شهرستان محلات در استان مرکزی قرار دارد و از شهرهای معروف کشور در زمینه سرسبزی و تولید گل است
این شهرستان علاوه بر داشتن آب و هوایی دل انگیز در بهار و داشتن چشمه‌های آبگرم، روایتی از تاریخ کهن‌سال ایران‌زمین است که در تعطیلات نوروز مسافران زیادی را به خود جذب می‌کند.
شهرستان محلات با 2079 کیلومتر مربع مساحت در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد و قم و آشتیان، دلیجان، خمین و اصفهان و اراک را در مجاورت خود دارد.
به جز بعد گردشگری و تولید گل، صنایع سنگ از دیگر توانمندی‌های این شهرستان است. شهرستان محلات، هلند ایران نام دارد و سالانه صدها میلیون دلار گل از این شهرستان صادر می‌شود.
باغات گل محلات در فصول مختلف مسافران را به دیدن زیباترین آفریده خداوند دعوت می کند و یکی از سوغات با طراوت این شهرستان است.
آثار باستانی محلات
گل سر سبد آثار باستانی استان مرکزی در شهرستان محلات قرار دارد و شامل ستونهای خورهه، آتشکده آتشکوه، بند باستانی نیمور، قلعه جمشیدی است.
سنگ نوشته های تاریخی، قلعه آقا خان، یخچال نیمور در کنار امامزادگان اسماعیل، عبدالله، محمد، فضل و یحیی، امامزاده موسی، مسجد جامع محلات و نیمور مربوط به دورهای تاریخی پس از اسلام است.
محلات در روزگار هخامنشیان بخش کوچکی از ایالت ماد به شمار می‌رفته و در دوره اشکانیان نیز جزئی از ایالت والی نشین ماد بزرگ محسوب می شده است.
مورخان از مجموعه بقایا و ستونهای خورهه به عنوان آتشکده، معبد، کاخ و مرکز برگزاری جشن‌ها و مراسم های مذهبی و ملی، عمارت و منزل ییلاقی و قبرستان یاد کرده اند که در دوره های باستان مورد استفاده بوده است.
خورهه
خورهه در اوستا به مفهوم “محل برآمدن خورشید” است و از سویی کلمه “خور” در این کتاب به مفهوم منطقه ییلاقی است، این منطقه در شمال شرق محلات و در بین روستاهای دودهک، ورین و آب گرم، در کنار رودخانه خورهه قرار دارد.
بررسی تحقیقات انجام شده و آثار کشف شده در دشت و ارتفاعات خورهه نشان می دهد سابقه سکونت و قدمت منطقه به هزاره دوم قبل از میلاد باز می‌گردد.
این منطقه دارای اسناد تاریخی است و “لویی واند نبرگ” در کتاب باستان شناسی ایران باستان به نقل از هرتسفلد آورده است: “قابل تذکر است کمی به سمت جنوب در خورهه که سر راه اراک به کاشان است، معبدی است که هنوز دو ستون یونانی در آن پا برجاست.”
پایه این ستونها مدور ساده و سر ستونها به سبک و شیوه ایونیک که نوعی دیگر از ستون سازی یونان با افکار و اسلوب محلی است، ساخته شده است.
اولین نقشه این منطقه توسط مهندس حاکمی در سال 1355 با تحلیل معماری کشیده شد با این حال بنای تاریخی خورهه در مساحتی حدود 3550 متر احداث شده که شامل سه بخش ایوان اصلی، مجموعه بخش شمالی و مجموعه بخش غربی است.
ایوان اصلی دارای 12 ستون در دو ردیف بوده و در چهار طرف دارای دیواره جرز مانندی است. ارتفاع ستون ها به بیش از هفت متر رسیده که با توجه به حجم سقف ایوان ها ارتفاع ستون ها به بیش از 9 متر می رسیده است.
دو ستون از این مجموعه برجای مانده است. ستونها سنگی و با توجه به وجود معادن سنگ در محلات، جنس آنها از نوع تراورتن بهترین نوع سنگ است.
این آثار با آثاری چون تخت جمشید از نظر نقش بندی تفاوت داشته و از پایه ستون به طرف بالا به شکل مخروطه ناقص باریک ساخته شده و سطح مخروط ها حلزونی است. بر اساس اسناد موجود تا سال 378 هجری چهار ستون پابرجا بوده است که به مرور تخریب شده اند.
اکثر آثار کشف شده در این منطقه به سال 1355 بازمی گردد و در بین آثار کشف شده، می توان به پیه سوز سفالی، کوزه دسته دار، کوزه کروی، قطعات سنگی تزئینی و شیشه، اشیاء فلزی و اسکلتهای انسان اشاره کرد.
راه های دسترسی به ستونهای خورهه محلات، جاده محلات به آبگرم، سپس خورهه با جاده آسفالته حدود 20 کیلومتر همچنین جاده قم به اصفهان، نرسیده به شهر دلیجان و در 70 کیلومتری قم، روستای دودهک سپس به سوی خورهه با حدود 12 کیلومتر.
مجموعه باستانی و تاریخی خورهه محلات از آثا باستانی کشور که محلی برای مطالعه باستان شناسان است با شماره ملی 131 در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
آتشکده آتشکوه دومین اثر باستانی استان مرکزی
آتشکده آتشکوه، دیگر اثر باستانی شهرستان محلات و جزء مهمترین آثار به جا مانده از دوران باستان در سرزمین کهن ایران است که در منطقه نیمور محلات استان مرکزی واقع شده است.
عظمت این بنا به‌حدی است که به طور قطع جزء برترین آتشکده‌های زرتشتیان جهان به شمار می‌رود و تعطیلات نوروزی بهترین فرصت برای بازدید علاقه‌مندان از این بناست.
این آتشکده در 5 کیلومتری جاده نیمور و نزدیکی روستای آتشکوه نیمور قرار دارد و مورخان بنای این آتشکده را متعلق به دوره ساسانیان دانسته و معتقدند که بر اساس شواهد و قرائن تا قرن چهارمهجری سالم بوده است.
تالار اصلی یا شرقی آتشکده احتمالا محل آتشدان و نیایش بوده و شامل تالاری مربع شکل است که هر ضلع آن از بیرون 60متر طول دارد و دارای چهارستون مستحکم بوده که از سنگ و ساروج ساخته شده و گنبد و طاق این بنای عظیم روی این چهار ستون استوار است.
آبگرم محلات
در میان دیدنی‌های استان مرکزی چشمه آبگرم محلات از شهرتی دیرینه برخوردار است و سالانه گردشگران زیادی را به ویژه در ایام تعطیل و نوروز باستانی رهسپار این شهر می کند.
چشمه آبگرم جوشان محلات با خاصیت درمانی و تفریحی محور اصلی گردشگری در این شهرستان و استان است که می تواند حلقه اتصال چرخه گردشگری، جاذبه های طبیعی و تاریخی و مذهبی این شهرستان باشد.
با توجه به سابقه طولانی این چشمه در میان مردم و علاقمندان، درکتابهای تاریخی به خواص درمانی این چشمه اشاره شده است.
این چشمه در فاصله 15 کیلومتری شمال شرق محلات در کنار ارتفاعات بلند منطقه قرار دارد و مسافران زیادی به امید بهبودی و رفع بیماری به این چشمه روی می‌آورند.
ترکیبات آب این چشمه شامل سولفات کلسیک و از دسته آبهای هیپرترمال است و در درمان بیماری های نقرس و بیماری های کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش موثر است.
طرح توسعه آبگرم محلات به تصویب رسیده است و قرار است تله کابین، چشمه و پارک سرچشمه، احداث راهرو برای استفاده بهتر از این آب در فصل سرما، غارها و نواحی ییلاقی است که در صورت تحقق می تواند قطب توانمندی در زمینه گردشگری در استان سامان دهی شود.
سرچشمه محلات
سرچشمه محلات رتبه نهم پر بازدیدترین جاذبه گردشگری کشور را در نوروز 89 از میان 90 مرکز تفریحی به دست آورد.
سرچشمه محلات از چشمه‌های پر آب طبیعی استان مرکزی است که در شمال این شهر و در دامنه رشته کوه هفتاد قله قرار داد، این سرچشمه در بلندترین نقطه شهری محلات قرار گرفته و مکانی بسیار مناسب و خوش آب و هوایی را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم آورده است.
این مرکز دارای امکانات مناسب تفریحی و سرگرمی است ودر طول سال مورد استقبال مردم استان مرکزی و استان های اطراف است.
آب زلال سوغات سرچشمه است و مسافران پس از استفاده از آبگرم محلات برای استراحت به سرچشمه می روند.
بازدید نوروزی و لزوم ایجاد قطب گردشگری
آمار گردشگری نوروزی از این آثار حاکی است بیش از 10 هزار مسافر نوروزی از جاذبه‌های گردشگری، آثار تاریخی و باستانی محلات دیدن می‌کنند.
وجود این دو اثر باستانی در کنار آبگرم و سرچشمه محلات، دهکده گل وگیاهان زینتی محلات و همزمان قرار گرفتن در مسیر غار نخجیر استان مرکزی در مسیر دلیجان – نراق، شهر هزار ساله نراق و دیگر آثار دیدنی شهرهای محلات دلیجان و نراق فرصتی است تا تورهای گردشگری منطقه تشکیل شود و این آثار به قطب گردشگری تبدیل شوند.
در حالیکه این آثار در یک جا جمع شده است خدمات رسانی به گردشگران مناسب نیست و توسعه گردشگری در این منطقه نیازمند برنامه ریزی و اختصاص بودجه برای سامان دهی است.
افزایش امکانات رفاهی در محلات، دلیجان و نراق از جمله مکان های اقامتی، رستوران، وسائل حمل و نقل و مراکز اطلاع رسانی اولین نیاز گردشگری منطقه است.
منبع:همشهری
