در چنین رسم‌هایی اغلب با سه مقوله رابطه انسان با انسان، انسان با محیط و بالعکس محیط با انسان مواجه هستیم که هریک برهم کنش‌هایی برای خود دارند و غالبا با زمان و مکان خاص و ابزارهای خود ارتباط و پیوند برقرار می‌کنند.

از سویی نیز اجتماعات محلی خصوصا در جوامع روستایی، به هنگام اجرای این گونه مراسم، از اعمال و گفتار خاصی پیروی کرده و به اشیاء یا البسه خاصی تمسک می‌جویند که ترکیب و ساختار عناصر فرهنگی آن حاکی از گردهمایی مردم محلی در فواصل زمانی و مکانی خاصی است که حفظ ارتباطات و همکاری آنها، فراهم کردن زمینه تقویت و پایبندی جامعه به یک رشته از ارزش‌ها و باورداشت‌های خاص، انتقال غیرمستقیم ارزش‌ها و آداب و رسوم از نسلی به نسل دیگر، ایجاد انگیزه‌های شادی و نشاط اجتماعی، حفظ هویت‌های فرهنگی می‌تواند از جمله کارکردهای هر رسم و آیینی باشد.

کوسا گلین یکی از رسم‌های آیینی در شمال استان آذربایجان‌غربی است که در پهنه  تکنولوژی‌های روزمره، آخرین  نفس‌هایش به شماره افتاده و می‌رود تا در تلاطم زندگی ماشینی این جهان رد پای خود را گُم کند و به دورنگاره‌های تاریخ بپیوندد.

در اين رسم، كوسا يا كوسه مردی است با لباس‌های ژنده و مندرس و صورتكی از جنس نمد که بر چهره خود كشيده و گاهی نيز دو جارو را به عنوان شاخ بر سر خود می‌بندد و تعدادی زنگوله و پياز بر تن خود بسته و ریسمانی آویزان بر کمر دارد.

كوسه به اتفاق همراه خود یعنی گلين یا همان عروس كه او نيز مردی جوان بوده و لباس‌های زنانه نامتعارف پوشيده و شرم یا همان یاشماق می‌گیرد، به اتفاق توبره‌کش و دایره‌زن و کمانچه‌زن راهی منازل دامداران و روستایيان شده و اشعاری را سر می‌دهند:

کوسا کوسا گلیر هاوادان–بیر دونی وار یئل قاوادان

کوسا گلدی گؤردؤزمی-سالام وئردی آلدیزمی

در این موقع کوسا و همراهانش وارد یکی از منازل شده و لگدی بر درب آغل می‌زند و صاحب خانه طبق رسم معمول مقداری مواد و خوراكی‌هایی از قبيل نان، بلغور، آرد، تخم‌مرغ و در مواردی هم مبلغی پول به عنوان هديه به مجریان رسم پیشکش می‌کند، اگر مقدار آذوقه‌ها کم باشد، ناگهان کوسا نقش بر زمین شده و خود را به مردن می‌زند.

هر چند رد پای چندانی از این رسم بر جای نمانده اما اجراكنندگان آن اغلب از قشرچوپانان روستا بودند تا آذوقه آخرین روزهای سال را با اندیشه‌های برکت‌آوری و زایش گوسفندان بدین منوال تامین کنند.

از سویی این مراسم در ۱۵ بهمن ماه اجرا می‌شده است چرا که در قدیم باور داشتند در این روز روح در بدن جنين احشام دميده می‌شود.

و هدف از اجرای این مراسم ایجاد شادی‌ و استدعای خير و بركت برای دامداران و روستایيان است و در آن اشعار ترکی آذربایجانی مانند قیرخ‌گئتدی، اَللی قالدی به معنی چهل روز گذشت و پنجاه روز باقی ماند، خوانده می‌شود که گذر زمستان را به مردم اطلاع می‌دهد.

بررسی جنبه‌های مردم‌شناختی این مراسم گویای این مطلب است که در بررسی نقش و فونکسیون آن در جوامع دامداری متوجه جنبه‌هایی از برکت‌خواهی و فراوانی و زایش دام‌ها می‌شویم.

منبع:میراث آریا

شهرستان تاریخی گلپایگان با پیشینه تاریخی ۷هزار ساله در استان اصفهان واقع شده است. در این شهرستان تاکنون ۲۵۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری شناسایی شده که از این تعداد ۲۶ اثر تاریخی به ثبت ملی رسیده است. همچنین در این شهرستان بیش از ۲۰هزار سنگ‌نگاره متعلق به پایان دوران غارنشینی انسان در فلات مرکزی ایران و در منطقه «تنگ غرقاب» این شهرستان کشف و شناسایی شده که پیشینه حیات اجتماعی انسان را در این بخش از فلات مرکزی ایران به بیش از هفت هزار سال قبل می‌رساند.

گلپایگان جدای از آثار ارزشمند تاریخی و طبیعی که همه ساله مورد بازدید گردشگران زیادی قرار می‌گیرد دارای دو محصول خاص شامل کباب سنتی و لبنیات است که سال‌هاست در سطح کشور شهره عام و خاص بوده و به‌عنوان بخشی از حیات اجتماعی مردم آن دیار شناخته شده که امروزه برنامه‌ریزان در حوزه‌های فرهنگی و گردشگری از آن به‌عنوان فرصتی برای افزایش تعاملات اجتماعی و نزدیکی مردم به یکدیگر و به‌نوعی نمادی از فرهنگ‌ گلپایگان یاد می‌کنند.

با این وصف و با توسعه گردشگری در منطقه غرب استان اصفهان، مسئولان این شهرستان لبنیات منحصربه‌فرد و کباب گلپایگان را فرصتی در برای توسعه گردشگری غذایی می‌دانند.

امروزه و با توسعه گونه‌های مختلف سفر، فعالان و اندیشمندان صنعت گردشگری، سفر را صرفا محدود به دیدن جاذبه‌ها نمی‌کنند، بلکه معتقدند استفاده از ظرفیت‌های موجود در جوامع میزبان حتی امکان بهره‌مندی و چشیدن طعم غذای محلی در یک مقصد سفر، خود به رونق گردشگری منجر می‌شود.

مهارت پخت «کباب کوبیده سنتی گلپایگان» به‌عنوان یکی از دست‌آوردهای کهن مردم متمدن این شهرستان شناخته شده است که براساس برخی شواهد تاریخی پیشینه پخت کباب کوبیده مخصوص گلپایگان به بیش از ۲ سده قبل می‌رسد.

به قول «طالب گلپایگانی» شاعر محلی و معاصر گلپایگان:

ثبت است نام این شهر ز رونق کبابش/ در هر بلاد و کشور مشهور گشته نامش

دارد کباب عالی هر جا قدم گذاری/ طالب سرود و گفتا در جشن و سوگواری

کباب گلپایگان یک غذای اصیل ایرانی با پیشینه دو سده است. در هر مطلب تاریخی هرگاه نامی از اسم ماست و کباب بیاید نام گلپایگان هم هویدا می‌شود. که خود یادگاری است از محصولات گلپایگان که طعم آن در مذاق گردشگران همواره ماندگار بوده، بگونه‌ای که در بسیاری از کتب قدیمی حتی مهارت تهیه ماست و کباب گلپایگان از خود شهر و دیدنی‌هایش معروف‌تر است.

مهم‌ترین عامل در طعم و کیفیت این کباب خوشمزه و لذیذ، کیفیت گوشتی است که برای پخت آن استفاده می‌شود، هر چقدر گوشت تازه‌تر باشد کباب طبخ شده لذیذتر و خوش طعم‌تر است. و این یکی از ویژگی‌های بارز کباب گلپایگان است. عامل دوم خوش طعم بودن کباب گلپایگان به اقلیم و آب و هوا و چراگاه‌های خاص گلپایگان و احشام پرورش یافته در این شهر برمی‌گردد، وسعت مراتع گلپایگان که در دشت‌های بزرگ در دامنه‌های زاگرس گسترده شده به حدود ۱۶۵ هزار هکتار می‌رسد و به مراتع ییلاقی و قشلاقی تقسیم می‌شود. ظرفیت دام کل شهرستان که در این مراتع مشغول به چرا هستند در حدود ۴۵ هزار راس است. با این وصف گوشت گوسفندان گلپایگان که در این مراتع وسیع چرا می‌کنند بسیار نرم و دارای چربی بسیار است. چون در نواحی حاصل‌خیز و سرسبز  گلپایگان گوسفندها تلاش زیادی برای تامین غذای خود نکرده و پیدا کردن مرتع پر از علوفه برای آنها آسان است در نتیجه گوسفندها فربه و پرچرب هستند.

عامل سوم خوش طعم بودن کباب گلپایگان که از اهمیت زیادی نیز برخوردار است به قطعه قطعه کردن گوشت تازه از قلاب، چرخ کردن و طبخ آن جلوی چشم مشتری باز می‌گردد، به‌نحوی که گردشگران پس از مراجعه به یک رستوران می‌توانند تمامی مراحل طبخ کباب را از نزدیک مشاهده کنند.

مهارت طبخ کباب یکی از مهم‌ترین مراحل فرآیند تهیه کباب گلپایگان است، به‌نحوی که در این مرحله، گوشت بره تازه که طعمی بی‌نظیر داشته و فقط در مراتع و آب و هوای این شهر پرورش یافته به‌همراه پیاز و نمک پس از چرخ کردن به سیخ کشیده می‌شود و روی ذغال در برابر دیدگان گردشگران طبخ می‌شود.

متخصصان این امر معتقدند کباب کوبیده گلپایگان را می‌توان با گوشت‌های مختلفی همانند گوشت گوسفند، گاو و مرغ نیز طبخ کرد.

محبوب‌ترین نوع کباب در نزد گردشگران، براساس آمارهای موجود، کباب کوبیده تهیه شده با گوشت گوسفند با افزودن مقداری چربی ‌و پیاز همراه با رعایت اصول بهداشتی و سلامت است.

ادویه مناسب هنگام استفاده از این کباب سماق است که طعم ترش مزه‌ای به آن می‌دهد. این کباب به دو صورت همراه با نان یا همراه با برنج سرو می‌شود. معمولاً از نان سنگک، پیاز و ریحان برای سرو آن استفاده می‌شود.

واحد شمارش کباب گلپایگان دست است، یک‌دست چلوكباب معمولا شامل یک بشقاب پر از برنج، كباب برگ (یک سیخ) یا كوبیده (دو سیخ) است كه همراه گوجه‌فرنگی كباب شده، سماق، پیاز و نوشیدنی (معمولا دوغ) سرو می‌شود، البته این روزها به جای دست از كلمه پرس نیز استفاده می‌شود، سرو این غذا با برنج دارای کالری بالایی است و مصرف آبلیموی تازه هم به‌منظور بهتر جذب شدن آهن موجود در گوشت به همراه این غذا توصیه می‌‌شود.

مهارت پخت کباب گلپایگان در تابستان۱۳۹۷ در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسید و همه ساله در سالگرد ثبت این مهارت جشنواره‌ای فرهنگی و گردشگری در این شهرستان با استقبال گردشگران برگزار می‌شود.

منبع:میراث آریا

به گزارش میراث آریا و بر اساس جدیدترین بارومتر سازمان جهانی گردشگردی (UNWTO)، ریزش تعداد سفرهای بین‌المللی بیانگر از دست رفتن ۱,۳ تریلیون دلار درآمد صادراتی است – بیش از ۱۱ برابر ضرر ثبت شده در بحران اقتصادی جهانی در سال ۲۰۰۹. این بحران بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون شغل که ارتباط مستقیم با گردشگری داشته‌اند را در معرض خطر قرار داده است که عمدتا هم به شرکت‌های کوچک و متوسط مربوط می‌شوند.

به خاطر شیوع همه­‌گیری در سراسر دنیا، در حال حاضر هم بسیاری از کشورها محدودیت‌های شدیدتری را برای سفر اعمال می‌کنند. این محدودیت‌ها عبارتند از تست‌های اجباری، قرنطینه و در برخی موارد بسته شدن کامل مرزها، که همگی باری بر دوش سفرهای بین‌المللی هستند. در همین حین، انتظار می‌رود که توزیع واکسن COVID-۱۹ به تدریج به بازیابی اعتماد مصرف‌کننده کمک کند، محدودیت‌های سفر را کاهش دهد و رفته‌رفته سفر را به سبد خانوارها بازگرداند.

زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل UNWTO عنوان کرد: «در حالی که تلاش‌های زیادی برای امکان‌پذیر کردن سفرهای بین‌المللی صورت گرفته است، ما می‌دانیم که هنوز تا پایان بحران راه درازی در پیش داریم. تطبیق­دهی، هماهنگ‌سازی و دیجیتال‌سازیِ ‌اقدامات مربوط به کاهش خطر کرونا در حوزه سفر، ازجمله آزمایش، رهگیری و گواهی واکسیناسیون، مبانی اساسی برای ارتقای سفرهای ایمن و آماده‌سازی فعالان گردشگری برای بهبود این صنعت پس از فراهم شدن شرایط به شمار می‌روند.

دورنمای بهبود از پاندمی

نظرسنجی جدید هیئت متخصصان UNWTO حاکی از آن است که دورنمای گردشگری برای سال ۲۰۲۱ هنوز مبهم و پیچیده است. تقریبا نیمی از پاسخ‌دهندگان (۴۵%) چشم‌انداز مثبتی برای سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل ارائه کرده‌اند، در حالی که ۲۵% از آنها انتظار دارند این سال هم مانند سال ۲۰۲۰ باشد. البته ۳۰% از آنها هم معتقندند که اوضاع در سال ۲۰۲۱ بدتر خواهد شد.

چشم‌اندازهای کلی برای ازسرگیری گردشگری در سال ۲۰۲۱ اوضاع خوبی ندارند. ۵۰% از پاسخ‌دهندگان انتظار دارند گردشگری تا سال ۲۰۲۲ ازسر گرفته نخواهد شد، در حالی که در اکتبر سال ۲۰۲۰ تنها ۲۱ درصد از آنها چنین پاسخی داده بودند. البته سایر پاسخ‌دهندگان هنوز هم باور دارند که این احتمال وجود دارد که گردشگری در سال ۲۰۲۱ ازسر گرفته شود.

 البته بیشتر این متخصصان بازگشت گردشگری به دوران پیش از پاندمی را زودتر از سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی نمی‌کنند. در حقیقت، ۴۳% از پاسخ‌دهندگان سال ۲۰۲۳ را عنوان کرده‌اند، در حالی که ۴۱% از آنها انتظار دارند بازگشت گردشگری به وضعیت سال ۲۰۱۹ زودتر از سال ۲۰۲۴ رخ نخواهد داد. سنارویهای موردانتظار UNWTO برای سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۴ حاکی از آنند که دو و نیم تا چهار سال طول می‌کشد تا گردشگری جهانی به سطوح سال ۲۰۱۹ برگردد.

 تاثیری به وسعت تمام دنیا

آسیا و اقیانوسیه – اولین منطقه‌ای که از پاندمی کرونا تاثیر گرفت و در حال حاضر هم بالاترین سطح محدودیت‌های سفر را دارد – با -۸۴%، بیشترین کاهش را در میزان سفرهای ورودی در سال ۲۰۲۰ تجربه کرد (۳۰۰ میلیون کمتر). خاورمیانه و افریقا هم یک کاهش ۷۵ درصدی را تجربه کرده‌اند.

اروپا، با وجود احیای کوتاه‌مدتی که در تابستان ۲۰۲۰ داشت، کاهشی ۷۰ درصدی را در سفرهای ورودی تجربه کرده است. این منطقه بیشترین افت را در تعداد گردشگران ورود داشته است: ۵۰۰ میلیون سفر کمتر نسبت به سال گذشته. قاره امریکا هم یک کاهش ۶۹ درصدی را در سفرهای بین‌المللی داشته است، البته در سه ماهه آخر سال توانسته است کمی وضعیت سفر را بهبود بدهد.

منبع:میراث آریا