پویا طالب‌نیا امروز پنجشنبه (۴آذر ماه)در وبینار قابلیت سنجی امکانات و جذابیت‌های ژئوتوریستی منظر جهانی هورامان محور ششمین دوره سلسله نشست‌های چشم‌انداز صنعت گردشگری در ایران، که به همت معاونت فرهنگی جهاد دانشگاهی استان کردستان برگزار شد اظهار کرد: بحث ژئوتوریسم یا زمین‌گردشگری شامل جاذبه‌های زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی است که با اکوتوریسم که جاذبه‌های جاندار را شامل می‌شود؛ تفاوت دارد.

طالب‌نیا عنوان کرد: ژئوتوریسم بیشتر با ساختار زمین‌شناسی بی‌جان سروکار دارد به این معنی که عنصر حیات موجود در آن‌ها قابل مشاهده نیست.

وی در خصوص توسعه پایدار گردشگری عنوان کرد: در حوزه زمین گردشگری که یکی از زیرمجموعه‌های حوزه گردشگری است، عوامل متعددی همچون فرسایش زمین، آتشفشان‌ها، چین‌خوردگی‌ها و گسل‌های موجود، شکل‌گیری غارها و صخره‌ها و سفره‌های آب زیر زمینی، چشمه‌ها و رودهایی که شاخص هستند و می‌توان از آن‌ها به عنوان جاذبه‌های گردشگری که در حوزه ژئوتوریسم مطرح هستند؛ نام برد.

طالب‌نیا ادامه داد: سرزمین ایران که پهنه جغرافیایی کشور ما است، دارای تنوع‌های آب و هوایی متعددی است که این خود می‌تواند یکی از ظرفیت‌های بسیار مهم در حوزه ژئوتوریسم باشد.

وی تصریح کرد: پدیده‌های زمین‌شناختی متعددی که با توجه به تنوع آب و هوایی، تنوع ساختار زمین شناسی که در فلات ایران، البرز، زاگرس و فلات مرکزی ایران، حاشیه خلیج فارس، حاشیه دریای خزر وجود دارد، هرکدام دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که می‌تواند در قالب ژئوسایت‌های مختلف به عنوان جاذبه‌های گردشگری در ایران به جهانیان معرفی شود.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان، منظر فرهنگی اورامان را یکی از بخش‌ها و مناطق منحصر به فرد در ایران نام برد و گفت: منظر فرهنگی اورامان دارای شاخصه‌های بسیار جذابی است و این جذابیت را می‌توان تلفیقی از بحث ژئوتوریسم و فرهنگی شاهد بود و آن را به یکی از جاذبه‌های بسیار ارزشمند تبدیل کرد.

طالب‌نیا با تاکید بر اینکه ژئوتوریسم گردشگری در خصوص عناصر بی‌جان است، خاطرنشان کرد: روحی که مردمان سرزمین اورامان به این آثار بی‌جان می‌بخشند، خود می‌تواند به یکی از جاذبه‌های فرهنگی تبدیل شود.

وی به شاخصه‌های گردشگری و تاریخی در اورامان اشاره و بیان کرد: کوه شاهو، کوه کوهسالان، رودخانه سیروان شاخص‌های مهم منطقه اورامان هستند که در اسامی مردم منطقه جای گرفته‌اند.

طالب‌نیا با اشاره به اینکه اسامی دختران و پسران این منطقه برگرفته از نماد طبیعت و تمدن اورامان است گفت: انتخاب اسامی دختران و پسران در اورامان مطابق نماد طبیعت و تمدن آن نشان از جایگاه والای عناصر طبیعی این منطقه در نزد مردم است.

وی با تاکید بر دو معیار مهم برای ثبت جهانی اورامان اضافه کرد: یکی از معیارهای مهم در ثبت جهانی اورامان، معیار تعامل انسان با طبیعت است که این تعامل انسان با طبیعت در این منطقه کاملا مشهود است.

طالب‌نیا عنوان کرد: ما اورامان را به عنوان دره‌های فرهنگی در فرهنگ میراث جهانی ثبت کردیم، یعنی در پرونده اورامان به آن اشاره شده است که اورامان دارای یک سری دره‌های فرهنگی و شکاف‌هایی است که براساس اتفاقات زمین‌شناسی رخ داده و دره‌های بی‌نظیری را به وجود آورده است.

وی تصریح کرد: یکی از عوامل ژئوتوریسم چشمه‌ها هستند، که یکی از مهم‌ترین و مقدس‌ترین چشمه‌های موجود در خاورمیانه که به کانی بل یا چشمه بل معروف است، که یک سری افسانه‌ها و اساطیر در خصوص بل که خدای آب‌های یونان است مطرح شده است؛ گرچه چشمه بل به عنوان خدای آب‌ها بزرگترین و مهم‌ترین چشمه‌ در اورامان است، اما نمی‌توان وجود سایر چشمه‌های موجود در اورامان را نادیده گرفت.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان، منظر فرهنگی اورامان به روستای شرکان در اورامان اشاره و اضافه کرد: تعداد چشمه‌های موجود در این روستا به حدی است که وجه تسمیه به “شرکانی”، “شر” در زبان کُردی به معنای “جنگ “و “کانی” به معنای “چشمه”؛ جنگ چشمه‌ها است.

پویا طالب‌نیا ادامه داد: همچنین روستای دولاب که بالای 90 چشمه با اسامی مختلف در خود دارد و منحصر به فرد است و در پای کوه آوالان قرار دارد یکی از کوه‌های شاخص منطقه اورامان است.

وی تصریح کرد: نمادهای مقدس طبیعی که جایگاه فرهنگی خاصی را در دل ساکنین منطقه دارند، می‌تواند به ظرفیت‌های گردشگری در منظر فرهنگی اورامان تبدیل شود.

طالب‌نیا بر ظرفیت ژئوتوریسمی منطقه اورامان تاکید کرد و افزود: غارهای متعددی را که در منظر اورامان  شاهد آن هستیم؛ غارهای طبیعی هستند که به عنوان غارهای باستانی ما شاهد سکونت انسانی و یافته‌های فرهنگی در آن‌ها هستیم.

وی گفت: بالغ بر 60 غار در منظر فرهنگی اورامان در استان کرمانشاه کردستان شناسایی شده که شاخصه‌های مختلفی را دارند.

طالب‌نیا اضافه کرد: این غارها را براساس یافته‌های فرهنگی باستان‌شناسانی که در این منطقه فعالیت داشته‌اند، از دوران پارینه سنگی میانی تا دوره قرون متاخر کاربری داشته و به عنوان یک فضا انسان و ساکنین اورامان از آن استفاده کرده‌اند.

وی یادآور شد: یکی از غارهای مهم در منطقه اورامان که می‌توان به آن اشاره کرد غار “قوری قلعه” به عنوان یکی از بزرگترین غارهای آبی خاورمیانه است؛ که یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریسم در اورامان غار قوری قلعه است که هم جاذبه طبیعی دارد و هم براساس یافته‌هایی که باستان‌شناسان متعددی بر روی آن انجام داده‌اند یافته‌های مهمی از دوره ساسانیان به دست آورده و احتمالا این غار به عنوان یکی از معابد مهری کاربری داشته و یافته‌های سفالی و فلزی از دوره ساسانی نشان از اهمیت غار قوری قلعه در این منطقه داشته است.

مدیر پایگاه جهانی منظر فرهنگی تاریخی اورامان در خصوص کتیبه ارزشمند و باستانی تنگی‌ور گفت: کتیبه تنگی‌ور که مربوط به حکومت آشوری‌ها است، کتیبه سارگن دوم یکی از مقدس‌ترین پادشاهان آشوری در روستای تنگی‌ور و در دهانه دره‌ای به نام زینانه شکل گرفته و حتی از نظر قدمت تاریخی این اثر از کتیبه بیستون هم قدیمی‌تر است و این کتیبه نقش برجسته یکی از شاخصه‌های تاریخی در دوران آشوریان در مناطق زاگرس محسوب می‌شود.

طالب‌نیا بیان کرد: روستای تنگی‌ور و کتیبه تنگی‌ور گذرگاه تاریخ است، که ما می‌توان آن را به عنوان یکی از مهمترین جاذبه تاریخی ژئوتوریسم باستان شناسی و فرهنگی اورامان مطرح کرد؛ لذا با توجه به اهمیتی که این اثر دارد آنچنان که شاید و باید گردشگران زیادی به آن‌جا سفر نمی‌کنند.

وی بیان کرد: خوشبختانه به دلیل ثبت جهانی و معرفی‌های صورت گرفته و توجه مسئولین استانی و کشوری به این قضیه، امسال اعتبارات خوبی به این منطقه اختصاص داده شده است.

طالب‌نیا اضافه کرد: در حال حاضر با یک هیات آلمانی در حال بررسی‌های باستان‌شناسی در منطقه اورامان هستیم و امیدواریم که بتوان یک پروژه هدفمند را فقط در خصوص غارهای باستانی اورامان تعریف و مستندسازی و معرفی شوند؛ گرچه بسیاری از این آثار قابلیت آن را ندارند که به عنوان یک ظرفیت گردشگری به آن‌ها نگاه کرد ولی باتوجه به بررسی‌های انجام شده بسیاری از این غارها قابل دسترسی هستند و با ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و اجرایی می‌توان این غارها را به جاذبه‌های گردشگری تبدیل کرد.

وی در پایان یادآور شد: به جرات می‌توان گفت که حوزه ژئوتوریسم در اورامان یکی از بالقوه‌ترین سایت‌هایی است که در ایران وجود دارد و تلفیقی از فرهنگ، تاریخ و طبیعت را میتوان در این آثار شاهد بود و می‌توان از آن به عنوان یک پتانسل مهم در حوزه توسعه گردشگری بهره برد.

منبع:ایسنا

عبور از راه تنگ و پیچ‌در پیچ دروازه هورامان آغاز لذت‌بخش سفری است که در آن قدم‌ نهاده‌ای، دروازه هورامان که می‌گویم یعنی جایی درست بین زمین و آسمان، خیره شدن به ارتفاع و غرق شدن در لذت دیدن دره!

اینجا گذر زمان بی‌معنی است هر گوشه از آن هر تکه‌ای از آن را که می‌نگری به واقعیت پیوستن تعریفی است که در کتاب‌ها از بهشت خوانده‌ای، آری اینجا هورامان است، سرزمین خورشید، سرزمین نور و رنگ و اصالت.

حال که به این مکان سحرآمیز وارد شده‌ای خوب گوش بسپار به نوایی که از دور دست به گوش می‌رسد، این‌جا صدایی نیست جز صدای آواز آزادانه پرندگان، صدای آب صدای طبیعت و صدای مردمانی زلال‌تر از آب روان، این‌جا هورامان سرزمین اصالت‌ها و نواها است.

صبح هنگام خورشید سایه گرم و پر مهرش را بر قلمرو خود می‌پراکند، به آدمی جانی دوباره می‌بخشد و آن‌ها را برای آغاز روزی دیگر به تکاپو وا می‌دارد.

اینجا می‌توان زمان را به عقب برگرداند و به گذشته‌ها سفر کرد، هنوز هم می‌توان صبح‌ها با بوی نان تنوری تازه مست شد و با دیدن کوچ‌نشینی و عشایری این منطقه غرق در گذشته‌های دور شد، می‌توان از زندگی ماشینی شهری فاصله گرفت و دوباره طعم خوب همدلی و با هم بودن را احساس کرد.

شب اما حکایت دیگری دارد، زمانی که سایه شب بر دره و کوه‌ها هورامان سایه می‌اندازد سکوت آرام بخشی بر دنیا حاکم می‌شود صدایی به گوش نمی‌رسد الا صدای طبیعت و مردمانی که خسته از تکاپوی روزانه در خانه‌های خود و یا در پشت بام‌ها در هوای سرد و خنک منطقه لم داده‌اند و مشغول بازگویی خاطرات و یا انجام بازی‌های محلی هستند.

گه گاه در دور دست‌ها صدای حزن انگیز مردی به گوش می‌رسد که سکوت شب را همچون انداختن سنگی در برکه‌ای آرام به هم می‌ریزد، صدای هوره! نوایی حزن‌انگیز و آسمانی که از گذر تاریخ هزار ساله همچنان در گوش مردم منطقه نجوا می‌شود.

بافت پلکانی این منطقه سبب صفا و صمیمیت همسایگان آن شده است، بام همسایه حیاط خانه دیگری است، می‌توان روزها زن‌هایی را دید که با لباس‌هایی رنگارنگ و به صورت جمعی نشسته و مشغول کلاش بافی یا نخ‌ریسی هستند، می‌توان پیرمردها و پیرزنانی را دید که در خلوت تنهایی خود لم داده‌اند و در اندیشه‌های دور خود به تماشای تصویری نشسته‌اند که همه عمر و جوانی خود را در آن سپری کرده‌اند.

اورامانات نام منطقه‌ای در بخش اورامان شهرستان سروآباد در غرب استان کردستان است و از غرب به عراق و از جنوب به استان کرمانشاه محدود می‌شود و جاده‌ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به مریوان وصل می‌کند.

اورامان در یک قدمی جهانی شدن

مدیر پایگاه منظر تاریخی اورامان در خصوص روند ثبت جهانی اورامان گفت: از سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ پایگاه پژوهشی منظر فرهنگی اورامان در استان کردستان و کرمانشاه راه‎‌اندازی شد.

پویا طالب‌نیا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در همان سال‌ اول و بعد از راه‌اندازی پایگاه پژوهشی منظر فرهنگی اورامان، جمع‌آوری اطلاعات و مطالعات منطقه در در حوزه‌های مختلف باستان شناسی، مردم شناسی، معماری، تاریخ، تمدن و …، طراحی نقشه‌های سه بعدی از منطقه صورت گرفت.

وی عنوان کرد: در سال ۱۳۹۸ با همکاری دفتر ثبت جهانی میراث فرهنگی تهران، داده‌های جمع‌آوری شده از منطقه اورامان که به صورت خام جمع‌آوری شده بود؛ بر اساس فرمت مخصوص پرونده ثبت جهانی تدوین شد.

طالب‌نیا ادامه داد: بعد از تدوین داده‌ها، پرونده ثبت جهانی هورامان تکمیل و در بهمن ۱۳۹۸ به یونسکو ارسال شد و پرونده اول مورد تایید یونسکو قرار گرفت.

مدیر پایگاه منظر تاریخی فرهنگی هورامانات ادامه داد: در مهر ماه ۱۳۹۹ ارزیاب یونسکو به منظور راستی‌آزمایی پرونده ثبت جهانی اورامان و برای بازدید نهایی از منطقه هورامان وارد کشور شد و طی بازدید ۱۰ روزه از روستاهای منطقه هورامانات در استان‌های کردستان و کرمانشاه دیدن کرد و روند تهیه پرونده ثبت جهانی اورامان را مورد بررسی قرار داد.

پویا طالب‌نیا در ادامه سخنان خود از برگزاری جلسه اجلاس سازمان جهانی یونسکو در مورخ ۲۵ تیر تا ۹ مرداد خبر داد و افزود: در این اجلاس قرار بر این است در خصوص ثبت جهانی اورامان رای گیری و ثبت آن نهایی شود.

وی با اشاره به اینکه ثبت جهانی اورامان هنوز به صورت قطعی نهایی نشده است، گفت: با توجه به سفر اخیر وزیر میراث فرهنگی به استان کردستان و خبرهای خوبی که در خصوص ثبت جهانی اورامان به مردم کردستان دادند، قطعی شدن این پرونده در چند روز اخیر دور از انتظار نیست.

طالب‌نیا با اشاره به اینکه این پرونده کل منطقه اورامانات را در برمی‌گیرد، تصریح کرد: پهنه جغرافیایی منطقه اورامانات شامل شهرستان پاوه و شهرستان جوانرود، بخشی از ثلاث باباجانی و قسمتی از شهرستان روانسر در استان کرمانشاه و در استان کردستان نیز شهرستان سروآباد و  کامیاران و سنندج است.

وی خاطرنشان کرد: وقتی که گفته می‌شود منظر فرهنگی، یعنی تعامل انسان با طبیعت در طول تاریخ، و ما بر همین اساس اقدام به ثبت جهانی اورامان کرده‌ایم و آثار تاریخی، معماری، فرهنگی اورامان را جمع‌آوری و نشان دادیم که اورامان در طول هزاران سال از سکونت انسان در این منطقه توانسته است خود را با طبیعت تطبیق دهد.

طالب‌نیا ادامه داد: وجود بافت پلکانی و هوارنشینی و مراسم و جشن‌های آیینی مانند مراسم پیرشالیار نشان از ادغام آن‌ها با طبیعت دارد که اثبات کردیم که این ویژگی‌ها نمونه‌های منحصر به فرد جهانی است.

وی در خصوص نقش ثبت جهانی اورامان در حفظ تاریخ اورامان افزود: با نهایی شدن ثبت جهانی اورامان، به عنوان یک سند جهانی در جهان ثبت خواهد شد و به عنوان یک اثر تاریخی جهانی به همه دنیا تعلق دارد و ثبت و ضبط آن توسط یونسکو سبب معرفی آن به سراسر دنیا خواهد شد و به جرات می‌توان گفت که اقداماتی که در این راستا صورت گرفته است هیچ ارگان پژوهشی دیگری در دنیا آن را انجام نداده است.

به عقیده این مقام مسئول با ثبت جهانی اورامان برای حفاظت از بافت آن، مناظر طبیعی و تاریخی و …به صورت جهانی و بین‌المللی برنامه‌ریزی می‌شود.

پویا طالب‌نیا گفت: با نهایی شدن ثبت جهانی اورامان توسعه پایدار در منطقه حاکم خواهد شد، زیرا گردشگران خارجی زمانی که قصد سفر به کشور ایران را داشته باشند اولین سایتی که برای تعیین مقصد گردشگری خود به آن مراجعه می‌کنند سایت جهانی یونسکو است؛ با توجه به وجود ۲۴ اثر جهانی که بیشتر گردشگران به آن‌ها رجوع و سفر می‌کنند بنابراین زمانیکه گردشگران به این سایت مراجعه کنند اورامان به یکی از مقاصد گردشگری آن‌ها تبدیل خواهد شد.

وی با تاکید بر این موضوع که ثبت جهانی اورامان سبب ایجاد توسعه پایدار در منطقه خواهد شد؛ افزود: با جذب گردشگران داخلی و خارجی و حفظ بافت فرهنگی و تاریخی منطقه به صورت بین‌المللی سبب ایجاد توسعه پایدار اقتصادی در این مناطق خواهد شد و سبب فروش بیشتر صنایع دستی و رونق بوم‌گردی در این منطقه خواهد شد.

منبع:ایسنا

اورامانات یکی از مناطق زیبا و دلربای استان کردستان است که به‌سختی کوه‌ها، جنگل‌ها، قله‌های پر برف، دره‌های سرسبز، خانه‌های سنگی و پلکانی مشهور است.
مردم هورامان معتقدند که زمانی این روستا، مرکز حکومت و پایتخت حکام محلی بوده است، کلمه “تخت” به معنی پایتخت بوده و این نشان از عظمت این منطقه در گذشته است.

روستای ژیوار که دارای بافتی پلکانی با معماری خشکه چین است در مسیر جاده هورامان تخت به روستای هجیج قرارگرفته است، رود زیبا و خروشان سیروان به همراه جنگل‌های اطراف بر زیبایی این روستا افزوده است. نمای روستای اورامان به دلیل معماری پلکانی و همچنین به دلیل شکل هرم گونه خانه‌های آن بسیار دیدنی است که قلعه‌ای باستانی در رأس آن قرار دارد.

سنگ‌نگاره‌های باستانی و مناطق ییلاقی که در زبان کردی به آن‌ها “هه‌وار” می‌گویند از دیگر جاذبه‌های روستای ژیوار بوده که هر ساله تعداد زیادی از علاقه‌مندان به گردشگری فرهنگی و دوستداران طبیعت‌گردی را به‌سوی خود جذب می‌کند.

معماری پلکانی و سنگی یکی از نشان‌های منطقه هورامان است که سالیان سال توانسته دوام بیاورد و همچنین مردم در این منطقه سرد و کوهستانی در این خانه‌ها زندگی کرده‌اند اما در چند سال اخیر معماری مدرن و جدید جایگزین برخی از این خانه های محکم و قدیمی شده است.

پرویز اصلانی، پژوهشگر دکتری معماری، در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به فضای معماری پلکانی روستاهای اورامانات، اظهار کرد: هورامان سرزمینی است کوهستانی با توپوگرافی خاص؛ منطقه‌ای که طی صدها سال، فرهنگ و معماری خاص را در دامن خود پرورش داده که این فرهنگ و تمدن حتی از مهد آن یعنی دره رودخانه سیروان پا را فراتر نهاده است.

وی افزود: بافت‌ روستاهای بکر، تاریخی، سلسله قلعه‌های باستانی و معابد مذاهب مختلف تاریخی آن از شاخصه‌های این محدوده فرهنگی-تاریخی، معماری کوهستانی سنگی به شمار می آید.

این پژوهشگر دکتری معماری در کردستان، بیان کرد: در این منطقه، معماری با مصالح سنگی تراش نخورده چنان رشد کرده است که معمارانش نسل به نسل از تکنیک‌های کهن خود در ساخت بناها و با استفاده از مصالح بوم آورد با دیوارهای کاملاً سنگی به‌صورت ساختمان‌های چندین طبقه بدون ملات اجرا کرده‌اند که پس از سال‌ها هنوز پا برجا است.

اصلانی عنوان کرد: شناخت، بررسی، تجزیه‌وتحلیل رفتار اجزای سازه‌ای و مصالح به کار گرفته‌شده در این منطقه می‌تواند راهکار مناسبی جهت احیاء و باز سازی تکنیک‌ روش‌های ساخت سنتی اورامانات برای رسیدن به معماری پایدار منطقه زاگرس با عملکرد بهتر و طول عمر بیشتر باشد.

وی ذکر کرد: معماری روستای اورامانات در دامنه زاگرس از چهار پارامتر زمان، مکان، فرهنگ و معنا برخوردار است؛ بنابراین ویژگی معماری سنتی محصول روش سنتی در طراحی و ساخت، دارای الگوهایی است که تبلور فرهنگ جامعه بوده و در طول زمان استمرار یافته و دست‌به‌دست گشته و منتقل‌شده و نهایتاً با امر مقدسی مرتبط شده و گونه‌ای از معماری باارزش و بامعناست.

این پژوهشگر معماری، با اشاره به شکل‌گیری عناصر کالبدی- فضایی معماری پلکانی اورامانات، تصریح کرد: بدنه سخت کوه تراشیده شده و با همان سنگ‌ها، خانه‌ای زیبا، استوار و رفیع ساخته‌شده است.

به گفته اصلانی سنگ‌های به‌دست‌آمده از همان بستر، استادانه و هنرمندانه در دل دیوارها جای گرفته و سطوحی کاملاً صاف و عمودی را شکل داده‌اند؛ رنگ دیوارها همان رنگ کوهستان است.

وی گفت: نمای خانه‌ها آن‌چنان به طبیعت از شیب زمین‌بر سینه صخره‌ها لغزیده و به یکدیگر پیوسته‌اند که گویی پیکر واحدی را تشکیل داده‌اند، پلان این خانه‌ها درنهایت با دقت طراحی‌شده و در بیشتر آن‌ها بدنه کوه آخرین جداره اتاق‌ها را در برگرفته است.

این پژوهشگر معماری در کردستان، یکی از بزرگ‌ترین معایب خانه‌های اورامان را دسترسی سخت و دشوار طبقات دانست و افزود: به دلیل موقعیت خاص زمین و شیب فراوان و کمبود بستر مناسب، بیشتر فضای درون خانه‌ها به عملکردهای اصلی اختصاص‌یافته و پله‌های چوبی و سنگی یا بیرون آمده تیرهای ساختمانی، ارتباط عمومی را برقرار می‌کند و همچنین در بسیاری از خانه‌ها بالکن و تراس نیز به چشم می‌خورد.

اصلانی بیان کرد: در منطقه اورامان، مجموعه خانه‌ها به‌گونه‌ای ساخته‌شده‌اند که راه‌های معدودی برای عبور و مرور وجود دارد و به‌جز یک‌راه اصلی برای ورود به آبادی، راه‌های دیگر محدود و صعب‌العبوراست.

وی عنوان کرد: سراشیبی تند کوه‌های این منطقه موجب شده که بام‌های هر خانه، تراس خانه بالایی باشد و خانه بالایی، خانه پایینی را از خطرات احتمالی حیوانات تحت نظر داشته باشد. مردم منطقه اورامان ساخت خانه‌ها را از کنار رودخانه شروع کرده و به‌طرف بالا ادامه می‌دهند و طبقه پایین را مختص محل نگهداری دام‌ها می‌کنند.

این پژوهشگر ادامه داد: جدال انسان با طبیعت را به حقیقت می‌توان در این منطقه مشاهده کرد، بدنه سخت کوه تراشیده شده و با همان سنگ‌ها، خانه‌ای زیبا، استوار و رفیع ساخته‌شده و سنگ‌های به‌دست‌آمده از همان بستر، استادانه و هنرمندانه در دل دیوارها جای گرفته و سطوحی کاملاً صاف و عمودی را شکل داده‌اند؛ رنگ دیوارها همان رنگ کوهستان بوده و نمای خانه‌ها آن‌چنان به طبیعت از شیب زمین‌بر سینه صخره‌ها لغزیده و به یکدیگر پیوسته‌اند که گویی پیکر واحدی را تشکیل داده‌اند.

اصلانی با اشاره به زلزله‌خیز بودن اورامان ، ذکر کرد: در بعضی از بناها اتصالات گوشه دیوارهای سنگی ضعیف بوده به‌طوری‌که باعث ایجاد ترک‌های عمقی و عریضی در این مناطق شده است، در این وضعیت با وارد آمدن نیروهای جانبی، اتصال گسسته شده و موجب فرو ریزی خواهد شد لذا استفاده از چوب برای تحکیم گوشه‌ها بسیار مناسب است.

وی در ادامه سخنان خود افزود: روستاهای منطقه زاگرس با بهره‌مندی از ویژگی‌های طبیعی از الگو و طرح خاصی برخوردارند که با توجه به ویژگی‌های کوهستان شکل‌گرفته است. این سکونتگاه‌ها در جهت بهره‌مندی هر چه‌بهتر از طبیعت دارای ویژگی‌های خاصی در الگو و طرح هستند.

این پژوهشگر، گفت: مطالعات صورت گرفته در این منطقه نشان می‌دهد که عوامل مؤثر بر شکل‌گیری معماری سنتی منطقه اورامان در دامنه زاگرس دارای ابعاد مختلف کالبدی، زیست‌شناختی(بیولوژیک) و فرهنگی- اجتماعی است.

اصلانی خاطرنشان کرد: چنین تعبیری، روشن می‌سازد که نقش انسان در شکل‌دهی عناصر کالبدی-فضایی به محیط سکونت خود و چگونگی برقرار ساختن ارتباط بین سکونتگاه‌ها با طبیعت و نحوه بهره‌برداری از مواهب طبیعی با سکونتگاه‌ها، مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری به معماری پایدار روستاهای پلکانی اورامانات به شمار می‌آید.

وی ذکرکرد: در این راستا با توجه به استفاده از سازه‌های سنگی و مصالح بومی در مناطق روستاهای اورامانات مطالعه و شناخت دقیق این نوع معماری در جهت بهبود روش‌های ساخت سنتی و مقاوم‌سازی بناها و دیوارهای سنگی موجود و احداث سازه‌هایی با رعایت ملاحظات فنی ضروری به نظر می‌رسد.

این پژوهشگر معماری در پایان سخنان خود یادآور شد: از مهم‌ترین اصول فنی رعایت شده جهت رفع برخی از نقاط ضعف این بناها در مقابل بلاهای طبیعی می‌تواند شامل تقویت گوشه‌های بنا با استفاده از چوب، اتصال تیر سقف چوبی به شناژ روی دیوار، تقویت دیوارهای خشکه‌چینی با استفاده از الوار چوبی و یا کلاف و ایجاد و اتصال پی به دیوار باشد.

شایان ذکر است؛ تغییر در ساز و ساخت زمانی ارزشمند است که بتواند اصالت خود را حفظ کند متأسفانه (هورامان جدید) این تغییر در ظاهر مدرن شده و نمای سنگی که هماهنگ با طبیعت و هم‌رنگ کوه‌ها و محکم و متناسب با این اقلیم تبدیل به کاشی و سنگ‌های تزئینی و آجر شده است.

به راستی که این تغییر معماری با اقلیم اورامان هماهنگ نیست و می‌توان ‌آن را یک وصله نامتناسب تصور کرد.

درگذشته تمام پنجره‌های چوبی به رنگ آبی و به‌نوعی سازمان‌دهی شده بودند اما اکنون نمای روستا یک‌شکل و یک ریتم نیستند تعدادی تازه‌ساخت و تعداد نیز با همان سبک قدیمی مشاهده می‌شود.

نوع معماری جدید در اورامان با اقلیم سازگار نیست؛ چراکه این اقلیم به دلیل شدت بارش‌ها و کوهستانی بودن آن، نیازمند معماری محکم هم چون گذشته است لذا باید این ساخت‌وساز در اورامان سازمان‌دهی شود که هماهنگ با نوع معماری بومی و پایدار منطقه باشد.

منبع:ایسنا