بعدها و در کشورهای دیگر به این فکر افتادند که در کنار تامین امنیت، می‌توان امتیازات دیگری در این بنادر محصور شده اعمال کرد تا بازرگانان بیشتری در آنها فعالیت داشته باشند و برای همین بنادر آزادی مانند بنادر آزاد رومی‌ها در جزیره «دلاس» شکل گرفت.

با گذشت زمان در کشورهای دیگر نیز این بنادر آزاد شکل گرفتند و به مرور امتیازات بیشتر و ویژه‌تری به آنها اختصاص یافت، امتیازاتی که باعث می شد تجارت خارجی در این بنادر عملا تفاوتی با تجارت داخلی نداشته و تمام بروکراسی ها و عوارض و مالیات و … برداشته شود و همین امتیازات باعث شد بازرگانان با میل و رغبت بیشتری در آنها به تجارت بپردازند.

در اوایل قرن 20 کم کم راه اندازی این مناطق پرامتیاز به نقاط غیربندری هم کشیده شد تا فعالیت بازرگانان تنها به بنادر محدود نشود و در این سالها برای اولین بار واژه “مناطق آزاد” ابداع شد، مناطقی که با اهداف مختلف افزایش صادرات، تسهیل ورود سرمایه های خارجی، دستیابی به تکنولوژی های پیشرفته دیگر کشورها، رفع بروکراسی و افزایش اشتغال، گسترش داد و ستد و …. در کشورهای مختلف راه اندازی شدند.

در ایران اما راه اندازی این مناطق به اوایل انقلاب اسلامی برمی گردد و در این سالها چندین منطقه آزاد در کیش، قشم، انزلی، ارس، چابهار و… شکل گرفت، اما مناطق آزاد در ایران توفیق چندانی به دست نیاوردند و با فاصله گرفتن از اهداف اصلی ایجاد این مناطق، عمدتا به دروازه هایی برای ورود کالاهای خارجی تبدیل شدند.

همین عدم توفیق باعث شد مسئولان بالادستی تمایل چندانی به توسعه این مناطق در کشور نداشته باشند، اما اخیرا با پیگیری های بسیار ایجاد هفت منطقه آزاد دیگر در کشور به تصویب رسید، به امید اینکه این مناطق جدید بتوانند به کارایی اصیل مناطق آزاد برگشته و به دروازه هایی برای ورود تکنولوژی های جدید جهان و مسیری هموار برای صادرات تولیدات ایرانی تبدیل شوند.

در دل این هفت منطقه، رویای چندین و چندساله کرمانشاهیان هم قرار دارد. رویایی شیرین در «قصرِشیرین» کرمانشاه. حالا چند روزی از تصویب “منطقه آزاد قصرشیرین” می گذرد، منطقه ای که از سالها پیش کلی خواب و خیال برایش بافتیم و رویاهای بسیاری را برای استان به آن گره زدیم.

خیلی ها این منطقه را جایگزین محرومیت‌های 40 ساله کرمانشاه می دانند، برخی آن را «بهشت اشتغال» می خوانند و بعضی دیگر مایه رونق اقتصاد استان، اما ته همه این تعریف‌ها باید ببینیم قصرشیرین می تواند به یک منطقه آزاد اصیل تبدیل شود یا این منطقه هم با ندانم کاری ما و مسئولین به سرنوشت دیگر مناطق آزاد ایران تبدیل شده و تنها به دروازه ای برای ورود کالاها و ماشین های خارجی تبدیل می شود.

درحال حاضر چیزی که از این منطقه می دانیم در حد یک مصوبه راه اندازی است و هنوز سوالات و ابهامات بسیاری در خصوص محدوده این منطقه، مزایا و  کارایی های آن و فرصت هایی که می تواند برای اقتصاد و اشتغال استان داشته باشد وجود دارد.

به گزارش ایسنا، برای رفع همین ابهامات سراغ بهزاد باباخانی سرپرست معاونت اقتصادی استانداری کرمانشاه رفتیم و از چیستی این منطقه وکاربردها و مزایایش پرسیدیم…

منطقه آزاد جایی برای خرید کالای خارجی و سوار شدن ماشین‌های خارجی نیست!

…”حدود 60 سال پیش بود که مناطق آزاد به معنای واقعی در کشور چین که سرمدار این موضوع است راه اندازی شد. در آن زمان چین برای میدان دادن به اقتصاد آزاد، نقاطی در این کشور تعیین کرد که نوعی تبادل تجاری آزاد با کشورهای جهان در آن شکل می گرفت” اینها را بهزاد باباخانی می گوید و ادامه می‌دهد: سیاست اصلی در این مناطق تولید صادرات محور با استفاده از نیروی کار ارزان قیمت در چین بود که موجب شد این مناطق به نقاط طلایی برای رونق اقتصادی چین و ورود تکنولوژی به این کشور تبدیل شوند.

این تجربه خوب موجب شد که بسیاری کشورهای دیگر هم به سمت راه اندازی این مناطق پیش بروند و در ایران هم در دهه 60 این مناطق در چابهار و کیش و قشم و … راه اندازی شد.

باباخانی به رویکرد معکوس مناطق آزاد در ایران اشاره می کند و می گوید: متاسفانه برخلاف رویکرد مناطق آزاد در جهان، در ایران عمده این مناطق به سمت واردات رفتند و عملا مناطق آزادی که می بایست محور تولید صادرات محور باشند، به دروازه ای برای ورود کالاهای خارجی تبدیل شدند.

همین رویه اشتباه موجب شد که دیدگاه بسیاری مسئولان بالادستی به این مناطق عوض شده و با افزایش این مناطق در کشور مخالفت کنند. در همین راستا تصویب منطقه آزاد قصرشیرین و چند منطقه آزاد دیگر در کشور با مشکلاتی مواجه شد و این پروسه سالها به طول انجامید، اما در نهایت با پیگیری های بسیار سرانجام تعداد زیادی از مناطق پیشنهاد داده شده در کشور به تصویب رسید.

متاسفانه این رویه اشتباه در خصوص مناطق آزاد کشور، موجب شده تصور مردم از مناطق آزاد ایجاد بازارهای لوازم خارجی و یا استفاده از ماشین های خارجی باشد، تصوری که کاملا اشتباه است و فرسنگ ها از سیاست و فلسفه اصلی این مناطق دور است.

اگر قرار باشد این رویکرد اشتباه در منطقه آزاد قصرشیرین اجرایی شود، عملا با ایجاد پاساژهایی که عرضه کننده لوازم خارجی هستند بازار استان ورشکست شده و کرمانشاه هم به دروازه ای برای ورود کالاهای خارجی تبدیل شده و این امر ارزبری گسترده ای به همراه خواهد داشت، پس نه تنها کمکی به اقتصاد استان نمی شود بلکه تاثیرات سوء و منفی آن اقتصاد استان را زمین گیر کرده و تاثیرات منفی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.

برای پاک کردن این ذهنیت اشتباه و اصلاح رویکرد مناطق آزاد، باید از همین حالا که شروع کار است، فعالیت ها را به سمت جذب سرمایه گذاران خارجی، رونق تولید و ایجاد اشتغال در این مناطق پیش ببریم.

این مناطق به دلیل معافیت های مالیاتی طولانی مدت، مشوق های بسیار برای سرمایه گذاری، تردد آسان سرمایه گذاران و … مورد علاقه بسیاری سرمایه گذاران هستند، اما با توجه به اینکه تعداد زیادی منطقه آزاد در کشور به تصویب رسیده، عملا فضا به سوی رقابتی شدن پیش خواهد رفت.

در این شرایط باید سریعا وارد عملا شویم، وگرنه علی رغم پتانسیل های ناب منطقه آزاد قصرشیرین، در این رقابت بازنده خواهیم شد و دستمان از این فرصت طلایی کوتاه می شود….

جزو  پُرپتانسیل ترین مناطق آزاد کشور هستیم

…حالا با تصویب هفت منطقه آزاد جدید، عملا بیش از 14 منطقه آزاد در کشور فعالیت خواهند داشت و وجود این تعداد منطقه عملا بهره گیری از مزایای مناطق آزاد را “رقابتی” کرده، رقابتی سخت که اگر دیر بجنبیم بازنده آن خواهیم بود، اما در این رقابت قصرشیرین چه مزایایی دارد که بتوانیم از آن بهره بگیرم ؟

باباخانی در پاسخ به این سوال از منطقه آزاد قصرشیرین به عنوان یکی از پرپتانسیل ترین مناطق آزاد کشور یاد می کند و در تشریح آن می گوید: از جمله این مزیت ها ارتباط این منطقه با دو بخش عربی و کردی کشور عراق به واسطه وجود دو پایانه مرزی خسروی و پرویزخان است.

قطعا برای بسیاری سرمایه گذاران مطلوب خواهد بود که بتوانند در یک منطقه همزمان با دو بخش کشور عراق تبادلات تجاری داشته باشند. از طرفی این دو پایانه آمار بالایی در صادرات دارند و همین امر می تواند ما را امیدوار کند که منطقه آزاد قصرشیرین به هدف اصیل خود که تولید صادرات محور است، نزدیک شود.

در کنار این دو پایانه نباید از زیرساخت های خوب منطقه آزاد قصرشیرین غافل شد. وجود مسیر بزرگراهی تا خود مرز خسروی، وجود یک مسیر آزادراهی که در آینده تا خود مرز خسروی ادامه می یابد و نزدیکی مسیر راه آهن که تا حدود شهرستان اسلام آبادغرب رسیده و قرار است تا مرز خسروی ادامه یابد از مزایای دیگر این منطقه است که نباید نادیده گرفته شود.

… کرمانشاه پتانسیل های بسیاری در حوزه های مختلف کشاورزی، صنعت و معدن، توریسم سلامت، گردشگری و … دارد، و این سوال مطرح می شود که منطقه آزاد قصرشیرین میتواند چه فرصتی برای بهره گیری از این پتانسیل های بالقوه استان فراهم کند؟

باباخانی در پاسخ به این سوال منطقه آزاد را فرصت نابی می داند که می توان از آن برای رونق بخش‌های مختلف اقتصادی استان از جمله بخش کشاورزی، صنعت، معدن، توریسم سلامت و … استفاده کرد.

او می گوید: ما در استان با مهار آبهای مرزی، راه اندازی سامانه گرمسیری و … پتانسیل خوبی در بخش کشاورزی داریم و راه اندازی منطقه آزاد قصرشیرین که رویکردی صادرات محور دارد عملا می تواند به کمک این بخش آمده و زمینه ساز راه اندازی صنایع تبدیلی کشاورزی جهت صادرات این محصولات شود.

در این منطقه می توان با ایجاد صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی زمینه صادرات این محصولات را فراهم کرده و ارزآوری بسیاری برای استان و کشور داشت.

از طرفی استان ظرفیت خوبی در بحث معادن دارد، بطور مثال معادن قیرطبیعی گیلانغرب فرصت خوبی است که استان بهره چندانی از آن نبرده و می توان با ایجاد صنایع فرآوری این محصول در منطقه آزاد قصرشیرین زمینه صادرت فرآورده های این محصول طبیعی را فراهم کرد.

دانش و تجهیزات خوب درمانی استان هم یکی از پتانسیل هایی است که باید از آن در مناطق آزاد بهره گرفت، می توان با ایجاد زیرساخت هایی در مناطق آزاد زمینه ورود بیماران کشورهای همجوار را به استان فراهم کرد و توریسم سلامت استان را رونق بخشید.

صنایع پایین دستی پتروشیمی هم فرصتی دیگر در استان است که می توان با استفاده از فرصت منطقه آزاد از این فرصت استفاده کرد.

منطقه آزاد قصرشیرین 7200 هکتار است/ امکان گسترده شدن منطقه وجود دارد

…محدوده منطقه آزاد قصرشیرین یکی از مهم ترین سوالاتی است که در ذهن کرمانشاهیان نقش بسته، محدوده ای که تعیین می کند چه میزان از خاک کرمانشاه می تواند از مزایای تجارتی آزاد برخوردار شود و باباخانی در پاسخ به این سوال با اشاره به تعیین محدوده این منطقه در طرح توجیهی آن، می گوید: محدوده منطقه آزاد قصرشیرین حدود 7223 هکتار است که جایی مابین مرز پرویزخان، کمربندی قصرشیرین و مرز خسروی را شامل می شود

البته محدوده منطقه چندان اهمیتی ندارد و همین که توانستیم مصوبه راه اندازی آن را بگیریم کافی است، چرا که با عملکرد خوب منطقه آزاد قصرشیرین، امکان توسعه آن فراهم است و می توان در سالهای آتی به محدوده آن اضافه کرد. یعنی اگر مسئولان بالادستی عمکلرد خوب منطقه را شاهد باشند گستردگی منطقه توجیه پیدا کرده و امکان گسترده شدن آن فراهم می شود…

…راه اندازی منطقه قصرشیرین فعلا در حد یک مصوبه است و اینکه این منطقه عملا از چه زمانی فعال شده و کار آن آغاز می شود هنوز به عنوان یک سوال باقی است که باباخانی در جواب آن می گوید: برای شروع فعالیت این منطقه در ابتدا توسط هیات وزیران سازمان مسئول، هیات مدیره و مدیرعامل منطقه آزاد قصرشیرین همانند سایر مناطق آزاد کشور تعیین می شود.

با تعیین هیات مدیره و مدیرعامل تدوین طرح جامع منطقه آزاد قصرشیرین با در نظرگرفتن پتانسیل ها و ظرفیت های استان تدوین می شود، به نحوی که بتوانیم بیشتری میزان بهره برداری را از ظرفیت این مناطق داشته باشیم.

در ادامه زیرساخت هایی برای این منطقه نیاز است که همه در طرح جامعه لحاظ شده و توسط سازمان مسئول و هیات مدیره منطقه پیگیری می شود.

به نظر می رسد انجام این کارها حدود چند ماه زمان ببرد و تا نیمه اول سال منطقه آماده ورود سرمایه گذاران شود…

…مصوبه منطقه آزاد قصرشیرین را گرفتیم و حدود منطقه و مزایا و کارکردهای آن هم مشخص شد، اما آنچه مسلم است تنها داشتن یک مصوبه به تنهایی نمی تواند برای استان معجزه کند و باید همه پای کار بیایند تا از این فرصت طلایی به دست آمده نهایت استفاده را ببریم و بتوانیم از این منطقه مرهمی برای زخم های عمیق اقتصادی و بیکاری استان بسازیم.

منبع:ایسنا