نوشته‌ها

پایان سردرگمی‌ها با کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱»

مولف کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱» گفت: این کتاب با دعوت دقیق از افراد صاحب نظر گوناگون در سطح جهان با این نیت تالیف شد تا مسیر علم ژئوتوریسم از جریان اصلی خود منحرف نشود.

دکتر بهرام نکویی‌ صدری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: سعی شده است در این کتاب ژئوتوریسم سماوی به خوبی شرح داده شود و به همین دلیل فصلی از کتاب کاملا به این موضوع اختصاص داده شده است. ژئوتوریسم سماوی برای اولین بار در این کتاب مورد واکاوی قرار گرفت و با دلایلی مستدل در بخش‌هایی از کتاب توضیح داده شد که رصد نجومی زیر مجموعه علم ژئوتوریسم است.

وی خاطرنشان کرد: در کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱» من به دلایلی که در ادامه به آن خواهم پرداخت «دکتر توماس هوز» را به عنوان پدر علم ژئوتوریسم معرفی کرده‌ام. در سال ۲۰۰۲ فردی به نام جاناتان تورتولوت، سردبیر گردشگری مجله نشنال جئوگرافیک  پس از تعریف علمی توماس هوز از علم ژئوتوریسم با مطرح کردن ۱۳ اصل مفهم کلی گردشگری پایدار و برندینگ گردشگری پایدار در مقصدهای گوناگون را ژئوتوریسم نام‌گذاری کرد.

مولف کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱» ادامه داد: این مسئله تا مدت‌ها باعث انحراف بین دوستداران علم ژئوتوریسم شده بود و به نوعی با برخورد به این ۱۳ اصل  تورتولوت به نام منشور پایداری قادر به تشخیص این موضوع نبودند که ژئوتوریسم در واقع نوعی از گردشگری است و طبیعت بی‌جان را در محور توجه خود جای داده و با میراث زمین‌شناسی، معدن‌کاری و ژئومورفولوژیک به عنوان جاذبه در ارتباط است.

نکوئی‌صدری اضافه کرد: اما اصول تورتولوت هر جاذبه‌ای در اطراف ما را ژئوتوریسم قلمداد می‌کند و هدف را تبدیل مقاصد گردشگری به جزئی از پایداری می‌داند، که در واقع موضوع مهمی در گردشگری است اما ارتباط مستقیمی به تنوع زمین‌‎شناختی و آنچه ما از ژئوتوریسم می‌دانیم نداریم و در واقع برندی برای مدیریت مقصد است.

وی عنوان کرد: از طرف دیگر نشر مطالبی اشتباه از سوی مجله نشنال جئوگرافیک که از اعتبار بالایی نزد جهانیان برخوردار است مانند مورد ذکر شده و یا محققین چینی که دانسته‌های غیرعلمی خود را نشر می‌دادند و بر این باور بودند که هر چیزی در اطراف ما به نوعی ژئوتوریسم است باعث سردرگمی زمین‌شناسان شده بود و هرج و مرج ایجاد شده در این حوزه باعث شد در این کتاب با نام‌گذاری دکتر توماس هرز به عنوان پدر علم ژئوتوریسم، اولین کسی که نخستین تعریف جهان از ژئوتوریسم را ارائه کرده است، معرفی کنم و برای پایان دادن به سردرگمی‌ها فردی که اولین تعریف درست از ژئوتوریسم ارائه کرده به همگان بشناسانم.

مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان اضافه کرد: این کتاب با دعوت دقیق از افراد صاحب نظر گوناگون در سطح جهان با این نیت تالیف شد تا مسیر این علم از جریان اصلی خود منحرف نشود. در حقیقت باید گفت که تالیف این کتاب پاسخی به جاناتان تورتولوت و چینی‌ها بود که به لحاظ آکادمیک سعی داشتند این علم را مصادره کنند.

استفاده از مطالب کتاب برای همگام‌سازی علوم زمین و توسعه ژئوپارک‌ها

نکوئی‌صدری ادامه داد: همچنین انواع زیرشاخه‌های ژئوتوریسم، تفاوت ژئوتوریسم با ژئوپارک از نظر مفهومی و فلسفی، ارکان اصلی ژئوتوریسم و … از جمله مواردی بود که با نگرش نو و ساده و از تجمیع نظرات دانشمندان پیشین و نوآوری و ارائه راهکارها و راهبردهای جدید در این کتاب جمع‌آوری شدند. البته مطالب به کار برده شده در فصول این کتاب می‌تواند مورد استفاده پژوهشگران ایران و سراسر جهان برای توسعه ژئوپارک‌ها و تلاش در راه ایجاد اشتغال در مناطق محروم و همگام‌سازی علوم زمین و گسترش محیط زیست در سطح طبیعت بی‌جان قرار گیرد.

وی در خصوص برنامه رونمایی این کتاب در خارج از کشور تصریح کرد: نهادی علمی در ایالات متحده آمریکا با محوریت قرار دادن کتاب‌های علمی زمین‌شناسی و درنظرگرفتن جوایز معنوی در جهت به رسمیت‌شناختن این آثار در حال فعالیت است. طبق مذاکرات انجام شده قرار است امسال این کتاب به این نهاد علمی فرستاده شود و در صورت موفقیت و کسب رتبه در سایت‌های مختلف به دنیا معرفی خواهد شد.

مولف کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱» ادامه داد: در داخل کشور نیز در جشنواره حدید سازمان نظام مهندسی ایران، این کتاب رتبه نخست را کسب کرده و همچنین به عنوان دومین اثر برتر جشنواره جایزه علامه جعفری معرفی شده است.

نکوئی‌صدری گفت: البته در سال ۲۰۲۱ در خلال ۳۶ کنگره بین‌المللی زمین‌شناسی در دهلی، برنامه‌ای جهت رونمایی از این اثر با دعوت مستقیم دولت هندوستان از من وجود داشت که متاسفانه به دلیل خطر شیوع کرونا این ماجرا تا اطلاع ثانوی تعلیق شد. در این کنگره بنا بود از ناشر این کتاب یعنی اپل آکادمیک نیز دعوت به عمل آید که هنوز زمان جدیدی برای این رویداد مشخص نشده است.

وی تشریح کرد: همچنین قرار بود در کشور ترکیه در رویدادی مشابه از این اثر رونمایی شود که این برنامه نیز به دلیل شیوع گسترده کرونا در این کشور تا اطلاع ثانوی تعلیق شد.

منبع:ایسنا

هدف از تالیف کتاب «صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱» چیست؟

هفتمین کتاب رفرنس ژئوتوریسم در جهان در سال ۲۰۲۱ پس از ۱۶ سال تحت عنوان ژئوتوریسم در قرن ۲۱ به زبان انگلیسی منتشر شده که در تثبیت و گسترش مرزهای دانش در حوزه ژئوتوریسم در سطح جهان با توجه به شرکت رهبران قبلی پروژه‌ها در این تهیه این کتاب و به روز بودن مطالب آن بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

دکتر بهرام نکویی‌ صدری در گفت‌وگو با ایسنا از چاپ و نشر به‌روزترین کتاب مرجع زمین گردشگری جهان خبر داد و اظهار کرد: کتاب صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱، منشا اصول و رویکرد آینده‌پژوهانه نام دارد که در تالیف آن علاوه بر من دانشمندانی از کشورهای انگلستان، آمریکا، استرالیا، فرانسه، سوئیس، پرتغال، آلبانی، رومانی، لهستان، مکزیک، پرو، اروگوئه، برزیل، ژاپن، ترکیه، اردن و مالزی و… به غیر از قاره آفریقا نقش داشته‌اند.

وی اضافه کرد: در این پروژه اساتید بزرگی همچون «پروفسور راس داولینگ» از استرالیا، «پروفسور موری گِرِی» و «پروفسور تام هوز» از انگلستان، «پروفسور تِد کِیبل»، استاد اعظم تفسیر میراث ایالات متحده آمریکا، پروفسور «مالکوم کوپر» از کشور ژاپن و «پروفسور اِمانوئل رِینارد» از کشور سوئیس که از بزرگان ژئومورفولوژی اروپاست، در نوشتن فصل‌هایی از این کتاب با من مشارکت داشته‌اند.

مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان ادامه داد: این مشارکت کنندگان دارای تحصیلات مختلف از رشته‌های مختلفی همچون زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی و گردشگری هستند و این کتاب ‌رفرنس یک اثر کاملا بین رشته‌ای و چند رشته‌ای محسوب می‌شود.

نکویی‌ صدری در خصوص بخش‌بندی‌های کتاب جدیدش اظهار کرد: در ابتدا و قبل از دعوت دانشمندان برای مشارکت در جمع‌بندی این کتاب طرح‌ریزی و تقسیم‌بندی در پنج بخش از آن انجام و در نهایت کل کتاب در ۲۳ فصل جمع‌آوری شد. این کتاب دارای حدود ۶۰۰ صفحه، ۵۲ عکس رنگی و ۱۱۱ عکس سیاه سفید است و ناشر تنها اجازه داد ۱۶۳ عکس از مناطق مختلف دنیا از جمله موزه‌ها و نقاط دیگر در جهت تفهیم مطالب کتاب استفاده شود.

وی عنوان کرد: ۲ تن از بزرگان این حوزه یعنی پروفسور توماس(تام) هوز که در این کتاب به عنوان پدر ژئوتوریسم جهان معرفی شده‌ و «دکتر ویلیام ویتراسپون»، نویسنده کتاب زمین‌شناسی جاده‌ای جورجیا که در حال حاضر به برگزاری تورهای زمین‌شناسی در آمریکا می‌پردازد، هر کدام به طور جداگانه ۲ مقدمه و تقریظ برای این کتاب نوشته‌اند.

عضو کارگروه جهانی ژئومورفوسایت‌ها در خصوص بخش‌های مختلف کتاب تصریح کرد: بخش اول مربوط به مفهوم ژئوتوریسم در قرن ۲۱ است و بخش دوم نیز به ارزیابی‌های زمین‌شناختی و میراث آن برای گسترش ژئوتوریسم می‌پردازد. بخش سوم این کتاب در خصوص تفسیر زمین‌شناختی، میراث آن و میراث معدن‌کاری است. در بخش چهارم کتاب هم به توضیح ژئوپارک‌ها و توسعه جامعه محلی که اساس گسترش ژئوتوریسم بوده، پرداخته شده است. بخش پنجم همچنین جهانی‌سازی و آینده مقصدها با محوریت جاذبه‌های زمین‌شناختی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.

ترجمه اولین کتاب رفرنس‌جهانی ایده خلق چنین اثری را در ذهن من بیدار کرد

نکویی‌ صدری در پاسخ به این سوال که از چه زمانی اندیشه نوشتار این رفرنس را در ذهن داشت، گفت: ۱۵ سال پیش، یعنی سال ۱۳۸۵، زمانی که نخستین کتاب رفرنس جهانی در حوزه ژئوتوریسم با رهبری ۲ دانشمند یعنی راس داولینگ و «پروفسور دیوید نیوسام» با مشارکت ۲۵ تن از سراسر جهان منتشر شد، کتاب را ترجمه کردم و با نام ژئوتوریسم جهانی از سوی معاونت راهبردی منطقه آزاد ارس با همکاری دکتر عادل نجف زاده این رفرنس در ایران منتشر شد.

وی ادامه داد: در زمان ترجمه همان کتاب نیز ایده نوشتار چنین رفرنسی را در ذهن پروراندم. همچنین به مدت ۵ سال مشغول مطالعات و کاوش بین‌رشته‌ای برای پیوند علوم زمین و ارکان گردشگری بودم و تلاش می‌کردم چارچوب‌های نظری علم ژئوتوریسم در ایران را تبیین کنم.

مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان تصریح کرد: حدود ۲۲ سال پیش به واسطه اینکه کارشناس مهندس معدن در گرایش اکتشاف بودم، در چند پروژه میدانی کشف محدوده معدنی در چند استان به صورت همزمان مشغول به فعالیت بودم که تجربیات میدانی و تحصیلات دانشگاهی در این راه برای من از اهمیت بالایی برخوردار بود.

نکویی‌ صدری ادامه داد: پس از سپری کردن این مراحل توانستم دوره راهنمایان رسمی گردشگری در حوزه فرهنگی را با برخی از اساتید برجسته گردشگری کشور بگذرانم و در این اثنی متوجه شده بودم که آنچه به نام ژئوتوریسم در حال ترویج و تبلیغ است و در مواردی تنها به صورت عکاسی از زیبایی‌ها بر آن تاکید می‌شود، مفهوم درست و دقیقی از علم ژئوتوریسم نیست.

وی خاطرنشان کرد: در نهایت موفق شدم مبانی و چارچوب‌های نظری این علم را در کتاب مبانی زمین گردشگری با تاکید بر ایران پیاده کرده و درسال ۱۳۸۸ با چاپ آن از طریق انتشارات سمت ارائه کنم. خوشبختانه ذهنیتی که در مورد اصلاح پنداشت‌های اشتباه داخلی در ذهن من وجود داشت، در این کتاب به چاپ رسید.

عضو کارگروه جهانی ژئومورفوسایت‌ها تصریح کرد: همچنین امروز و در سال ۲۰۲۱ پس از ۱۵ سال تالیف و انتشار کتاب‌های ژئوتوریسم در داخل کشور به زبان فارسی توانستم هفتمین رفرنس جهانی به زبان انگلیسی را در انتشارات بین‌المللی اپل آکادمیک آمریکا به چاپ برسانم.

دانشمندان بزرگ جهان در حوزه ژئوتوریسم حامی این پروژه بودند

نکویی صدری در خصوص حامیان خود در این راه عنوان کرد: اغلب دانشمندان و بزرگان علم زمین‌شناسی، گردشگری و ژئومورفولوژی که در جهان سطح بالایی دارند، حامی من در این راه بودند. از آنجایی که پروژه تالیف این کتاب‌ یک اتفاق در سطح بین‌المللی بود، به طبع افتخار بهره‌مندی از حمایت یک ناشر بین‌المللی معتبر و جمعی از اساتید تراز اول جهانی را در تالیف این کتاب داشتم و با مشارکت و حمایت اساتید جهانی توانستم این رفرنس را تمام و کمال برای مخاطب ارائه کنم.

وی با اشاره به اظهار نظر پروفسور علی درویش‌زاده، چهره ماندگار زمین‌شناسی کشور، در خصوص این اثر گفت: این استاد در جایی گفته تا امروز در هیچ رشته‌ای چنین اثری از داخل کشور تالیف و راهبری نشده است. علاوه بر این با توجه به اینکه اکثر ناشران بین‌المللی به طور نانوشته تمایلی به کار با کشورهای خاورمیانه به ویژه ایران ندارند، از ناشر این کتاب نهایت سپاسگزاری خود را جهت همکاری اعلام می‌کنم چرا که پس از چندین بار رد شدن پروپوزال تالیف کتاب رفرنس من توسط ناشران گوناگون جهان در نهایت با سماجتی که به خرج دادم توانستم نظر این ناشر را جلب کنم.

مدیر پروژه جدیدترین کتاب مرجع ژئوتوریسم جهان در خصوص حمایت‌های داخلی برای انتشار این رفرنس جهانی بیان کرد: در سطح داخلی نیز می‌توان از حمایت‌های غیرمستقیم وزیر اسبق ارشاد و مدیر عامل اسبق صندوق هنرمندان تشکر کرد چرا که حمایت‌های بی‌سابقه‌ای از کلیه اعضای دست‌اندرکار نگارش این کتاب داشتند. خوشبختانه ارائه این خدمات در حال حاضر برای اعضای صندوق که بخش بزرگی از نخبگان جامعه هستند، ادامه دارد و امید است ارائه این خدمات در آینده نزدیک به سمت مطلوب پیش رود.

گسترش مرزهای دانش حوزه علوم زمین با کتاب صنعت ژئوتوریسم در قرن ۲۱

نکویی‌ صدری در خصوص تاثیرات این کتاب بر رشد و توسعه صنعت گردشگری کشور اظهار کرد: این کتاب یکی از هفت کتاب ‌رفرنس ژئوتوریسم در جهان است. اولین کتاب رفرنس در سال ۲۰۰۶ میلادی منتشر شد که من آن را نیز برای فارسی‌زبانان کشورم ترجمه کردم و منتشر شد. حال اما در سال ۲۰۲۱ میلادی هفتمین شماره این کتاب منتشر شده که می‌توان گفت در تثبیت و گسترش مرزهای دانش در حوزه ژئوتوریسم آن هم در سطح جهانی تاثیرگذار است.

وی ادامه داد: این کتاب و دانش حاصل از آن می‌تواند در حوزه ژئوپارک‌ها که در ۱۵ سال اخیر کمتر مورد توجه واقع شده‌‎اند، بسیار مفید و اثرگذار باشد.

منبع:ایسنا

توسعه گردشگری ژئوتوریسم در مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها

مسئول دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها گفت: پس از انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهر سنگ‌ها گردشگری ژئوتوریسم در مشهد بسیار مورد توجه قرار گرفت، بر این اساس اسکان و اقامت گردشگران در شهر مشهد به واسطه جهانی شدن در حوزه سنگ‌ها، افزایش پیدا کرده است.

ملیحه سلطانی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص وضعیت مرکز ملی گوهرسنگ‌ها در مشهد اظهار کرد: ایجاد مرکز ملی گوهرسنگ‌ها یکی از اهداف بلندمدت به شمار می‌رود که هدف از آن، ایجاد مدل کوچک‌شده‌ای از نیازها و پرسش‌هایی است که علاقه‌مندان به گوهرسنگ‌ها، پژوهشگران، هنرجویان، گردشگران و افراد دیگر به آن احتیاج دارند. بنابراین در مرکز ملی گوهرسنگ‌ها آموزش، تماشای مراحل، دریافت اطلاعات و کارهای اقتصادی انجام خواهد شد.

وی ادامه داد: احداث مرکز ملی گوهرسنگ‌ها، پروژه‌ای بلندمدت بوده است که مشکلاتی در بخش مالی آن وجود داشته و اجرای این پروژه به هزینه‌ زیادی نیاز داشته که به سبب آن پروژه همچنان در مراحل اولیه قرار دارد. انجام این پروژه نیازمند حمایت است، زیرا مشهد این طرح را ارائه داده و سایر شهرهای جهانی نیز آن را پذیرفته‌ و به نوعی الگوپذیری داشته‌اند. این پروژه هنوز به بهره‌برداری نرسیده است و لذا باید بودجه ملی و استانی به آن تخصیص داده شود.

مسئول دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها عنوان کرد: از سال ۱۳۹۵ (جولای ۲۰۱۶) مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها انتخاب شد. دوره این شهر جهانی، چهار سال بوده است که به دلیل شیوع ویروس کرونا، داوری‌ها به تعویق افتاده و به همین دلیل دبیرخانه شهرجهانی گوهرسنگ‌ها بعد از این مدت نیز فعال بوده است.

سلطانی درخصوص اثراتی که شهر جهانی گوهرسنگ‌ها در شهر مشهد ایجاد کرده است، بیان کرد: پیش از آنکه مشهد شهر جهانی شود، سابقه ۵۰۰۰ ساله فیروزه، عقیق و سنگ‌های دیگری داشت که به دلایل مذهبی، زیبایی‌شناسی و سلامت مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما مجموعه و موزه‌ای با موضوع سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی وجود نداشت تا زائران و گردشگران بتوانند به بازدید از آن بپردازند.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مجموعه گوهرسنگ‌های ایران و جهان در موزه بزرگ خراسان و همچنین مجموعه‌ای در مسیر بازگشت از آرامگاه فردوسی به هارونیه و در بخش خصوصی قرار دارد. همچنین موزه‌ای دائمی در پارک‌موزه علوم زمین (واقع در بلوار فکوری) واقع شده است که حدود ۷۰۰ قطعه گوهر در این موزه به نمایش گذاشته شده است.

مسئول دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها افزود: قبل از آنکه مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها برگزیده شود، در مقطع آموزش متوسطه هنرستان تخصصی که دانش‌آموزان بتوانند در این زمینه تحصیل کنند، وجود نداشت. اما در سال ۹۵ دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها مصوبه‌ای مبنی بر ساخت هنرستان تخصصی هنرهای ایرانی و اسلامی در مشهد از استانداری اتخاذ کرد. به این ترتیب نخستین هنرستان هنرهای ایرانی اسلامی در مشهد پس انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها، احداث شد و هفت رشته در این هنرستان تدریس می‌شود که یکی از این رشته‌ها، گوهرتراشی و گوهرشناسی است.

سلطانی اضافه کرد: به طور کلی ضعف‌هایی در زمینه طراحی زیورآلات در کشور و مشهد وجود داشته است که سعی شد در این ۵ سال نیروهایی متخصص برای این حوزه به عنوان طراح پرورش پیدا کنند. البته در حال حاضر تیم طراحی مشهد در جایگاه مناسبی در منطقه قرار دارد، به گونه‌ای که هنرجویانی از کشورهای اروپایی در کلاس‌های آنلاین طراحی شرکت می‌کنند. به طور کلی در بخش فرهنگی و اجتماعی اقدامات مؤثری صورت گرفته است که از جمله آن‌ها در زمینه ترویجی می‌توان به ساخت انواع فیلم و کلیپ و فعالیت خوب سایت شهر جهانی اشاره کرد.

وی تصریح کرد: در حال حاضر تمامی طراحان زیورآلات مشغول به کار هستند و به واسطه این اقدام کارآفرینی و اشتغال‌زایی در این زمینه ایجاد شده است، البته همچنان نیازمند تربیت طراح و نیروی کار هستیم. در همین راستا هنرستان یحی‌بن زید در منطقه توس که منطقه‌ای محروم است، ایجاد شده و این رشته بسیار مورد استقبال قرار گرفته است، به شکلی که تمام دانش‌آموزان این هنرستان دخترانه در کارگاه‌ها فعال بوده و مشغول به کار هستند.

مسئول دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها گفت: موضوع گوهرسنگ‌ها شناخته‌ شده نبوده و اطلاعات لازم برای ورود به این حوزه وجود نداشته است. در حال حاضر شاخه گوهرشناسی، گوهرتراشی، طراحی زیورآلات، ساخت زیورآلات وجود دارد که به یکدیگر مرتبط بوده و ارتباطی پیوسته میان آن‌ها وجود دارد. از این رو موضوعات ترویجی باید به شکل گسترده‌تری انجام شود تا دانش‌آموزان هنگام انتخاب رشته از چنین رشته‌هایی اطلاع داشته باشند تا با استقبال خوبی از سمت آن‌ها رو به‌رو شویم، زیرا علاوه بر مهارت‌محور بودن این رشته که سبب می‌شود علاقه‌مندان به سرعت وارد بازار کار شوند، آموزش عالی این رشته‌ها در شهرهایی مانند تبریز، یزد و تهران ایجاد شده تا زمینه ادامه تحصیل در آموزش عالی نیز فراهم شود.

سلطانی خاطرنشان کرد: بر این اساس لازم است صداوسیما و امکانات تبلیغاتی شهرداری مورد استفاده قرار گیرند تا در کنار یکدیگر اطلاع‌رسانی بهتر و وسیع‌تری انجام شود. پس از انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهرسنگ‌ها با تمهیدات ایجاد شده تراش سنگ‌هایی از جمله الماس که در مشهد انجام نمی‌شد فراهم شد و روند ادامه پیدا کرد.

وی بیان کرد: ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری است که مدت‌ها مورد استقبال گردشگران قرار گرفته، اما پس از انتخاب مشهد به عنوان شهر جهانی گوهر سنگ‌ها گردشگری ژئوتوریسم در مشهد بسیار مورد توجه قرار گرفت و تورهای گردشگری از این ویژگی مشهد برای جذب گردشگران بسیار استفاده کردند.

مسئول دبیرخانه شهر جهانی گوهرسنگ‌ها ادامه داد: به عنوان مثال تورهای تخصصی با اخذ مجوز یک روز کامل سفر گردشگران را به این موضوع اختصاص داده و در کنار آن بازدید از موزه‌ها را نیز در برنامه قرار می‌دهند. بر این اساس اسکان و اقامت گردشگران در شهر مشهد به واسطه جهانی شدن مشهد در حوزه سنگ‌ها، افزایش پیدا کرده است، که به عقیده من مهم‌ترین دستاورد نیز به شمار می‌رود.

منبع:ایسنا

گستردگی و فراوانی پدیده های ژئوتوریستی در ایران

ایران در زمره کشورهای استثنائی در داشتن جلوه های ژئوتوریسم برجسته در خاورمیانه و بلکه در قاره آسیا است.

پدیده های ژئوتوریستی در ایران بسیار متنوع هستند چرا که از نظر زمین ریخت شناسی یا ژئومورفولوژی در شمال، جنوب، شرق و غرب، ایران برخوردار از تنوع پدیده های ژئوتوریسم است. دلیل اصلی گوناگونی  پدیده های ژئوتوریسم در کشور ناشی از تنوع رخساره های زمین شناسی در رابطه با تنوع زیستی و زیست بوم دوران های گذشته تا به امروز است. آثار این رخساره ها بصورت سنگواره های زیبا بخوبی حفظ شده است که حاکی از گسترش دریاها و اقیانوسهای گذشته بویژه اقیانوس تتیس می باشد که بخش عمدهای از فلات ایران زمین را در گذشته در برگرفته است. نتیجه این رویدادهای زمین شناسی که در اَزمنه گذشته در ایران صورت گرفته، موجب شکل گیری پدیده های زیبایی در زمین ریختار شناسی در کشور شده است.

پدیده های ژئوتوریستی در شمالغرب، شمال، شرق و شمال شرق ایران گسترده شده اند. پدیده هایی همچون: پوشش های وسیعی از فورانهای آتشفشانی بازالتی که بصورت سنگ های سیاه رنگ دره رودخانه ای زیبائی به نام زنگی مار را بوجود آورده که از کوههای آرارات صغیر به طرف حوزه ماکو، شوت و بالاخره بخش غربی دره ارس را بوجود آورده است و شاید کمتر کسی از هم میهنان عزیز ما دره زیبای ارس را مورد بازدید قرار داده باشند. فوران های بازالتی نیز دره زیبائی را بوجود آورده که امروزه به عنوان دره ارس از جلوه های زیبائی مانند سد خداآفرین، سد ارس، کلیسای سن استپانوس و ده ها پدیده زیبای ژئوتوریسم را در مسیر دره زیبای ارس تا پارس آباد مغان شاهدیم. وجود جنگل های هیرکانی و گِل فشان های حوزه دریای کاسپین و وجود اتش فشان ساوالان که همه ساله هزاران توریست را برای ورزش اسکی و استفاده از آبگرم سرعین، بخود جلب می نماید، از دیگر پدیده های گردشگری زمین شناسی در کشور است. این پدیده ها نمادی از زمین گردشگری در نوع خود منحصربفرد در جهان بوده و با شبه جزیره ایسلند قابل  مقایسه است. منابع زمین گرمایی نیز از دیگر اقسام مناظر قابل استفاده و بازدید برای گردشگران به حساب می آید. از آنجمله میتوان به بازدیداز ابگرم رامسر که نتیجه خروج منابع ابگرم از مخزن ژئوترمال کم عمق در امتداد گسله ای از سنگ های گرانوسینیتی سلسله جبال البرز جنوبی و ارتفاعات حوزه سیاهکل و دیلمان است، اشاره کرد که بطرف شرق به برجستگی های اکاپل و کلاردشت منتهی می گردد و سرشار ار مناظر زیبای گردشگری است.

یکی دیگر از پدیده های زیبای ژئوتوریسم ایران، منطقه بین بجنورد و اسفراین است. مناظر زیبائی از پدیده های کارستی بی نظیر در جهان که بصورت غارهای کوچک و بزرگ در سنگهای آهکی دوره کرتاسه بوجود آمده است که مرکز زندگی (اطراق) جانوران بومی مانند خرگوش، روباه و حتی خرسهای خاکستری و قهوه ای بوده است.

در ایران بیش از 4000 غار وجود دارد که بیش از 90 درصد آنها در سنگهای آهکی کربناته اواسط یا اواخر دوران دوم بویژه دوره کرتاسه بوجود آمده است که تعدادی از انها مرکز مناسبی برای جلب گردشگر بوده و سالانه هزاران توریست داخلی و خارجی از این غارها بازدید میکنند. غار علیصدر، غار کتله خور در زنجان، غار قوری قلعه در کردستان، غارهای یخ مراد و غار دربند سمنان و غارهای اطراف دماوند و نیز غارهائی که در محدوده کوه های زاگرس بویژه وجود غارهائی که در گنبدهای نمکی ایران است، از مشهورترین این غارها هستند.

یکی از پدیده های زیبا و کم نظیر در جهان وجود گنبد های نمکی ایران است که در حوزه سلسله جبال زاگرس از بندرعباس تا شمال غرب خوزستان تا حوالی مرز ایران و عراق بالغ بر 120 گنبد نمکی به چشم میخورد. در اثر فعالیت های زمین ساختی در دوره های گذشته بر اثر فرورانش، تصادم، در نتیجه بُردار فشاری شمال و شمال شرقی ناشی از شکافت و یا ریفتینگ بحر احمر در مجموعه زاگرس چینخورده که ناشی از یک پدیده ژئوسنکلینال است را شاهد هستیم. دریاچه های زیبائی که در پاره ای از نقاط غربی، جنوب غربی، شمالی و مرکزی ایران مانند دریاچه ارومیه، دریاچه کلاردشت، بختگان، دریاچه گهر و …گسترده شده اند، از دیگر مجموعه واحدهای زمین گردشگری ایران به شمار می آیند.

از دیگر پدیده های کم نظیر ژئوتوریستی کشور میتوان به بیش از ۱۰۰ آبشار تا ارتفاع 160 متر بویژه در حوزه زاگرس، بندهای قدیمی مانند بند امیر در فارس، آبگیرها و سدهای زیرزمینی اطراف دزفول اشاره کرد.علاوه برآن، صدها پدیده دیگر مانند گِل فشان ها در حوزه غربی و شرقی دریای کاسپین و منطقه گِل افشان معروف «کهیر» در ساحلهای مکران بین کنارک و جاسک، پدیده زیبای دودکش جن، قلعه های آتشفشانی خاموش مانند دماوند و تفتان، همگی از ظرفیت های متعدد زمین گردشگری در کشورمان به حساب می آیند که نیازمند شناسایی و معرفی به جهانیان و همزمان توجه و فراهم آوری زیرساخت ها برای بازدید گردشگران، است.

محمدرضا اسپهبد – مشاور طرح توسعه نوآوری ها و فناوری های حوزه زمین شناسی، معدن و صنایع معدنی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری

منبع:ایلنا