نوشته‌ها

ثروت‌آفرینی بی‌دردسر در روستاها

گردشگری در جهان به‌عنوان یکی از صنعت‌های پرسود محسوب می‌شود، کشورهایی که توانسته‌اند از این ظرفیت به‌درستی بهره‌مند شوند، آثار آن را در کاهش بیکاری، رونق اقتصادی، جبران کمبود درآمد ارزی و … دیده‌اند، گردشگری حیطه‌های مختلفی دارد، اما به‌نظر می‌رسد باتوجه به پتانسیل‌های فراوان، در آینده‌ای نه چندان دور روستاها مقصد گردشگری باشند.

به گزارش ایسنا، صنعت گردشگری در جهان توسعه فراوانی پیدا کرده است، این صنعت بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت در دنیا محسوب می‌شود و بسیاری از کشورها این صنعت پویا را عاملی در درآمدزایی، اشتغال‌، رشد بخش خصوصی و توسعه زیرساخت‌ها می‌دانند، این صنعت امروزه به اندازه‌ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را به‌نوعی صادرات نامرئی نیز می‌نامند.

در کنار گردشگری فرهنگی، گردشگری طبیعت، گردشگری سلامت، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری تجاری و گردشگری غذایی، گردشگری روستایی نیز از انواع گردشگری به‌شمار می‌رود، در سالیان اخیر بحث گردشگری روستایی نیز مورد توجه علاقه‌مندان و فعالان این حوزه قرار گرفته است، عموما روستائیان برای تامین معیشت خود دست به کشاورزی، دامداری و تولید صنایع‌دستی می‌زنند، قطعا رونق گردشگری روستایی علاوه بر  منبع درآمد جدید در روستاها، می‌تواند مشاغل ذکر شده را نیز توسعه دهد.

داستان جالب زندگی “عباس برزگر”، میلیاردر روستایی اهل بوانات استان فارس که نام خود را در کتاب یونسکو به عنوان شگفت‌انگیزترین تجربه گردشگری روستایی در ایران به ثبت رسانده، درسی زیبا از ظرفیت خودباوری در روستاها و توسعه گردشگری روستایی برای تحول در معشیت ساکنان روستاها است.

در سالیان اخیر ذائقه گردشگران تغییر کرده است، گردشگران این روزها به‌دنبال هتل‌های لوکس و مراکز تفریحی توریستی گرانقیمت نیستند، بلکه این افراد به‌دنبال تجربه‌های جدید مانند سکونت در خانه‌های قدیمی روستایی، دوشیدن شیر گاو و گوسفند، خوابیدن زیر کرسی، خوردن غذاهای محلی، بازدید از مناطق بکر و حیات وحش هستند و قطعا روستاها در این نوع گردشگری می‌توانند تاثیرگذار باشند، استقبال گردشگران از اقامتگاه‌های بوم‌گردی و سفره‌خانه‌های سنتی نیز گویای این موضوع است.

چهارمحال و بختیاری دارای آب و هوای معتدل و خنک است، همچنین این استان دارای جاذبه‌های طبیعی بکر  و دیدنی بسیاری بوده که هرساله گردشگران زیادی را به سمت این استان سوق می‌دهد، باتوجه به این که اکثر مناطق گردشگری در حاشیه روستاها واقع شده‌اند، می‌توان از این ظرفیت برای توسعه گردشگری روستایی بهره‌مند شد، در بحث گردشگری روستایی مباحثی مانند اردو زدن، اقامت در منازل اجاره‌ای، گشت و شکار در حیات‌وحش، بازاریابی صنایع دستی، جشنواره‌های فرهنگی، ورزش‌های ماجراجویانه، راه‌پیمایی، بازدید از مکان‌های تاریخی، جشنواره‌های موسیقی، طبخ و فروش غذاهای محلی و … نیز می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.

۱۵ روستای هدف گردشگری در چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است

فرجام سمیعی- معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در گفت‌‍‌وگو با ایسنا با اشاره به مزایای توجه به گردشگری روستایی، اظهار کرد: اساس کار در بحث گردشگری این استان، برنامه‌ریزی در حوزه گردشگری روستایی است، از زمانی‌که بحث طبیعت‌گردی مطرح شد و باتوجه به اینکه تمام پتانسیل‌های گردشگری طبیعی در جوار روستاها قرار دارد، بحث گردشگری روستایی نیز  مورد توجه جدی قرار گرفت.

وی افزود: یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌ها برای رونق گردشگری روستایی بحث اقامت گردشگران است، بنابراین بحث احداث اقامتگاه‌های بوم‌گردی، کمپ‌های عشایری و اردوگاه‌های گردشگری در روستا آغاز شد، اگر مردم محلی با موضوعات گردشگری روستایی درگیر شوند، این مسئله باعث رونق اشتغال، درآمدزایی از طریق فروش محصولات تولیدی محلی مانند صنایع‌دستی، تولیدات دامداری و کشاورزی نیز خواهد شد.

سمیعی با بیان اینکه احداث هتل در روستاها توجیه اقتصادی چندانی ندارد، گفت: اما اگر روستائیان بخشی از محل سکونت خود را به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل کنند، می‌توانند در کنار مشاغلی مانند دامداری و کشاورزی و … درآمدی از اسکان مسافران کسب کنند و همچنین محصولات تولیدی خود را نیز به‌فروش برسانند.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه ۱۵ روستای هدف گردشگری در استان شناسایی شده است، عنوان کرد: این روستاها دارای قابلیت‌های طبیعی برای مباحث گردشگری، بافت سنتی روستایی، تولیدات صنایع‌دستی خاص و …. هستند، برای مثال روستای تاریخی سرآقاسید یکی از روستاهایی است که تمامی این ویژگی‌ها را دارا بوده و هرساله حجم عظیمی از گردشگران به این روستا مراجعه می‌کنند.

وی ادامه داد: روستاهایی مانند  یاسه‌چای، آورگان، روستاهای حاشیه تالاب چغاخور، روستای ده‌چشمه در فارسان، روستای دیمه در کوهرنگ، روستای گرده‌بیشه، روستای دورک اناری در کیار، روستای دره‌عشق و روستای آتشگاه در شهرستان لردگان از جمله روستاهای هستند که پتانسیل بالایی در بحث گردشگری روستایی دارند، هر کدام از این روستاها دارای ویژگی‌های منحصر به فرد برای بازید گردشگران هستند.

سمیعی یادآور شد: برای تقویت گردشگری روستایی علاوه بر زیرساخت‌های گردشگری و اقامتی نیازمند زیرساخت‌هایی از جمله راه دسترسی مناسب، زیرساخت فرهنگی، زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی، پارکینگ و … هستیم، اما باید گفت بحث زیرساخت‌ها در حد مطلوب و کافی نیست، در تلاشیم این زیرساخت‌ها را در مناطق گردشگری روستایی تقویت کنیم.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در پایان گفت: شهرستان کوهرنگ بیش‌تر از سایر شهرستان‌ها دارای پتانسیل برای بحث توسعه گردشگری روستایی است و در مرحله بعد شهرستان کیار قرار دارد.

تمامی نقاط روستایی  شهرستان کوهرنگ دارای ظرفیت‌های گردشگری هستند

مرتضی زمانپور- فرماندار کوهرنگ در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه ۲۲۳ روستا در این شهرستان وجود دارد، اظهار کرد: تمامی نقاط روستایی این شهرستان دارای ظرفیت‌های گردشگری هستند و هر روستا نیز یک پتانسیل خاص برای جذب گردشگر دارد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بزرگترین چالش شهرستان کوهرنگ در بحث گردشگری روستایی در مناطق روستایی صعب‌العبور بحث زیرساخت راه است، عنوان کرد: اما برخی از طبیعت‌گردان نیز علاقه‌مند هستند از جاده‌های روستایی و سخت‌گذر عبور کنند و معتقدند نباید از بافت تاریخی و جاده‌های سنتی این منطقه دستخوش تغییر شود.

زمانپور ادامه داد: در شهرستان کوهرنگ و در بحث گردشگری ظرفیت‌های بسیاری از جمله طبیعت‌گردی، گردشگری روستایی و گردشگری عشایری وجود دارد، همچنین در این شهرستان اقامتگاه‌های بوم‌گردی، کمپینگ‌های عشایری و هتل برای اسکان گردشگران وجود دارد، این اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای مقصد گردشگری مانند سرآقاسید، روستاهای منطقه بازفت و بیرگان احداث شده است.

فرماندار کوهرنگ با اشاره به اینکه در این شهرستان ظرفیت‌های بسیاری در بحث گردشگری زمستانه نیز وجود دارد، گفت: پیست اسکی چلگرد در این شهرستان مشهور است، اما زیرساخت‌های آن نیازمند تقویت است، همچنین می‌توان در مناطق روستایی این شهرستان پیست‌های اسکی برای تقویت گردشگری روستایی احداث کرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ مشکل دسترسی به اینترنت پر سرعت وجود دارد، برای حل این مشکل ۱۱۸ کیلومتر فیبرنوری در حال اجرا است، در صورت اجرایی شدن این طرح تحولی در این حوزه ایجاد می‌شود.

گردشگری روستایی در شهرستان لردگان با رویکرد توسعه پایدار دنبال می‌شود

سعید صالحی فرماندار شهرستان لردگان در خصوص ظرفیت‌های گردشگری روستایی در این شهرستان، اظهار کرد: این شهرستان دارای آب و هوای متنوع در طول سال برای گذراندن اوقات فراغت است، در بخش‌هایی از این شهرستان آب و هوای گرمسیری، در برخی از مناطق این شهرستان آب و هوای معتدل و  در برخی از مناطق نیز یخچال‌های طبیعی وجود دارد.

وی ادامه داد: چاه نفت ریگ، قلعه گردنه چارطاق، تپه قلعه گِلی، روستای قلعه مدرسه، قلعه دشت پاگرد، آبشار آتشگاه، روستاهای نمونه گردشگری در بخش منج و رودشت، پارک جنگلی پروز، چشمه سندگان، حاشیه رودخانه کارون چهار، رودخانه خرسان، چشمه بَرم لردگان و پل قرح بخشی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لردگان است.

صالحی با اشاره به اینکه قدمت شهرستان لردگان به بیش از ۱۵ هزار سال قبل بر می‌گردد، یادآور شد: در این شهرستان ۳۸ اثر تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی ثبت شده است که این آثار از نظر تاریخی قابل تامل و باستان‌شناسی هستند.

فرماندار لردگان عنوان کرد: در زمینه تولیدات صنایع‌دستی نظیر دوخت لباس محلی، گلیم‌بافی، قلم‌کاری، فیروزه‌کوبی، عروسک‌سازی سنتی، سرمه‌دوزی، بافت سیاه چادر عشایری، بهون‌بافی، سبدبافی، سفره‌بافی و … در این شهرستان ظرفیت‌های خوبی وجود دارد و حدود ۱۵ هزار نفر در این عرصه فعال هستند و همچنین ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات به فعالان این حوزه پرداخت شده است، توسعه گردشگری روستایی باعث رونق تولید در این حوزه نیز خواهد شد.

وی با بیان اینکه برای تقویت زیرساخت‌های گردشگری در شهرستان لردگان مجوز برای احداث اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهایی نظیر امامزاده حسن، روستای کشک دوزان و روستاهای حوالی پارک جنگلی پروز صادر شده است، همچنین چند سفره‌خانه سنتی، مجتمع بین‌راهی و زیرساخت‌های بهداشتی نیز در راستای تقویت زیرساخت‌های گردشگری احداث شده است.

صالحی با تاکید بر اینکه گردشگری روستایی در شهرستان لردگان با رویکرد توسعه پایدار دنبال می‌شود، تصریح کرد: این شهرستان دارای پوشش گیاهی بالایی در حوزه جنگل و مرتع است، بنابراین در بحث توسعه گردشگری روستایی باید به حفظ محیط‌زیست و منابع‌طبیعی نیز توجه جدی صورت بگیرد.

فرماندار لردگان افزود: غذاهای محلی بسیاری در شهرستان لردگان وجود دارد، از این ظرفیت می‌توان برای جذب نیز گردشگر استفاده کرد، در حال حاضر غذاهای محلی در اقامتگاه‌های بوم‎‌گردی و سفره‌خانه‌های سنتی طبخ می‌شود، همچنین در کنار طبخ غذا آموزش پخت این غذاهای محلی نیز ارائه می‌شود.

وی بیان کرد: در شهرستان لردگان مزارع کشاورزی بسیاری وجود دارد که این مزارع در طول سال چشم‌انداز بسیار زیبایی را در این شهرستان ایجاد می‌کند، گردشگران می‌توانند برای لذت بردن از این مناظر به این شهرستان سفر کنند، همچنین مردم این شهرستان آئین‌ها و سنت‌های بسیاری جالبی در مباحثی مانند مراسمات شادی و عزا دارند که گردشگران علاقه‌مند می‌توانند در این آئین‌ها شرکت کنند، این رسومات جذابیت بسیار بالایی برای گردشگران دارد.

صالحی با بیان اینکه ظرفیت گردشگری ماجراجویانه در مناطق جنگلی شهرستان لردگان وجود دارد، توضیح داد: مناطق بکر بسیاری در این شهرستان وجود دارد و گردشگران می‌توانند مکان‌های جدید را کشف کنند.

فرماندار لردگان در پایان گفت: اگر زیرساخت‌های گردشگری در این شهرستان تقویت شود، می‌توان به بحث توسعه گردشگری روستایی در راستای ارزآوری و رونق اقتصادی امیدوار بود.

منبع:ایسنا

پایداری و حفظ روستاها بایستی موضوع وفاق گردشگری باشد

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران گفت: در چند سال اخیر که سبک اقتصاد معیشتی روستاها از کشاورزی به دیگر اشکال در حال تغییر است باید شاهد یک تنوع اقتصادی در روستاها باشیم و پایداری و حفظ روستاها بایستی موضوع وفاق گردشگری باشد.

فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص گردشگری و توسعه روستایی اظهار کرد: گردشگری و توسعه روستایی شعار امسال سازمان جهانی گردشگری است که این سازمان با سه هدف کلی این شعار را انتخاب کرده که بسیار هوشمندانه است. البته در حال حاضر روند توسعه روستاها مخصوصا به لحاظ جمعیتی شکل منفی دارد.

وی افزود: برای مثال روستای «بوژان» نیشابور که هدف گردشگری استان با امکانات بسیار متناسب با مردمی مهماندوست و علاقه‌مند به حوزه گردشگری است درگیر نکته تاسف باری چون تعطیلی مدارس شده که این اتفاق به دلیل روند مهاجرت از روستا به شهر رخ داده و حال دیگر هیچ بچه‌ مدرسه‌ای در روستا زندگی نمی‌کند. در حال حاضر افراد ساکن در روستا اغلب مسن هستند و روستا از لحاظ تنوع جمعیتی مسن شده و مدارس روستا به خانه معلم تغییر کاربری پیدا کرده‌اند.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ادامه داد: روستای بوژان روستایی مولد است، از لحاظ کشاورزی ساختار دارد و هنوز محصولاتش در کشور سرآمد و مطرح است که می‌تواند جزو صادرات استان تلقی شود؛ اینکه در این روستا مولد و مطرح چنین وضعیتی حاکم است دیگر روستاها تکلیفشان مشخص است.

جواهرزاده خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد در این چند سال اخیر سبک اقتصاد معیشتی روستاها از کشاورزی و مباحثی از این قبیل در حال تغییر است و باید یک تنوع اقتصادی در روستاها را شاهد باشیم و پایداری و حفظ روستاها بایستی موضوع وفاق گردشگری باشد. توجه سازمان جهانی گردشگری تنها حفظ روستاست و از کشاورزی و اقتصاد سنتی نیز ناامید شده است، بنابراین برای حفظ بافت روستا و قوام روستا و زندگی روستایی لاجرم باید به مقوله‌ای مانند گردشگری پرداخته شود.

وی عنوان کرد: هدف دوم بحث بیماری کرونا است، در آمارهای ثبت شده حدود ۷۰ درصد گردشگری دنیا افت داشته، تورهای گردشگری عملا تعطیل شده‌ است و بسیاری از فعالین حوزه گردشگری در دنیا خانه‌نشین شده‌اند. در مشهد نیز به عنوان شهری زائرپذیر که اقتصاد ان مبتنی بر گردشگری و زیارت است چیزی نزدیک به ۷۰ درصد واحدهای اقامتی تعطیل هستند و همچین شرایطی عملا گردشگری با تنوع فرهنگی، سیاسی، تفریحی و تمام این موارد را به نوعی تحت‌الشعاع قرار داده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران عنوان کرد: در این شرایط حتی یکی از شاخه‌های گردشگری که گردشگری مبتنی بر تجارت نام دارد آسیب جدی دیده است، چرا که عملا چیزی به عنوان همایش، سینمار، نمایشگاه‌ها که نقطه جمع‌آوری این نوع گردشگران بوده است تعطیل شده است؛ بنابراین آن نوع گردشگری تقریبا هنوز حیات و ممات در این شرایط ادامه می‌دهد که مبتنی بر طبیعت  و روستا است و تنها می‌توان گفت در شرایط فعلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تنها گردشگری روستایی است که می‌تواند به توسعه ادامه دهد.

تورهای طبیعت‌گردی در شرایط کرونا کاهش چشم‌گیری نداشتند

جواهرزاده اضافه کرد: با توجه به آمارهایی که در دست داریم تورهای طبیعت‌گردی تنها تورهایی بودند که کاهش چشم‌گیری نسبت به سایر شاخه‌ها نداشتند، باید گفت به دلیل تنوعی که در واحدهای اقامتی وجود دارد وضعیت بوم‌گردی‌ها نسبت به سایر واحد های اقامتی بهتر است، چرا که تعطیل نیستند و نسبت به سایر واحدها فعالیتی هر چند کم نیز دارند.

وی ادامه داد: پس اگر این موارد در کنار هم قرار گیرند مشخص می‌شود که سازمان جهانی جهانگردی بر چه اساسی موضوع گردشگری توسعه روستایی را ملاک قرار داده و بر اساس شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی امروز این نوع گردشگری نسبت به سایر گردشگری‌ها از رشد بهتری برخوردار است.

توسعه علم طبیعت‌گردی و اکوتوریسم یکی از اهداف انجمن علمی طبیعت‌گردی است

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در خصوص فعالیت‌های اینانجمن تشریح کرد: انجمن علمی طبیعت گردی ایران سه سال است که فعالیت خود را آغاز کرده و زیر نظر کمسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم به فعالیت می‌پردازد. این انجمن یک انجمن دانش بنیان بوده که یکی از اهداف آن توسعه و نشر علم طبیعت‌گردی و اکوتوریسم به معنای واقعی آن است؛ این انجمن هم‌چنین می‌تواند به عنوان یک بازوی فکری برای نهادهای برنامه‌ریز عمل کند.

جواهرزاده ابراز کرد: در حوزه گردشگری و اکوتوریسم می‌توان گفت «طبیعت‌گردی» بخش مغفول بوده، چرا که موضوعات گردشگری به قدری متنوع بوده و با مصائب و مشکلات کلانی رو به رو است که به مقولات تخصصی مانند اکوتوریسم و طبیعت گردی کمتر پرداخته می‌شود.

وی ادامه داد: ما در انجمن تلاش می‌کنیم آخرین دستاوردهای علمی در حوزه اکوتوریسم را حمایت، پشتیبانی  و معرفی کنیم و به برخی از موضوعاتی که جنبه‌های عامه و اجتماع نسبت به آن حساسیت دارد مانند آتش سوزی‌هایی که در جنگل‌های زاگرس رخ داد، ورود پیدا می‌کنیم. از پیشکسوتان، دانشمندان، اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حوزه‌های اکوتوریسم تقدیر و تجلیل خواهیم کرد واز  فعالیت‌های خوبی که انجام می‌دهند حمایت خواهیم کرد.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اظهار کرد: طبق مصوبه هیئت مدیره انجمن علمی طبیعت‌گردی قرار است برای اولین بار جایزه ملی طبیعت‌گردی ایران را در چند حوزه اهدا کنیم برای مثال جایزه‌ای با عنوان «البرز» در راستای فداکاری و ایثار البرز زارعی که در آتش‌سوزی‌های اخیر جان خود را از دست داد طراحی کرده و به عنواننمادی برای ایثار و فداکاری به افرادی که هر ساله در این حوزه از خود گذشتگی داشته‌اند اهدا کنیم . در همین راستا جوایزی با عناوین افراد پیشکسوت در قالب نکوداشت، معرفی یادنامه، جایزه ملی در خصوص آخرین پژوهش‌های کاربردی در موضوع اکوتوریسم و توسعه بوم‌گردی نیز به افراد مربوطه اهدا خواهد شد. ضوابط این آیین‌نامه تصویب شده و امیدواریم بتوانیم در حاشیه دومین کنگره ملی اکوتوریسم که در اواخر آذر ماه امسال برگزار می‌شود، اولین دوره جایزه ملی نیز اجرا خواهد شد.

جواهرزاده تصریح کرد: فعالیت‌های انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیشتر در حوزه‌های آموزشی است که در حال حاضر شرایط برگزاری کنفرانس‌ها محدود بوده و وبینارهای آموزشی را با همکاری اساتید دانشگاهی انجام می‌دهیم؛   البته ما در تلاشیم که به برخی از مسائل ورود پیدا کنیم تا با ارائه راهکارهایی بتوان بخشی از مشکلات را حل کرد.

وی یادآور شد: بارها و بارها در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها شنیده‌ایم که مشهد تک محصولی است و می‌بینیم که همین تک محصولی شدن باعث صدمه جبران ناپذیری به اقتصاد گردشگری شهر مشهد شده است؛ نمی‌خواهم مقایسه کلی انجام دهم اما از شما دعوت می‌کنم که وضعیت اقتصادی شهرمشهد را با سایر استان‌های مقصد گردشگری تطبیق دهید، به گمان من بیشترین ضربه را ما در مشهد نسبت به باقی استان‌ها خورده‌ایم دلیل اصلی آن نیز این است که مشهد اقتصاد و گردشگری‌اش مبتنی بر یک محصول به نام زیارت بوده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: اگر ما به عنوان کارشناسان این حوزه بارها تقاضا و پیشنهاد کردیم که اقتصاد زیارت مشهد به سمت اقتصاد مکمل حرکت کند ناشی از همین مورد بوده است، به باور ما اگر گردشگری‌هایی که می‌تواند در کنار گردشگری زیارت قرار گیرد باعث چند برون داد می‌شود.

اگر اقتصاد گردشگری در مشهد مکمل باشد این حوزه وضعیت بهتری خواهد داشت

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران یکی از برون دادها را افزایش میزان ماندگاری گردشگر دانست و خاطرنشان کرد: همیشه یکی از معضلات این شهر است و واقعیتی وجود دارد در این حوزه که اگر زائر مدت زمان بیشتری را در شهر سپری کند از تمام فضاها، امکانات تفریحی و … در شهر استفاده می‌کند؛ بنابراین واقعیت این است که اگر ما اقتصاد گردشگری‌مان در مشهد، گردشگری مکمل باشد وضعیت بهتری خواهیم داشت.

جواهرزاده ادامه داد: بنابراین موضوعی مانند اکوتوریسم و طبیعت‌گردی بسیار می‌تواند در کنار گردشگری زیارتی قرار گرفته و باعث عینیت بخشیدن به همین شعار و نگاهی که تمام برنامه‌ریزان به گردشگری دارند، شود. گردشگری مبتنی بر طبیعت و یا اکوتوریسم در استان خراسان به دلیل داشتن تنوع بسیار خوب در حوزه جاذبه‌های طبیعی، می‌تواند علاوه بر اینکه به گردشگر این امکان را می‌دهد از مدت اقامت در شهرمشهد و استان بیشتر بهره‌مند شود، هم‌چنین گردشگر می‌تواند با جاذبه‌های مختلف طبیعی در سطح استان آشنا کند و باعث توسعه اقتصاد محلی شود.

گردشگری مبتنی بر طبیعت می‌تواند مکمل گردشگری زیارت باشد نه جایگزین آن

وی گفت: با توجه به اینکه در برخی از روستا مشکلاتی وجود دارد و مهاجرت معکوس باید در دستور کار قرار گیرد، یکی از راهکاری حل این مورد بردن گردشگر به روستاها و نواحی روستایی است تا آن‌ها از دیدن مناظر و جاذبه‌های طبیعی در این روستا لذت ببرند، بنابراین گردشگری مبتنی بر طبیعت و اکوتوریسم می‌تواند مکمل گردشگری زیارت باشد نه جایگزین آن.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ابراز کرد: دغدغه‌ای در مشهد وجود دارد که اگر انواع گردشگری رشد کند گردشگری زیارت به حاشیه رانده خواهد شد و یا به آن صدمه‌ای وارد می‌شود، اگر منظومه گردشگری مشهد و خراسان تصور شود در واقع ستاره و خورشید درخشان آن حرم مطهر رضوی است و در آن شکی وجود ندارد و باقی ستاره‌ها و سیاره‌های این منظومه نمی‌توانند درسطح او حساب شوند، بنابراین هر نوع توسعه گردشگری قطعا مبتنی بر گردشگری زیارت است.

جواهرزاده ادامه داد: پس زمانی که صحبت از انواع گردشگری می‌شود هیچ زمانی قرار نیست گردشگری زیارت دچار آسیب شود، لذا نگاه باید این باشد که اکوتوریسم، طبیعت گردی و سایر انواع گردشگری می‌تواند در این منظومه قرار گرفته و حداقل باعث افزایش ماندگاری و رفع مشکلاتی که امروزه تا اندازه‌ای با آن‌ها درگیر هستیم، شود.

منبع:ایسنا

قُلک گردشگری در روستاها

توسعه گردشگری روستایی علاوه بر ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی روستاها، منجر به پس انداز و سرمایه‌گذاری مردم محلی به عنوان ذی نفعان این حوزه می‌شود.

توسعه روستاها و توانمندسازی این بخش از جوامع، با تکیه بر گردشگری یکی از مهمترین برنامه‌هایی است که در دوران پسا کرونا می‌توان به آن تکیه کرد و بر اساس تجربه موفق سال‌های گذشته در این حوزه به تقویت این بخش مبادرت کرد.

البته علاوه بر کرونا، شعار امسال سازمان جهانی گردشگری نیز مبتنی بر توسعه گردشگری روستایی است که مزید بر علت شده تا فعالان گردشگری و اقتصادی و همچنین دولت‌ها بر این ظرفیت اقتصادی متمرکز شوند و برای تحقق آن برنامه‌ریزی کنند.

با تمام این اوصاف و علی‌رغم ظرفیت قابل توجه گردشگری روستایی، هنوز این بخش در کشورمان از مشکلات زیادی رنج می‌برد ولی با توجه به خسران قابل توجه صنعت گردشگری در دوران کرونا، می‌توان از این موقعیت به عنوان فرصتی طلایی برای جبران خسارت‌های سنگین کرونا بر این صنعت بهره جست اما چطور و چگونه؟

«رضا تازیکی» مدیر ملی طرح تکاپوی کشور در نشست مجازی انجمن علمی مدیریت جهانگردی دانشگاه یزد که با عنوان «فرصت‌های اشتغالزایی در گردشگری روستایی و توانمندسازی جامعه محلی» با همکاری تیم تکاپوی استان‌های یزد، گلستان و چهارمحال و بختیاری برگزار شد، با بیان این که توسعه گردشگری روستایی مستلزم تعریف روابط میان روستا و گردشگری است، گفت: اگر مردم روستا ذی‌نفع گردشگری نباشند، آینده گردشگری در روستاها به خطر می‌افتد.

وی اتکای صرف روستاها به جاذبه‌های طبیعی را اشتباه دانست و گفت: گردشگران علاوه بر تجربه جاذبه‌های طبیعی به دنبال سنت‌ها و فرهنگ‌ها هستند ولی با این وجود در برخی از روستاها، غذاهای محلی جایگاهی ندارد و حتی خبری از غذاهای بومی و محلی در بعضی روستای هدف گردشگری هم نیست.

این مسئول با بیان این که تامین زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها تنها نیاز روستاها برای توسعه‌بخشی نیست، گفت: توسعه گردشگری بیش از همه چیز، به برنامه‌ریزی منسجم نیاز دارد تا گردشگر بتواند در بستر روستا تجربه‌های خود را به اشتراک بگذارد و ضمن این که تقویت و ایجاد بستر لازم برای حس مکان و تجربه در روستاها نیز ضروری است.

وی به رفع موانعی همچون نبود اینترنت در روستاها یا بعضاً سرویس بهداشتی اشاره کرد و گفت: متاسفانه در زمینه اطلاع‌رسانی نیز به‌روز عمل نکرده‌ایم و امکاناتی مانند سایت ایرانی نداریم.

مدیر ملی طرح تکاپوی کشور ارتقای بومگردی‌ها را به عنوان زیرساخت‌های مهم اقامتی روستاها نیز مهم خواند.

تحول اقتصاد جوانان روستایی با گردشگری 

«سید رضا بهادری» کارگزار اشتغال استان یزد با بیان این که گردشگری می‌تواند زندگی جوانان روستایی را متحول کند، اظهار کرد: فرهنگ بومی در روستاها می‌تواند با کمک جشنواره‌های روستایی و نمایش تئاتر محلی، احیا و تقویتشود.

وی در ادامه گردشگری طبیعی، گردشگری کشاورزی و گردشگری فرهنگی را از مهمترین بخش‌های گردشگری روستایی خواند و گفت: رونق گردشگری طبیعی موجب ایجاد اشتغال، تنوع اقتصاد روستا، افزایش سطح درآمد و پس‌انداز منابع در روستاها می‌شود.

این فعال گردشگری افزود: ایجاد تقاضا برای محصولات کشاورزی و افزایش ارزش املاک از مزایای توسعه گردشگری کشاورزی است و تقویت بازارهای محلی، حمایت از صنایع دستی، بهبود خدمات زیربنایی، بهبود کیفیت زندگی نیز با تکیه بر گردشگری فرهنگی در روستاها فراهم می‌شود.

گردشگری راهکار درآمدزای توسعه روستاها 

توسعه گردشگری روستایی همانند هر نوع صنعت دیگری نیازمند هزینه‌کردهایی است که روستاییان به عنوان ذی‌نفعان این صنعت باید پذیرای آن باشند ولی همانطور که ذکر شد بعضاً مشکلاتی که در حوزه سخت افزاری و نرم افزاری در روستاها وجود دارد که مانع توسعه گردشگری می‌شود.

بهادری حفظ جاذبه‌های طبیعی، امکانات ارتباطی و سهولت دسترسی، تبلیغات و اطلاع رسانی، بازاریابی، جلب رضایت گردشگران، مدیریت و برنامه‌ریزی هدفمند، آموزش نیروی انسانی متخصص، گسترش امنیت، توجه به فرهنگ جامعه میزبان، حفاظت از آثار تاریخی، احیای فرهنگ قومی و دیگر موارد را از الزامات در این رابطه برشمرد.

وی تنوع محصولات گیاهی زراعی و باغات روستاها را از عوامل توسعه گردشگری کشاورزی دانست و گفت: صنایع دستی نیز از بخش‌های اشتغالزا و درامدزای گردشگری روستایی است که توسعه این بخش‌ها می‌تواند موجب تحول اقتصادی روستاها شود.

بهادری که شیوه و سبک زندگی روستاییان خصوصا عشایرنشینان را نوعی جاذبه گردشگری می‌داند، گفت: حدود ۱۴۰ بومگردی در استان یزد مجوز فعالیت دارند و نقش مهمی در تولید و عرضه فرهنگ روستایی و جذب گردشگر دارند.

وی بومگردی‌ها را جزو جدا نشدنی گردشگری روستایی عنوان کرد و گفت: حدود ۲۰ کمیته تخصصی گردشگری در سراسر استان شکل گرفته‌اند که در خصوص پیوند انواع گردشگری‌ به گردشگری روستایی نیز در حال برنامه‌ریزی هستند ولی در این خصوص، گردشگری خوراک مورد توجه ویژه‌ای قرار دارد.

وی ضمن تعریف گردشگری روستایی براساس تعاریف سازمان جهانی جهانگردی، یاد آور شد: در بحث گردشگری روستایی چهار عامل مهم و قابل توجه شامل میراث فرهنگی، فعالیت‌های روستایی مانند اسب سواری، پیاده روی، ماهی‌گیری و شکار، ییلاقات و حومه شهرها و زندگی روستایی شامل صنایع دستی، غذاهای محلی، حوادث محلی، موسیقی محلی، گردشگری و کشاورزی وجود دارد.

توسعه همراه با رویدادهای گردشگری 

«تقی اکبرپور» رئیس انجمن صنفی بوم‌گردی‌های استان یزد هم برگزاری رویدادهایی ادغام شده با جاذبه‌های گردشگری و فرهنگی روستاهای هدف و همچنین فرهنگ‌ها و سنت‌های این روستاها را از اقدامات موثر و قابل توجه دانست.

وی با اشاره به نقش گردشگری روستایی در احیای مشاغل و فرهنگ‌های از دست رفته یا در حال فراموشی، تصریح کرد: علاوه بر این توجه به جاذبه‌هایی مانند معادن و تنوع بخشی در حوزه گردشگری نیز می‌تواند رونق گردشگری روستایی را به همراه داشته باشد.

لزوم تشکیل مثلث گردشگری روستایی 

«مهدی رجایی فرد» نائب رئیس انجمن دفاتر خدمات مسافرتی استان نیز به توسعه رویدادهای گردشگری اشاره کرد و گفت: تعریف مسیر تورهای گردشگری روستایی مشترک بین استان‌هایی مانند یزد، گلستان و چهارمحال و بختیاری با هدف توسعه گردشگری داخلی می‌تواند مثمر ثمر باشد.

«محمدحسن همتی» کارشناس گردشگری روستا و عضو تیم تکاپوی یزد هم با اشاره به این که جاذبه‌های تاریخی در کنار جاذبه‌های صنعتی و مشاغل روستایی مانند گلخانه‌ها، کشاورزی و دامداری به گردشگری روستایی معنا می‌بخشند، گفت: طبیعت گردی، روستاگردی و کویرنوردی از بخش‌های مورد نیاز توسعه گردشگری روستایی در استان یزد به شمار می‌روند.

منبع:ایسنا

همه روستاها هدف گردشگری هستند

معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی گفت: هدف از پیشبرد پروژه اعتبارسنجی، ارزیابی و رتبه‌بندی مقاصد گردشگری روستایی این است که همه روستاها ، هدف گردشگری باشند.

ولی تیموری در نشست هم‌اندیشی و بررسی شاخص‌های پروژه اعتبارسنجی، ارزیابی و رتبه‌بندی مقاصد گردشگری روستایی گفت: با توجه به انتخاب شعار امسال سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) با عنوان گردشگری و توسعه روستایی که از تاریخ ۲۷ سپتامبر سال میلادی جاری تا همین تاریخ در سال آینده مورد توجه است، قصد داریم همانند سایر اعضای این نهاد بین‌المللی، تمرکز کاملی روی این موضوع در سال آتی داشته باشیم.

او با بیان اینکه هم‌اکنون کارگروهی با عنوان «کارگروه گردشگری روستایی» ذیل دفتر همکاری و توافق‌های ملی معاونت گردشگری شکل گرفته است، افزود: هدف ما این است که با کمک بخش‌های تخصصی فرابخشی مرتبط، نقشه راه یا سندبخشی، توسعه گردشگری روستایی را آماده کنیم. در حال حاضر شرح خدمات آن تهیه و به تأیید شورای پژوهشی وزارت نیز رسیده است. این کار هم‌زمان با سال توسعه گردشگری روستایی به عنوان الگوی اجرایی، شرایط سایر پروژه‌های مرتبط از جمله اعتبارسنجی، ارزیابی و رتبه‌بندی مقاصد گردشگری روستایی را مهیا خواهد کرد.

معاون گردشگری تأکید کرد: دیدگاه کلی ما در معاونت گردشگری و متخصصان همراه فرابخشی در پروژه‌های مرتبط، در نظر گرفتن توسعه پایدار و مسئولانه ضمن مشارکت فعال با جامعه محلی است.

او با بیان اینکه روستاها در منظومه گردشگری ما بسیار مهم هستند، اظهار کرد: روستاها به‌عنوان گنجینه‌هایی از آداب، رسوم و خرده‌ فرهنگ‌های ملی و بومی اقوام مختلف ایرانی به‌شمار می‌آیند و هر کدام حداقل یک ویژگی برجسته دارند تا بتوانند به‌عنوان جاذبه گردشگری مطرح و در بسته‌های سفر جای بگیرند.

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا از میراث آریا، تیموری همچنین در تشریح خط و مشی کلی فعالیت در حوزه روستاها به‌عنوان مقاصد مهم گردشگری کشور گفت: روستاییان ما قرار نیست شغل و کار اصلی خود را کنار بگذارند و تنها به موضوع گردشگری بپردازند. آن‌ها امور روستایی را ادامه می‌دهند و وقتی متوجه می‌شوند که کار آن‌ها، نحوه و زندگی معیشت‌شان برای دیگران مهم و مورد توجه است، چه بسا با احساس غرور و افتخار بیشتر در روستایشان حضور پیدا خواهند کرد. بنابراین آنچه ما به‌دنبال آن هستیم این نیست که فرآیند کلی زندگی روستاییان متوقف شود، ما با این رویکرد موافق نیستیم.

او عنوان کرد: در واقع هدف این است که گردشگری و صنایع‌دستی کمک کنند تا درآمدهای روستاییان متنوع شود، به‌گونه‌ای که وقتی درآمد آن‌ها تا پیش از این از باغداری، باغبانی، کشاورزی، دامداری و غیره بوده یک گزینه و شاخه جدیدی با عنوان فعالیت‌های گردشگری به تأمین معیشت‌شان اضافه شود.

معاون گردشگری افزود: تحقق رویکرد مذکور بی‌شک می‌تواند روند خالی شدن روستاها از سکنه را کند کرده و ضمن حفظ فرهنگ و آداب‌ورسوم به‌واسطه اشتغال‌زایی مهاجرت معکوس را ایجاد کند.

او در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: این که گفته می‌شود روستایی به بخش و یا شهر تبدیل شده پیشرفت به حساب نمی‌آید، این تحول با تغییرات عمیق در معماری و ساختار روستا همراه است و ضمن از بین بردن فرهنگ بومی و محلی، پیشینه هویت مربوطه را از آن می‌گیرد. در نتیجه در طرح‌ها و پروژه‌های گردشگری، روستاها به‌صورت مستقل در ابعاد اصیل خود مورد توجه و تبدیل شدن به مقصد گردشگری هستند.

تیموری با بیان اینکه هم‌اکنون موضوع تدوین برنامه ملی توسعه گردشگری نیز در دست اقدام است، گفت: این موضوع شرایط مطلوبی را برای پرداختن در حوزه گردشگری روستاها ایجاد می‌کند، چرا که مشاوران داخلی و بین‌المللی با توجه به شعار امسال قطعا ظرفیت روستاها را احصا و مورد توجه قرار خواهند داد.

او همچنین با توجه به موافقت سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) مبنی بر میزبانی رویدادی بین‌المللی با عنوان گردشگری روستایی در جمهوری اسلامی ایران، بیان کرد: پیرو پیگیری صورت گرفته در اجلاس اجرایی اخیر سازمان جهانی گردشگری در تفلیس، این موضوع به محض بهبود شرایط بیماری کرونا در مسیر اجرا قرار خواهد گرفت تا پشتوانه علمی بین‌المللی قابل اتکا در موضوعات مربوط به توسعه گردشکری روستایی مورد استفاده قرار گیرد.

معاون گردشگری با اشاره به اینکه هدف از اجرای پروژه اعتبارسنجی، ارزیابی و رتبه‌بندی مقاصد گردشگری روستایی این است که همه روستا هدف گردشگری باشند، افزود: بر این اساس ابتدا باید جاذبه‌های گردشگری را احصا کنیم. ببینیم در چه شرایطی هستیم و چه ظرفیت‌هایی در این حوزه وجود دارد، سپس با رتبه‌بندی جاذبه‌ها، اولویت پرداختن به آن‌ها را مورد بررسی قرار دهیم. این موضوع در آینده گستره وسیعی از مقاصد گردشگری را در برخواهد گرفت و می‌تواند علاوه بر روستاها، شهرها، استان‌ها و همین‌طور جاذبه‌ها و سایت‌های گردشگری و تاریخی را به صورت مستقل در بر بگیرد.

او تصریح کرد: طبق رویکرد علمی روز در رتبه‌بندی و ارزیابی مقاصد گردشگری هیچ یک از حلقه‌های جاذبه‌های گردشگری حذف نمی‌شوند. به‌گونه‌ای که گفته می‌شود در گردشگری روستایی نباید هیچ روستایی از جامعه مخاطب گردشگری حذف شود، بلکه باید همه روستاها مشمول برنامه‌ریزی و پیشرفت در این حوزه باشند، البته در سطح رتبه و اعتباری که در ارزیابی، معین می‌شود.

تیموری همچنین موضوع عرضه و تقاضا را در رتبه‌بندی روستاها به‌عنوان مقاصد گردشگری مؤثر دانست و گفت: هدف از انجام این طرح این است که فرد روستایی اعم از دهیار یا مسئول مربوطه به‌عنوان عرضه‌کننده خدمات، ضمن آگاهی از نتایج حاصل، خود را در ارتقای درجه اخذ شده مؤثر بداند و با برداشتن گام، موجی از حرکت مسئولانه را از بطن جامعه محلی ایجاد کند.

او خاطرنشان کرد: در بخش تقاضا نیز دیدگاه و خدمات مورد نیاز گردشگران می‌تواند به شکل‌گیری نهایی شاخص‌های تشکیل‌دهنده هرم ارزیابی نهایی روستا مؤثر واقع شود. بدین ترتیب ایجاد چنین ساختاری سبب می‌شود تا افراد تأثیرگذار در این منظومه که قابلیت ارزیابی و ارتقا دارند، خود را مؤثر بدانند و ضمن کسب منافع اقتصادی روستاییان، توسعه پایدار و مسئولانه گردشگری را منطبق بر پذیرش جامعه محلی بنا کنند.

گردشگری روستایی یکی از فعالیت‌های مهم اقتصادی موردتوجه است که گروهی آن را بخشی از بازار گردشگری و گروهی دیگر آن را سیاستی برای توسعه روستاها قلمداد می‌کنند. مهاجرت از روستاها به شهرهای بزرگ و کوچک و خالی شدن سکونت‌گاه‌های روستایی و تغییر سبک زندگی مردم جهان به زندگی صنعتی از عواملی است که موجب شده سیاستمداران به توسعه روستاها از طریق گردشگری اهمیت دهند؛ شاید گردشگری روستایی راه‌حلی برای همه دردها، مسائل و مشکلات نواحی روستایی نباشد اما یکی از شیوه‌هایی است که ممکن است آثار مهم اقتصادی در پی داشته باشد.

پیش از این نیز تیموری با تاکید بر اهمیت توسعه گردشگری روستایی با اعلام این که به طور جدی حمایت از موضوع گردشگری روستایی جزو اهدفمان قرار گرفته گفته بود: جامعه روستایی بیش از هر زمان دیگری نیاز به حمایت دارد، نسل جوان ما در روستاها مهاجرت به شهرها را ترجیح می‌دهند که این آسیب بزرگی است و اگر این روند ادامه داشته باشد، گردشگری روستایی از سبد گردشگری کشور حذف خواهد شد.

او تصریح کرد: در آینده با برگزاری جلسات تکمیلی و تخصصی و مشارکت با جامعه دانشگاهی به شناسایی راهکارهایی برای این آسیب می‌پردازیم و برنامه‌ای را برای این مسیر برنامه‌ریزی می‌کنیم.

تیموری به برنامه‌های در حال انجام در حوزه گردشگری روستایی اشاره کرد و افزود: هم اکنون در حال آماده‌ کردن سند «توسعه بخش گردشگری روستایی» هستیم که در سال جاری تکمیل می‌شود و نقشه راهی برای این حوزه خواهد بود. همچنین در این سند به موضوع بوم‌گردی که جزء مهمی از گردشگری روستایی است تاکید خواهد شد.

معاون گردشگری با اشاره به دسته‌بندی روستاها افزود: قالبی را که برای شهرها انجام دادیم در مورد روستاها نیز اعمال خواهیم کرد و بر این اساس هیچ روستایی از لیست روستاهای هدف گردشگری حذف نخواهد شد، بلکه در یکی از چهار دسته دوستدار گردشگر، متعهد به توسعه گردشگری، روستای هدف و روستای مقصد گردشگری طبقه‌بندی می‌شود.

منبع:ایسنا

بی‌محلی مسافران به ورود ممنوع روستاها

ورودی روستای «فیلبند» در مازندران را پلیس بسته و چند مامور ایستاده بودند و به مسافران اجازه ورود نمی‌دادند. مردم اصرار می‌کردند و مامور پلیس می‌گفت، بعد از تاسوعا و عاشورا راه باز می‌شود. در قزوین جاده دریاچه «اوان» را با خاکریز مسدود کرده‌اند، مسافران شبانه خاکریز را تخریب و به نزدیکی دریاچه نفوذ کردند. در جاده چالوس پیش از ورودیِ آبشار «هفت چشمه» یک بنر با این نوشته که “ورود مسافران به خاطر کرونا ممنوع است” نصب شده، اما حوالی آبشار پر از مسافر است.

به گزارش ایسنا، انگشت اتهام کرونا، مردم را نشانه گرفته که بی‌توجه به هشدارها، این ویروس را در سراسر کشور منتشر کرده‌اند. وزیر بهداشت پیش از فرارسیدن تاسوعا و عاشورا که آخرین تعطیلات نیمه بلند تابستانی بود، به مردم هشدار داد، بار سفر را نبندید و عامل اوج گرفتن دوباره ویروس کرونا نشوید. سعید نمکی گفت: «برخی اظهارنظرها را می‌شنوم که می‌گویند سفر در اشاعه بیماری، نقش نداشته است. اگر سفر در انتقال بیماری نقش نداشت، ویروس ووهان چین در نیوزیلند چه کار می‌کرد؟ چطور به آنجا رفت؟ به دورترین نقاط کشور از چه راهی رفت؟ چه کسی به جز مسافر، این ویروس را منتقل کرد؟»

ستاد کرونا از اواخر اسفندماه برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در کشور دستور تعطیلی بسیاری از اماکن گردشگری را صادر کرد، بیشتر مجموعه‌های رفاهی و رستوران ها بسته شدند، هتل‌ها و اقامتگاه‌های محلی به خاطر نداشتن مسافر تعطیل شدند و آژانس‌های هوایی و جهانگردی مسافرانشان را از دست دادند. اما سفر متوقف نشد، بلکه رفتار مسافران تغییر کرد.

آمارها نشان می‌دهد در تعطیلات نوروز سال ۹۹ حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار خودرو در جاده‌ها تردد داشتند که این عدد در ۱۵ روز خردادماه، پس از آن‌که محدودیت‌های تردد در جاده‌ها برداشته شد، با حدود ۱۲ درصد افزایش به ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار خودرو رسید. بر پایه اطلاعات اداره راه ها و حمل و نقل جاده‌ای در سه استان کشور و چهار محور پرتردد منتهی به قزوین، زنجان، قم و مرکزی، نزدیک به چهار میلیون خودرو فقط در تعطیلات تاسوعا و عاشورا جابه جا شده‌اند. با این وجود دست‌اندرکاران گردشگری می‌گویند این حجم از سفر هیچ تاثیری در کسب و کار آن‌ها نداشته است و همچنان در دوران تعطیلی به سر می‌برند. جمشید حمزه‌زاده ـ رییس جامعه هتلداران ایران ـ گفته که این روزها بیشتر مردم به استان‌های شمالی کشور سفر می‌کنند. آن‌ها مسافران هتل‌رو نیستند. بیشتر این افراد به ویلاهایی می‌روند که یا متعلق به خودشان است، یا اجاره می‌کنند. برخی هم ترجیح می‌دهند کمپ بزنند و در چادر اقامت کنند. او گفته که درصد اشغال هتل‌ها در کل کشور به ۵ درصد رسیده است.

از سوی دیگر، تعطیل کردن برخی مراکز گردشگری در شهرها و مناطق قرمز ظاهرا کمک چندان به توقف سفرهای غیرضروری نکرده است. در محدوده دریاچه اُوان در استان قرمز شده قزوین، با آنکه شرکت تعاونی روستا به دستور ستاد استانی کرونا، در ورودی دریاچه خاکریز ایجاد کرده بود، اما مسافران همچنان بدون توجه به این مانع راه خود را برای رسیدن به دریاچه اُوان پیدا می‌کردند. اهالی روستا می‌گفتند مسافران شبانه خاکریز را خراب کرده‌اند و ماشین‌هایشان را تا لب تالاب برده‌اند. در شرایط عادی هر خودرو برای ورود به محدوده دریاچه باید ۵ هزار تومان  بدهد که این روزها گیت فروش بلیت بسته است، درهای سرویس بهداشتی هم قفل شده و چایخانه مستقر در محدوده دریاچه هم تعطیل شده است، در روستاهای اطراف هم خانه‌ای به مسافران کرایه داده نمی‌شود. همه این کارها را انجام داده‌اند تا مسافر پشیمان شود و برگردد. اما برعکس این قضیه اتفاق افتاده است.

ایجاد خاکریز برای جلوگیری از ورود مسافران به دریاچه اوان، قزوین

اهالی روستای اوان که سهامدار این شرکت تعاونی هستند، می‌گویند این تعطیلی‌ها و خارکریز ساختن‌ها مانع مسافران نشده است. آن‌ها می‌آیند و کنار دریاچه چادر می‌زنند. هر روز هم چند نفر از اهالی می‌آیند و خاکریزی را که شب گذشته خراب شده، دوباره می‌سازند. یکی از مردان جوان روستا می‌گوید که به دهیار و شرکت تعاونی گفته‌ایم قفل کردن سرویس بهداشتی یا متوقف کردن خدمات رسانی، نه تنها راه علاج نیست، که باعث شده آلودگی مسافران بیشتر از گذشته باشد، اما آن‌ها توجهی ندارند و ابلاغیه ستاد کرونا را بهانه می‌کنند. ما می‌بینیم که فضولات انسانی و زباله ها در اطراف دریاچه بعد از هر تعطیلی و حتی آخر هفته‌ها بیشتر می‌شود. این آلودگی‌ها به دریاچه نفوذ می‌کند.

به نظر می‌رسد نسخه‌های ورود ممنوع در همه مناطق کارآمد نیست و راه حل‌ها و مراقبت‌های دیگری را می‌طلبد. مصداق مشابه، قله دماوند است. با آن‌که فدراسیون کوهنوردی چندین بار صعود به این قله را ممنوع کرد اما کوهنوردان همچنان راه دماوند را پیش گرفتند. تصاویری از انباشت زباله در ارتفاعات بالای ۴ هزار متر منتشر شده است. از طرفی حجم کوهنوردان به حدی زیاد بوده که نگرانی‌ها از بابت خطرات فاضلاب انسانی برای روستاهای پایین دست را بیشتر کرده است. ممنوعیت بخشنامه‌ای در قله دماوند و از مدار خارج کردن خدمات در شرایط حساس کرونا نه تنها راهگشا نبوده که حجم آلودگی را بیشتر کرده است.

در نزدیکی روستای اَرنگه در جاده پرتردد چالوس آبشاری به نام «هفت چشمه» وجود دارد که به نوعی پاتوق مسافران آخر هفته است. در مسیر آبشار بنری نصب شده که نشان می‌دهد ورود به این منطقه ممنوع بوده اما حوالی آبشار مملو از مسافر است. روستانشین‌های منطقه چندان دل خوشی از مسافران ندارند و ترجیح‌شان بر این است که خدماتی به آن‌ها ندهند. یکی از مسافران که تازگی به این آبشار رفته می‌گوید: روستایی ها مسیر چشمه را به مسافران نشان نمی‌دادند. پلیس هم بود اما جلو مسافران را نمی‌گرفت ولی توصیه می‌کرد سمت روستا نرویم.

روستای آهار، حوالی تهران که پیاده‌روی از آن تا روستای بعدی (شکرآب) در برنامه‌های تابستانۀ بیشتر تورهای گردشگری قرار دارد، در این روزها که کرونا اوج گرفته بود، همواره شاهد حضور طبیعتگردان و گردشگران بوده است. نه از پلیس خبری است و نه مانعی در ورودی روستا ایجاد شده، بنر اطلاع‌رسانی هم نصب نشده است، اما رستوران‌ها و کافه‌های روستا اغلب تعطیل شده‌اند، یکی از روستاهایی می‌گوید تا چند وقت پیش هیچ موردی از ابتلا به کرونا نداشتیم اما از آنجا که روستا نزدیک تهران است و رفت و آمد هم زیاد، تازگی‌ها چند نفر مبتلا شده‌اند. چند هفته پیش در این روستا مسابقه اسکای رانینگ (دوی کوهستان) هم برگزار شده بود.

از خیلی قبل‌تر نگرانی‌ها از بابت تردد مسافران به مناطق روستایی ابراز شده بود. محمد جمالیان ـ رییس دانشگاه علوم پزشکی اراک ـ چندماه پیش در مصاحبه‌ای گفته بود: «براساس رصدهای صورت گرفته، مسافران مقصد خود را از شهرها به روستاها تغییر داده‌اند و به خیال اینکه روستاها به دلیل اقلیم و شرایط آب و هوایی پاک بوده و عاری از هر گونه آلودگی هستند در این مناطق حضور پیدا می کنند». غافل از این‌که اقدام مسافران تبعات خطرناکی دارد. در اغلب روستاها تنها زیرساخت درمانی، خانه بهداشت است. برخی از مناطق روستایی حتی مجهز به چنین امکانی نیستند. فاصله روستاها به ویژه در مناطق مرکزی و جنوبی ایران تا شهر و یا بیمارستانی مجهز، زیاد است از این رو دسترسی به امکانات درمانی برای روستایی‌ها دشوارتر است و هزینه بیشتری هم دارد، در نتیجه برای سفر به مناطق روستایی به مدیریت هوشمندانه‌تری نیازمند است و تنها با ابلاغ یک بخشنامه استانی، ایجاد خاکریز و یا نصب بنر، سفر و شیوع این ویروس را نمی‌توان کنترل کرد.

منبع:ایسنا