بزرگ‌ترین موزه آذربایجان غربی آماده پذیرایی از گردشگران
در بین مکان‌های گردشگری درون‌شهری ارومیه، موزه مردم‌شناسی یکی از جذابترین و به‌یادماندنی‌ترین مقصدها برای بازدید به شمار می‌آید، این مکان فرهنگی در میدان تاریخی ایالت واقع شده که خود این میدان نیز یکی از میادین اصلی شهر است و سه بنای شاخص تاریخی ثبت ملی ارومیه در این مکان قرار دارند که ساختمان موزه مردم‌شناسی، شهرداری و ساختمان ارتش از جمله این بناها هستند.
قدمت ساختمان موزه مردم‌شناسی ارومیه ۸۵ سال بوده و مربوط به دوره پهلوی اول است، در واقع این ساختمان به‌همراه دو بنای دیگر موجود در میدان ایالت جزو اولین ساختمان‌های اداری حکومتی بودند که براساس معماری آن زمان ساخته شدند.
ساختمان و محوطه موزه با مساحتی حدود دو هزار و ۳۰۰ مترمربع و زیربنایی حدود یک هزار و ۸۰۰ مترمربع یکی از بزرگ‌ترین اماکن موزه‌ای کشور به شمار می‌آید دیوارهای قطور حدود ۸۰ سانتی‌متر و مصالح چوب، ملات و آجر، طرح کلی به شکل عقاب و درب و پنجره‌های چوبی مهمترین مشخصه این ساختمان هستند.
طیف متنوعی از آثار فرهنگی تاریخی که حاصل مطالعات علمی و پژوهش‌های میدانی مردم‌شناختی در طول سالیان اخیر در نقاط مختلف استان و سایر جغرافیای فرهنگی کشورمان بوده با دقت و هم‌خوانی خاص در فضاهای موزه به معرض نمایش گذاشته شده است.
در طبقه هم‌کف موزه نمونه‌هایی از سبک زندگی خانوارهای روستایی و عشایری استان با تاکید بر روش زندگی کشاورزی و دام‌داری، در قالب آدمک‌هایی با پوشش محلی و ابزار و وسایل مربوطه بازسازی شده است، ابزاری همچون مشک‌های چوبی و سفالی، ابزار پخت نان در خانه، کوزه فلزی حمل آب آشامیدنی از سرچشمه به منزل و… که همگی نشان از زندگی پرمشقت پیشینیان ما دارد.
در بخش دیگر، انواع ابزار ادوات کشاورزی سنتی شامل انواع بیل و کج بیل، خرمن‌کوب سنتی، داس‌ها و غربال‌ها، منگنه‌های چوبی، ابزار دژ خرمن و غیره به نمایش گذاشته شده است.
گوشه‌ای دیگر از همین طبقه، به میراث مکتوب اختصاص داده شده است میراثی شامل کتاب‌های شاهنامه، بوستان و گلستان سعدی، مصحف‌های قرآنی و ادعیه، تک‌برگه‌ها و مرفعات خوشنویسی و اسناد قدیمی معامله ملک که برخی از آنها به‌صورت چاپ سنگی و تعدادی نیز دست‌خط هستند که قدمت اکثر آنها نیز به ۲۰۰ سال اخیر می‌رسد.
از دیگر بخش‌های جذاب موزه می‌توان به سالن لباس‌های محلی اقوام استان، رادیوها و دوربین‌های عکاسی قدیمی، نمونه‌ای از دستگاه آپارات پخش فیلم، ابزار ریسندگی، بافندگی و فرش‌بافی اشاره کرد.
در طبقه اول موزه نیز اشیا و آثار متنوعی در ویترینها قرار دارند که تماشای آن خالی از لطف نیست. یکی از این بخشها، گالری ساعت است، ساعت‌های جیبی با روکش عمدتا نقره و صحفات و دربهای زیبا که تاریخ ساخت آنها اکثرا قرون هفده و هجده میلادی بوده و به نوعی اولین نمونه‌های تکنولوژیهای قابل حمل به شمار می‌آمدند. در بخش دیگر، انواع ابزار اوزان شامل ترازوهای دو کفه‌ای و آویزی، قپان، ترازوهای کوچک برای توزین جواهرات، وزنه‌های فلزی و چدنی، قفل و کلیدها در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف در ویترین نمایش قرار دارند.
ابزار تزئینی از جنس سنگ، شیشه و نقره شامل انواع گردن‌آویزها، کمربندها و دستبندها با نقش و نگارهای خاص که برخی حتی مورد استفاده مردها هم بوده‌اند، انواع کارهای شاخص صنایع‌دستی چوبی شامل منبت، معرق و کارهای ترکیبی از دیگر آثار نمایشگاهی موزه هستند.
در مجموع می‌توان گفت که این موزه برای گردشگرانی که علاقه‌مند به بازدید از مکان‌های موزه‌ای و فرهنگی هستند می‌تواند یکی از مقاصد جذاب و به‌یادماندنی باشد همچنان که آمار بازدید سال‌های گذشته این موضوع را ثابت می‌کند.