گردشگری روز به روز چهره ای جدید از خود به نمایش می گذارد و در قامت جدید و رو به پیشرفت خود، گردشگران دیگر به دنبال تجمل گرایی و اقامت در هتل های مجلل با ستاره های متعدد نیستند و می خواهند با اقامت در منزل خانواده های مزرعه نشین درباره فعالیت های مزرعه داری دانش کسب کنند.

گردشگری کشاورزی یا گردشگری مزرعه یکی از راهکارهای توسعه روستاها و رونق اقتصادی آن‌هاست که بر اساس آن بهبود معیشت، فرهنگ‌ها و ریشه‌های سکونتگاه های کوچک محفوظ مانده و بخش‌های از یاد رفته آن نیز احیا می شود.

به این دلیل اثرات آن فراوان است که ترویج این نوع از گردشگری می‌تواند به‌ بهبود اوضاع زندگی و معیشت روستاییان کشاورز کمک کرده و تجربه‌ای متفاوت برای گردشگران اسیر در شهرهای بزرگ و صنعتی باشد.

هزاران مزرعه کشاورزی در گلستان و رونق گردشگری مزرعه در سال های اخیر فرصتی کم نظیر در این استان است تا در دوران پسا کرونا با ترسیم ساز و کارهای مناسب به‌دور از شتاب‌زدگی برخی از مشکلات اقتصادی و معیشتی اهالی سرزمین هیرکان را برطرف کرد .

وجود آب و هوای معتدل و مواهب طبیعی و خدادادی جنگل و جلگه و دریا در حوزه گردشگری، محصولات کشاورزی زراعی و باغی از جمله امتیازات منحصر به‌فرد گلستان است که در صورت داشتن برنامه ریزی مشخص می توان توسعه در مسیر دستیابی به توسعه پایدار از آنها بهره زیادی برد.

ظرفیت طبیعی و جاذبه های پرشمار گردشگری در گلستان همچون گنجینه ای عظیم پیش‌روی مدیران و متولیان است تا با ترسیم راهبردی مشخص از آن برای اعتلای استان و رفع محرومیت های مزمن آن استفاده کرد.

از جمله ویژگی های گلستان کشت انواع محصولات زراعی – باغی و کسب عنوان های برتر تولید در حدود ۱۵ محصول زراعی در کشور است؛ هر چند در سایر بخش های کشاورزی نظیر شیلات و آبزی پروری، زنبورداری ، پرورش کرم ابریشم ، گاو و گاومیش داری، پرورش اسب و شتر  هم در زمره استان های مطرح کشور محسوب می شود که هر یک به تنهایی می تواند زمینه ساز رونق گردشگری مزرعه در استان باشد.

در گردشگری مزرع ، گردشگران با حضور  در مزراع و کشترازها جهت تفریح ، کار و بازآفرینی روح و گذران اوقات فراغت می آیند.

گردشگران می آیند تا در فضای آرام و طبیعت بکر و محیط با صفا روستا  از آرامش محیط با صفای روستایی استفاده کرده و شاید بامشارکت در امور مزرعه روح خود را صیقل و در همان خانه های کاه گلی روستایی لحظات خاطره انگیز برای خود ترسیم کنند.

برای برآورده ساختن این نیاز به رشد گردشگران در سال های اخیر مزارع گردشگری رونق گرفته تا علاقه مندان بتوانند با حضور در چنین مناطقی از فرهنگ اصیل روستایی بهره گرفته و چند روزی را فارغ از زندگی ماشینی به بازیابی روحی و روانی خود بپردازند.

در سال های اخیر در گلستان هم تلاش ویژه ای برای رونق این صنعت انجام شده و برخی توفیقات بدست آمده اما کارشناسان معتقدند که برای تحقق بهره وری حداکثری باید ملزومات و پیش شرط های بیشتری در توسعه این مزارع گردشگری مد نظر مدیران این بخش باشد.

در روزگاری که مردم به ویژه شهرنشینان از محدودیت های شدید و خانه نشینی های مستمر و طولانی مدت خسته شده اند، می توان با توسعه گردشگری مزرع علاوه بر مباحث اقتصادی کمک شایانی به رفع برخی دغدغه های روحی ناشی از کرونا پرداخت .

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشری و صنایع دستی گلستان به ایرنا گفت : ۱۵ پروانه بهره برداری برای مزارع گردشگری کشاورزی صادر شده و ۱۰۰ پرونده از متقاضیان در دست بررسی قرار دارد.

یاسر قندهاری ادامه داد:  سال ۹۷ نخستین مزرعه گردشگری کشاورزی در گرگان کار خود را آغاز کرد و یک سال بعد موفق شدیم میزبان نخستین همایش گردشگری کشاورزی در گلستان باشیم.

به‌گفته وی برخی شهرستان ها مانند گنبدکاووس، کلاله و گرگان به سبب تنوع ظرفیتهای بخش کشاورزی مانند باغداری ،زراعت، پرورش گاو و گاومیش، اسب ، شتر و زنبورداری بیشترین متقاضی احداث مزارع گردشگری کشاورزی را ارائه کرده اند که تلاش داریم بر اساس ضوابط و ملاحظات مساعدت لازم از متقاضیان انجام شود.

قندهاری گفت : گردشگری کشاورزی از جمله بخش های گردشگری است که ورود به تخصصی به آن نیاز به تغییر کاربری فعالیت پایه نیاز ندارد و متقاضیان با تکیه بر کاربری بدوی عرصه با ایجاد ارزش افزوده از طریق گردشگری رونق اقتصادی و اشتغال ایجاد می کنند.

وی ادامه داد : واحدهای گردشکری کشاورزی گلستان با توجه به توان و ظرفیت داخلی از استقبال خوب گردشگران برخوردار هستند که بعنوان نمونه می توان به بازدید گردشگران از مزرعه توسکا اشاره کرد که این رقم در روزهای پایانی هفته به رقمی معادل ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر می رسد.

قندهاری با اشاره به اتمام طرح آمایش گردشگری در گلستان گفت : براساس چشم انداز ترسیمی امسال ۴۸ مزرعه گردشگری کشاورزی در گلستان ایجاد خواهد شد.

استاد رشته گردشگری دانشگاه های گلستان به خبرنگار ایرنا گفت :‌ مزارع گردشگری عمر زیادی ندارند و در دهه ۹۰ میلادی در اروپا خود را آغاز کردند و پس از چندین سال با خلاقیت شرکت های خصوصی پای این صنعت نوین به کشور و گلستان گشوده شد.

مهدی سقایی یادآور شد :‌ در ایران برخی از مناطقی که فعالیت های زراعت ، کشاورزی و دامداری سابقه زیادی دارند، موفق شدند گردشگری مزرعه را راه اندازی کرده و به موفقیت های زیادی هم برسند.

وی تصریح کرد: باید بپذیریم که رونق گردشگری مزرعه در کشور بیشتر از آنکه یک برنامه ریزی از سوی حاکمیت و دولت باشد مبتنی بر موقعیت شناسی و نگاه ویژه بخش خصوصی است .

سقایی گفت : پس از دستاوردها و اقبال عمومی مردم به گردشگری مزرعه دولتمردان هم به فکر حمایت از این صنعت نوپا بر آمدند اما این طرح گرفتار یک اشکال بنیادی شد.

این استاد دانشگاه افزود : چشم انداز و انتظار نادرستی  که برای اکوتوریسیم و بوم گردی ها ترسیم شد برای گردشگری مزرعه هم طرح ریزی شد و تلاش شد تا هر مزرعه و مزرعه داری را به عنوان یک فعال گردشگری مزرعه پذیرا باشیم.

به گفته وی وضع قوانین این بخش به نوعی بود که ضوابط و پیش شرط های آن قابل تفسیر همگانی است و این یک چالش جدی محسوب می شود.

سقایی تاکید کرد که صرف داشتن یک مزرعه  پتانسیلی برای ایجاد یک مزرع گردشگری نمی شود و کارشناسان متولی نباید کیفیت را فدای کمیت در کار کنند.

وی اضافه کرد :‌گردشگری مزرعه در کشورهایی نظیر استرالیا و هند در قالب ساز و کارهای مشخص رشد فزاینده ای داشته و در ایران هم ضرورت دارد تا این ساز و کارها و پیش شرط ها بومی سازی شده  و رشد فعالیت ها بر اساس یک چارچوب منطقی انجام شود.

وی اظهارداشت : در توسعه گرددشگری مزرعه باید از تجربه بخش خصوصی استفاده کنیم تا مزارع با مکان یابی منطقی و معقول و سرمایه گذاری کافی و توسعه زیر ساخت ها به یک برند گردشگری تبدیل شود.

سقایی ادامه داد:  رقابت ناصحیح ، کاهش منابع مالی برای  تسهیلات و کمبود زیرساخت ها از جمله تبعات گسترش قارچ گونه این مزارع است.

این استاد دانشگاه یادآور شد : باید پذیرفت که آمارها دلیلی بر موفقیت پروژه ها نمی شود و نباید اجازه دهیم بلایی که در حوزه بومگردی اتفاق افتاد دوباره تکرار شود، هر چند در زمان حاضر بازپرداخت تسهیلات در بخش بومگردی تمدید می شود اما گسترش روزافزون  بومگردی ها ، مشکلاتی را برای مالکان آن ایجاد خواهد کرد به نحوی که درآمدی و عایدی اندک آن امکان بازپرداخت تسهیلات را برای فعالان این حوزه سخت می کند.

سقایی  ادامه داد : برای رونق گردشگری مزرعه باید یک اصل را سرلوحه قرار دهیم ، گردشگری باید ایجاد شغل کند، گردشگری باید ضریب تکاثری درآمد به همراه داشته باشد تا به راهبرد های  ترسیمی در بخش گردشگری دست پیدا کنیم.

وی خاطرنشان کرد: در زمان حاضر ضریب تکاثری درآمد در گلستان کمتر از متوسط کشوری است که یکی از بخش هایی که می تواند  به توسعه اقتصادی  گلستان کمک کند بخش گردشگری است و باید با سرمایه گذاری و توسعه زیر ساخت ها ، بهره وری حداکثری از صنعت گردشگری حاصل کنیم.

وی گفت: در برخی مواقع چنین برداشت می شود که می خواهیم کل گلستان را به مرکز گردشگری تبدیل کنیم اما توسعه روز افزون مناطق نمونه گردشگری ، روستاهای هدف گردشگری ، بومگردی ها و مناطق گردشگری باید بر اساس یک چارچوب باشد.

به گفته وی هر چند گلستان در زمینه گردشگری روستایی ، اکوتوریسم و گردشگری مزرعه ظرفیت های زیادی دارد اما باید حواسمان باشد که چتر گردشگری را بر اساس منابع مالی و زیر ساختها توسعه دهیم.

به گزارش ایرنا بیش از ۲۰۰ هزار خانوار بهره بردار در حوزه کشاورزی گلستان در بخش های مختلف مشغول فعالیت هستند که می توان از این ظرفیت ارزشمند برای رونق اشتغال و توسعه اقتصادی استان بهره گرفت.

گلستان با بیش از ۲۰ هزار کیلومتر مربع وسعت و جای دادن هفت اقلیم از ۱۳ اقلیم دنیا در همسایگی سه استان مازندران، خراسان شمالی و سمنان و کشور ترکمنستان قرار دارد و معادل ۳۸ درصد اشتغال خالص گلستان به بخش کشاورزی  اختصاص داده است.

منبع:ایرنا

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: چندی قبل مقوله گردشگری غار در استان کرمان مطرح شد. این در حالی است که هنوز اطلاعات غارهای این استان به ثبت نرسیده و از سویی طبق نظر برخی کارشناسان بسیاری از استان‌ها در این زمینه موفق نبوده‌اند.

استان کویری کرمان چندین غار را در خود جای داده و مسئولان استان بر این عقیده هستند باید از این ظرفیت برای گردشگری استفاده شود این در حالی است که بسیاری از ارگان‌های استان با این مقوله آشنا نیستند.

معاون عمرانی استاندار کرمان عقیده دارد که غارهای استان توانایی جذب گردشگر را دارند و باید از ظرفیت آنها استفاده کرد. موسوی آیت اللهی معاون عمرانی استاندار کرمان می‌گوید: بهره برداری از غارها باید به شکلی باشد که به آنها آسیب وارد نشود.

وی تاکید کرد: اطلاعات غارهای استان کرمان باید در سامانه اطلاعات غارهای کشور به ثبت برسد و نحوه استفاده از این غارها نیز باید مشخص شود.

کار خاصی بر روی غارها انجام نشده است

مسئول کارگروه غار استان کرمان در این زمینه به مهر گفت: هنوز کار خاصی در این زمینه در استان انجام نداده‌ایم. گردشگری غارها بر اساس طبقه بندی آنها انجام می‌شود چند سال پیش موفق شدیم چندین غار را طبقه بندی کنیم.

زینب یوسفی افزود: در این یک دستورالعمل وجود دارد که قرار شده با همکاری انجمن و محیط زیست یک سری تغییراتی که در آن ایجاد شده را در جلسه بعدی به استانداری ارائه دهیم و تاکنون در استان به اتفاق نظر در خصوص گردشگری غارها نرسیدیم.

هنوز بسیاری از ارگان‌ها با غارها آشنایی ندارند، مثلاً یکی از غارها توانایی جذب گردشگر را ندارد ولی میراث فرهنگی می‌گوید این غار باید به بخش گردشگری واگذار شود تا بتوانند گردشگر جذب کنندوی اضافه کرد: هنوز بسیاری از ارگان‌ها با غارها آشنایی ندارند، مثلاً یکی از غارها توانایی جذب گردشگر را ندارد ولی میراث فرهنگی می‌گوید این غار باید به بخش گردشگری واگذار شود تا بتوانند گردشگر جذب کنند.

وی تاکید کرد: باید گزارش‌های علمی ارائه دهیم و ببینیم محیط زیست نظرش چیست. زیرا برخی غارها مانند غار ایوب را ما در درجه سه اعلام کرده‌ایم که می‌تواند هدف گردشگری قرار گیرد اما نظر محیط زیست بر این است که این غار در منطقه حفاظت شده واقع شده است.

مسئول کارگروه غار استان کرمان اضافه کرد: باید برخی موارد گفته شود و همه موضع خود را بیان کنند تا هر چیزی که به نفع غارها و غارزیان است در نظر گرفته و به تصویب برسد که کدام غارها می‌تواند در زمینه پذیرش گردش فعال شوند.

یوسفی ادامه داد: اگر این اتفاق بیفتد بسیار خوب است ولی مساله این است که این موضوع در ایران با تبعات بدی مواجه می‌شود زیرا طبق اصول استاندارد عمل نمی‌شود.

وی یادآور شد: غار علیصدر همدان به دلیل نورپردازی‌های اشتباه رشد جلبک‌ها، کف سازی ها و تمامی امکاناتی که در خارج بود اشتباه بودند از ثبت جهانی خارج شد.

یوسفی بیان کرد: معمولاً اگر اشتباهی رخ دهد کارت زرد می‌دهند تا اشتباهات جبران شود اما غار علیصدر با دریافت دومین کارت زرد از ثبت جهانی خارج شد.

گردشگری آسیب زا

زینب یوسفی گفت: مساله غار علیصدر نشان می‌دهد ما بد کار می‌کنیم و همین بلا دارد بر سر دیگر غارهای کشور هم می‌آید. ما باید آموزش دهیم و محدوده گردشگران را مشخص کنیم. در غارها کف پوش‌های پلاستیکی گذاشته و بسیاری از المانها مورد نظر گرفته شود ولی متأسفانه گردشگری ما آسیب زا است هر چند با رعایت اصول فنی می‌تواند منبع درآمد خوبی برای محلی‌های منطقه باشد.

با این حال غار ایوب در شهربابک توانایی پذیرش گردشگر را دارد ولی انگار در محدوده حفاظت شده محیط زیست واقع شده استوی با اشاره به اینکه ما هنوز در زمینه همه غارها کار نکرده‌ایم، گفت: با این حال غار ایوب در شهربابک توانایی پذیرش گردشگر را دارد ولی انگار در محدوده حفاظت شده محیط زیست واقع شده است. در این زمینه باید تفاهم نامه‌ای امضا و راهکارهایی ارائه شود تا غار در منطقه حفاظت شده بتواند پذیرای گردشگران باشد.

یوسفی ادامه داد: جلوی فعالیت برخی غارها از جمله میرزا، طرنگ و جفریز را گرفته‌ایم زیرا این غارها در درجه‌ای نیستند که بتوانند پذیرای گردشگر باشند. البته غارهای درجه سه می‌توانند در این زمینه فعال شوند.

وی تاکید کرد: ما غارها را به چهار درجه طبقه بندی می‌کنیم. یک به بخش خصوصی واگذار نمی‌شود و حق پیمایش ندارد و فقط می‌توان در زمینه بررسی‌ها و مطالعات علمی مانند جانورشناسی و نقشه برداری از آنها استفاده کرد.

این مسئول تصریح کرد: غار درجه دو حق پیمایش دارد ولی گردشگر ندارد و هیچ‌گونه تغییری در داخل ساختار محیط غار ندارد ولی در بیرون آن می‌توان تغییرات ایجاد کرد و البته فقط گردشگر خاص دارد.

یوسفی افزود: در غار درجه سه در داخل غار می‌توان در حد نیاز تغییرات ایجاد کرد و پذیرای گردشگران باشد. غارهای درجه چهار نیز شامل غارهای معادن متروکه می‌شوند. متأسفانه در سال‌های اخیر در زمینه مطالعات غارها خیلی کم کار شده باید ببینیم در جلسات بعدی استانداری دیگر ارگان‌ها چه نظری دارند.

اکوسیستم غارها باید حفظ شود

یکی از فعالان گردشگری استان کرمان و از جمله افرادی که در زمینه غار به شکل تخصصی در استان مطالعه کرده نیز به خبرنگار مهر گفت: غارها دارای درجه بندی هستند و قوانین خاص خود را دارند.

ایمان عارفی افزود: یک سری اصول پایه در غارنوردی وجود دارد که باید این مساله به گردشگران و فعالان این حوزه آموزش داده شود. چند وقت پیش شاهد بودیم برخی به غار میرزا در رفسنجان بدون استفاده از دستکش و غیره وارد شده بودند که این مساله باعث آسیب زدن به غار است.

عارفی اضافه کرد: خفاش‌ها در محیط غارها دارای آرامش هستند و ورود گردشگران به این غارها می‌تواند اکوسیستم این جانوران را به خطر بیندازد.

برای اینکه در این زمینه بتوانیم موفق باشیم باید با کشورهایی مانند لهستان که غارهای زیادی دارد و حتی رشته غارشناسی در دانشگاه‌های این کشور نیز تدریس می‌شود ارتباط برقرار کنیم و از تجربیات علمی آنها در این زمینه استفاده کنیموی تصریح کرد: برای اینکه در این زمینه بتوانیم موفق باشیم باید با کشورهایی مانند لهستان که غارهای زیادی دارد و حتی رشته غارشناسی در دانشگاه‌های این کشور نیز تدریس می‌شود ارتباط برقرار کنیم و از تجربیات علمی آنها در این زمینه استفاده کنیم.

این متخصص غار افزود: بسیار خوب می‌شود حتی برخی از دانشگاه‌های ما از جمله دانشگاه باهنر با دانشگاه‌های لهستان تبادل اطلاعات کنند.

عارفی گفت: میراث فرهنگی معمولاً در زمینه مطالعات غارها و نقشه برداری کمکی نمی‌کند و ما با چند نفر از دوستانی که در زمینه غارها فعال هستند با هزینه شخصی اقدام به مطالعه برخی از غارها کردیم و حتی در زمینه ثبت آنها نیز قدم برداشتیم.

گردشگری غار در کشور مغفول مانده است

وی اضافه کرد: گردشگری غار در کشور ما ناشناخته مانده است و در این زمینه باید افراد تخصص غارنوردی داشته باشد و تجهیزات لازم را نیز در اختیار داشته باشد و تجهیزات مورد نیاز نیز قیمت بالایی دارد.

عارفی ادامه داد: برخی از افراد اقدام به گذاشتن نردبان در جوار غارهای استان کرده‌اند و باعث آلودگی نیز در اطراف این غارها شده‌اند که آسیب‌های زیادی نیز به این مساله می‌رساند.

وی افزود: بعضی افراد که اطلاعاتی در زمینه کوهنوردی دارند اقدام به برگزاری تورهای غارنوردی در استان می‌کنند و باید این مساله فرهنگ سازی شود که افراد بدون داشتن لوازم و پوشش خاص به غارها نروند.

وی تصریح کرد: متأسفانه در چند سال اخیر رقابتی غیر کارشناسانه در کشور به راه افتاده که برخی فکر می‌کنند هر استان باید یک غار گردشگری داشته باشد و شروع به کپی برداری از برخی غارها کردند تا به عنوان هدف گردشگری از آنها استفاده کنند و حالا در استان کرمان زمزمه‌هایی از این مساله به گوش می‌رسد.

عارفی گفت: بسیاری از استان‌ها نتوانستند بودجه‌ای را که برای راه اندازی زیرساخت‌های گردشگری در غارها هزینه کنند را بازگردانند.

وی با بیان اینکه حفظ غارها یکی از مهم‌ترین وظایف ماست، افزود: متأسفانه عده‌ای در غارها اقدام به برگزاری دورهمی و ریختن زباله و … نیز کرده‌اند در حالی که در غارها حتی بسیاری از کارهای عادی نیز ممنوع است زیرا این مساله به غار آسیب می‌زند.

وی بیان کرد: این زباله‌ها باعث بیماری جانوران غارزی می‌شوند و خیلی از این بیماری‌ها نیز ناشناخته هستند. در بحث گردشگری باید به نحوی تصمیم گیری شود که به اکوسیستم غارها آسیبی وارد نشود.

شناسایی و ثبت ملی غارهای استان کرمان

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: ما در زمینه ثبت غارها اقدام به شناسایی غارها کرده‌ایم.

مجتبی شفیعی افزود: چند غار در استان کرمان شناسایی شده و تاکنون غاری که در فهرست غارهای به ثبت رسیده آثار طبیعی کشور باشد نداریم.

وی ادامه داد: تاکنون حدود پنج غار شناسایی کرده‌ایم و در حال کار هستیم که این غارها به مرور به ثبت آثار طبیعی ملی برسد.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان تصریح کرد: از بافت، رابر و شهربابک شروع کرده‌ایم و با همکاری منابع طبیعی و زمین شناسی تلاش می‌کنیم غارها را شناسایی و به ثبت برسانیم.

در حالی بحث گردشگری غار در کرمان مطرح شده که برخی استان‌ها قبل از این به این بحث ورود کرده و ناموفق بوده‌اند. مساله گردشگری غار بحثی است که حتی بسیاری از ارگان‌های استان کرمان با آن ناآشنا هستند.

منبع:خبرگزاری مهر