راه‌اندازی بنیاد ایرانشناسی در بنگلادش
سفیر ایران در بنگلادش از بنیاد ایرانشناسی درخواست کرد به دانشجویان بنگلادشی فرصت مطالعاتی و بورسیه بدهد. او همچنین از راه‌اندازی بنیاد ایرانشناسی در این کشور در آینده‌ای نزدیک خبر داد.
به گزارش ایسنا، بنیاد ایرانشناسی وبینار «بررسی جایگاه ایرانشناسی در بنگلادش» را با هدف گسترش مطالعات و برقراری ارتباطات در حوزه‌های ایرانشناسی و تلاش برای معرفی یا شناساندن ایران و جلوه‌های تاریخی تمدنی برگزار کرد. در این گفت‌وگوی زنده علمی استادان ایرانشناس و زبان فارسی از نهادهای فرهنگی و دانشگاهی دو کشور ایران و بنگلادش حضور داشتند.
در ابتدای این نشست پیام آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، رییس بنیاد ایرانشناسی، توسط دکتر میردامادی، مدیرکل همکاری‌های علمی و بین‌المللی بنیاد ایرانشناسی، خوانده شد. در این پیام آمده است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
با سلام وآرزوی توفیق و سربلندی جامعه ایرانشناسان کشور برادر و عزیز مسلمان بنگلادش
برای اینجانب موجب مسرت است که فرصتی فراهم شد که اساتید و پژوهشگران حوزه ایرانشناسی به هم‌سخنی و هم‌اندیشی برای بررسی جایگاه و موقعیت ایرانشناسی در کشور بنگلادش بپردازند. بنیاد ایرانشناسی که هدف اصلی از تأسیس آن انجام مطالعات و تحقیقات علمی تخصصی به منظور توسعه دانش ایرانشناسی و معرفی شایسته و ارائه چهره حقیقی فرهنگ، تاریخ و تمدن سرزمین و مردم ایران به جهان است، علاقه‌مند است با عنایت به ظرفیت و توان علمی خود زمینه‌های تقویت نهادهای ایرانشناسی در جهان و همکاری سازنده و مثبت با جامعه ایرانشناسان جهان را فراهم کند.
ایران با توجه به غنای فرهنگی و تمدنی و جایگاه شایسته تاریخی در جهان همواره مورد توجه دانشوران و فرهیختگان جهانی واقع شده است. این سرزمین با بهره‌مندی از یک تاریخ و فرهنگ درخشان، استعداد آن را داشته که مورد توجه افکار و اندیشه‌های پیشرو جهانی واقع شود. اگر نبود جایگاه والای فرهنگ و تمدن ایرانی هرگز گستره دانشی با نام و نشان ایرانشناسی در تاریخ علم آشکار نمی‌شد که جامعه بزرگ و فرهیخته‌ای با نام ایرانشناسان به جست‌وجو و کنکاشگری در آن بپردازند.
ایرانشناسی که نامی جامع برای شاخه‌های متعددی از پژوهش‌های ایرانشناختی است همچون تاریخ و اسطوره، فرهنگ و تمدن، هنر و معماری، حقوق و اقتصاد و صد البته زبان و ادب فارسی و آن‌چه با نام و نشان این مردم و سرزمین ایران گره خورده، خود گستره پردامنه‌ای از مطالعات و پژوهش است که نهادهای ایرانشناسی و جامعه ایرانشناسان را به خود مشغول کرده است.
اینجانب با توجه به وظیفه و مسئولیت علمی و اجرایی خود علاقه‌مندم از تمامی مساعی و کوشش‌های علمی نهادها و ایرانشناسان جهان و بویژه ملت بنگلادش تشکر و قدردانی کنم که تمام تلاش و همت خود را صرف معرفی فرهنگ و تمدن و تاریخ ایران کرده‌اند. در این میان هستند ایرانشناسان پیشکسوت که مساعی و تکاپوهای علمی آنان در عرصه ایرانشناسی قابل تقدیر است. اینجانب همت دست‌اندرکاران این گفت‌وگوی مثبت و سازنده علمی بین دانشوران و فرهیختگان دو کشور را ارج نهاده و توفیق و سربلندی مردم و سرزمین بنگلادش را از خداوند متعال خواستارم.»
حامد فروزان ـ معاون اطلاع‌رسانی و همکاری‌های بین‌الملل بنیاد ایرانشناسی ـ نیز پس از تبریک ولادت حضرت فاطمه (س) و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران، گفت: بعد از انقلاب اسلامی شاهد حضور ایران در رتبه‌های برتر دنیا در حوزه‌های مختلف علمی، فن‌آوری، جاذبه‌های گردشگری و طبیعی، ذخایر نفت و گاز و … هستیم.
از آمادگی برای تبادل استاد تا اختصاص چند بورسیه ایرانشناسی برای دانشجویان بنگلادش
وی بر اهمیت ضرورت تأسیس کرسی ایرانشناسی در بنگلادش تأکید کرد و گفت: از طرف بنیاد ایرانشناسی این آمادگی وجود دارد که در زمینه تبادل استاد، دانشجو، مطالعه و پژوهش و برگزاری سمینارهای مشترک علمی و فرهنگی در قالب دوره‌های دانش‌افزایی ایرانشناسی به صورت مجازی و حضوری (در صورت وجود امکانات و شرایط)، همکاری‌های متقابل صورت گیرد.
معاون اطلاع‌رسانی این بنیاد افزود: بنیاد ایرانشناسی به مناسبت دهه مبارک فجر، چند سهمیه از بورسیه رشته ایرانشناسی در مقطع کارشناسی ارشد را که در اختیار دارد به دانشجویان علاقه‌مند بنگلادشی، برای تحصیل در دانشگاه شهید بهشتی تخصیص خواهد داد.
همچنین سیدعبدالمجید میردامادی ـ مدیرکل همکاری‌های علمی و بین‌المللی بنیاد ایرانشناسی ـ درباره تاریخ تمدن باشکوه ایران گفت: سرزمین تاریخی ایران بنا بر آن‌چه آگاهان و صاحب‌نظران تاریخی بیان می‌کنند به وسعت سه قاره از مجموعه قاره‌های امروز جهان است. در دوره هخامنشیان وسعت ایران به ۱۱ میلیون کیلومتر مربع می‌رسید، یعنی ۶.۵ برابر وسعت ایران امروزی و هنگامی که ایران ۴۰ درصد جمعیت جهان را در زیر لوای خود داشت. بنابر گفته “هگل” ایرانیان نخستین قوم تاریخی هستند و ایران نخستین امپراتوری از میان‌رفته تاریخ است. امروز فارغ از هر ادعای ارضی، سرزمینی و جغرافیای تاریخی ایران که هم‌اینک دیگر ملل و مردمان جهان در آن زندگی می‌کنند، مطالعه عرصه فرهنگ و تمدن، جغرافیا و تاریخ، زبان و ادبیات، هنر و معماری، حقوق و اقتصاد و آن‌چه مرتبط با نام ایران کهن و دوره نوین است، مطالعات ایرانشناسی را تشکیل می‌دهد. جایگاه تاریخی تمدنی و تاثیر فرهنگی برجای‌مانده از این میراث کهن در جهان، دانشگاه‌ها، نهادهای علمی و شخصیت‌هایی را در جهان گذشته و امروز جذب شکوه و عظمت خود کرده به گونه‌ای که شاهد تاسیس آکادمی‌های مطالعات ایرانشناسی در سراسر جهان شده‌ایم.
او هدف اصلی از تأسیس بنیاد ایرانشناسی را انجام مطالعات و تحقیقات علمی به منظور توسعه دانش ایرانشناسی و معرفی و ارائه چهره حقیقی فرهنگ، تاریخ و تمدن مردم و سرزمین ایران به جهانیان دانست و افزود: بنیاد ایرانشناسی به عنوان یک نهاد علمی آموزشی و پژوهشی در سال ۱۳۷۶ شمسی مطابق با ۱۹۹۷ میلادی با ایجاد یک ساختار و سازمان اداری زیر نظر نهاد ریاست جمهوری ایران تاسیس شد. این بنیاد با استقرار نهاد مرکزی در تهران، دارای ۱۷ شعبه در استان‌های کشور است.
زبان فارسی به اندازه سانسکریت، لاتین، عبری و عربی تاثیرگذار بود
حکمت‌الله ملاصالحی، عضو هیأت امنای بنیاد ایرانشناسی و استاد باستان‌شناسی و تاریخ دانشگاه، درباره تاثیر زبان فارسی در جهان و جغرافیای ایران فرهنگی، گفت: مرزبندی‌های سیاسی و جغرافیایی در جهان بشری امروز، به دلیل تحولات عظیم تاریخی، فرهنگی، سیاسی و مدنی بوده است که حاصل آن تنش‌های سیاسی و اجتماعی پرهزینه و خونبار در منطقه، علی‌الخصوص جوامع اروپایی غربی و نظام‌های سلطه‌گر است.
وی ادامه داد: جهان ایرانی از همان هزاره‌های عصر مفرغ که در صف مقدم تحولات شهری شدن جوامع بشری بوده، به سوی منطقه‌های شرقی و غربی تاریخ و فرهنگ بشری گسترده شده است. نظام سیاسی جهان هخامنشی در مقیاس آن زمان، با نماد فروهر با دو بال به حرکت و پرواز درآمده بود. در عصر و عهد دولت اسلام و قرآن نیز این حرکت پرقوت‌تر از پیش تا شرقی‌ترین مرزهای شبه‌قاره و غربی‌ترین مرزهای جزیره بالکان گسترده شده است. زبان فارسی یکی از مظاهر و مصادیق چنین گسترش دوسویه شرقی و غربی بود؛ زبانی که میراث و میثاق مشترک صرفاً یک ملت و جغرافیای سیاسی نبوده، بلکه با آن سخن می‌گفتند و شعر می‌سرودند و هنرمندانگی و تجربه‌های عمیق و اصیل عرفانی و ذوقی و زیبایی‌شناسانه خود را خلاقانه بیان می‌کردند. زبان فارسی همچون زبان سانسکریت، یونانی، لاتین، عبری و عربی یکی از تاثیرگذارترین زبان‌ها در تاریخ و فرهنگ جهان بشری ما در هزاره اخیر بوده است.
ملاصالحی افزود: زبان فارسی میراث غنی همه بشریت است، میراث حماسی و عظیم شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و آثار جاویدان عارف و شاعر روشن‌ضمیر خراسانی حضرت مولوی و همچنین سنایی، غزنوی، عطار نیشابوری، نظامی گنجوی و سعدی و حافظ شیرازی متعلق به همه بشریت است.
این استاد دانشگاه بر اهمیت آموزش زبان فارسی تأکید کرد و گفت: امیدوارم مسؤولان و سفیران فرهنگی میهن ما، ضرورت و اهمیت برنامه ریزی و هزینه کردن عمر و سرمایه برای تعلیم زبان فارسی به فرزندان جامعه و جهان بشری را با همت بیشتر و مصمم‌تر درک کنند و در این مسیر مبارک گام بردارند.
زهره زرشناس ـ مدیر گروه‌های آموزشی بنیاد ایرانشناسی ـ نیز درباره «دانش ایرانشناسی» سخن گفت و بیان کرد: ایرانشناسی را می‌توان مجموعه‌ای از مطالعات منظم و علمی مرتبط با فرهنگ تمدن و زبان‌های ایرانی در دوره‌های مختلف تاریخ دانست که در ابتدا یکی از زیرمجموعه‌های خاورشناسی بوده است و خاورشناسان آن را بنیان نهادند. خاورشناسی دانشی اروپایی است و ایرانشناسان ایرانی ادامه‌دهندگان راه خاورشناسان اروپایی‌اند.
او افزود: تا پیش از انقلاب اسلامی رویکرد غالب در زمینه ایرانشناسی در محافل علمی ایران و در میان ایرانشناسان ایرانی رویکردی ایجابی بود که از بارزترین شاخص‌های آن می‌توان به حضور فعال خاورشناسان و ایرانشناسان غربی در گروه‌های تحقیقاتی داخل ایران و تاکید بسیار بر ترجمه‌های آثار و نوشته‌های اروپایی اشاره کرد.
زرشناس ادامه داد: ارزش‌ها و حساسیت‌های برآمده از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تلاش حکومت اسلامی برای حفظ استقلال در برابر غرب موجب تغییر چشمگیر این رویکرد شد و نتیجه درخشان آن تلاش اندیشمندان ایرانی در راستای ایجاد مکتب مستقل ایرانشناسی ایرانی بود که تاسیس بنیاد ایرانشناسی و ایجاد دوره‌های آموزشی دانشگاهی در مقاطع ارشد و دکتری و تربیت ایرانشناسان ایرانی در راستای نیل به این هدف بوده است.
وی با بیان این‌که هویت فرهنگی و سوابق تاریخی یکی از عوامل موثر در کسب حیثت و شأن کشور در مجامع بین‌المللی است، اظهار کرد: ایران با سابقه تاریخی و تمدنی چندهزارساله از سرمایه‌ای عظیم برخوردار است و می‌تواند با شناخت و شناساندن آن به جهانیان به یاری دانش ایرانشناسی از این سرمایه کم‌نظیر پاسداری کند.
مدیر گروه‌های آموزشی بنیاد ایرانشناسی با اشاره به فعالیت‌های فرهنگی کشور بنگلادش در زمینه ایرانشناسی، گفت: کشورهایی مانند مالزی و اندونزی، آسیای مرکزی و قفقاز و به ویژه شبه قاره و بخصوص هند، پاکستان و بنگلادش به دلیل پیوستگی‌های فرهنگی و دینی سعی در شناخت ایران داشته و در این راه کرسی‌های علمی فعالی ایجاد کرده‌اند. این کشورها شناخت فرهنگ خود را بدون شناخت فرهنگ ایران غیرممکن و یا دشوار می‌دانند از این رو باید چنین فعالیت‌هایی را پاس داشت و در راه استحکام این‌گونه پیوندهای فرهنگی، اهتمام بیشتر کرد. وبینار امروز می‌تواند سرآغازی نیکو در راستای ارتباطات فرهنگی باشد.
در این نشست یک‌روزه دکتر صحت، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بنگلادش با اشاره به اشتراکات فرهنگی بین دو کشور، گفت: حضور فرهنگ غنی ایرانی ـ اسلامی در شبه قاره و بنگلادش که پیش از این فردوسی و مولوی و دیگران به عنوان حاملان فرهنگ و ادب، ملت بزرگ بنگلادش را از معارف بلند و مضامین غنی عرفانی و اخلاقی و معنوی خویش بهره‌مند ساخته‌اند، به خوبی نمایان است. زبان فارسی مانند سایر زبان‌ها دریچه بزرگی برای فرهنگ یک ملت محسوب می‌شود؛ ملتی که فرهنگی کهن و دیرینه دارد و شعرا، حکما و فیلسوفان بزرگ آن، مطالب و آموزه‌های ارزشمند انسانی خود را در قالب زبان و ادبیات فارسی، شعر کهن و جدید به بشریت عرضه کرده‌اند. وقتی شما در میان ملت بنگلادش نام حضرت حافظ را به میان می‌آورید همگی از قول او می‌خوانند:”شکرشکن شوند همه طوطیان هند/ زین قند پارسی که به بنگاله می رود. ”
وی در ادامه گفت: از مسؤولان بنیاد ایرانشناسی درخواست داریم با قبول میزبانی از علاقه‌مندان به رشته ایرانشناسی در کشور عزیزمان ایران به عنوان دانشجویان بورسیه ایرانشناسی و فرصت‌های مطالعاتی، فرصت سفر به سرزمین ادب‌پرور، فردوسی‌پرور، حافظ‌پرور و سعدی‌پرور را فراهم کنند.
صحت افزود: ان‌شاءالله به زودی و با کمک همین دانشجویان ایرانشناسی، بنیادی با نام بنیاد ایرانشناسی را ثبت رسمی و ملی خواهیم کرد تا آموزش‌ها و فعالیت‌های ایرانشناسی وارد مرحله جدیدی شود.
سفیر ایران در بنگلادش با پاسداشت تلاش پژوهشگران و استادان ایرانشناسی و زبان و ادبیات فارسی کشور بنگلادش و ایران، اظهار کرد: به طور ویژه زحمات و تلاش‌های پروفسور کلثوم ابوالبشر و دکتر شمیم بانو، چهره‌های ماندگار زبان و ادب فارسی در سرزمین بنگلادش، برای طی سالیان مدید خدمت به نظام تعلیم و ترویج زبان فارسی در این سرزمین را ارج نهاده و با فروتنی در برابر تلاش‌های بی‌منت ایشان سر تعظیم فرود می‌آورم.
وی درباره ایرانشناسی در بنگلادش اظهار کرد: امروزه مفهوم ایرانشناسی نه تنها به معنای شناخت تاریخ کشور پارس و ایران باستان و فرهنگ و آثار به جا مانده از آن، بلکه شامل شناخت ایران امروز و ایران نوین با منظومه فکری، فرهنگی، اعتقادی و سیاسی حاکم بر آن و نقش برجسته آن در تاریخ معاصر جهان است. ایرانشناسی امروزه ترکیبی از شناخت هویت منحصر به فرد تاریخی یک جغرافیای تاریخی، تمدنی و فرهنگی و یک هویت نوین سیاسی- فرهنگی تاریخ ساز و پیشرو در عصر معاصر است و زبان فارسی و ایرانشناسی نقطه پیوند مردمان مسلمان ایران و بنگلادش طی قرون متمادی بوده است.
تجلیل از دو ایرانشناس بنگلادشی
در ادامه این وبینار، عیسی شاهدی ـ رییس انجمن فارسی بنگلادش ـ، محمد بهاءالدین ـ رییس گروه زبان و ادب فارسی دانشگاه داکاـ، محمد عثمان غنی ـ ایرانشناس و رییس گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه راجشاهی ـ، محمدعبدالکریم ـ ایرانشناس و رییس گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه چیتاگونک ـ و دیگر چهره‌های فرهنگی کشور بنگلادش سخنرانی کردند.
در این سخنرانی‌ها به تاریخ مطالعات و ارتباطات ایرانشناسی در بنگلادش، وضعیت کنونی نهادهای ایرانشناسی در بنگلادش، موقعیت ایرانشناسان در بنگلادش و انتظارات متقابل و چشم‌انداز آینده ایرانشناسی و زبان فارسی پرداخته شد.
در پایان این نشست مجازی از دو ایرانشناس پیشکسوت، پروفسور کلثوم ابوالبشر، استاد بازنشسته ایرانشناس، ملقب به مادر زبان و ادبیات فارسی در بنگلادش و پروفسور شمیم بانو استاد دانشگاه داکا، به واسطه یک عمر تلاش بی‌وقفه در حوزه آموزش زبان و ادبیات فارسی و ایرانشناسی تقدیر شد.
منبع:ایسنا