نوشته‌ها

ثبت تعزیه روز عاشورای روستای گرمن شاهرود در فهرست میراث معنوی

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود گفت: تعزیه روز عاشورای روستای گرمن شاهرود در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسید.

حمیدرضا حسنی 14 اسفندماه 1400 با اعلام این خبر اظهار کرد: در آخرین جلسه سال جاری شورای ثبت میراث ناملموس کشور، عنصر ناملموس و ارزشمند تعزیه روز عاشورای روستای گرمن از توابع بخش بسطام شهرستان شاهرود با نظر موافق اعضاء کمیته در فهرست میراث ناملموس (معنوی) کشور قرار گرفت.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود گفت: قدمت تعزیه روز عاشورای روستای گرمن که در یک وقف نامه مربوط به سال 1205 شمسی به آن اشاره شده، حدود چند قرن است.

او ادامه داد: مراسم تعزیه روستا فقط در روز عاشورا و در میدان بزرگ آبادی با حضور جمع زیادی از عزاداران امام حسین (ع) اجرا می‌شود.

حسنی گفت: در این تعزیه، بازگویی جریان کربلا، حرکت امام حسین (ع) از مدینه تا روز عاشورا طی 5 ساعت اجرا می‌شود.

وی افزود: طبق وقف نامه به‌جا مانده از بزرگان محل، شبیه‌خوان‌ها برای صرف ناهار در این روز با همان هیبت و لباس تعزیه در منزل یکی از خادمان حضور یافته و پس از صرف ناهار ، به اجرای خود ادامه می‌دهند.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود گفت: محتوای تعزیه بر اساس روایات بوده و اجرا کنندگان آن از علمای روستای گرمن بوده و اکنون نیز تعزیه‌خوانان از اهالی روستا هستند.

حسنی اضافه کرد: اطعام عزاداران و پخش نذورات فراوان از دیگر باورهای موجود به‌خصوص برای ادای نذر و طلب حاجت از این تعزیه است.

او با بیان اینکه شهرستان شاهرود دارای بیش از 157 اثر ثبتی است، گفت: «از این تعداد 15 اثر در فهرست میراث ناملموس (معنوی) ملی ثبت شده است.

تعزیه گونه‌ای از نمایش مذهبی منظوم است که در آن عده‌ای اهل ذوق و کار آشنا در جریان سوگواری‌های ماه محرم و برای نشان دادن ارادت و اخلاص به اهل‌بیت، در مراسم خاصی برخی از وقایع مربوط به حادثه کربلا را نزد تماشاچیان بازآفرینی می‌کنند.

منبع:ایسنا

تعزیه حضرت شاه‌چراغ (ع) میراث مذهبی ماندگار

روایت داستان به این شکل است که امام رضا (ع) با حضرت شاه‌چراغ (ع) و حضرت معصومه (ع) در مدینه قرار می‌گذارند.

طبق قراری که امام رضا با حضرت شاه‌چراغ دارد ایشان سر قرار حاضر می‌شوند بعد از اینکه امام رضا به ایران دعوت شد و در بازگشت دوباره خود به مدینه تأخیر ایجاد شد و قاصدی از طرف امام رضا (ع) به شهر مدینه نیامد.

حضرت شاه‌چراغ (ع) تصمیم می‌گیرد در پی این دیرکرد به ایران سفر کند ایشان به‌اتفاق حضرت معصومه و برادرزاده‌ها به سمت ایران حرکت می‌کنند و از جنوب وارد کشور ایران می‌شوند و در بین راه مردم و شیعیان بسیاری که دوستدار خاندان علوی هستند با حضرت شاه‌چراغ (ع) همراه می‌شوند هنگامی‌که به نزدیکی شیراز خانه زینان کنونی می‌رسند سربازان از آن می‌پرسند به کجا می‌روید و چه کسی هستید؟ ایشان می‌فرمایند سید میر احمد برادر امام رضا (ع) هستیم که به دیدار ایشان می‌رویم.

آن‌ها در همان‌جا اتراق و استراحت می‌کنند.

سربازان قتلغ حاکم شیراز که به او قاصد فضول در تعزیه می‌گویند خبر می‌دهد که فرزندان موسی کاظم در پشت دروازه‌های شیراز اتراق کرده‌اند و هدف آن‌ها رفتن به طوس است قتلغ طبق دستوری که از مأمون گرفته تا از ورود سادات و بنی‌هاشمی به سمت طوس جلوگیری کند باهم فکری وزیر خود نامه به حضرت شاه‌چراغ می‌دهد که از مسیری که آمدی بازگرد.

اما شاه‌چراغ (ع) نامه را قبول نمی‌کند و جنگ سر می‌گیرد در جنگ اول قتلغ شکست می‌خورد و حضرت شاه‌چراغ پیروز می‌شود در محل اقامتگاه حضرت شاه‌چراغ ویارانش قاصد خبر شهادت امام رضا را می‌رساند و در آن هنگام همراهان شاه‌چراغ مشغول عزاداری بودند.

سربازان قتلغ به مأمون خبر می‌دهند که خبر شهادت امام رضا (ع) به شاه‌چراغ رسیده و الان بهترین زمان برای حمله است پس به‌طور ناجوانمردانه‌ای به آنان حمله می‌شود در این حمله تعدادی از همراهان حضرت و خودشان به شهادت می‌رسند. دراین‌ارتباط در کتاب مجالس تعزیه صالح راد مجلس تعزیه شهادت حضرت شاه‌چراغ چنین اشعاری آمده است:

دریغا از امید ناامیدم/ که دیدار رضا را من ندیدم

شده خم قامتم‌ای حی داور/ دوتا شد پشتم از مرگ برادر

حضرت شاه‌چراغ (ع) آیینه فضائل و کرامات و از پیشتازان دفاع از حریم دین و ولایت و مبارزه با ستم و انحراف است منزلت عالی و الهی آن حضرت موجب شده تا از دیرباز تاکنون وجود مقدس ایشان همواره شمع روشنایی‌بخش محفل صاحب دلان حق باور و اصحاب علم و اندیشه و هنر قرار گیرد و در پرتو این مهر زلال آسمانی چه بسیار قلم‌ها و قدم‌ها که به ارادت برداشته‌شده است تا در حد بضاعت خویش روایتگر مهری باشد شورانگیز و زلال ناپذیر بی‌گمان نخستین تعزیه‌ها با الهام از واقع انقلاب کبیر عاشورا خلق‌شده و به‌تدریج مضامین دیگر به آن اضافه‌شده است.

خوانندگان مجلس تعزیه شهادت حضرت شاه‌چراغ (ع) در نسخه اشعار می‌توانند از سبک خواندگان دستگاه و گوشه‌های متفاوت استفاده کنند؛ بنابراین دستگاه و گوشه‌ای نوشته‌شده به سبک تعزیه‌خوانان شیراز است نمونه‌هایی از آواها و کلام‌ها به شکل اشعار در اینجا آورده شده است.

پیش‌خوانی مجلس تعزیه شاه‌چراغ: 

دستگاه نوا، گوشه عشاق

شهر شیراز صفایش بُود شاه‌چراغ/ درد هر خسته دوایش بود شاه‌چراغ

ای خدا حسین من چه شد؟/ آن نور دو عین من چه شد؟

شیعیان شیعیان زنید سینه و سر/ از غم شد تشنه خون‌جگر

حضرت شاه‌چراغ (ع)

آواز داشتی، (سنتی، بیدکانی)

کجایی‌ای رضا تاج سر من/ کجایی صاحب من سرور من

زهجرانت برادر کور گشتم/ ز بس خون آمد از چشم‌تر من

تو در غربت شدی بی‌یار و یاور/ چه آمد بر سرت‌ای سرور من

حضرت شاه‌چراغ، (سنتی، حاجیانی)

رضا‌ای مونس شب‌های تارم/ برادر از فراقت بی‌قرارم

فغان از درد غربت‌ای برادر/ تو غربت مانده‌ای من اشک بارم

حضرت معصومه، (آواز سنتی بیدگانی)

رضا جان‌ای انیس روزگارم/ برادر از فراغت دل ندارم

به عالم روز و شب از هجر رویت/ ز هجر دوری تو دل فکارم

برو این دم کنیز از مهربانی/ بگو سید میر احمد غمگسارم

غمگسارم قدم کن رنجه و تشریف‌آور/ که ازبهر برادر دل ندارم

حضرت شاه‌چراغ، (آواز دشتی، گوشه غم‌انگیز)

بلی حق‌داری‌ای غم‌دیده خواهر/ نمایی گریه ازبهر برادر

بنال‌ ای جان خواهر تا بنالیم/ زهجر آن غریب زار مضطر

بکن گریه برای نور عینم/ گهی بهر رضا گه بر حسینم

کنیز، (کنیز به دنبال حضرت محمدتقی علیه الاسلام می‌رود)

دستگاه همایون، گوشه بیداد

فدای جان تو ای نور چشم ارض و سما

منبع:میراث آریا

«برغان»؛ روستایی با تعزیه و تکیه‌ای جهانی

وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از تعزیه و تکیه برغان به عنوان آثار تاریخی با شهرت جهانی یاد کرد و نوشت: پل و چنارهای مسجد برغان و باقی مانده خرابه های آسیاب و بازار و کوچه‌های سنگفرش از نقاط دیدنی این روستا است.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، علی اصغر مونسان با انتشار تصاویری از جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی روستای برغان در حساب اینستاگرامی خود، نوشت: بخش عمده‌ای از افراد این روستا کهنسالان و ساکنان قدیمی بافت روستا هستند، تعزیه و تکیه برغان بسیار تاریخی و شهرت جهانی دارد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگی و صنایع دستی از آلوی برغان، عسل‌، توت، گردو سُماق و لبنیات محلی به عنوان معروف‌ترین سوغات معروف برغان یاد کرد و افزود: پل برغان، چنارهای مسجد برغان و باقی مانده خرابه‌های آسیاب و بازار و کوچه‌های سنگفرش از نقاط دیدنی این روستا است.

«روستای برغان در دهستان برغان بخش چندار شهرستان ساوجبلاغ و در غرب استان البرز است و از شمال شهر کرج می توان به آن رسید»

برغان هیچ کم ندارد

به گزارش ایرنا، قدمت برغان به دوران قاجاریه می‌رسد، قرار گرفتن در کنار رودخانه‌های شاهرود و سنج و نزدیکی به دو کلان‌شهر تهران و کرج اگرچه مزیت است، اما مهمتر از همه حفظ سنت‌ها و روزآمد کردن آنها خود نشان از تدبیر، درایت و دلسوزی ساکنان این روستای جذاب و تاریخی است.

آثارتاریخی، طبیعت بکر، سیمای زیبای روستا تا خوراکی‌های خوشمزه سنتی حلقه اتصال گردشگری را در برغان تکمیل کرده اند نشان می دهد برغان برای جهانی شدن هیچ کم ندارد.

برغان علاوه بر زیبایی‌های طبیعی و گردشگری از نظر تاریخی نیز حرفی برای گفتن دارد. آب و هوای این روستا به خاطر قرار گرفتن در رشته کوه های البرز در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد می‌باشد. عمر بسیاری از درختان حاشیه این جاده به بیش از ۱۰۰۰ سال می‌رسد، اما تنها این ها دیدنی ها نیستند بلکه خروش رودخانه‌ها در دل روستای برغان از همه دیدنی تر است.

پل تاریخی برغان، چنار کهن مسجد جامع، درخت پیر سپیدارک و تپه باستانی قلعه کش‌کلا از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی برغان است. مسجد جامع با قدمتی ۸۰۰ ساله و حسینیه اعظم در بالا محله برغان که در ماه محرم برنامه های ارزشمند تعزیه خوانی در آن برگزار می‌شود، به عنوان از آثار ارزشمند تاریخی مذهبی کشور برشمرد. قدمت این حسینیه بر اساس نوشته کتیبه‌ سنگی سردر آن به بیش از ۵ قرن می‌رسد.

پل تاریخی برغان با یک چشمه طاق روی رودخانه شاهرود در ورودی حسینیه اعظم بنا شده که مربوط به دوره صفویه است و دردوره‌های قاجاریه و پهلوی مرمت شده است و در کنار همه این آثار تاریخی و مذهبی ارزشمند درخت چنارتاریخی در ضلع شمالی حیاط حسینیه اعظم قرار دارد که بسیار قطور است.

در گذشته بالای تپه کش کلا قلعه‌ای باستانی وجود داشت که امروزه چیزی از آن باقی نمانده جز قطعات فراوانی از سفال‌های مربوط به دوران اسلامی به خصوص از دوران ایلخانی تا دوره قاجاریه؛ همه این ها گواهی بر تاریخی بودن این روستا است.‌

با توجه به شیوع بیماری کرونا و توصیه ستاد ملی مقابله به کرونا به در خانه ماندن و تاکید بر تعویق سفر به دوران پس از مهار بیماری کرونا اکنون بهترین فرصت برای مطالعه و شناخت بیشتر جاذبه‌های فرهنگی، گردشگری و طبیعی ایران ایجاد شده است. می‌توان با بررسی دقیق، مقصدهای جذاب و جدید گردشگری را برای مسافرت‌های فردی و گروهی در دوران پسا کرونا برنامه‌ریزی کرد.

منبع:ایرنا