و زندگی مسکونی در این محدوده جریان دارد. به باور «سیدحسین دلبری»، معاون اجتماعی و فرهنگی منطقه ۵، بخش کن در محدوده غرب تهران، نگین سبزی است که جزو بهترین تکه‌های این شهر هنوز باقی مانده است. او می‌گوید: «درصدد هستیم تا هویت این محله قدیمی و ارزشمند را زنده نگهداریم. این محدوده حفظ نمی‌شود مگر اینکه همه مردم و مسئولان نسبت به صیانت آن توجه داشته باشند. در همین راستا برای آشنایی شهروندان و گردشگران با هویت تاریخی محله کن، تورهای مختلفی مانند تور «فتوواک» یا «پیاده‌روی در کن»، با حضور عکاسان، گردشگران و لیدرهای تورهای گردشگری برگزار می‌شود. این محدوده از نظر وسعت، بزرگ‌ترین محله با بافت تاریخی در منطقه ۵ محسوب می‌شود.

ویژگی خانه‌های این ناحیه، کاهگلی بودنشان است که می‌توان از آنها به‌عنوان مثال بارز معماری در کوچه‌های باریک و خاکی، در کنار باغ‌های سرسبز از آنها یاد کرد. باتوجه به شرایط کنونی شیوع ویروس «کرونا»، برگزاری این تورها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود. گردشگران در این تورها، از جاذبه‌های گردشگری منطقه۵ از جمله کوچه باغ‌های کن، پل آجری حاج محمدعلی کن و امامزاده شعیب(ع) بازدید می‌کنند و با تاریخچه و هویت بناها و آثار تاریخی محله مانند حسینیه‌ها، حمام قدیمی و کوچه باغ‌های کن آشنا می‌شوند. برپایی این تورها یکی از اولویت‌های اداره گردشگری منطقه است.»

  • ثبت نام از گردشگران در فضای مجازی

دلبری درباره ثبت‌نام و حضور گردشگران در تور کن‌گردی توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد: «علاقه­‌مندان می‌توانند با مراجعه به صفحه گردشگری شهرداری منطقه در اینستاگرام به نشانی gardesh.۵ از زمان و برنامه گردشگری و بازدید از کن مطلع شوند و در تور مورد نظرشان ثبت‌نام کنند. هم­چنین علاوه بر این تورها، در ایام ماه مبارک «رمضان» نیز تورهای بازدید از زیارتگاه‌های منطقه به‌صورت مجازی برگزار می‌شود.»به خوبی با قدم زدن در کوچه و پسکوچه‌های این محله قدیمی می‌توان دریافت که کن با توجه به قدمت کهن‌اش از چندگانگی معماری رنج می‌برد. برج‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه به بافت فرسوده و کوچه‌های باریک، دهن کجی می‌کنند و این سازه‌های نوین، بافت قدیمی محله را تحت تأثیر قرار داده است.

هنوز هم برخی از ساکنان این محله که شغلشان کشاورزی است، صبح خروسان و پس از اقامه نماز، سر زمین می‌روند و تا غروب آفتاب مشغول کشت و کار هستند. «الهام بهمردی»، مدیر اداره گردشگری منطقه، پیشینه این محله را بیش از ۱۴۰۰ سال بیان و از علاقه­‌مندان برای بازدید از این محله تاریخی دعوت می‌کند. او می‌گوید: «مکان‌های دیدنی این محله قدیمی به کوه، دره، جاذبه‌های تاریخی، روستاهای ییلاقی و مکان‌های مذهبی تقسیم می‌شود. کوه‌های باغ‌میر، آسیابک، دره مالا، تپه کوهک، کبوتک، گرم‌دره، پیر داود، هزار دره، دره شور، بازارک، شاه‌نشین، لوارک، پهنه‌حصار (رشته کوه)، لیچه و مزرا از جمله مکان‌های این بخش به شمار می‌روند که اطراف کن را احاطه کرده‌اند. وجود این کوه‌ها نه تنها سبب تأثیر مطلوب در آب و هوای این منطقه شده است، بلکه دره‌های زیادی مانند حصارک، تنگه باغ میر، مالا، زرنو کوچک، زرنو بزرگ، پل حاجی محمد علی، لوسک، تنگه، ولوزونه، باغ درغمش، خرگوش دره، رودخانه، لوره‌کون، وسک، لتمال موسوم به دره آسیاب باد، گرم‌دره در انتهای کوه آسیاب باد، دروازه کوهک، پستونک، خواجه، قلاچ و هزار دره را به وجود آورده که هرکدام به تفرجگاهی برای گردشگران و تهرانی تبدیل شده‌اند. امامزاده‌ها، باغ­ها و کوچه‌های دست نخورده کن امروزه پاتوق عکاسان و منظره‌هایش سوژه عکس‌های آنها شده است.»

  • جاذبه‌های گردشگری مختلف

تازه نم باران زده است و بوی کاهگل این تصویر را در ذهن گردشگران تداعی می‌کند که در یکی از روستاهای شمالی کشور قدم می‌زنند نه پنجمین تکه از پازل بزرگ پایتخت. چراکه دیگر مشاممان به بوی دود و چشممان به آسمان غبارآلود عادت کرده است. «علیرضا بزرگی» جانشین دبیر شورایاری محله کن که راهنمای تور برای گردشگران هم است از ویژگی‌های این محله می‌گوید. خصوصیات و هویت‌هایی که در سایر مناطق شهر تهران کم­رنگ شده یا به دست فراموش سپرده شده است. او بافت قدیمی محله کن را این‌گونه توصیف می‌کند: «بخش عمده‌ای از زمین‌های کن را «توتستان» تشکیل می‌دهد و درختان توت، گردو و خرمالو در همه جای آن پیدا است. غیرآن درختان تنومند چند صد ساله «چنار» هم چهره‌ای خاص به این دهکده در حال تغییر داده‌اند. ساکنان قدیمی کن گویشی کوهستانی دارند که به آوای «تاتی» بسیار نزدیک است و به لهجه «کنی» معروف است و همه کسانی که در ۲۰۰ سال گذشته از کاشان، قزوین، اراک، مازندران و آذربایجان به آن محل پا گذاشته‌اند، لهجه این مردم کوهستانی را گرفته‌اند. در زبان محلی به کن، «کند» هم گفته می‌شود.»

یکی از مقاصد تور کن‌گردی آستان امامزاده شعیب(ع) است. راهنمای تور می‌گوید: «مردم‌ کن‌ به‌ امامزاده‌ شعیب(ع) ‌ ارادت‌ خاصی‌ دارند. آنها می‌گویند این امامزاده از نواده‌های‌ امام‌ زین‌العابدین‌(ع) ‌ و همچون‌ امامزاده‌ جعفر(ع) صاحب‌ کرامات‌ زیادی‌ است. چند سالی‌ پس از انقلاب اسلامی، حال‌وهوای‌ آنجا سامان‌ می‌گیرد و مردم‌ کن‌ باغ‌ بزرگی‌ را که‌ در جنب‌ آن‌ واقع شده است، وقف‌ می‌کنند تا خرج‌ ساماندهی‌ آنجا شود. امامزاده‌ شعیب‌(ع) در پایین‌ دره‌ «زرنو» واقع‌ شده‌ و باغ‌های‌ اطراف، او را در برگرفته‌ است. درخت قدیمی و کهنسالی نیز در این امامزاده وجود دارد که به‌عنوان یکی از میراث محله کن به ثبت ملی رسیده است.» مقصد بعدی آسیاب‌ «شاه» است. در کنار باغ‌های‌ کن‌ محلی‌ به نام «دوازدیمون» ‌ (دوازده‌ امام) شهرت دارد. به دلیل جریان زیاد آب رودخانه در نزدیکی باغ، آسیابی ساخته و بعدها به آسیاب شاه معروف شد. اهالی سبب نام­گذاری این آسیاب را فراوانی املاک «ناصرالدین شاه» در این محدوده می‌دانند. بزرگی او قنات‌ کن‌ را این‌گونه به گردشگران معرفی می‌کند: «قنات‌ اصلی‌ کن‌ را «ابوالفضل‌ برقعی» ‌ نزدیک‌ به‌ ۸۰ سال‌ پیش‌ می‌سازد تا اهالی در فصل تابستان مشکل کم‌آبی نداشته باشند. به گفته اهالی این قنات در طول محله کن جاری بود تا همه بتوانند از آنها بهره‌ببرند. ساکنانش پس‌ از لوله‌کشی‌ خانه‌های‌ مسکونی، منبع‌ ذخیره‌ آبی‌ در انتهای‌ خیابان‌ روستایی‌ کنونی‌ می‌سازند تا آب‌ به‌ بخش‌های‌ بالایی‌ کن‌ راحت‌تر برسد.»
اما پل قدیمی کن و کوچه باغ‌های کاهگلی و خانه‌های قدیمی با درهای چوبی برای گردشگران و عکاسان جذابیت دیگری دارد و مدت زیادی را برای عکاسی در این مکان صرف می‌کنند. پس از بازدید و آشنایی با جاذبه‌های گردشگری مختلف این محله، پل‌ «حاج‌ محمدعلی» توقفگاه آخر است. پل‌ آجری که در قسمت‌ شرقی‌ ورودی‌ رودخانه‌ کن‌ واقع‌ شده‌است و به‌عنوان پل‌ تاریخی دوره «قاجار» شناخته‌ می‌شود. «حاج‌ محمدعلی» یکی از ساکنان و باغداران کن، این‌ پل‌ را احداث‌ کرده است. پل‌ حاج‌ محمدعلی‌ برای‌ ارتباط‌ میان‌ مردم‌ «سنگان» ‌ و «سولقان» ‌ و کن‌ بنا شد و ساکنان روستاهای سنگان‌ و سولقان‌ پیش‌ از تخریب آن، برای رفت‌وآمد و فروش محصولاتشان از روی آن عبور می‌کردند. این پل از معروف‌ترین آثار تاریخی و باستانی کن و تهران است.

 

  • باغ‌ شاه، سرآمد باغ‌ها

با توجه‌ به‌ نام­گذاری‌ این‌ باغ، نظر هرکسی‌ به‌ این‌ سمت‌ می‌رود که‌ این‌ باغ‌ مربوط‌ به‌ یکی‌ از شاهان‌ قاجاری‌ است. اما مردم‌ کن‌ بر این باور هستند که‌ این‌ باغ‌ چون‌ از نظر وسعت‌ و تنوع‌ محصولات‌ از همه‌ باغ‌های‌ کن‌ سربوده‌ به‌ نام‌ باغ‌ شاه‌ معروف‌ شده‌ است.

  • باغ‌ حاج‌باشی وقف امام(ع)

در دوره ناصرالدین‌ شاه‌ رسم‌ بر این بوده است که‌ وقتی شاه به جایی سفر می‌کرد، اگر از مکان یا جنسی خوشش می‌آمد باید آن را به او تقدیم می‌کردند. نقل‌ است‌ روزی‌ ناصرالدین‌ شاه‌ به‌ محل‌ دوازده‌ امام‌ می‌رود و نزدیکی‌ آن‌ باغی‌ می‌بیند که‌ از آن‌ خوشش‌ می‌آید. صاحب‌ باغ‌ چون‌ اقبال‌ ناصرالدین‌ شاه‌ را می‌بیند از ذکاوت‌ خود استفاده‌ می‌کند و می‌گوید: «قربان‌ این‌ باغ‌ وقف‌ امام‌حسین‌(ع) است.» به گفته اهالی بعدها وی‌ این‌ باغ‌ را وقف‌ امام‌حسین‌(ع) کرده‌ است.»

 

  • قنات‌ فرمانفرما

«فرمانفرمایان» در بخش‌های غربی تهران، املاک و باغ‌های بسیاری دارند. این قنات یکی از زلال‌ترین و سالم‌ترین آب‌های تهران را دارد که از کوه‌های‌ سولقان‌ سرچشمه می‌گیرد و چاه‌های‌ متعددی را در نقاط مختلف محله کن ایجاد کرده است. هم­چنین در کنده‌کاری‌های‌ شرکت‌ گاز، دو حلقه‌ از چاه‌های‌ این‌ قنات‌ پیدا شده است. این‌ قنات‌ از دره‌ زرنو عبور می‌کند و به بخش‌های مختلف کن آب می‌رساند.

  • میان‌ دزدک‌

این‌ محل‌ جایی‌ نرسیده‌ به‌ دوازده‌ امام‌ با فاصله‌ نزدیک‌ ۸۰۰‌متر است. در این‌ منطقه‌ آب‌ زیادی‌ جریان‌ داشته‌ و آب‌ انبارهای‌ زیادی‌ هم‌ در آنجا بوده‌ است. در گذشته‌ یکی‌ از مالکان‌ قدیمی‌ به‌ نام‌ «حاج‌ علی‌اکبر محبعلی» ‌ بوده‌ که‌ اکنون‌ نیز بخشی‌ از این‌ باغ‌ها را به‌ فرزندان‌ و نوه‌هایش‌ اختصاص‌ داده‌ است.

 

  • دره‌ بستانک‌

مکانی نزدیک‌ شهرک‌ «مخابرات» ‌ است. این محل در بین ساکنان قدیمی‌ها به «درپستانک» شهرت دارد. در زبان‌ و لهجه‌ کنی‌ها «پستانک‌ «به‌ درخت‌ «سنجد» گفته‌ می‌شود و «دره‌ «در زبان‌ محلی‌ به‌ «در» تغییر شکل‌ داده‌ است. در این دره درختان سنجد بسیاری وجود داشته است. بعدها ساکنان تصمیم‌ می‌گیرند آن‌ محل‌ راآباد کنند. آنها با پرکردن‌ دره‌ آن‌ را به‌ یکی‌ از باغ‌های‌ پرمحصول‌ کن‌ تبدیل می‌کنند. اکنون این محل، همانجایی‌ است‌ که‌ قدیمی‌های‌ کن‌ آن‌ را به‌عنوان‌ قبرستان‌ انتخاب‌ ‌ و اهالی‌ قدیمی‌ در آنجا قبرهای‌ زیادی‌ پیدا کردند.

  •  برپایی تورها، بهترین راه برای معرفی تهران

«همیشه فکر می‌کردم برای بازدید از بناهای قدیمی باید به شهرهای دیگر یا مناطق مرکزی پایتخت بروم. وقتی اطلاعیه تور کن‌گردی را دیدم برایم تعجب‌آور بود و با خودم گفتم بنای قدیمی و آثار باستانی یا خانه‌های کاهگلی آن هم در منطقه ۵ تهران.» زهرا شمخانی، یکی از گردشگران محله کن این جملات را بیان می‌کند و در ادامه صحبت‌هایش به اطلاعاتی که از این تور آموخته اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبق گفته‌های راهنمای تور، در قدیم آریاشهر و ستارخان تا قلعه حسن خان و وردآورد و از شمیران و فرحزاد تا امامزاده داود و شهرستانک، از مهرآباد تا نهر فیروز بهرام و تهرانسر و بزرگراه آزادگان امروزی بخش‌هایی از کن دیروز بوده، اما این روزها کن فقط شامل دهستان سولقان و خود کن و سنگان و امامزاده داود و چند روستای کوچک است.» او اعتقاد دارد برپایی این‌گونه تورها برای شهروندان تهرانی که به دلیل مشغله و حتی هزینه‌های زیاد نمی‌توانند به سفر بروند بهترین و راحت‌ترین انتخاب برای تفریح و شناخت تهران قدیم است.

منبع:همشهری

صعود به قله «بند عیش»

قله «بند عیش» یکی از قله‌های زیبای ارتفاعات شمال غرب تهران است که در شمال مناطق «کن» (پارک کوهسار)، «شهران» و «حصارک» کن قرار دارد. ارتفاع قله به ۲ هزار و ۷۷۰‌متر می‌رسد و به راحتی از تهران قابل مشاهده است.

 این قله از شمال و شمال غرب به جاده «سولقان» و امامزاده «داود» (ع)، از شرق به جاده «فرحزاد» و امامزاده داود(ع) و از جنوب به حصارک و شهران می‌رسد. این مکان در سال‌های اخیر با ساخت پارک کوهستانی «کوهسار» در شمال منطقه کن به محلی مناسب برای تفریح و پیاده‌روی تبدیل شده است. در دامنه‌ها و مسیرهای جنوبی قله، فضایی برای پیست موتورسیکلت‌سواری و پرواز با «پاراگلایدر» و «کایت» ساخته شده است. مسیر دره حصارک به قله‌بند عیش جزو یکی از زیباترین دره‌های کوه‌های شمال تهران است.

در شرق این دره، دره فرحزاد و در غرب آن دره کن قرار دارد. مسیرهای دسترسی به قله‌بند عیش شامل مسیر جنوبی، از دره حصارک – دره دوچناران؛ مسیر غربی، از شرق سولقان دره‌ای عمیق که در انتها به قله ختم می‌شود؛ مسیر شمالی، از جاده امامزاده داود(ع) و دره منتهی به رندان است. مسیر شرقی و شمال شرقی هم شامل یک راه پاکوب است که از غرب امامزاده به سمت قله می‌رود. سرتاسر «دوچناران» پوشیده از درختان گیلاس، هلو و گردو است که این باغ‌ها زیبایی خاصی را در فصول مختلف به منطقه می‌دهد. در مسیر رسیدن به قله هم چشمه‌هایی وجود دارد که می‌توان به چشمه جنب آبشار، چشمه محل کمپینگ و چند چشمه محلی و فصلی اشاره کرد. بهار و زمستان، بهترین زمان برای صعود به قله‌بند عیش است. تابستان و پاییز تقریباً فصل مناسبی برای بازدید از دره حصارک و صعود به قله‌بند عیش نیست. چون رودخانه حصارک از اواسط خرداد ماه تقریباً خشک یا بسیار کم‌آب است!

منبع:همشهری

بقای گردشگری در گروی پروتکل‌های سفر هماهنگ و تامین مالی

به گزارش خبرنگار میراث آریا، نهمین جلسه کمیته بحران راه‌حل‌های پیشرفته برای بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی بازگشت گردشگری بین‌المللی برگزار شد و اعضای کمیته، متشکل از رهبری سیاسی، سازمان‌های بین‌المللی، از جمله سایر آژانس‌های سازمان ملل متحد، امور مالی و بخش خصوصی، در مورد توصیه‌های کمیته بحران، با تمرکز در چهار زمینه اصلی ازسرگیری سفرهای امن و فرامرزی، ترویج سفر ایمن در تمام مقاطع سفرهای توریستی، تأمین نقدینگی برای مشاغل گردشگری و محافظت از مشاغل و بازیابی اعتماد مردم به سفر بحث کردند.

این نشست مجازی به میزبانی عربستان سعودی برگزار شد. وزیر جهانگردی عربستان، جناب احمد ابن‌ عقیل آل کتیب، گفت: «عربستان سعودی برای شتاب بخشیدن به ازسرگیری سفرهای بین‌المللی با شرکای مختلف در بخش‌های دولتی و خصوصی همکاری کرده است. تسهیل سفرهای امن و یکپارچه تنها راه برای جلب اطمینان مسافران و مشاغل گردشگری است که در نهایت عامل بهبود وضعیت این بخش خواهد بود.»

پروتکل‌های هماهنگ و ایجاد اعتماد

این کمیته به عنوان نمونه‌ای از پروتکل‌های مشترک برای استفاده سایر مناطق، از Green Pass پیشنهادی اتحادیه اروپا حمایت کرد. مارگاریتس شیناس، معاون رئیس اتحادیه اروپا در سخنرانی در این نشست عنوان کرد: «ما می‌توانیم تابستان ۲۰۲۱ را آغاز دوران پساهمه‌گیری اعلام کنیم، دوره‌ای که ایمن‌تر، پایدارتر، مقاوم‌تر و شکوفاتر است. بخش گردشگری می‌تواند پیشگام این تلاش باشد و منجر به بهبود اقتصاد اروپا و اقتصاد جهانی شود.»

اعتماد گردشگران به خاطر مسائل مربوط به لغو و استرداد هزینه‌های خدمات گردشگری به شدت خدشه دیده است. آقای شیناس همچنین کارهایی را که برای افزایش اعتماد مصرف‌کننده به گردشگری انجام شده است عنوان کرد و خاطرنشان کرد: «تلاش‌های UNWTO برای ایجاد یک قانون بین‌المللی برای حمایت از گردشگران بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. این قانون حقوقی یکی از چندین طرح اصلی UNWTO است که هدف آن بازگرداندن اطمینان به سفرهای بین‌المللی است.»

همچنین در کمیته، UNWTO و IATA (انجمن حمل و نقل هوایی بین‌المللی) از راه‌اندازی قریب‌الوقوع یک ردیاب مقصد جدید خبر دادند. این ابزار در وبسایت‌های هر دو سازمان در دسترس خواهد بود و اطلاعات جامع و به‌روز در مورد محدودیت‌ها و الزامات شرکت‌های هواپیمایی و مقصدها را فراهم می‌کند و به گردشگران امکان می‌دهد آگاهانه انتخاب کنند.

توصیه‌هایی برای بهبود وضعیت

توصیه‌های کمیته بحران گردشگری جهانی UNWTO بر اهمیت سیاست‌گذاری بر اساس مقررات بین‌المللی بهداشت و هوانوردی، از جمله مقررات سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان بین‌المللی هواپیمایی بین‌المللی (ICAO)، به‌ویژه راهنمای «تیک‌آف» و کارگروه بازیابی هواپیمایی کشوری (CART) آن، تاکید دارند. ایجاد راهروهای بهداشت عمومی، اجرای راه‌حل‌های دیجیتال بهداشتی و توسعه سیستم مشترک «چراغ راهنمایی» به عنوان یک چارچوب قابل‌شناسایی برای مدیریت ریسک نیز از جمله موارد موجود در میان این توصیه‌ها هستند. وزیر گردشگری یونان و رئیس گروه فنی کمیته بحران UNWTO، هری تئوهریس، همزاه با ارائه این توصیه‌ها گفت: «امسال ما ابزارهای بیشتری (از جمله واکسیناسیون) در چنته داریم تا بتوانیم به تمام دغدغه‌های مسافران و افراد شاغل در بخش گردشگری رسیدگی کنیم.»

تامین مالی برای نجات گردشگری

از طریق کمیته بحران گردشگری جهانی، UNWTO همچنین تلاش کرد یکی دیگر از چالش‌های اساسی گردشگری جهانی، یعنی توقف ناگهانی گردش پول حاصل از گردشگری و نیاز به حمایت از مشاغل و محافظت از مشاغل این حوزه را برطرف کند. UNWTO همراه با ICAO و WHO تنها آژانس‌های سازمان ملل متحد هستند که در ابتکار عمل بین‌المللی خود با OECD همکاری می‌کنند. UNWTO همچنین با بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) همکاری نزدیک دارد تا به نجات و بقای کسب و کارهای مرتبط با گردشگری کمک کند.

OECD و EBRD در آخرین جلسه کمیته بحران مشارکت داشتند و در نهایتِ هماهنگی، از مشاغل گردشگری در طول بحران کنونی حمایت کرده و همچنین پیشنهاد دادند در آینده پایداری و انعطاف‌پذیری بیشتری در این زمینه فراهم شود. مثلا این مهم از طریق ارتقای سطح سرمایه‌گذاری‌های سبز در بخش گردشگری فراهم خواهد شد. همچنین برنامه‌های بانک توسعه آمریکایی (IDB) و شرکت مالی بین‌المللی (IFC) کمیته به‌روز رسانی شد و نمایندگان آنها بر نقش بالقوه نوآوری، سرمایه‌گذاری‌های سبز در گردشگری و حمایت از مشاغل به منظور بهبود از این وضعیت تاکید داشتند.

منبع:میراث آریا

گنجعلی‌خان طلیعه معماری و هنر ایرانی در دل کویر کرمان

مجموعه گنجعلی‌خان یکی از مشهورترین مکان‌های دیدنی کرمان است و در مرکز قدیمی شهر، در کنار بازار بزرگ کرمان قرار دارد. گنجعلی‌ خان که از حکام مشهور زمان شاه عباس بوده از سال ۱۰۰۵ تا ۱۰۳۴ هجری قمری بر کرمان فرمان‌روایی و آثار و بناهای زیادی ساخته و در آبادی این منطقه کوشیده است.

معمار مجموعه مذکور  استاد محمد معمار یزدی و سبک معماری این بنا به شیوه‌ اصفهانی است. مساحت مجموعه‌ گنجعلی‌خان ۱۱۰۰۰ مترمربع و از چندین بنا تشکیل شده است.

مجموعه گنجعلی‌خان از قسمت‌هایی چون میدان، بازار، حمام، ضرابخانه، مدرسه، مسجد، چهارسوق و آب‌انبار تشکیل شده است و از شگفت‌انگیزترین آثار تاریخی (عصر صفوی) استان کرمان محسوب می‌شود.

 میدان گنجعلی‌خان

این میدان همانند میادین اصیل ایرانی مستطیل شکل است، در سه ضلع آن بازار واقع شده و در ضلع دیگر آن مدرسه گنجعلی‌خان قرار دارد. این میدان در مرکز داد و ستد شهر قدیـم واقع است، طول آن ۹۹ متر، عرض آن ۵۳ متر و دارای مساحت ۵۳۲۶ متر مربع وسعت است.

 بازار گنجعلی‌خان

 این بازار حد فاصل بین چهار سوق و بازار اختیاری است که سبک معماری جالبی از عصر صفوی به یادگار گذاشته و در بخش جنوبی میدان گنجعلی‌خان قرار گرفته اسـت، در سمـت  چپ آن ۱۶ طاق نما این بازار را به میدان ارتباط می‌دهد.

 ضرابخانه گنجعلی‌خان (موزه سکه)

در ضلع شمال میدان گنجعلی‌خان، داخل بازار مسگری شمالی و روبروی حمام، ضرابخانه گنجعلی‌خان واقع است که با گـچ‌بری زیبایی تزیین شده‌ است، در گذشته در آن مسکوکات طلا و نقره دولتی را ضرب می‌کردند، در سال ۱۳۷۰ همزمان با بزرگداشت خواجوی کرمانی، این مکان به عنوان موزه سکه مورد بهره‌برداری قرار گرفـت. در این موزه مسکوکات متعلق به ادوار مختلف تاریخی از قبیل اشکانی، ساسانی، اموی، عباسی و … قاجاری و پهلوی به همراه اطلاعات مربوط در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.

 حمام گنجعلی‌خان

حمام گنجعلی‌خان در سمت راسـت بازار گنجعلی‌خان واقع اسـت. این حمام مجموعه‌ای از تلفیق هنر معماری و کاربرد مصالح گوناگون با فضایی متناسـب و مردم‌وار است. حمام، اثری بدیع با کاشی‌کاری‌های زیبا، نقاشی‌ها، گچ‌‌بری‌ها، مقرنـس‌کاری‌ها و کاربندی‌هایی است که هر بیننده را به تحسین وا می‌دارد. حمام گنجعلی‌خان در سال ۱۰۰۵ ه. ق (دوره صفوی) به دستور گنجعلی خان حاکم وقت کرمان و معماری سلطان محمد معمار یزدی آغاز و در سال ۱۰۲۰ به پایان رسید. حمام تا حدود ۸۰ سال پیش دایر بوده است اما در حال حاضر نقش و کارکرد گردشگری پیدا کرده و به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده ‌است.

مجسمه‌هایی به دست اساتید دانشکده هنر و دانشگاه تهران (استاد میربابایی و نشان تانیک) طراحی و در قسمـت‌های مختلـف حمام قرار داده شده تا بدین وسیله صحنه‌هایی از استحمام به شیوه سنتی در معرض نمایش گذاشته شود.

 مدرسه گنجعلی‌خان

این مدرسه در ضلع شرقی میدان واقع شده، گویا روزگاری مدرسه بوده و بعدها به کاروانسرا مبدل شده‌ است. نمای داخلی و خارجی این مدرسه کاشی‌کاری معرق جالبی از عصر صفوی به یادگار گذاشته است. این مکان تا زمان حمله آقا محمد خان قاجار به کرمان مدرسه بوده و پس از ویران شدن به دستور او، تعطیل شده و در اواسط قرن سیزدهم به عنوان کاروانسرا با کاربری بازارچه صنایع‌دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سال ۱۰۰۷ ساخت بنا شروع و در سال ۱۰۲۹ به اتمام رسیده است.

 مسجد گنجعلی‌خان

 این بنا در گوشه شمال‌شرقی میدان و همجوار با مدرسه واقع شده ‌است. این مسجد کوچک اما بی‌نهایـت زیبا در واقع موزه کوچکی از هنرهای تزیینی اسلامی نظیر کاشی‌کاری، گچ‌بری و خطاطی است که به سبک زیبایی آراسته شده‌ است.

 چهارسوق گنجعلی‌خان

 محل متقاطع دو راسته بازار را چهار سوق می‌گویند. به دلیل برخورد متقاطع دو راسته بازار شمالی- جنوبی و شرقی- غربی، در محل چهار سوق گنجعلی‌خان در گذشته این مکان مهم‌ترین نقطه شهر محسوب می‌شده است، نمای داخل این  چهار سوق با گـچ‌بری‌‌های جالب و نقاشی‌های زیبای عصر قاجار که چهره شهروندان آن دوره را به تصویر کشیده تزیین شده‌ است، چهار سوق مرکز ثقل بازار است. گنبد چهارسوق مرتفع‌ترین گنبد شهر به‌شمار می‌آمده است.

منبع:میراث آریا