همشهری‌آنلاین: استان کرمانشاه علاوه بر داشتن آثار باستانی همچون طاق بستان، کتیبه بیستون، تنوع آب وهوایی، ایل‌ها و قومیت‌های مختلف، غذاهای خوشمزه‌ای نیز دارد که تعدادی از آن‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم.

خورش خلال

یکی از محبوب‌ترین غذاهای این استان، خورش خلال است که خیلی‌ها در سفر به کرمانشاه، طعم بی‌نظیر آن را امتحان می‌کنند.

البته چیزی که باعث شده این غذا محبوبیت پیدا کند، خوراکی‌های خوش‌طعم کرمانشاه و همینطور شیوه آشپزی خاص آشپزان این استان است.

مواد لازم برای درست‌کردن این غذا عبارت است از: گوشت، زرشک، خلال بادام، رب ‌گوجه ‌فرنگی، کره، پیاز، گلاب، زعفران و چوب دارچین.

معمولا این خورش به همراه برنج، سبزی خوردن و ماست سرو می‌شود. برای تزئین آن از خلال پسته و برای ‌کمی طعم ترش پیدا کند از لیمو عمانی استفاده می‌کنند.

هلو کباب

یکی دیگر از معروف‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاهای سنتی این استان، هلو کباب یا کوفته مخصوص کرمانشاه است که طعم منحصربه‌فردی دارد. به نظر می رسد این غذا به دلیل شکل ظاهری‌اش در هنگام سرخ شدن به این نام معروف شده است.

مواد لازم برای درست کردن هلو کباب، گوشت، لپه، گردو، کشمش، سیب‌زمینی نیم‌پز، روغن، تخم‌ مرغ، رب گوجه ‌فرنگی، پیاز سرخ‌شده، آبلیمو و شکر است.

طعم خوشمزۀ این غذا ارزش وقت زیاد برای پخت آن را دارد. هلو کباب به همراه نان تازه و سبزی خوردن میل ‌می‌شود.

کوفته نخود

یکی از غذاهای محبوب کرمانشاهی کوفته ریزه یا کوفته نخود است که حتی اگر تا به حال آن را نخورده باشید، اسمش را احتمالاً شنیده‌اید. این غذا در بین خانواده‌های کرمانشاهی بسیار معروف است و معمولاً زیاد پخته می‌شود.

مواد لازم برای درست کردن این غذا شامل نخود پخته شده، گوشت چرخ ‌کرده، مغز ‌گردو، آرد، پیاز و سبزی‌های معطر شامل جعفری، نعناع، مرزه و ترخون است.

 این غذا در عین حال که بسیار خوشمزه است، مقوی هم است و بسیاری از مواد معدنی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.

دست‌پیچ

یکی دیگر از کوفته‌های معروف کرمانشاه، دست‌پیچ است که با داشتن دو خوراکی برگه‌ قیسی و گردوی تازه، طعم دلنشین و خوشمزه‌ای به خود می‌گیرد.

مواد لازم برای برای درست کردن این غذا عبارت است از: گوشت چرخ‌ کرده، برگه قیسی، گردوی خرد شده، کشمش، رب گوجه‌ فرنگی، پیاز، لپه‌ پخته، روغن، آبلیمو و شکر.

سیب ‌پلو

در استان کرمانشاه نوع خاصی از پلو به اسم سیب پلو درست می‌شود که ماده اصلی آن به غیر از برنج، سیب زمینی است.

مواد لازم برای تهیه این غذا، سیب زمینی، برنج، گوشت‌ چرخ‌ کرده، کشمش، پیاز، زعفران، خرما و کره است.

اضافه کردن خرما و کشمش به این غذا باعث مقوی و خوشمزه‌تر شدن آن می‌شود.

کوفته‌ شیرین

کوفته شیرین نیز یکی دیگر از کوفته‌های خوشمزه کرمانشاهی است که برای درست کردن آن از برنج، گوشت چرخ‌ کرده، تخم ‌مرغ، شکر، نعناع خشک، سرکه و پیاز استفاده می‌شود.

سوپ ترخینه

این سوپ همانند یک مادۀ دارویی می‌تواند برای درمان بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی مفید باشد.

دو مادۀ اصلی سوپ ترخینه، گندم و دوغ است که به صورت گلوله‌های خشک شده و آماده عرضه می‌شود و به راحتی می‌توان آن را تهیه کرد.

مواد لازم برای درست کردن این غذای محلی، اسفناج خرد شده، لپه، عدس، پیاز، آب مرغ و ترخینه است.

چلو گوشت

چلو گوشت یکی از محبوب‌ترین غذاهای ایران است که در هر منطقه با روش‌های خاصی تهیه و آماده می‌شود.

برای تهیه چلو گوشت کرمانشاهی از برنج، گوشت ماهیچه، روغن زیتون، نمک، هل، گلپر، چوب دارچین، برگ بو، پیاز، زرشک، زنجبیل، تخم گشنیز، زردچوبه و فلفل سیاه استفاده می‌شود.

در پایان بر روی این غذا مقداری روغن کرمانشاهی ریخته می‌شود که عطر و طعم خارق‌العاده‌ای به آن می‌دهد.

منبع:همشهری

 

همشهری‌آنلاین – علی‌اصغر درویش: این مدرسه که در گذشته آن را مدرسه سلطانی و مدرسه‌ مادر شاه نیز می‌نامیدند، در زمان سلطنت شاه سلطان‌حسین، آخرین پادشاه حکومت صفوی ساخته شد.

ساخت این بنا در سال ۱۱۱۶ هجری قمری آغاز شد و در سال ۱۱۲۶ هجری قمری به پایان رسید. این بنا در واقع آخرین بنای باشکوه ساخته شده در عصر صفوی است که برای تدریس علوم دینی به طلاب ساخته شد. ‌

درختان کهنسال چنار و جوی آبی که در میان آن جریان دارد، جلوه‌ بی‌نظیری به زیبایی‌های معماری و کاشی‌کاری‌های دیدنی این بنا داده است.

از بخش‌های دیدنی این مدرسه می‌توان به معماری و کاشی‌کاری‌های زیبای گنبد مدرسه، درِ مجللی که با طلا و نقره تزیین شده است، محراب باشکوه، منبر مرمرین، حجره‌ مخصوص شاه سلطان‌حسین، کاشی‌کاری‌های منحصربه‌فرد مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی مشبک اشاره کرد.

این بنای باشکوه و دیدنی در ضلع شرقی خیابان چهارباغ اصفهان قرار دارد.

هیچ یک از آثار تاریخی موجود در شهر اصفهان به اندازه‌ مدرسه‌ چهارباغ، توجه گردشگران و جهانگردان خارجی را به خود جلب نمی‌کند. این بنا را می‌توان کلکسیون کاشی‌کاری ایرانی نامید.

این مطلب را خاطرات و سفرنامه‌های این گردشگران خارجی تایید می‌کند. بسیاری از آنها این بنا را در نوشته‌ها و سفرنامه‌هایشان با کلماتی چون سحرآمیز، جذاب و دلپذیر توصیف کرده‌اند.

از میان این گردشگران، اوژن فلاندن، دیولافوا و کنت دوگوبینو را می‌توان نام برد که مدرسه‌ چهارباغ را شاهکار مسلم معماری دوره‌ صفوی توصیف کرده‌اند.

مدرسه‌ چهارباغ از لحاظ کاشی‌کاری اهمیت ویژه‌ای دارد و انواع مختلف این فن را مانند کاشی هفت‌رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معقلی در خود جای داده و در حقیقت موزه‌ کاشی‌کاری اصفهان به شمار می‌رود.

دلایل نام‌گذاری

این مدرسه را مدرسه‌ سلطان می‌نامند چرا که در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده است. از آنجایی که این مدرسه در خیابان چهارباغ قرار دارد به آن مدرسه‌ چهارباغ می‌گویند و چون مادر شاه سلطان‌حسین چند کاروانسرا و بازار و نهاد اقتصادی را وقف این مدرسه کرده است، گاه این مدرسه را با نام مدرسه‌ مادر شاه می‌خوانند.

مدرسه‌ چهارباغ، چهار ایوان دارد. نمای خارجی عمارت شامل یک سر در بلند و باشکوه و هفده طاق نمای دو طبقه‌ آجری در اطراف آن است. کاشی‌های ریز و ظریف، مقرنس‌های پر نقش و نگار و خطوط مختلف، سر در ساختمان و ورودی بنا را به زیبایی هر چه تمام‌تر زینت داده‌اند.

کتیبه‌ سر در به خط نستعلیق سفید و روی زمینه‌ کاشی لاجوردی نگاشته شده و تاریخ ۱۱۱۲ هجری قمری بر آن حک شده است. این کتیبه را عبدالرحیم جزایری کتابت کرده است.

دو دهانه‌ سر در با کاشی‌های فیروزه‌ای تزئین شده و بر روی دو پایه سنگ مرمری، گلدانی به شکل بسیار زیبا قرار گرفته است. در طرفین سر در دو سکوی مرمری بسیار نفیس و عالی وجود دارد.

در اصلی مدرسه که با طلا و نقره تزئین شده، نمونه‌ بارز هنر زرگری و قلم‌زنی است که در دوران صفویه به نهایت تعالی و تکامل خود رسیده است.

بر دو لنگه چپ و راست این در به خط نستعلیق بسیار زیبا و به صورت برجسته، اشعاری نوشته شده است. خطاط این اشعار، محمد صالح اصفهانی خوشنویس برجسته‌ عصر صفوی است.

قسمت داخلی مدرسه شامل هشتی، ورودی، حیاط داخلی، گنبد، مناره و اتاق‌هاست. زیباترین قسمت مدرسه از نظر کاشی‌کاری، هشتی ورودی آن است.

ایوان‌ها و حجره‌های صحن چهار ایوان مدرسه رو به باغی پر درخت قرار گرفته‌اند که جویباری از میان آن می‌گذرد. این نهر فرشادی نام دارد. (در اصفهان این گونه نهرها را مادی می‌گویند.)

مادی فرشادی، شعبه‌ای از زاینده‌رود است. صحن مدرسه‌ چهارباغ، نمونه‌ کامل یک معماری درون‌گرا و بومی به شمار می‌رود.

حجره‌هایی که در دو طبقه و در فواصل ایوان‌های مدرسه ساخته شده‌اند به سکونت طلاب علوم دینی اختصاص داشته است. اکثر این حجره‌ها دارای نقشه‌ی یکسانی هستند که از یک اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوقخانه در عقب و قسمتی به نام بالاخانه تشکیل می‌شود. در جلوی این حجره‌ها ایوان زیبایی قرار دارد.

 

در بخش شمالی مدرسه، ایوان شمالی با دهانه‌ای نسبتا عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد که در جبهه‌ مقابل آن، گنبد و مناره‌های ایوان جنوبی دیده می‌شود. کتیبه فوقانی داخل گنبد به خط عبدالرحیم جزایری خوش‌نویس عصر صفویه است.

تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات کوچکی تقسیم می‌شود که با کاشی تزئین شده است. منبر دوازده پله مدرسه که یکپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه‌های هنر حجاری و سنگ‌تراشی آن روزگار است. در کنار این منبر، محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار دارد که کتیبه‌ بالای محراب و منبر نیز به خط عبدالرحیم جزایری است.

اشعاری که در اطراف سرسرای مدرسه به خط نستعلیق بسیار زیبا به رنگ سفید بر زمینه‌ کاشی خشت لاجوردی نوشته شده به خط محمد صالح اصفهانی و مورخ به سال ۱۱۱۹ هجری است.

کتیبه‌ افقی داخل گنبد نیز به خط عبدالرحیم جزایری و تاریخ ۱۱۲۱ هجری است.

شبستان مسقف مدرسه‌ چهارباغ که در ضلع شرقی مدرسه واقع شده با درِ منبت‌کاری بسیار نفیسی به محوطه‌ زیر گنبد وصل می‌شود. در این شبستان، سه محراب وجود دارد که کتیبه‌های اطراف آنها را محمد مۆمن‌الحسینی به سال ۱۱۱۸ هجری کتابت کرده است.

سنگاب‌ها

سنگاب ظرف سنگی بزرگی است که در گذشته آن را از آب پر می‌کردند و برای وضوگرفتن یا آشامیدن از آن استفاده می‌کردند.  محل نصب سنگاب معمولا در حیاط مسجد یا امامزاده بوده ‌است ولی بر حسب نیاز در سایر مکان‌های عمومی هم از آن استفاده می‌کردند.

دو سنگاب در داخل مدرسه‌ چهارباغ وجود دارد؛ یکی در سرسرای ورودی و دیگری در صحن مدرسه.

اولی، سنگاب سرسرای ورودی از جنس سنگ پارسی است و بر روی آن کتیبه‌ صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث برجسته در لوحه‌های کوچکی کنده‌کاری شده ‌است. همچنین بر طبق کتیبه، سنگاب در ماه شعبان سال ۱۱۱۰ (قمری) توسط سنگ‌تراشی به نام «محمد طاهر» ساخته ‌شده ‌است. در وسط دو لوح آخر، عبارات فوق به خط نستعلیق دیده می‌شود:

«کتیبه اقل الطلبة محمد مهدی الحسینی عفی عنه – در شهر شعبان‌المعظم سنه ۱۱۱۰ به اتمام رسید عمل کمترین محمد طاهر».

دومین سنگاب موجود در صحن مدرسه، روبه‌روی ایوان جنوبی قرارگرفته و آن هم از جنس سنگ پارسی است. متنکتیبه‌ این سنگاب به شرح زیر است:

«وفق حضرت امام حسین صلوات‌الله و سلامه‌علیه نمود این سنگاب را – حاجی ابوالحسن اردکانی فی‌شوال‌المکرم سنة تسعین و الف».

بر طبق کتیبه، سنگاب را در سال ۱۰۹۰ (قمری) ساخته‌اند. از آن جایی که سال ساخت مدرسه‌ چهارباغ بین سال‌های ۱۱۱۶ (قمری) و ۱۱۲۶ (قمری) و در زمان حکومت سلطان حسین صفوی است، چنین استنباط می‌شود که سنگاب قبل از ساختمان مدرسه در جای دیگری قرارداشته و بعدا به صحن مدرسه انتقال داده‌ شده‌ است.

این سنگاب‌ها شاهکار هنر سنگ‌تراشی و خوشنویسی محسوب می‌شوند.

در شمال مدرسه‌ چهارباغ بازارچه‌ای زیبا و مرتفع وجود دارد که در عصر صفویه، بازارچه‌ بلند و بازارچه‌ شاهی نیز نامیده می‌شد. این بازارچه، نمونه‌ ارزنده‌ای از بازارهای عصر صفوی است. در شرق مدرسه‌ چهارباغ، کاروانسرای مادر شاه واقع شده که مهمانسرای عباسی امروز است.

حجره مخصوص شاه سلطان حسین

مدرسه‌ چهارباغ کتابخانه‌ کم‌نظیر و با ارزشی داشته که در حمله‌ افغان‌ها نابود شده است. این کتابخانه با کتب بسیار نفیس و کمیاب، در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهشگران و محققین آن روزگار قرار داشته است.

مدرسه‌ چهارباغ موقوفات زیادی نیز داشته است که شامل باغ‌ها، مزارع، روستاها، املاک، دکان‌ها، کاروانسراها و سایر مستغلات بوده و چگونگی ساختار آنها با حمله افغان‌ها نامعلوم مانده است.

کاروانسرای مادر شاه که مجلل‌ترین اقامتگاه مسافرین سه سده پیش بوده، موقوفه‌ و متصل به ساختمان‌های مدرسه‌ چهارباغ در ضلع شرقی آن است، هم‌اکنون تبدیل به مهمانسرایی به نام مهمانسرای عباسی شده و از لحاظ سبک معماری، بی‌نظیر و منحصربه‌فرد است. دیگر موقوفه‌ متصل به این بنا، بازار هنر است.

به طور کلی مدرسه‌ چهارباغ که به قول بسیاری از محققین هم مدرسه و هم مسجد بوده، با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت از آثار مهم و باارزش عصر صفوی است.

مدرسه‌ چهارباغ اصفهان که پس از پیروزی انقلاب اسلامی «مدرسه‌ علمیه امام صادق(ع)» نامگذاری شد در حال حاضر به آموزش طلاب علوم دینی و حجره‌های آن نیز همانند عصر صفویه به اقامت طلاب اختصاص دارد.

منبع:همشهری