در این قسمت از نقاشی فضای بزرگ صحرای محشر (قیامت) با حضور شخصیت‌های مختلف تصویر شده است که در آن احوال بهشتیان و جهنمیان را به باورهای عامه به نمایش گذاشته است.

موارد دیگر که در قرآن و احادیث به کرات اشاره شده است بحث عدالت و بخش اعمال است . در این نقاشی ملک عدالت با لباس قرمز بلند، تاج بر سر با دو بال طلایی قو مانند و ترازویی در دست و دو فرشته دیگر با دو بال طلایی در سمت راست و چپ با تابلوی صواب و گناه ایستاده‌اند .

مردگان در کفن در حال زنده شدن  برای حسابرسی در دو صف جداگانه به سمت بهشت و جهنم در حرکتند.میان افرادی که در صف بهشت قرار دارند فردی به همراه حیوان خانگی که احتمالا بز است مشاهده می‌شود . بنا بر روایات در صحرای محشر حیوانات هم زنده‌ شده‌اند و برخی از آنان چون سگ اصحاب کهف، گوسفند ابراهیم  و حتی بز اخفش از سوی فرشتگان، قابل احترام و ارزش هستند. در انتهای صف صواب فرشته‌ای دیگر با شمشیری در دست ایستاده است.

مردگان کفن پوشی که در صف گناه ایستاده‌اند به ترتیب وارد جهنم می‌شوند. از اوصاف جهنم پس از گرزهای آتشین و شعله‌های مداوم آتش که معصیت‌کاران پیوسته در آن می سوزند و پس از خاکستر شدن دوباره زنده می‌شوند، اژدهایی به نام مار غاشیه است که در حال بلعیدن گناهکاران و اهالی برهنه دوزخ است.

 چنان که نقاش مار غاشیه را به‌عنوان عنصر اصلی عذاب در جهنم نشان داده است که به همراه موجودات مخوف دیگری چون عقرب جراره، گناهکاران و قاتلان امام حسین (ع) و شهدای کربلا را عذاب می‌دهند .

از دیگر عذاب‌هایی که توسط نقاش ترسیم شده است جوشاندن ستمکاران در دیگ‌های جوشان است. مأموران دوزخی یا دیوان در این پرده با اندام خاکستری و قهوه‌ای و با دندان‌های نیش بزرگ، گوش‌های بلند و تاجی بر سر و گرزهای آتشین در دست در حال شکنجه دوزخیان هستند.

در کنار تصاویر دیگ‌های جوشان، جوانی در کنار اولیای خدا برهنه در گور به تصویر کشیده شده و در پشت سر جوان،  مادرش ایستاده است. این تصویر اشاره به داستان عاق والدین دارد. در این داستان پیامبر گرامی اسلام ، روزی در گذر به گورستان چشمش به گوری می‌افتد که از آن آتش زبانه می‌کشد، به نزدیک قبر می‌رود و صدای فرد مرده را از درون گور می‌شنود و از احوال مرده که مادرش را در وقت زنده بودن داخل تنور آتش انداخته و اینک به عذاب الهی گرفتار آمده باخبر می‌شود. برای نجات روح آن جوان از عذاب، مادر آن جوان مرده را بر سر گور حاضر می‌کند.

حضرت محمد (ص) به اتفاق حضرت فاطمه (س) و دو فرزندش حسن و حسین (ع) بر سر قبر جوان حاضر می‌شوند و از مادر فرد متوفی می‌خواهند که فرزندش را ببخشد و از گناه او در گذرد. اما پیرزن به دلیل آزار و اذیت بیش از حدی که فرزند در حق او روا داشته از عفو و بخشش او امتناع می‌‌کند تا اینکه نوبت به شفاعت امام حسین (ع) می‌رسد و و پیرزن در نهایت به ضمانت امام حسین (ع) فرزند خطاکار را عفو و مورد بخشش قرار می‌دهد. این داستان به عاقبت بدرفتاری فرزندان به والدین و همچنین عقوبت آن اشاره می‌کند .

در کنار این تصاویر فرشته نکیر و منکر با پوستی قهوه‌ای و گوش‌ها و دندان‌های بلند، مشابه دیوان با گرزهای آتشین در دست به تصویر کشیده شده‌اند که بر سر تابوت یکی از وفات یافتگان به همراه پیامبر (ص) برای شفاعت ایستاده‌اند. نکیر و منکر (به معنای انکار شده و انکار کننده) دو  فرشته هستند که ایمان مرده‌ها را در قبرشان آزمایش می‌کنند. هم ناباوران و هم مؤمنان در قبر پاسخگوی این پرسش‌ها قرار می‌گیرند.

منبع:میراث آریا

بر اساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری روستایی شامل انواع گردشگری با برخورداری از تسهیلات و خدمات رفاهی در نواحی روستایی است، که امکان بهره‌مندی از منابع طبیعی و جاذبه‌های طبیعت را همراه با شرکت در زندگی روستایی و کار در مزرعه و کشاورزی را فراهم می‌آورد.

گردشگری کشاورزی (agritourism) از دو واژه کشاورزی (agriculture) و گردشگری (tourism) تشکیل‌شده است و بر اساس این تعریف شاخه‌ای از گردشگری روستایی است که در آن کارآفرینان کشاورزی و اعضای خانوار آن‌ها، خدماتی را برای فراهم شدن امکان مشارکت عملی و اقناع نیازهای بازدیدکنندگان در محیط‌های کشاورزی ارائه می‌کنند. این نوع از گردشگری، مدت‌هاست در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به‌عنوان مقاصدی پرطرفدار مورد اقبال عموم قرار گرفته و به‌عنوان یک کسب‌وکار ارزشمند شناخته‌شده است و بسیاری از مردم از هر فرصتی استفاده می‌کنند تا از زندگی در شهر و ازدحام و شلوغی‌های آن رهاشده و به گذران اوقات خود در سفرها به روستاها و مزارع کشاورزی هم‌جوار با آن‌ها بپردازند. تورهایی که مرتبط با فعالیت‌های کشاورزی در مزرعه، چیدن میوه‌ها، استفاده از نوشیدنی‌های مختلف، نگهداری از گاوها، دوشیدن شیر حیوانات یا تولیدات حیوانی، کار کردن با حیوانات، شکار و ماهیگیری سوارکاری، قایق‌سواری و… سروکار دارند و گردشگری کشاورزی به‌عنوان یک منبع درآمد و اشتغال مکمل در قبال ایجاد تجربه فعالیت‌های کشاورزی برای گردشگران، درآمدهایی را برای کشاورزان به همراه دارد به عبارت دیگر گردشگران در ازای برخورداری از خدمات گردشگری مربوطه و با خرید محصولات آن‌ها و پرداخت هزینه‌هایی بابت تأمین خدمات اقامت، پذیرایی و تفریحی به معیشت کشاورزان کمک می‌کنند.

در ایران نیز وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اخیراً در راستای اجرای ماده (۱) آیین‌نامه «ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تأسیسات گردشگری و نظارت بر فعالیت‌های آن‌ها مصوب ۱۳۹۴» و نظر به اهمیت و ضرورت سامان‌دهی گردشگری کشاورزی کشور، «دستورالعمل صدور مجوز فعالیت گردشگری کشاورزی» را برای اجرا به ادارات کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان‌های کشور ابلاغ کرده است.

مرکز گردشگری کشاورزی واحد تولیدی کشاورزی است که طیف وسیعی از بخش‌ها اعم از مزرعه، باغات، گلخانه، ماکیان، دام‌پروری، شیلات، عرصه‌های تولید در فضای باز و بسته رویشگاه‌های طبیعی را شامل می‌شود و هر فرد حقیقی و یا حقوقی می‌تواند برای ایجاد کسب‌وکار گردشگری کشاورزی به‌صورت فعالیتی (تجربه‌گرا و حتی‌الامکان بدون نیاز به سازه ثابت) پس از دریافت مجوزهای لازم از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و استعلامات لازم از دستگاه‌های اجرایی مرتبط فعالیت نماید.

مزین شدن سال ۲۰۲۰ به‌عنوان «گردشگری و توسعه روستایی»، انتخاب هوشمندانه سازمان جهانی گردشگری در سالی است که ویروس کرونا به‌طور بی‌سابقه‌ای صنعت گردشگری را با رکود مواجه ساخته و خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به این صنعت وارد نموده است. به نظر می‌رسد با توجه به نوع تورهای خانوادگی که به‌صورت تورهای غیر انبوه و تخصصی برگزار می‌شود و معمولاً به دور از ازدحام جمعیت و در فضای باز طبیعت و مزارع کشاورزی صورت می‌پذیرد در این روزها می‌تواند خانواده‌هایی را که بیش از هشت ماه اخیر به دلیل شیوع ویروس کرونا در منازل خود محبوس شده‌اند و البته دغدغه سلامت و پرهیز از ابتلا به ویروس کرونا رادارند متقاعد کند که با این تورها همراهی کنند.

اگرچه کشور ما ایران با برخورداری از آب‌وهوای چهارفصل و متنوع پتانسیل‌های بی‌نظیری در جذب گردشگران کشاورزی دارد و هر استان کشور می‌تواند شرایط مناسبی را در این خصوص برای ارائه خدمات گردشگری فراهم کند ولی نبود مجوزهای مرکز گردشگری کشاورزی جهت سرمایه‌گذاری و فعالیت بخش خصوصی ازیک‌طرف و عدم پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم توسط دولت از سوی دیگر و هم‌چنین نبود نیروی آموزش‌دیده جهت ارائه خدمات استاندارد موانع مهم عدم توسعه کشاورزی در کشور به شمار می‌رود.

آنچه که در حال حاضر مشاهده می‌شود اقبال، همسویی و عزم جدی دولت و بخش خصوصی در راستای تحقق نوع جدیدی از گردشگری در کشور است که با توجه به شیوع ویروس کرونا در حال حاضر، در مقایسه با سایر انواع گردشگری‌ها، هم دارای مزیت نسبی است و هم فرصت خوبی است تا هم‌زمان با شیوع ویروس کرونا که فعالیت‌های گردشگری را مختل نموده است، امکانات و زیرساخت‌های لازم جهت ارائه خدمات به گردشگران در پساکرونا فراهم گردد.

استان خراسان رضوی با وسعت ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومترمربع معادل ۷ درصد مساحت کل کشور شامل ۲۸ شهرستان، ۷۰ بخش و ۲۵۴۰ روستاست. این استان همچنین با ۸.۱ درصد جمعیت کشور ۶ میلیون و ۴۳۴ هزار و ۵۰۱ نفر جمعیت را در قالب ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار و ۹۱۶ خانوار دارد در خود جای‌داده است که یک‌میلیون و ۷۳۳ هزار نفر از این جمعیت در روستاهای استان سکونت دارند.

برابر اعلام رسمی اداره‌کل جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی سطح زیر کشت اراضی زراعی و باغی استان خراسان رضوی حدود یک‌میلیون هکتار است که از این مقدار بیش از ۶۲۷ هزار هکتار زراعی و حدود ۳۶۲ هزار هکتار باغی است.

همچنین تولید محصولات زراعی و باغی استان نیز بیش از ۵ میلیون و ۹۰۲ هزار تن است که از این مقدار بیش از ۴ میلیون و ۸۲۸ هزار تن محصولات زراعی و حدود یک‌میلیون و ۷۳ هزار تن محصولات باغی است.

خراسان رضوی دارای یک‌میلیون هکتار سطح زیر کشت انواع محصولات زراعی و باغی آبی و دیم با هشت میلیون تن انواع محصولات است. این استان مقام نخست کشور در تولید زعفران و زیره، رتبه دوم در تولید پسته، رتبه سوم در تولید انار ، مقام چهارم کشور در تولید انگور و رتبه دوم کشور درکشت گلخانه‌ای را در اختیار دارد.

کسب رتبه نخست کشور در تولید گوشت قرمز (با تولید حدود ۸۳ هزار تن)، رتبه دوم در تولید تخم‌مرغ (با تولید ۱۴۵ هزار و ۷۰۰ تن)، مقام سوم در تولید شیر (با تولید بیش از یک‌میلیون و ۱۴۰ هزار تن شیر) و مقام چهارم در تولید گوشت مرغ (با تولید ۱۸۳ هزار تن ) نیز نشان از جایگاه این استان در حوزه دام و طیور دارد.

بعلاوه داشتن رتبه دوم کشور در تولید پیله تر (بعد از استان گیلان با تولید ۳۳۵ تن) و رتبه نخست کشور با دارا بودن بیش از ۱۴ میلیون واحد دامی از دیگر جایگاه‌های برتر استان در کشور به شمار می‌رود.

همچنین استان خراسان رضوی با تشکیل و پوشش ۶۹۲ شرکت تعاونی روستایی با بیش از ۱۲۸ هزار عضو زیرپوشش از این حیث رتبه نخست را در کشور داراست.

آمار و اطلاعات رسمی فوق نشان می‌دهد که استان خراسان رضوی به‌عنوان یکی از استان‌های موفق و برتر در حوزه کشاورزی دارای توانمندی‌ها و ظرفیت‌های فراوانی است که از آن‌ها کمتر در زمینه توسعه گردشگری کشاورزی استفاده‌شده است.

در چند ماه گذشته با ابلاغ دستورالعمل گردشگری کشاورزی از سوی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تعداد معدودی تقاضا برای اخذ مجوز مرکز گردشگری کشاورزی به اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی واصل شده و جلسات هماهنگی با اداره‌کل جهاد کشاورزی استان خراسان رضوی و سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان و دستگاه‌های اجرایی مرتبط برگزار گردیده و امیدوار هستیم با هماهنگی و همراهی بخش‌های مختلف دولت، با صدور پروانه بهره‌برداری برای تعدادی از پروژه‌های فوق تا پایان سال جاری بتوانیم زمینه تبدیل اجرایی شدن پتانسیل‌های بالقوه فوق در حوزه گردشگری کشاورزی فراهم شود.

منبع:میراث آریا

مقبره برج

در سرداب مقبره، اثری از قبر وجود ندارد. روایت‌های محلی، این مقبره را بنای یادبود او می‌دانند. این برج در میان مردم به «پاگنبذ»، «برج شبلی» یا «شیخ شبلی» شهرت دارد.

شبلی همان عارف مشهور قرن سوم هجری است. در نام و نسب او اختلاف زیادی وجود دارد و در منابع فارسی و عربی او را به نام‌های دلف بن حجدر، حجدر بن خلف، دلف بن جفره، جعفر بن یونس و محمد بن خلف خوانده‌اند.

جیمز موریه در سال ۱۸۱۵ هنگام عبور از دماوندمی نویسد: «شهر در اولین دید به‌وسیله برج‌های قدیمی و بلند به‌طور مشخص نمایان می‌گردد». سپس طرحی از نمای دهکده ترسیم می‌کند که برج شبلی را در قسمت شرقی دهکده بر فراز تپه‌ای که اطراف آن سنگ قبر ریخته شده، دیده می‌شود.

چارلز استوارت نیز چنین گزارش می‌کند که به‌اتفاق همراهانش از رودخانه اصلی دماوند بر دامنه تپه‌ای بالا می‌روند و به یک برج آجری می‌رسند که نه تاریخ ساخت آن معلوم است و نه مورد استفاده آن. فقط از محل این برج، منظره زیبای آبادی و دره به چشم می‌خورد. عکسی که در ضمن سفر ناصرالدین شاه به خراسان در سال ۱۳۰۱ هجری، از برج شبلی (نگاه کنید به عکس) گرفته شده وضعیت بنا را قبل از مرمت‌های دوره اخیر نشان می‌دهد. دونالد ویلبر در کتاب خود در معرفی امامزاده عبدالله دماوند، اشاره کوتاهی به برج شبلی کرده و نوشته است: «در سمت شرقی قریه، برجی وجود دارد که سالم مانده و متعلق به دوره سلجوقی است.» در سال ۱۹۹۶ دیوید استروناخ و کایلر یانگ در مقاله خود تحت عنوان «سه آرامگاه برجی از دوران سلجوقی» ضمن بررسی برج‌های خرقان، برج شبلی را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد که توسط مجید ورهرام ترجمه شده و در مجله بررسی‌های تاریخی به چاپ رسیده است. سپس خانم شیبانی مقاله‌ای تحت عنوان «برج شبلی دماوند» با استفاده از نوشته استروناخ و یانگ، به بررسی برج پرداخته است. آخرین مقاله نیز متعلق به خانم شیبانی که تحت عنوان «گزارش تفصیلی تعمیرات استحفاظی سال ۱۳۶۹ برج شبلی دماوند» در مجله اثر به چاپ رسیده است.

نقشه برج

برج شبلی از بیرون هشت‌ضلعی و از داخل دایره است. پی و پایه از لاشه‌سنگ و ملاط گچ است. ابتدا پلان چهارگوش به وجود آورده سپس پایه هشت‌ضلعی را روی پلان ایجاد کرده، آنگاه ساختمان اجری روی این پایه ساخته و پرداخته شد.

یکی از ویژگی‌های ساختمانی برج «سردابه» است. که به شکل چهارگوش است.

نمای بیرونی برج طرح هشت‌ضلعی دارد که گوشه‌های آن در هر ضلع، ستون‌های نیم دایره‌ای تزئینی دیده می‌شود. این ستون‌های نیم دایره‌ای با آجر پخ ساخته شده و در ساختمان برج هیچ‌گونه عملکردی نداشته و صرفاً جنبه تزئیناتی دارد. بعضی از ستون‌ها در قسمت پایه آسیب دیده‌اند.

برج ابتدا به‌صورت هشت‌ضلعی ساده ساخته شده، سپس تزئینات روکاری آن انجام شده است. به غیر از ورودی که به علت ایجاد درگاه که دو اسپر تزئینی دارد، تمام سطوح جانبی برج سه اسپر عمودی چهارگوش دارد که هرکدام با نقشی مخصوص با آجر تزئین شده‌اند. این تزئینات در روی پایه در بعضی قسمت‌ها آسیب دیده‌اند. ارتفاع کل بنا از پایه اجری تا نوک گنبد ۸۹/۹ متر است.

 گنبد بیرونی به‌صورت هشت ترک است که زوایای تند آن با یک شکستگی (شیب‌دار) به‌طرف رأس متمایل است. عکسی از برج شبلی از آلبوم خانه سلطنتی، گنبد برج را قبل از مرمت‌های دوره اخیر نشان می‌دهد.

ساختمان برج ابتدا به‌صورت هشت‌ضلعی ساده ساخته شده، سپس تزیینات روکاری آن به‌طور جداگانه انجام گرفته است. تزیینات را با سبک خاصی و متفاوت از یکدیگر تزئین کرده‌اند. در کل ۳۰ قاب در اسپر بنا به کار برده‌اند که ۲۲ قاب تزیینات اسپر بنا را تشکیل می‌دهد. ۸ قاب دیگر که در زیر گنبد به‌کاررفته، همگی به‌صورت مستطیل شکل افقی ساده می‌باشند که در هر ضلع تکرار شده است. احتمال می‌رود جای تزیینات کاشی بوده که ریخته است.

اتاق اصلی آرامگاه، دایره‌ای و قطر کف این اتاق ۴/۸۵ متر است مثبت سطوح جانبی این دیدارها تا زیر گنبد، با گچ پوشانده شده است. این دیوارها به‌صورت یکپارچه بود و از کف تا شروع حلقه گنبد تقریباً ۷/۲۷ متر است. این دیوارها از نیمه آن به‌طرف بالا، یک شیب محسوسی به چشم می‌خورد به همین جهت زیر حلقه گنبد از قطر کف آرامگاه ۳۰ سانتی‌متر کمتر است.

 گنبد داخلی به‌صورت کروی و عرقچین است که سطح زیرین آن به شیوه معماری خاص آجرکاری طرح جناغی متحدالمرکز است که شاهکاری از فن معماری است و قابل مقایسه با گنبد ارسلان جاذب است.

منبع:میراث آریا