اولین تصوری که با شنیدن عباراتی نظیر «گردشگری پایدار» و یا «گردشگری سازگار با محیط زیست» به ویژه در مورد صنایع بسیار حساسی مانند هتلداری و گردشگری به ذهن می‌رسد، این است که هتل‌ها از این‌ پس دارای انرژی زمین گرمایی خواهند شد، شرکت‌ها رد پای کربنی خود را کنترل خواهند کرد و اقدامات حفاظت از محیط زیست در دستور کار صنعت سفر و گردشگری انجام خواهد شد. البته سفرهای سبز یا پایدار نکات بیشتری در قلب خود به همراه دارد و نیاز به بررسی و تحقیق بیشتری دارند تا نتیجه­بخش­تر شوند.

پیروی از یک الگوی سبز برابر است با تغییر سبک زندگی و ایجاد مسافرت‌های سبز و نزدیکی هرچه بیشتر ما برای زندگی و هماهنگی با طبیعت؛ عادت‌هایی که به محافظت از محیط زیست پیرامون ما و  ایجاد اطمینان از رشد و پایداری محیط زیست اطراف دنیای ما کمک می‌کنند.

 رواج گردشگری سبز در هندوستان

درحالی‌که شیوع بیماری کرونا بسیاری از برنامه های گردشگری هندوستان را متوقف کرد، این اتفاق به یک فرصت مناسب برای استراحت نقاط گردشگری تبدیل شد، چراکه برای مدتی از رفت و آمدها و شلوغی­ها در امان بودند و همین فرصتی برای نفس کشیدن و استراحتشان شد.

علاوه بر این، این یک تجربه آموزنده بوده است که مردم را مجبور کرده است تأثیر اقدامات خود را بر محیط اطراف خود تجزیه و تحلیل کنند. از زمان شروع بیماری کرونا، مردم تأثیر رفتارهای خود را در سفرهای غیرمسئولانه خود بهتر درک کرده‌اند و به دنبال گردشگری مسئولانه و پایدارتر هستند. طبق یک نظرسنجی، ۷۰ درصد مسافران هندی دوست دارند در آینده گردشگری پایدار را در سبک زندگی خود سرلوحه قرار بدهند و به سلامت محیط اطراف خود بیشتر اهمیت بدهند. از سوی دیگر، ۷۸ درصد از مسافران هندی این انتظار را از ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری دارند که گزینه های سفر پایدارتری را برایشان در نظر بگیرند.

برخی از روندها و برنامه‌های سفرهای سبز که احتمالاً تأثیر مثبتی بر صنعت گردشگری هند خواهند داشت به این شرح هستند:

• بررسی گردشگری بیش از حد ظرفیت: گردشگری بیش از حد ظرفیت به عنوان یکی از مهمترین چالش‌های صنعت گردشگری مطرح می‌شود.موج تصاویر منتشر شده از مناطق گردشگری محبوب در شبکه‌های اجتماعی باعث شده است مسافران زیادی به این مقاصد گردشگری سفر کنند و این امر فقط بر جمعیت مسافران متمرکز در یک منطقه می­افزاید. هرچند، همین رسانه‌های اجتماعی در حال حاضر ارائه‌دهندگان خدمات گردشگری از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی برای سوق دادن مردم به سوی نقاط توریستی کمتر شناخته‌شده استفاده می‌کنند تا به این ترتیب جمعیت متناسب با حد پذیرش و خدمات‌رسانی هر منطقه گردشگری به سفر بروند.
• گردشگری تندرستی: ایجاد این نوع از گردشگری، به ویژه در مکان‌هایی که در نزدیکی مقصدهای محبوب گردشگری واقع شده باشد، این امکان را فراهم می‌کند که مردم را از مکان‌های پرجمعیت دور کند. چنین اقدامات هوشمندانه‌ای باعث می‌شود درآمد مورد نیاز گردشگری در عین که از مردم محلی و فرهنگ آنها محافظت می­کند، به جریان نقدینگی در کشور کمک خواهد کرد.
• روی آوردن مسافران به خدمات پایدار: یکی از تاثیرات دیگر سفرهای سبز، این است که گردشگرها مسئولیت­های خود در قبال محافظت از مقاصد گردشگری و محیط زیست را بهتر درک می­کنند.  گردشگران به شکل فزاینده­ای از تأثیرات گردشگری بر محیط زیست و چگونگی مشارکت آنها در این امر آگاه شده­اند، در نتیجه افراد بیشتری در هنگام سفر آگاهانه رفتار می‌کنند و به سمت اقدامات پایدار گرایش پیدا می‌کنند.
• راه‌حل‌های نوآورانه: صنعت گردشگری و هتل­داری در حال آموزش و پاسخگویی به تقاضای مصرف‌کنندگان برای سفرهای پایدار هستند. از حذف ظروف پلاستیکی گرفته تا تغییر مسیر دادن به سوی ایده‌های سبز در بخش خطوط هواپیمایی و ترویج روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب، فعالان صنعت گردشگری و هتلداری را وادار کرده است از ایده‌های خلاقانه برای کاهش تأثیرات مخرب زیست‌محیطی استفاده کنند و به این ترتیب گردشگری پایدار را رونق ببخشند.

تحولی نوین در تبدیل سفرهای سبز به یک واقعیت پایدار

رفتن به سمت سفرهای سبز تفکر جسورانه‌ای است که نمی‌توان انتظار داشت یک‌شبه به واقعیت بپیوندد، بلکه یک روند تدریجی است که اکنون در حال انجام است. صنعت گردشگری هند یکی از بزرگترین و سریع­الرشدترین صنایع گردشگری در جهان است که با توجه به تغییرات و تحولات مورد نیاز، تغییر یک‌شبه برای رسیدن به گردشگری سبز را غیرممکن می‌کند.  با این حال، برای درک یا پیش‌بینی چنین تغییری، درک ایده‌ها و انتظارات مسافرانی که این صنعت در سال‌های آینده به خود خواهد دید، امری بسیار حیاتی است.

انتظار می‌رود مسافران این قرن هر یک به نوبه خود در جهت رونق و تقویت گردشگری سبز در آینده اقدام کنند و به عنوان رهبران انقلاب سفرهای سبز عمل کنند. علاوه بر این، مسافران انفرادی، گروهی و افراد زیر ۲۵ سال، مشعل‌های جنبش سفر سبز را به پیش خواهند برد.

دومین گروهی که در بخش گردشگری برای انجام سفرهای سبز در بلندمدت بایستی اقدام کنند، رهبران این صنعت خواهند بود که باید عملیات و مدل‌های تجاری خود را از نو برنامه­ریزی و تدوین کنند. اگر بخواهیم به روش متداول کار کنیم، تهیه یک جایگزین سبزتر و سازگارتر با محیط زیست هزینه‌های خاص خودش را دارد.  هنگامی که رهبران موجبات ایجاد تغییر را فراهم کنند، روند سازگاری برای کل افراد فعال در این صنعت آغاز خواهد شد.

سومین بخش مهمی که قرار است تحولی عظیم در صنعت گردشگری ایجاد کند، مسافرانی هستند که در کنار خانواده سفر می­کنند. به محض اتخاذ تدابیر لازم برای ممکن شدن سفرهای سبز توسط خانواده­ها، دیگر بازگشتی وجود نخواهد داشت. چرا که این تجربات به فرزندان هم منتقل خواهد شد و به این ترتیب سفرهای سبز به یک فرهنگ و سبک زندگی برای این خانواده‌ها بدل می­شود. تجربه نشان داده است که برای شروع کارهای بزرگ، بایستی از تغییرات کوچک شروع به کار کنید.

سفر سبز قطعاً مفهومی غیرممکن نیست. مسافران جوان همین حالا هم اهمیت پایداری و سفرهای سبز را درک می­کنند و با ادامه این روند، بقیه افرادی و برندهایی که در این صنعت دخیل هستند نیز شروع به پیروی از آنها خواهند کرد و باعث تسهیل تغییر روند به سمت «سفر سبز» خواهند شد.

منبع:میراث آریا

قبرستان تاریخی هفتادملا در روستای روپس از بخش لادیز شهرستان میرجاوه واقع شده و این قبرستان با مساحت ۵۰۰ مترمربع در دل کوهی کم‌ارتفاع از دامنه‌های شمالی تفتان قرار گرفته است.

با توجه به قرار گرفتن این گورستان در دل کوه، این اثر از گزند باد، باران و حتی نور خورشید نیز در امان است، این گورستان از لحاظ انتخاب محل، نوع تدفین و استفاده از سازه‌های به کار برده ‌شده برای تزیین بسیار منحصربفرد است به گونه‌ای که بعضی از گورها به صورت پلکانی و طبقه‌ای هستند و بعضی به صورت ساده و بدون تزیین و یا نامنظم ساخته شده‌اند.

حدود ۲۵۰ گور تاریخی در این گورستان وجود دارد که غالباً چهار طرف قبر با سنگ بالا آورده شده و روی آن را با تخته‌سنگ‌هایی پوشانده است، سپس بر روی تخته سنگ با آجر و ملاط گچ حجمی پلکانی ساخته‌اند.

سنگ‌فرش و جداره‌سازی مسیر گردشگری هفتادملا

مجتبی میرحسینی معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان در خصوص زیرساخت‌های گردشگری در مسیر این اثر تاریخی اظهار کرد: «مسیر دسترسی به این قبرستان از زاهدان به سمت میرجاوه، روستای گردشگری تمین و سپس روستاهای تمیز، جش و نهایتا روپس و هفتادملا است.»

او گفت: «برای بهبود مسیر دسترسی به هفتادملا در سال‌های گذشته تلاش‌هایی انجام شده و مقرر است با همکاری دهیاری، مردم روستا و مشارکت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نسبت به سنگ‌فرش و جداره‌سازی مسیر با هدف افزایش رضایت گردشگران و بازدیدکنندگان اقدامات هدفمند اجرایی شود.»

میرحسینی بیان کرد: «سنگ‌فرش و جداره‌سازی مسیر گردشگری هفتادملا با مشارکت دهیاری و جامعه محلی از اقداماتی است که به‌زودی در روستای هفتادملا انجام خواهد شد.»

او گفت: «صدور مجوز اولین اقامتگاه بوم‌گردی و پیگیری برای تکمیل کمربند گردشگری تفتان از دیگر اقدامات در حال انجام در محدوده این اثر است.»

معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان افزود: «در شرایط فعلی، پویایی اقتصاد روستایی در سایه گردشگری روستایی محقق‌شدنی است با این تفاسیر در منطقه گردشگری تفتان و روستاهای موجود در دامنه تفتان از جمله هفتادملا نه‌‌تنها آب و هوای مناسب، چشم‌انداز و مناظر زیبا، کوهستان‌های چشم‌نواز را می‌توان به نظاره نشست، بلکه ظرفیت‌های گردشگری دیگری چون زنده‌بودن صنایع‌دستی، بازی‌های محلی، غذاهای سنتی، لباس و زبان محلی را نیز در این مناطق شاهد هستیم.»

مرمت نمای بیرونی گورها

عبدالله کُرد رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه نیز در رابطه با اقداماتی که برای حفظ این اثر تاریخی انجام شده، اظهار کرد: «این اثر در هجدهم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۳۸۲۶ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.»

او گفت: «پس از آن در سال ۱۳۸۷ نمای بیرونی گورها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفتند.»

رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی میرجاوه افزود: «حصار و فنس‌کشی حریم اثر به منظور جلوگیری از ورود احشام بر روی قبرها نیز انجام شده است.»

کرد گفت: «احداث پل دسترسی بر روی رودخانه، ساخت قسمتی از مسیر راه دسترسی به صورت پلکانی و همچنین نصب تابلوی معرفی اثر نیز انجام شده است.»

منبع:میراث آریا

این چادر به‌وسیله دستان پر زحمت و هنرمند زنان عشایر لرستان از موی بز سیاه بافته می‌شود. البته لزوما همه سیاه‌چادرها سیاه نیستند و در ایلات قشقایی آق چادر به معنای چادر سفید نیز وجود دارد که از موی بز سفید بافته می‌شود.

عشایر لرستان در ییلاق و قشلاق مکان‌های معینی برای اقامت دارند که معمولاً در زیر این سیاه‌چادرها زندگی و استراحت می‌کنند. ماده مورد نیاز برای بافت سیاه‌چادر، موی بز است که از رنگ سیاه زاغ، سور و بور آن استفاده می‌شود.

استفاده از موی بز به چند دلیل

علت انتخاب موی بز در بافت این چادر به چند دلیل مهم است، اول آنکه موی بز خاصیت بسیار مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولاً آب باران از جداره آن عبور نمی‌کند.

دوم آنکه موی بز در دسترس است و ارزان تهیه می‌شود. هر خانواده معمولاً ۲۰ الی ۵۰ رأس بز دارد که از موی بزها برای تهیه سیاه‌چادر استفاده می‌کنند.

دلیل بعدی اتتخاب موی بز، سبک بودن آن است واینکه حمل و جمع‌آوری این چادرها نسبت به چادرهای ماشینی بسیار راحت‌تر است.

علاوه بر این در روزهای آفتابی تابستان، استراحت کردن در زیر این سیاه‌چادرها بسیار لذت بخش است.

مراحل ساخت سیاه‌چادر

ابزار مورد استفاده در سیاه‌چادربافی بسیار ساده و ابتدایی است که شامل دار افقی، شانه، دَستَک و پاکی می‌شود.

 ابتدا تارهای چله را در روی زمین و در فضای باز دراز كرده و شروع به بافتن می‌کنند.

وظیفه زنان شستن، پاک کردن، حلاجی کردن موها و تاباندن نخ‌ها به طوری است که به حالت الیاف در‌آیند.‌ تمام مراحل اصلی بافتن سیاه‌چادر بر عهده زنان است و دختران کوچک نیز مادران خود را در کار بافتن یاری می‌کنند، این فرصتی برای یادگیری و آموختن فنون دوختن سیاه‌چادر از مادران است.

زنان برای بافتن یک سیاه‌چادر گاه به صورت دسته جمعی کار می‌کنند تا کار بافتن سریع‌تر به پایان برسد. وظیفه مردان نیز  بریدن موی بز و همچنین تهیه ابزار و فراهم کردن کارگاه و همچنین دوختن لت‌ها به یکدیگر است.

اجزای سیاه‌چادر

سیاه‌چادر در لرستان از چند لت تشکیل می‌شود و هر لت نواری بافته شده از موی بز سیاه است. در حقیقت لت تکه‌ای از سیاه‌چادر است. زنان لت‌ها را که به شکل یک نوار بافته شده‌اند به وسیله دستگاهی سنتی در محل زندگی خود می‌بافند.

عرض هر لت بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر است و طول آن گاه ۶، ۱۰ و یا ۱۵ متر، زنان پس از بافتن لت‌ها آنها را از دو طرف به هم می‌دوزند تا کم کم به شکل سیاه‌چادر در آید.

مسکن عشایر به طور عموم آلاچیق بوده که از دو بخش تشکیل می‌شود. بخش بالایی چادر (سقف آن) که سیاه‌چادر نام دارد و از موی بز بافته می‌شود. بخش دیگر دیواره جانبی است که چیق (یا چیت) نام دارد و از ترکیب نی و موی بز ساخته می‌شود.

نقش حفاظتی چیت در سیاه‌چادر

چیق، چیغ، چیت یا نی چی پوشش دیواره چادر عشایر ایران است. چیق از نی به صورت خودرو در محل زندگی عشایر می‌روید و با موی بز بافته می‌شود، چیق از ورود گرما، سرما، باد، باران و خاک به درون چادر پیشگیری می‌کند. از آنجا که نی‌ها توخالی هستند عایق حرارتی محسوب می‌شوند. هنگام باران نیز به دلیل بالا رفتن رطوبت هوا نی‌ها منبسط می‌شوند و به هم می‌چسبند؛،به این ترتیب در برابر ورود آب به داخل مقاومت می‌کنند. همچنین، موی بز به دلیل داشتن لایه چربی مانع نفوذ آب می‌شود. هنگام گرما و خشکی هوا نی‌ها منقبض می‌شوند و هوا می‌تواند وارد و خارج شود و تهویه هوای ملایمی در چادر به وجود می‌آید. همچنین، تحقیقات نشان داده است که مار و جانوران دیگر نمی‌توانند از موی بز عبور کنند و وارد چادر شوند

منبع:میراث آریا

تاریخچه و وجه‌تسمیه اثر  

در کتیبه کاشی‌کاری هفت‌رنگ که در سردر حمام قرارگرفته تاریخ ۱۳۴۹ ه.ق ذکر شده است. اما بر اساس اسناد موجود از پرونده ثبتی بنا و همچنین پلان معماری و شواهد موجود، دوره ساخت حمام به اواخر دوره قاجار بازمی‌گردد.

در راسته‌بازار بالا به ترتیب سه حمام شامل نخست، نجفی و ناسار قرار گرفته است. حمام تاریخی نخست در ابتدای بازار بالا و قبل از دو حمام دیگر در راسته‌بازار قرار دارد که به همین دلیل به حمام نخست معروف شده است.

نوع مالکیت اثر

مالک اصلی حمام بنا بر نوشته بر روی کتیبه کاشی سردر ورودی به سال ۱۳۴۹ ه.ق ابوالقاسم سلمانی بوده است که از سوی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان خریداری و تملک شده است.

مشخصات فنی و ویژگی‌های معماری حمام نخست

در حال حاضر سه سردر ورودی برای حمام نخست موجود است که دوتای آن‌ها در کنار سردر بازار و یکی در امتداد دیوار مخروبه خیابان شهدا قرار گرفته است. سردر اول که دارای کتیبه کاشی‌کاری است در ورودی بازار قرار گرفته اما با توجه به تغییراتی که در سقف و سردر بازار رخ ‌داده و ستونی که مقابل آن قرار گرفته، سردر دوم با فاصله کمی از آن احداث شده است. سردر آجری که در امتداد خیابان شهدا قرار گرفته است دسترسی به فضاهای بخش شرقی حمام را تأمین می‌کرده است. دیوار جداکننده فضای بام و خیابان در حال حاضر مخروبه است.

در بام حمام که حدود ۷۰ سانتیمتر بالاتر از سطح خیابان قرارگرفته، سقف طاق‌ها با گل‌جام‌ها و ورودی به فضای زیرزمین مشاهده می‌شود. در جریان مرمت‌های اخیر علاوه بر مرمت گل‌جام‌ها، غوره‌کشی بام نیز انجام شده است. علاوه بر ورودی اصلی حمام که در ضلع غربی و سردر بازار قرار گرفته، دو ورودی دیگر در شرق بنا وجود دارد. ورودی از سمت خیابان شهدا به‌صورت راهرویی است که دسترسی به ضلع شرقی را فراهم می‌سازد و یک ورودی در بخش جنوب شرقی که ارتباط با اتاق تون را فراهم می‌کند.

فضای اصلی حمام در زیرزمین حدود ۳ متر پایین‌تر از تراز خیابان قرار گرفته است. مهم‌ترین فضاهای حمام شامل سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزانه و تون است.

ارتباطات داخلی بنا بر اساس الگوهای تاریخی حمام‌های ایرانی است. به این صورت که پس از فضای ورودی، در ورودی اصلی و بخش شمال غربی وارد سربینه شده که به‌عنوان رختکن عمل می‌کرده است. پس از سربینه فضای میان در به‌عنوان رابط بینه و گرمخانه قرار گرفته که با دالانی مانع از خروج سریع هوای گرم گرمخانه به سربینه می‌شود. خزینه‌ها ارتباط مستقیم با گرمخانه دارند. هرچند در حال حاضر خزینه جنوب شرقی گرمخانه دریچه‌ای با پله برای دسترسی دارد اما ارتباط خزینه شرقی با گرمخانه مسدود شده است.

در وضعیت موجود مجموعه در گوشه شمال شرقی گرمخانه بازشویی قرار دارد که ارتباط بین گرمخانه و فضای دوش را برقرار می‌کند. هرچند بر اساس مستندات پرونده ثبتی مجموعه، در صورتی که این قسمت در گذشته به حمام اختصاصی و مجزایی تعلق داشته، این ارتباط مسدود بوده است.

ورودی بخش شمال شرقی از خیابان شهدا، ارتباط با فضای هشتی را برقرار می‌کند. بازشوی کوچکی نیز در گوشه شمال غربی اتاق، اتصال با فضای دوش را برقرار می‌کرده است. در بخش جنوب شرقی اتاق هشتی بازشویی تعبیه‌شده که دسترسی به فضای تون خانه را فراهم می‌سازد. با توجه به اینکه تون خانه خود به‌تنهایی دارای یک راه‌پله ورودی و دسترسی مجزا از فضای بیرونی حمام است، احتمالا این بازشو در جریان مداخلات گشوده شده است.

تزیینات کاشی‌کاری به‌کار رفته در حمام نخست، شامل تزیینات سردر ورودی آن در راسته‌بازار و نیز در کاشی‌کاری ازاره‌ها و سکوهای فضای سربینه است. کاشی‌کاری سردر قدیمی بنا، در ورودی راسته‌بازار قرار گرفته است.

کاشی‌کاری سردر، با تکنیک هفت‌رنگ و با نقوش ختایی، ورودی حمام را تعریف کرده‌اند. بر روی این کاشی‌های مربع شکل طرح‌های رنگارنگی نقش بسته که از کنار هم قرار گرفتن آن‌ها مجموعه زیبایی از نقش و نگارها پدید می‌آید.

کاشی‌کاری در ازاره‌های سربینه، به‌صورت واگیره دار و با نقوش تکی به‌کار رفته‌اند. به‌احتمال زیاد لعاب این کاشی‌ها لاجورد بوده که در حال حاضر دچار فرسودگی شده‌اند. کادربندی کاشی‌ها دارای نقوش هندسی و در بخش‌های میانی نقوش گیاهی به‌کار رفته‌اند. از مهم‌ترین ویژگی‌های نقوش در حمام‌ها، استفاده فراوان از نقوش طبیعی به‌خصوص گیاهی است. ایرانیان از زمان‌های بسیار دور به گیاهان، گل، درختان و همچنین طرح‌های اسلیمی شکل ویژه داده و با استفاده از مصالح مطلوب آن‌ها را در حمام‌ها به‌کار برده‌اند. بنابراین تزیینات گل‌وبوته در کاشی‌کاری از مهم‌ترین نقوش مطرح شده در حمام‌ها است.

مصالح به‌کار گرفته‌شده در دیوارها نیز شفته آهکی همراه با سنگ بوده که در سالیان بعد الحاقاتی از قبیل کاشی سفید به ازاره‌های آن‌ها اضافه شده است. از خشت در احداث گنبدها و عناصر باربر که با اندودهای عایق پوشیده شده‌اند، استفاده شده است.

ویژگی‌های خاص اثر                            

از ویژگی‌های این اثر می‌توان به وجود تمامی مشخصه‌های حمام‌های سنتی ایرانی از قبیل رختکن، گرمخانه، خزینه، تون (گلخن) و عناصر معماری شامل هشتی، گنبدها و طاق‌های زیبا، استفاده از مصالح بوم‌آور در ساخت حمام از قبیل خشت خام و ملات شفته آهک و وجود دو بخش عمومی و خصوصی در حمام با ورودی مجزا برای استفاده زندانیان در گذشته با حفظ ملاحظات امنیتی که این قابلیت حمام با بستن ورودی بخش خصوصی در دهه‌های اخیر تخریب شده است، اشاره کرد.

منبع:میراث آریا