به گزارش همشهری آنلاین به نقل از خبرگزاری مهر ، هواپیماها از جمله وسایل نقلیه پیچیده و جذابی هستند که تکنولوژی بالایی برای ساخت آن در راستای کاربردهای مختلف به کار گرفته می‌شود. هواپیماهای بزرگ، هواپیماهای بدون سرنشین، هواپیماهای باربری، ایرتاکسی‌ها و … از جمله انواع هواپیماها با کاربردهای مختلف در دنیا محسوب می‌شوند.
بر اساس آخرین آمار، در کل دنیا استفاده از هواپیماهای کوچک ۱۶ برابر بیشتر از هواپیماهای بزرگ است و این نشان می‌دهد دنیا به سمت استفاده بیشتر از هواپیماهای کوچک می‌رود؛ این هواپیماهای کوچک کاربری‌های زیادی همچون حمل بار، جابجایی مسافر، آتش نشانی هوایی، پست هوایی و … دارند و برخی کشورهای توسعه یافته از این تکنولوژی بهره مناسب را می‌برند.
اما جایگاه ایران از نظر استفاده از هواپیماهای کوچک جز ۴۰-۵۰ کشور اول است و از نظر ساخت جز ۲۰ کشور اول! به قول گفتنی ایران از جمله کشورهایی است که به گفته مسئولان توانایی، ظرفیت ساخت و استفاده از این هواپیماهای کوچک را دارد اما تاکنون برنامه منسجمی در این خصوص نداشته است.
به تازگی در خصوص ورود ایرتاکسی‌ها به ایرلاین‌های کشور صحبت‌هایی شد و وعده وعیدهایی در خصوص به پرواز در آمدن هواپیماهای کوچک برای حمل و نقل افراد و سفرهای کوتاه بدون برنامه‌ریزی، داده شد؛ این موضوع ما را بر این داشت تا در راستای پیگیری این موضوع گزارشی از آخرین وضعیت این تاکسی‌های هوایی، مزایا، کاربردها و مصارف آنها در کشور تهیه کنیم و علاوه بر جویا شدن نظر یک کارشناس هوایی، برنامه‌های معاونت علمی و فناوری را در خصوص به کارگیری هواپیماهای کوچک در زمینه تاکسی‌های هوایی و کاربردهای آن بدانیم.
- چرا موضوع تاکسی‌های هوایی درایرانمطرح شد
آرمان بیات، عضو کمیته توسعه هوانوردی عمومی و کارشناس هوایی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: موضوع تاکسی‌های هوایی ریشه در برنامه‌ای تحت عنوان برنامه توسعه هوانوردی عمومی و ایجاد سیستم حمل و نقل هوایی هواپیماهای کوچک کشور دارد. سال گذشته این برنامه توسط شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران آغاز شد و یکی از راهبردهای توسعه این برنامه، توسعه شبکه پروازی با هدف افزایش درآمد فرودگاه‌ها تهیه و تدوین شد.
وی ادامه داد: این برنامه در سطح دنیا به شکل جدی دنبال می‌شود زیرا تاکسی‌های هوایی و سایر تصدی‌های عملیاتی غیر برنامه‌ای تجاری و حتی غیر تجاری مکمل بخش ایرلاین‌ها هستند؛ سیاست کلی هم به نوعی اجرای سیستم حمل و نقل هواپیماهای کوچک است که در برخی کشورها این موضوع پیگیری می‌شود.
بیات با بیان اینکه بر اساس آمار انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی «یاتا» کشورهای دنیا ۲۷ هزار فروند هواپیمای مسافری دارند که مجموع ایرلاین‌ها است، گفت: اما بر اساس همین آمار، نزدیک به ۴۵۰ هزار فروند هواپیمای کوچک در کل دنیا وجود دارد؛ یعنی میزان هواپیماهای کوچک ۱۶ برابر هواپیماهای بزرگ است.
این کارشناس هوایی با تاکید بر اینکه ما از این آمار وسیع و فعالیت گسترده هواپیماهای کوچک غافل شدیم و روی هواپیمای تجاری و مسافربری تمرکز کرده‌ایم، گفت: این موضوع، یکی از ایرادات و اشتباهات اساسی صنعت هوانوردی ما در طول ۴۰ سال گذشته است که صنعت هوانوردی ما را به حاشیه کشانده است.
وی با تاکید بر اینکه در ۹۰ درصد فرودگاه‌های ایران ترافیک هوایی در حداقل است و یا اساساً وجود ندارد و عملاً درآمدهای هوانوردی در حوزه فرودگاهی نداریم، گفت: از این رو باید بستری فراهم می‌شد تا مسیر برای توسعه هواپیماهای کوچک ایجاد شود و در حیات اقتصادی فرودگاه‌ها تأثیر مثبت بگذارد.
به گفته بیات، در طول ۴ دهه گذشته ما به صورت جدی به تاکسی‌های هوایی و هوانوردی عمومی و منطقه‌ای نپرداختیم اما اکنون شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران (به عنوان متصدی توسعه زیرساخت عملیاتی صنعت هوانوردی) به این موضوع پرداخته و با همراهی سازمان هواپیمایی کشوری، یک برنامه جامع از بعد زیرساختی طراحی کرده است.
- مزیت استفاده از تاکسی‌های هوایی
عضو کمیته توسعه هوانوردی عمومی و کارشناس هوایی ادامه داد: شرکت فرودگاه‌ها توانست موانع بازدارنده مربوط به بخش فرودگاهی و ناوبری را بازنگری و اصلاحات اساسی را انجام دهد. همچنین آئین نامه اجرایی ماده ۶۳ که بحث تعرفه و ناوبری این فرودگاه‌ها بود را اصلاح کرده است.
بیات ادامه داد: به طور کلی فعالیت هواپیماهای کوچک از ۴ تا ۱۹ صندلی در کشور یکی از مهمترین ارکان پایداری هوانوردی کشور است که تاکنون مغفول مانده بود. در واقع تاکسی‌های هوایی حلقه گمشده هوانوردی در کشور هستند که باید به آن پرداخته می‌شد.
وی با تاکید بر اینکه این اقدامات در راستای بسترسازی استفاده از تاکسی‌های هوایی و اساساً هواپیماهای کوچک کمتر از ۱۹ صندلی است، گفت: استفاده از تاکسی‌های هوایی از مزیت‌هایی برخوردار است که می‌تواند به نفع کشور و مدیریت هزینه فرصت باشد.
این کارشناس هوایی با اشاره به مزیت‌های استفاده از تاکسی‌های هوایی گفت: اشتغالزایی فراوان، تأثیرگذاری در صنایع مختلف، حفظ جان افراد در تصادفات جاده‌ای، صادرات محصولات کشاورزی در مدت زمان کم بدون تأثیر در کیفیت و ارزش آنها و … از مزیت‌های استفاده از تاکسی‌های هوایی و پروازهای غیربرنامه ای دربستی هستند.
بیات با بیان اینکه ایرتاکسی که ماهیتاً بخشی از هواپیماهای کوچک است برای کلیه پروازهای غیربرنامه ای و دربستی است ولی باید برای استفاده از ایرلاین‌ها برنامه‌ریزی کرد، گفت: از تاکسی‌های هوایی، در مسیرهایی که با ایرلاین‌ها زمان زیادی صرف می‌شود یا جابجایی بین دو نقطه‌ای که با ایرلاین‌ها امکان پذیر نیست، می‌توان استفاده کرد؛ همچنین در توسعه صادرات محصولات کشاورزی و صیفی‌جات استفاده از پروازهای دربستی بار، مؤثر و مفید هستند.
وی با اشاره به دیگر مزایای استفاده از هوانوردی عمومی گفت: اورژانس هوایی، آتش نشانی هوایی، گردشگری هوایی برای توریسم‌ها، پست، ارسال برخی محصولات، استفاده در کسب و کارهای جدید، اسکن خطوط نفت و … از دیگر کاربردهای این تاکسی‌های هوایی و یا پروازهای غیر برنامه‌ای و خاص هستند که دسترسی به مناطق را سریع‌تر می‌کنند.
به گفته وی، تاکسی‌های هوایی می‌تواند ضمن افزایش درآمد و بهره‌وری تجاری برای کشور و ایجاد شبکه مویرگی، گردش اقتصادی را بر بستر سرعت افزایش و ریسک را کاهش دهد.
وی خاطر نشان کرد: در واقع ایرتاکسی و شبکه غیربرنامه ای کوتاه می‌تواند همه صنایع را درگیر کند که جایگاه استراتژیک این نوع فعالیت‌ها در حیات اقتصادی سایر صنایع است.
- امکان استفاده مردم از پروازهای غیر برنامه‌ای
وی با تاکید بر اینکه پروازهای غیر برنامه با ظرفیت زیر ۱۹ صندلی برای جابجایی بین دو نقطه کوتاه برای عموم مردم قابل پیاده سازی است، بیان کرد: حتی در مدل غیر تجاری آن یک دانشگاه و یا یک شرکت صنعتی می‌تواند با داشتن یکی از این نوع هواپیماها، خدمات جابجایی به اساتید و یا مدیران خود ارائه دهد.
وی افزود: به گفته وی، استفاده از تاکسی‌های هوایی باعث می‌شود که شبکه پروازی مویرگی به شبکه پروازی کنونی اضافه شود و تمام فرودگاه‌هایی که ظرفیت دارند ولی کمتر از آنها استفاده می‌شود به بهره‌وری برسند. این رخداد مسبب ایجاد خون اقتصادی در مناطق کمتر توسعه یافته کشور است و اثرات توسعه‌ای منطقه را در کشور ایجاد می‌کند چون دسترسی‌ها ساده‌تر و سریع‌تر می‌شوند.
بیات با بیان اینکه ما در واردات هواپیماهای بزرگ تحریم هستیم اما واردات هواپیماهای کوچک کمترین تأثیر پذیری را از تحریم‌ها دارند، گفت: با رفع موانع و توسعه ناوگان، ضمن ایجاد بازار، شبکه زنجیره تأمین خدمات به خصوص حوزه تعمیرات، فعال می‌شود که می‌تواند فرصت ورود به چرخه مونتاژ، طراحی و تولید قطعات و هواپیما را در آینده فراهم کند. ما این ظرفیت را در کشور داریم که در زنجیره ۴۵۰ هزار فروندی هواپیماهای کوچک قرار بگیریم تا از این موضوع در راستای نجات صنعت هوانوردی کشور استفاده کنیم.
وی با تاکید بر اینکه ظرفیت استفاده از تاکسی‌های هوایی در کشور بسیار زیاد وجود دارد، گفت: کاربرد تاکسی‌های هوایی نیاز به ساختاری در کشور ما ندارد زیرا تمام زیرساخت‌های عملیاتی آن را در کشور داشته و تنها نیاز به تسهیل گیری داشت که در دستور اقدام قرار دارد.
وی با تاکید بر اینکه باید ما موانع ورود هواپیما و شکل‌گیری کسب و کار هوانوردی عمومی و تاکسی‌های هوایی را حذف و مقررات زدایی کنیم، گفت: اکنون سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران به عنوان دو نهاد اصلی حاکمیت و تصدی زیرساختی دولتی در راستای رفع این موانع و تبیین سیاست‌های جدید اقدام کرده‌اند.
- منافع اقتصادی برای بخش‌های توسعه نیافته کشور
همچنین در ادامه دکتر منوچهر منطقی دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه خیلی از کشورها در زمینه استفاده از تاکسی‌های هوایی فعالیت می‌کنند، گفت: ما در ایران از نظر فناوری و استعدادهای انسانی در زمینه کاربرد تاکسی‌های هوایی جایگاه خوبی داریم ولی باید این برنامه‌ها در قالب یک طرح منسجم اجرایی شود.
وی با بیان اینکه استفاده از تاکسی‌های هوایی بعد از اجرایی شدن، منافع اقتصادی زیادی در بخش‌های توسعه نیافته کشور خواهد داشت، گفت: ما از نظر استفاده از هواپیماهای کوچک جزو ۴۰-۵۰ کشور اول هستیم اما از نظر ساخت می‌توانیم بگوییم جز ۲۰ کشور اول هستیم که در این خصوص کار می‌کنیم.
منطقی افزود: ما در کشور فرودگاه‌های زیادی داریم که عمدتاً پروازی در آنها صورت نمی‌گیرد؛ از این رو برای اینکه این فرودگاه‌ها فعال شوند کمیته مشترکی با شرکت فرودگاهی و سازمان هواپیمایی تشکیل دادیم. به دلیل اینکه شرکت فرودگاه‌ها تمام فرودگاه‌ها را تحت کنترل دارد و سازمان هواپیمایی در زمینه حمل و نقل هوانوردی عمومی، قوانین و مقررات را تسهیل می‌کند و مرتبط با ایرتاکسی ها هستند این کمیته تشکیل شده است.
وی با بیان اینکه برای روی کار آمدن ایرتاکسی ها نیاز به قوانینی است، گفت: قوانین قبلی فرایندهای طولانی مدتی دارند که همین موجب دلسردی و صرف نظر افراد برای فعالیت در این زمینه می‌شد لذا برای تسهیل تسریع قوانین این کمیته مشترک تشکیل شد. شرکت فرودگاهی، مرکز علوم و فنون هوایی و معاونت علمی از جمله نهادهایی هستند که در این زمینه می‌توانند با همکاری یکدیگر استفاده از تاکسی‌های هوایی در کشور را تسهیل ببخشند.
منطقی ادامه داد: در سه بخش کار را برای سهولت استفاده از تاکسی‌های هوایی انجام می‌دهیم؛ اول هواپیماهای موجود را که به صورت پراکنده هستند تحت یک مجموعه یکپارچه قرار می‌دهیم تا با وجود هواپیماهای کم، پرواز زیادتری انجام شود؛ سپس برنامه‌ای یکپارچه برای استفاده از هواپیماهای کوچک طراحی می‌کنیم و بعد از آن به پروسه طراحی و ساخت ورود پیدا می‌کنیم.
وی ادامه داد: این کار به واسطه همکاری با شرکت فرودگاهی و و مرکز علوم و فنون هوانوردی انجام می‌گیرد.
منطقی با تاکید بر اینکه سازنده‌های مختلفی در کشور هستند که برای ساخت هواپیماهای کوچک اقدام کرده بودند اما چون بازار نداشتند فعالیتی هم نمی‌کردند؛ از طرف دیگر طراح و سازنده‌های زیادی در دانشگاه‌ها داریم که به صورت حرفه‌ای کار می‌کنند که ما در صدد هستیم بعد از یافتن بازار تاکسی‌های هوایی ساخت قسمتها و تجهیزاتی که جز واردات بودند را به این محققان در شرکتهای دانش بنیان واگذار کنیم.
طراح و سازنده‌های زیادی در دانشگاه‌ها داریم که به صورت حرفه‌ای کار می‌کنند که ما در صدد هستیم بعد از یافتن بازار تاکسی‌های هوایی ساخت قسمتها و تجهیزاتی که جز واردات بودند را به این محققان در شرکتهای دانش بنیان واگذار کنیموی با بیان اینکه در واقع برخی شرکتهای دانش بنیان هستند که توانسته‌اند بخش‌هایی از هواپیما همچون ملخ، موتور، بخش الکترونیک را بومی سازی کنند، گفت: وقتی ما از بومی سازی صحبت می‌کنیم یعنی اینکه باید در کنار این بومی سازی بازار وجود داشته باشد؛ وقتی بخش تاکسی‌های هوایی راه اندازی شود خود به خود تولید هواپیما بالا می‌رود و نیاز و درخواست برای تولید بیشتر می‌شود.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری با بیان اینکه برای تولید این تاکسی‌های هوایی پروژه‌هایی طراحی شده است، خاطر نشان کرد: برخی از این پروژه‌ها در حد نمونه سازی و برخی نمونه سازی را گذرانده‌اند و با اخذ مجوزهایی در راستای طراحی تاکسی‌های هوایی اقدام کرده‌اند. ما در کشور از دیدگاه فناوری طراحی هواپیما (در حوزه فلزی و غیر فلزی) مشکلی نداریم و به آن ورود پیدا کرده‌ایم. حتی مهندسان کشور در بخش اویونیک هم توانایی‌های زیادی دارند. اما در مورد موتور هواپیما هم نمونه‌های مختلف آن در کشور ساخته شده و باید مراحل استاندارد سازی را بگذرانند.
منطقی تاکید کرد: ما فناوری‌های لازم را برای طراحی هواپیماهای ۴ تا ۱۹ نفره در کشور داریم که باید بازار برای آنها فراهم شود تا این شرکتها در راستای ساخت اجزا خودشان را توسعه بدهند.
وی تاکید کرد: این اقدامات باعث می‌شود که دسترسی کل بدنه کشور به خصوص مناطق کمتر توسعه یافته در جابجایی فوریت‌های پزشکی، آتش نشانی هوایی، حمل و نقل مواد و… آموزش‌های هوانوردی پایش هواپیما به تاکسی‌های هوایی قابل استفاده تر باشد.
- فازهای استفاده از تاکسی‌های هوایی در کشور
وی در خصوص فازهای استفاده از تاکسی‌های هوایی در کشور گفت: در صدد هستیم که در فاز اول از هواپیماهای موجود ساخته شده ایرانی و وارداتی ۴ تا ۱۹ نفره که در کشور هستند در یک خط هوایی بهره ببریم و بعد از اینکه بازار این هواپیماها در کشور به وجود آمد از هواپیماهای جدید کوچک در این راستا استفاده می‌کنیم؛ البته همزمان ساخت و تسهیل قوانین مربوط به تاکسی‌های هوایی نیز انجام می‌شوند.
منطقی با تاکید بر اینکه این مسیر باعث تحرک اقتصادی می‌شود و باعث می‌شود که ثبت فناوری و یکپارچه سازی اتفاق بیافتد، گفت: معاونت علمی و فناوری به عنوان یکی از بازوهای این اقدام در راستای ایجاد فناوری‌هایی که بازار دارند حمایت‌هایی (در قالب هزینه و مشارکت) دارد. ایجاد بازار یکی از اقدامات معاونت علمی است که همین طرح به کارگیری تاکسی‌های هوایی یک ایجاد بازار محسوب می‌شود؛ در ادامه معاونت علمی از تولید محصولات با فناوری بومی و هزینه‌های رقابتی نیز حمایت می‌کند.
- اولین تاکسی هوایی بهمن ماه در آسمان ایران
وی با تاکید بر اینکه ما از نظر استعدادهای هوایی وضعیت خوبی داریم، گفت: همه کشورهایی که در صنعت هوافضا فعالیت می‌کنند این حوزه را یک کسب و کار می‌دانند؛ در همین راستا این ظرفیت و پتانسیل در کشور وجود دارد و خیلی از اقدامات برای تاکسی‌های هوایی انجام شده است.
وی گفت: طبق برنامه‌ریزی های ما ان‌شاالله بهمن ماه اولین تاکسی هوایی به آسمان می‌رود.
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری با اشاره به زمان اولین پرواز تاکسی هوایی در آسمان ایران گفت: اکنون تا یک الی دوماه دیگر تمام آزمایش‌های پروازها انجام و قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می‌گیرند تا در بهمن ماه شاهد اولین پرواز تاکسی هوایی باشیم. البته قرار بود تست‌ها تا مهرماه انجام شود که مباحث مالی و شیوع کرونا کمی این موضوع را به تعویق انداخت.
اکنون تا یک الی دوماه دیگر تمام آزمایش‌های پروازها انجام و قوانین و مقررات مورد بررسی قرار می‌گیرند تا در بهمن ماه شاهد اولین پرواز تاکسی هوایی باشیم. البته قرار بود تست‌ها تا مهرماه انجام شود که مباحث مالی و شیوع کرونا کمی این موضوع را به تعویق انداختوی گفت: ادامه این راه بستگی دارد چقدر استقبال شود تا به تیراژ صنعتی و با قیمت اقتصادی برسیم.
- برنامه‌ریزی برای ارائه تسهیلات لیزینگی برای خرید تاکسی هوایی
وی با اشاره به ارائه تسهیلات برای خرید تاکسی‌های هوایی و برنامه‌ریزی ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری گفت: می‌توان در بعضی از این هواپیماها تسهیلاتی گذاشت که لیزینگ برای خرید از طریق بانک‌ها و صندوق نوآوری وشکوفایی فراهم بیاید.
- بررسی چالش استفاده از تاکسی‌های هوایی در کشور در دست بررسی هیئت دولت
منطقی در ادامه خاطرنشان کرد: هر نشست و برخاست یک هواپیما نیاز به پرداخت هزینه ناوبری دارد که این موضوع برای هواپیماهای کوچک یک چالش محسوب می‌شود و یکی از موانعی است که باعث شده خیلی‌ها به این سمت ورود پیدا نکنند. از همین رو آئین نامه‌ای تدوین شده که باید به تصویب هیئت دولت برسد و هزینه‌ها متناسب با هواپیما کاهش یابد که این یک قسمت از کار است که در حال پیگیری هستیم.
وی با بیان اینکه این هواپیماهای کوچک از سوختهای خاص استفاده می‌کنند، گفت: همچنین به دلیل اینکه حجم هواپیما کم است به صرفه نخواهد بودکه سوختهای گران استفاده شود اما اگر تعداد این هواپیماهای کوچک بیشتر شود پتروشیمی‌های کشور می‌توانند این سوخت را تأمین کنند. در واقع در حال حاضر هم طرح‌هایی در شرکتهای دانش بنیان هستند که هواپیماهای کوچک از سوخت بنزین معمولی و گازوئیل استفاده کنند.
به گفته وی، یک موضوع دیگر که در این هواپیماها باید مورد توجه قرار بگیرد این است که از تشریفات تجاری که در ایرلاین‌ها استفاده می‌شود نباید برای این هواپیماها استفاده شود و باید ورودیهایی جداگانه ای داشته باشند. این بخش‌ها قوانین و زیرساختهایی است که در حال آماده شدن است تا پرواز اولین تاکسی در آسمان ایران از بهمن ماه شروع شود.
وی با بیان اینکه همه استان‌ها و فرودگاهایشان ظرفیت کامل برای استفاده از هواپیماهای کوچک را دارند، گفت: ما باید از ثروت ملی و فرودگاه‌هایی که بلا استفاده مانده‌اند بهره ببریم.
به گزارش مهر، منوچهر منطقی در حالی خبر از ورود تاکسی‌های هوایی به آسمان ایران می‌دهد که پیش از این، زمان پرواز این هواپیماهای سبک را مهر ماه اعلام کرده بود. اکنون نیز مشخص نیست زمان اعلامی فعلی تحقق پیدا کند یا مجدداً درگیر و دار تجهیزات و برخی بروکراسیها قرار گیرد و آنطور که باید تحقق نیابد.
اگرچه بررسی ابعاد همه جانبه این شیوه حمل و نقل هوایی در آسمان ایران باید بیش از اینها مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد اما در صورتی که بشود از توان متخصصان دانشگاهی که در رشته‌های مرتبط با این صنعت تحصیل کرده‌اند، برای پیشبرد اهداف اقتصادی در این مسیر استفاده کرد، می‌توان از این پروژه دفاع کرد. به طور قطع بررسی و پرداختن به رویکردهای اقتصادی این پروژه نیز خالی از لطف نیست.
منبع:همشهری
