منطقه نوش‌آباد در هفت کیلومتری شهر کاشان واقع شده است و شهر زیرزمینی نوش‌آباد بین مردم منطقه به «اویی» نیز شهرت دارد. گفته می‌شود اویی متعلق به دوران ساسانی است و قدمت آن به حدود ۱۵۰۰ سال می‌رسد. «اوی» در زبان کاشانی معادل کلمه «آهای» فارسی است، از آن‌جایی که ساختار این شهر تودرتو و تاریک بوده، مردم برای پیدا کردن یک‌دیگر با صدای بلند و با گفتن کلمه «اوی» صدا می‌کرده‌اند و شاید به همین خاطر این شهر در بین مردم به شهر «اویی» نیز مشهور است.

«اویی» که گفته می‌شود در دوره حکومت انوشیروان پایتخت بوده است، چیزی نزدیک به دو هکتار وسعت و ۴ تا ۱۸ متر عمق دارد و در سه طبقه که دارای کابرد ویژه بوده، ساخته شده است. از ویژگی‌های این شهر زیرزمینی باید به دست‌ساز بودن آن نیز اشاره کرد.

کشف این شهر زیرزمینی توسط فردی که به دنبال یافتن آب به حفر چاه می‌پرداخته، اتفاق افتاده است و همین امر باعث شد که این اثر تاریخی منحصر به فرد سال  ۱۳۸۵ در آثار تاریخی ملی به ثبت رسد.

دهخدا در لغت‌نامه خود ریشه نوش‌آباد را «انوشه» آورده که به معنی جاودان است، او از نوش‌آباد به عنوان شهری خوش و خرم که روحی جاودان دارد، یاد کرده است. این شهر با کوچه پس کوچه‌های باریک و قدمت خود، زمانی به عنوان پناهگاه و برای حفظ جان مردم مورد استفاده قرار می‌گرفته و در واقع کاربردی نظامی و دفاعی داشته است.

همان‌گونه که اشاره شد، ساختارهای پیچیده تودرتو، اتاق‌هایی با ابعاد کوچک، کانال‌ها، تهویه‌ هوا و… این شهر را به دنیایی شگفت‌انگیز تبدیل کرده که بازدید از آن مخاطب را ساعت‌ها به فکر وامی‌دارد. مجموعه این شهر از زیر سطح زمین شروع شده و تا سطح کنونی شهر گسترش یافته است. پس از کشف این مجموعه و پژوهش‌های باستان‌شناسی، این فرض مطرح شده است که مردم در آن زمان برای ساخت این شهر زیرزمینی دست‌ساز از وسایلی که جنسی شبیه به الماس داشته، استفاده کرده‌اند.

همان‌طور که گفته شد، نوش‌آباد در سه طبقه با اهدافی خاص ساخته شده؛ طبقه اول شامل دالان‌هایی است که از آن‌ها برای گمراه کردن مهاجمان و دشمنان استفاده می‌شده است. عبور از دالان‌ها تنها به صورت عمودی امکان‌پذیر بوده و پس از عبور از آن‌ها برای ورود به طبقه بعد راه به صورت افقی ادامه پیدا می‌کرده و طبقه دوم و سوم محل زندگی مردم و ذخیره آذوقه در مواقع خطر بوده است.

معماری این مجموعه برای افزایش قدرت دفاعی در مقابل افراد مهاجم به این شکل طراحی شده تا مردم بتوانند تسلط کامل برای رویارویی با دشمن را داشته باشند، البته برای مقابله با دشمنان راه‌های دیگری نیز اتخاذ کرده بودند، برای مثال در کنار دالان‌های ورودی به شهر سنگ‌ریزه‌هایی وجود داشته که به محض ورود افراد مهاجم از آن‌ها برای دفاع از خود و فراری دادن دشمنان استفاده می‌کرده‌اند.

در حال حاضر تنها یک ورودی برای بازدید از این شهر زیرزمینی وجود دارد، البته باستان‌شناسان معتقدند که اویی ورودی‌های متعددی داشته که توسط سیلاب‌ها در طی سال‌ها مسدود شده و از بین رفته است.

از دیگر ویژگی‌های مورد توجه و جالب این شهر می‌توان به تهویه هوای آن اشاره کرد، آغاز کانال‌های شهر از سطح زمین و ساختار یو «U» شکل آن‌ها علاوه بر عبور و مرور افراد در مواقع ناامنی، باعث ورود و خروج هوا نیز می‌شده و جریان هوای خنک این مجموعه به دلیل ساخت دیوارهای آن در کنار آب‌های قنات بوده که بسیار مورد توجه پژوهشگران این منطقه قرار گرفته است.

شهر «اویی» از شگفتی‌های معماری فراوانی برخوردار است که می‌تواند چشمان بازدیدکنندگان خود را خیره کرده و برای ساعاتی آن‌ها را به فکر فرو برد؛ معماری ظریف و با دقت این شهر زیرزمینی دست‌ساز باعث شده هرساله تعدادی گردشگر برای بازدید از آن به کاشان و مجموعه نوش‌آباد سفر کنند.

منبع:ایسنا