همزمان با تخریب اطراف حرم مطهر و بخشی از بازار بزرگ مشهد که در سال ۱۳۵۴ انجام گرفت، این بازار برای جایگزین نمودن کسبه با طرح و نقشه‌ای ملهم از اجزا و عناصر معماری اسلامی بنیان گردید.

ابتدای این بازار از فلکه بیت‌المقدس آغاز شده و به میدان ۱۷ شهریور منتهی می‌شود.

بازار رضا در 2 طبقه همکف و فوقانی با طول ۹۶۰ متر و عرض ۳۳ متر با ۱۷۱۱ واحد تجاری ایجاد شده و شامل تاسیسات، انتظامات، آبخوری، اطلاعات، ‌نمازخانه و سرویس‌های بهداشتی می‌باشد.

در طبقه دوم آن کارگاه‌های کوچک صنایع دستی، طلاکاری، فیروزه تراشی و گلدوزی ایجاد شده است. همچنین 6 سیستم پله برقی در فضای داخلی آن برای سهولت دسترسی به طبقه فوقانی تعبیه شده است.

هر بازار با وجود ۷ هشتی در 2 طبقه همکف شامل ۱۰۰ باب مغازه و طبقه اول دارای ۱۲۰ مغازه است.

این مرکز خرید دارای انواع سوغاتی‌های مشهد و مایحتاج زائرین از قبیل انگشتر فیروزه، انواع عقیق، عطریات، زعفران، نبات، مهر و سجاده، تسبیح، پوشاک و شیرینی‌جات می‌باشد که به دلیل نزدیکی به مجموعه حرم مطهر رضوی مورد اقبال و توجه گردشگران قرار دارد.

منبع:همشهری

این کلیسا در جزیره سیته در میانه رود سن و در مرکز شهر پاریس، پایتخت کشور فرانسه قرار دارد.

کلیسای نوتردام که در زبان فرانسه به معنی «بانوی پاریس» است، از جمله تاریخی‌ترین و معروف‌ترین کلیساهای جهان به شمار می‌آید و سالانه بیش از 13 میلیون نفر از آن دیدن می‌کنند.

این کلیسا که تا مدت‌ها به عنوان بزرگ‌ترین کلیسای اروپا شناخته می‌شد، در واقع زیباترین اثر در معماری گوتیک نیز به شمار می‌آید.

برای تزیین داخل و خارج کلیسای نوتردام صدها مجسمه کوچک و بزرگ از سنگ یا چوب تراشیده شده است.

کلیسای نوتردام یکی از اصلی‌ترین مراکز گردشگری در پاریس محسوب می‌شود و سالانه تعداد زیادی از گردشگران با مذهب و ملیت‌های مختلف از آن دیدن می‌کنند.

برج‌های نوتردام ۶۹ متر ارتفاع داند. ناقوس کلیسا در برج سمت راست کلیسا قرار دارد. برای رسیدن به ناقوس حدود 380 پله سنگی فاصله وجود دارد.

همچنین بزرگترین ناقوس جهان با بیش از ۱۳ تن وزن در این کلیسا قرار دارد. این ناقوس توسط امانوئل لادوویس ساخته شده است.

حدود ۵۰ مجسمه سنگی در گوشه گوشه ایوان وجود دارد و هر کدام گویای موضوعی خاص است. در حیاط محل ورود به سالن کلیسا نیز ۱۰۰ مجسمه سنگی از پادشاهان فرانسه در کنار هم قرار گرفته است.

در جلوی نوتردام میدانی قرار دارد که تا اواسط دهه 60 با خانه‌های قرون وسطایی محصور شده بود و همین امر موجب می‌شد که کلیسا از تمامی جهات به خوبی دیده نشود.

منبع:همشهری

بازار تهران همراه دیگر بناهای تاریخی محدوده خود مانند مسجد امام، مسجد جامع و …، از مجموعه‌های مهم تاریخی و هنری شهر تهران محسوب می‌شود.

با توجه به مدارک و شواهد موجود، بنای اولیه بازار به دوره شاه‌تهماسب صفوی و همزمان با ساخت برج و بارو و دروازه‌های شهر تهران در حدود سال‌های ۹۴۸-۹۳۰ هـ.ق تعلق دارد. ظاهراً چهار بازار لباف‌ها، کرجی‌دوزها، سراج‌ها و نعل‌چی‌ها، قدیمی‌ترین بخش بازار تهران است.

به نوشته صنیع‌الدوله، چهار سوق بزرگ و کوچک بازار در زمان فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد. در این زمان مجموعه بازار به طرف شمال غرب و غرب توسعه یافت، به طوری که به تدریج حدفاصل بین ارک و مسجد جامع به بخش پررونق بازار تبدیل شد و معروف‌ترین و معتبرترین سراها و تیمچه‌ها در این محدوده فعال شدند.

در دوره ناصرالدین‌شاه بر تعداد راسته‌ها و رسته‌های بازار افزوده شد و تعدادی سرا و تیمچه معتبر ساخته شد. مانند دیگر مجموعه بازارهای تاریخی، هر کدام از راسته‌ها، رسته‌ها، سراها و تیمچه‌های بازار تهران به صنف و فعالیت خاصی اختصاص داشت.

در این دوره بخش‌های اصلی عبارت بود از: بازار کفاشان، بازار فرش‌فروشان، بازار عباس‌آباد، بازار امیر، بازار زرگرها، بازار ساعت‌فروشان، بازار بین‌الحرمین (سلطانی جعفری)، بازار چهار سوق بزرگ، مسجد جامع، بازار چهار سوق کوچک، بازار چهل تن (که از قدیمی‌ترین بخش‌های بازار و مربوط به دوره فتحعلی‌شاه است)، بازار آهنگران، بازار مسگران و بازار پاچنار.

علاوه بر این در نقاط دور و نزدیک بازار، بازارچه‌هایی ساخته شد که محلات مختلف شهر را تغذیه می‌کرد از جمله بازارچه معیر و قوام‌الدوله که به بازارچه دوقلو مشهور بودند. از بازار کربلایی عباس علی کمرگچی، بازارچه نایب‌السلطنه و … فقط نامی باقی مانده است.

در خیابان ناصرخسرو، نزدیک مجموعه اصلی بازار نیز بازاچه‌ها و تیمچه‌هایی وجود داشت که امروزه بقایای برخی از آنها مانند بازارچه مروی از دوره فتحعلی‌شاه و تیمچه صدر اعظم باقی است.

رشد و گسترش و پیشرفت سریع تهران معماری سنتی بازار را دچار آشفتگی بسیار کرد. به طوری که بخش‌های زیادی از بازار نوسازی و یا بازسازی شد و تناسب موجود میان بخش‌های مختلف آن از میان رفت.

بخش‌های قدیمی و جالب توجه بازار عبارتند از: سردر بازار، در سمت سبزه‌میدان، بازار امیر، چهار سوق بزرگ، تیمچه‌های حاجب‌الدوله، علاءالدوله، قیصریه و مهدیه و همچنین بخش‌هایی از بازار که در ارتباط به مسجد امام، مسجد جامع و بناهای تاریخی دیگر قرار دارد.

بنای اولیه سبزه‌میدان در سمت شمالی مجموعه بازار مربوط به اوایل دوره صفویه است اما در دوره قاجاریه و سال ۱۲۶۸ قمری به دستور امیرکبیر، حاج‌علی خان مقدم مراغه‌ای (حاجب‌الدوله) تغییرات عمده‌ای در وضع سبزه‌میدان داد.

این میدان در دوره‌های مختلف یکی از مراکز مهم مذهبی، اجتماعی و سیاسی تهران بو دو در آن انواع مراسم مذهبی و سیاسی اجرا می‌شد.

در ضلع جنوبی سبزه‌میدان، سردر زیبایی وجود دارد که به راسته‌های مختلف بازار راه می‌یابد. این سردر از دهانه‌های اطراف که به مغازه‌ها اختصاص دارد، وسیع‌تر و پرکارتر است.

بخش‌های قدیم بازار تهران با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آنها از روزنه‌های تعبیه شده در گنبدهای آجری آن تأمین می‌شود. اما بخش‌های صدمه‌دیده یا جدید بازار با مصالح جدید و موقتی پوشش یافته و فاقد معماری در خور توجهی است.

چهار سوق بزرگ که در بازاری به همین نام قرار گرفته فضای هشت ضلعی است که با گنبد مدور نسبتاً کوتاهی پوشش شده و سطح داخل آن دارای گچ‌کاری است. این بنا در سال ۱۲۲۲ قمری ساخته شده است.

بازار و سرای امیر از دیگر بخش‌های جالب توجه مجموعه است که در حدود سال‌های ۶۸-۱۲۶۷ قمری از اموال میرزا تقی‌خان امیرکبیر، توسط شیخ عبدالحسین (شیخ‌العراقین) به همراه مسجد و مدرسه‌ای معروف به شیخ عبدالحسین ساخته شده و عواید آن وقف مسجد و مدرسه شده است.

تیمچه حاجب‌الدوله در کنار مسجد امام قرار دارد و از باارزش‌ترین بناهای بازار است که در دوره ناصرالدین‌شاه توسط حاج‌علی خان حاجب‌الدوله ساخته شده است. در دوره اخیر در فضای داخلی این بنا، مجموعه تجاری جدیدی ساخته‌اند که اصالت و صورت قدیم بنا را دگرگون کرده است. از بناهای دیگر بازار، تیمچه مهدیه در ابتدای بازار امیر (کفاشان) است که دارای پوشش عظیم ضربی و یزدی‌بندی عالی است.

بازار تهران بازاری است قدیمی واقع در مرکز شهر و در منطقه ۱۲ شهرداری تهران.

میدان پانزده خرداد در بیرون از محدوده بازار و سبزه‌میدان در محدوده بازار قرار گرفته است. از گذرهای اصلی درون بازار می‌توان از گذر لوطی‌صالح نام برد.

بازار بزرگ، بازار امیر، بازار عباس‌آباد، بازار زرگرها، بازار کفاش‌ها، حمام چال، مزینی، بازار زید، پاچنار، فراش‌باشی (نظام)، کبابی‌ها، باقرپور، بازار نجارها، حضرتی، نوروزخان، بازار مسجد جامع، بازار بین‌الحرمین، چهارسوق، خیاط‌ها، احمدی (حاجی ابوالفضل)، غریبان، منوچهرخانی.

منبع:همشهری

به سبب دفن تاتووس یکی از حواریون حضرت عیسی مسیح در این کلیسا، کلیسای تاتووس نزد ارمنیان بسیار مقدس و محترم است.

کلیسای تاتووس یکی از معتبرترین و پر نقش و نگارترین کلیساهای ارمنیان در ایران است که شهرت جهانی دارد. سراسر دیوارهای جنوبی و شمالی و همچنین برج ناقوس کلیسا دارای حجاری‌های منحصر به فرد است، ظرافت، تناسب، زیبایی، و نمادهای به کاربرده شده در نقش برجسته‌های این کلیسا، در نوع خود در جهان مسیحیت بی‌نظیر است.

حجاران هنرمندی که با توشه‌ای سرشار از هنر،‌ تجربه و مهارت، نقش‌برجسته‌های این اثر مذهبی و هنری را به وجود آورده‌اند، دارای چنان ذوق و قریحه بودند که توانستند چنین نقش برجسته‌هایی از خود به یادگار بگذارند و آن را در شمار گنجینه هنر حجاری ایران زمین درآورند و زایران کلیسا را به تحسین وا دارند.

هر سال در فصل تابستان در ماه ژوئیه ارمنیان ایران و برخی از سفیران مسیحی کشورهای خارجی در ایران به زیارت کلیسای تاتووس می‌آیند و در مراسم خاص مذهبی شرکت می‌کنند. در سال 1386 روز 30 تیرماه برابر با 21 ژوئیه روز زیارت کلیسای تاتووس نامگذاری شد.

کلیسای تاتووس در سده هفتم میلادی ساخته شده است. قسمت شرقی کلیسا که با سنگ سیاه ساخته شده بخش کهن کلیسا است.

دولت قاجار خصوصاً عباس میرزا نایب السلطنه در نظر داشتند که محل مرجع تقلید ارمنیان جهان که در اجمیادزین (نزدیک ایروان) بود به کلیسای تاتووس منتقل و این مرکز را از زیر نفوذ روسیه تزاری و دولت عثمانی خارج سازند تصمیم گرفته شد که با افزودن مجموعه بنایی به کلیسای کهن، کلیسای تاتووس را وسعت داده و آن را شبیه کلیسای اجمیادزین سازند.

با حمایت مادی و معنوی عباس میرزا، معماران و حجاران به تلاش پرداختند و در ادامه کلیسای کهن در ضلع غربی آن تالاری دیگر که مکمل کلیسای کهن بود ساختند. بنای جدیدالاحداث بزرگتر از بنای کهن کلیسا ولی با همان سبک ساخته شد. دیوارهای خارجی بنای جدید با نقش و نگارهای برجسته؛ روحانیون، قدیسان دین مسیح و گل و بته تزیین شده است.

مورخان و پژوهشگران به سبب اینکه قسمت خاوری این کلیسا با سنگ سیاه ساخته سده، به آن قرا کلیسا یعنی کلیسای سیاه می‌گویند.

تاریخ دقیق بنار کلیسای تاتووس مقدس معلوم نیست؛ پس از کشته شده تاتووس او را در این مکان دفن کردند. به احتمال زیاد این کلیسا در سده ششم میلادی ساخته شده است.

در طول تاریخ، بارها دچار زلزله، غارت و انهدام شده است. حمله چنگیز مغول و جانشینانش، یورش تیمورلنگ و اعقاب او، حمله سپاهیان عثمانی و جنگ های داخلی در آذربایجان همیشه مانعی برای مرمت کلیسای تاتووس بوده است.

در سال 1230 میلادی هنگام حمله چنگیز، قسمت بزرگی از این کلیسا ویران شد. یک بار نیز در زلزله‌ای که در سال 1319 میلادی روی داد، ویران شد.

کلیسای تاتووس یا قره کلیسا دارای ویژگی خاص معماری ارمنی بوده و از نظر حجم و تکنیک یکی از باارزش‌ترین آثار تاریخی کشور محسوب می‌شود.

این بنا از اشتهار جهانی برخوردار بوده و بسیاری از ارامنه داخل و خارج کشور برای انجام مراسم مذهبی به این کلیسا می‌آیند.

تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) یکی از حواریون مسیح است که در سال 40 میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت.

گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود.

ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت (دخترش) و گروهی دیگر که به مسیحیت گرویده بودند را به قتل برسانند.

در سال 302 میلادی، زمان پادشاهی تیرداد از پادشاهان ارمنستان، مسیحیت در این کشور دین رسمی و همگانی شد. مسیحیان ارمنی که خاطره شهادت تادئوس و ساندخت را نسل به نسل حفظ کرده بودند در محل فرار آنان، کلیساهایی بنا کردند که قره کلیسا یکی از آنهاست.

بنا بر عقیده ارامنه کلیسای طاطائوس اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی، شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می‌دانند، هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادی مقدس و پیروان مسیحی او است در قره کلیسا مراسم خاصی بر پا می‌کنند.

در 2 کیلومتری شمال غرب کلیسا، بر بلندایی، نمازخانه‌ای وجود دارد که طبق گفته‌ها محل شهادت ساندوخت است.

کلیسای طاطائوس مقدس به شماره 405 به تاریخ 11/11/1334 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سازمان میراث فرهنگی کشور در سال 1383 اسناد و مدارک کلیساهای: طاطائوس مقدس، استپانوس مقدس و 3 کلیسای مریم مقدس، گوداک مقدس و چوپان واقع در حریم  کلیسای استپانوس و کلیسای مریم مقدس یا دزور دزور را شامل؛ تاریخچه کلیساها، عکس‌های قدیم و جدید آنها، طرح‌های مدیریتی تنظیم شده توسط استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، طرح‌های ساماندهی، مرمتی، امکانات گردشگری و… را برای ثبت در فهرست میراث جهانی به سازمان یونسکو ارسال کرد.

در سال 1384 به خاطر وجود نواقص در پرونده کلیسای تاتووس، ثبت این کلیسا در فهرست میراث جهانی پذیرفته نشد.

با رفع کاستی‌ها، در سال 1385، مجدداً پرونده کلیساها مورد بررسی سازمان یونسکو قرار گرفت اما به سبب وجود نقص فنی از سوی کمیته سازمان یونسکو رد شد.

پس از تکمیل پرونده در بهمن‌ماه 1385 و ارسال آن به سازمان یونسکو، پرونده کلیسای طاطائوس موفق به اخذ تاییدیه مرحله اول شد. کارشناسان و مشاوران سازمان یونسکو به ایران آمدند و از کلیسا بازدید کردند و نظریه کارشناسان ضمیمه پرونده شد.

سرانجام در تاریخ ۷ ژوئیه سال ۲۰۰۸، مجموعه قره کلیسا، شامل 3 کلیسای اصلی با نام‌های قره کلیسا یا سنت تادئوس، سنت استپانوس و دزور دزور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

منبع:همشهری