پمپئی (Pompeii) شهری باستانی است و در جنوب کشور ایتالیا قرار دارد. این شهر نزدیک به 1700 سال زیر خاکسترهای آتشفشانی مدفون بود

پمپئی قبل از وقوع آتشفشان به مدت 600 سال بندری با شکوه در امپراتوری روم بود و در دامنه کوه وسوویوس در بخش ناپل قرار داشت. این شهر زیبا، در واقع ییلاق رومیان ثروتمند محسوب می‌شد.

سحرگاه روز 24 ماه اوت سال 79 میلادی حادثه‌ای به وقوع پیوست که موجب شد داستان زندگی روزمره رومی‌ها برای سالیان دراز محفوظ بماند. در این روز آتشفشان کوه وسوویوس ناگهان فوران کرد. به مدت 3 روز، آسمان تیره و تار شد و خاکستر آتشفشانی و گدازه بر شهر محکوم به نابودی فرو ریخت.

پس از آن که انفجار و فوران آتشفشان فرو نشست، شهر پمپئی در زیر تلی از خاکستر و گدازه، به ضخامت 2/5 تا 3 متر مدفون شده بود. 2 هزار نفر از 20 هزار سکنه شهر در اثر فرو ریختن سقف‌ها و تنفس گازهای سمی جان باختند.
در سال 1748 میلادی کشاورزی که مشغول کندن زمین بود، چند مجسمه در خاک یافت. این کشف منجر به یافتن شهری شد که به کلی در خاکستر مدفون شده بود. به این ترتیب، اطلاعات قابل توجهی راجع به این شهر رومی که در اوج شکوفایی بود، به دست آمد.

تابلوهای نقاشی، مجسمه‌های گوناگون، سکه، آینه، قلم و ظروف مختلف از جمله هزاران شیئی بودند که از زیر خاک بیرون آمدند. این اشیا در حال حاضر در موزه شهر ناپل نگهداری می‌شوند.اطلاعات دقیقی در خصوص شهر تاریخی پمپئی وجود ندارد؛ حتی معنی نام آن نیز مشخص نشده اما آنچه درباره این شهر به اثبات رسیده، قدمت آن است که به قرن هشتم قبل از میلاد می‌رسد.

این شهر را قومی به نام «اوسی» که در مرکز ایتالیا می‌زیسته‌اند بنا کرده‌اند که اتفاقا قرارگرفتن در موقعیت منحصربه‌فرد جغرافیایی در خلیج ناپل، آن را به محلی برای عبورومرور دریانوردان یونانی و فنیقی تبدیل کرده بود؛ به طوری که پس از مدتی این شهر، گذرگاهی مهم برای کالاهایی شد که از دریا وارد و سپس به رم یا ایتالیا فرستاده می‌شد.

شهر تاریخی پمپئی یک بار در سال62 میلادی به واسطه وقوع زمین‌لرزه ویران شد اما تا سال79 میلادی مجددا بازسازی شد که در همین سال، فوران آتشفشان قله «وزوو» شهر را برای همیشه در کام خود فرو برد.شناسایی و کشف شهر «هرکولانیوم» که در مجاورت شهر باستانی پمپئی قرار داشت، مقدمه‌ای شد تا این شهر تاریخی نیز پس از سال‌ها از زیر لایه‌های ضخیم خاکستر به بیرون رانده شود.

محل گردهمایی‌ها، گرمابه‌ها، بسیاری از خانه‌ها و برخی ویلاهای این شهر تاریخی به طور کامل و دست‌نخورده از دل خاکبرداری‌ها بیرون آمد و همین امر موجب شد تا باستان‌شناسان، شهر پمپئی را تنها شهر باستانی که نقشه توپوگرافیک آن – بدون هیچ دست‌خوردگی – سالم مانده، اعلام کنند.

خیابان‌های شهر بر اساس سنت اصیل رومی‌ها در خطوط مستقیم‌ و به طور شبکه‌ای ایجاد شده ‌است. این خیابان‌ها با سنگ‌های چندضلعی فرش شده‌ و دو طرف آنها را انبوهی از خانه‌ها و فروشگاه‌ها فراگرفته‌ است.

این شهر تاریخی که برخی معتقدند ریشه نام آن از واژه یونانی «پمپو» یا واژه اوسکانی «پمپه» گرفته شده، هنگام وقوع آتشفشان، حدود 20هزار نفر جمعیت داشته و مملو از ویلاهایی بوده که رومی‌ها برای استفاده از اوقات فراغت خود، آنها را بنا کرده بودند.
این شهر کوچک باستانی، دیدنی‌های بسیار تاریخی را در خود جای داده که مطمئنا عظمت و شکوه آنها آدمی را به اعجاب وامی‌دارد.

معبد «ونوس» – الهه نگهبان شهر – از جمله این دیدنی‌هاست که البته زمین‌لرزه و آتشفشان، بنای اصلی آن را ویران کرده اما در حال حاضر، این معبد به عنوان یک مکان تاریخی و دینی، در دست بازسازی است.

فوروم‌ها یا محل‌های گردهمایی، از جمله مکان‌های دیگری هستند که گردشگران را مجذوب خود می‌کنند.فوروم اصلی شهر، قلب سیاست، مذهب و حیات اجتماعی در پمپئی بوده که دورتادور آن را ساختمان‌های عمومی در بر گرفته است. عرض این میدان چهارگوش، 38 و طول آن 142متر است. در ضلع جنوبی این میدان، سکوهایی قابل مشاهده است که زمانی تندیس‌های افراد ثروتمند شهر را روی آنها نصب می‌کردند.

حتما نام معبد آپولو را شنیده‌اید. جالب است بدانید این معبد در شهر تاریخی پمپئی و در غرب میدان فوروم این شهر قرار دارد. در دو سمت معبد، تندیس‌هایی از آپولو و دایانا قرار دارد که البته تندیس‌های اصلی، پس از کشف و بررسی، در موزه باستان‌شناسی ناپل جای گرفته‌اند.

باسیلیکا که مهم‌ترین بنای عمومی در شهر پمپئی به شمار می‌آید نیز از مکان‌های دیگر گردشگری در شهر است. ساختمان باسیلیکا، در واقع ساختمان دادگستری و محل گردهمایی بازرگانان بود. این ساختمان، مستطیل‌شکل است و 24 در 55 متر مساحت دارد. ضمن اینکه 28ستون بزرگ در آن به چشم می‌خورد.

معبد ژوپیتر که قدمت آن به سده دوم میلادی می‌رسد و به پرستش ژوپیتر و مینروا اختصاص داشته نیز از مکان‌های دیگر قابل بازدید است. در این معبد، تندیسی از سنگ مرمر از ژوپیتر قرار داشت که اکنون در موزه باستان‌شناسی ناپل نگهداری می‌شود.

گرمابه‌های استابیان که قدمت آنها به دوران استعمار رومیان بازمی‌گردد نیز در کنار فوروم مثلثی، تئاتر بزرگ شهر با معماری یونانی و ظرفیت گنجایش 5هزار نفر در کنار آمفی‌تئاترهای کوچک و بزرگ، از دیگر دیدنی‌های شهر باستانی پمپئی به شمار می‌آیند.در پمپئی باستانی و تاریخی، هم‌اکنون پمپئی جدیدی ایجاد شده که در ایام تابستان و پاییز به محلی برای تجمع گردشگران و به‌ویژه زائران ایتالیایی تبدیل می‌شود.
پس از ورودی آمفی‌تئاتر شهر پمپئی، در سمت چپ، منطقه مسکونی پمپئی جدید قرار دارد.پمپئی جدید، در واقع شهرکی است که حتی پس از وقوع آتشفشان مشهور سال79میلادی، مسکونی باقی مانده است.

این شهرک جدید که در واقع «کامپوپومپیانو» نام داشت، طی قرن‌های گذشته شاهد وقوع رویدادها و حوادث بزرگی بود. در سال1873 بارتولولونگو، صومعه مریم رزاری را در این منطقه بنا کرد که خیلی زود به زیارتگاهی همگانی برای زائران و گردشگران تبدیل شد.

منبع:بیتوته