مسلم شجاعی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فرصت‌هایی که جام جهانی ۲۰۲۲ قطر برای ایران دارد، در نتیجه بررسی و مطالعه سه جام جهانی گذشته در آفریقای جنوبی، برزیل و روسیه، اظهار کرد: ایده اولیه بهره‌برداری از جام جهانی قطر انتهای سال ۱۳۹۸ مطرح شد، اما چون با تغییر مدیریت مواجه شدیم تا تیرماه سال ۱۳۹۹ تشکیل کارگروه ویژه جذب تماشگر از جام جهانی ۲۰۲۲ طول کشید. نام پروژه را «جهت ۲۰۲۲» (جذب هدفمند تماشاگران) گذاشتیم و ۱۴ دستگاه کلیدی از جمله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت امور خارجه، وزارت ورزش و جوانان، فدراسیون فوتبال، سازمان هواپیمایی، سازمان بنادر و دریانوردی و شورای عالی مناطق آزاد عضو این کارگروه شدند. در آن مقطع تصمیم گرفته شده بود پروژه در سطح کارگروه ویژه پیگیری شود.
او بیان کرد: دو هدف اصلی را از همان روز پیگیری می‌کردیم؛ معرفی ظرفیت‌های گردشگری ایران و کاهش ایران‌هراسی و جذب تماشاگرِ جام جهانی به ایران که اگر موفق شویم کمکی به صنعت گردشگری کرونازده ایران خواهد بود و به تاب‌آوری این صنعت کمک خواهد شد.
این کارشناس گردشگری گفت: باورم این است جام جهانی قطر میزان تاکتیک‌پذیری ما را در صنعت گردشگری نشان می‌دهد. این موقعیت درست شبیه وقتی است که یک تیم ۱۱ لژیونر دارد، اما تاکتیک و مدیریت درست ندارد، در نتیجه تیم یکدست و منسجم نخواهد بود و در مقابل رقبا حرف چندانی نخواهد داشت.
او با اشاره به ظرفیتی که جام جهانی قطر برای جذب گردشگر به ایران دارد، اظهار کرد: مطالعات پروژه “جهت ۲۰۲۲” نشان می‌دهد میانگین ماندگاری تماشاگران در جام‌های جهانی معمولا تا دو هفته بوده است. میزان هزینه‌کرد هر تماشاچی نیز بین ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار بوده است. از نظر رفتارشناسی احتمالا تماشاچی‌ها افرادی هیجانی باشند. تیپ‌شناسی آنها نشان می‌دهد قطر برای این نوع از آدم‌ها می‌تواند کوچک و خسته‌کننده باشد، بنابراین احتمال دارد در دو هفته حضور در جام جهانی سفر کوتاهی هم به دبی، عربستان، کویت یا عمان داشته باشند. شاید هم به ایران بیایند که البته بستگی دارد ما چطور عمل کنیم و چگونه مزیت سفر به ایران را نشان دهیم.
وزارت خارجه معتقد است با ویزای “الکترونیکی” و “فرودگاهی” تماشاچی جام جهانی را می‌توان برای سفر به ایران ترغیب کرد. تماشاچی جام جهانی با آن تیپِ هیجانی، مگر چقدر وقت و حوصله دارد که به وب‌سایت ویزای الکترونیکی ایران مراجعه کند، فرم پُر کند و بعد از ۷۲ ساعت ویزای او تایید شود و در فرودگاه با آن شرایطی که مهیا نیست، ویزا بگیردشجاعی ادامه داد: با بخش خصوصی ایرانی فعال در قطر که صحبت کردیم به این نتیجه رسیدیم حضور دائم برای تماشاگران بازی‌های جام جهانی در قطر با این مساحت محدود که در حد استان قم است، خسته‌کننده خواهد شد. البته که قطر کشور جذابی است و سرمایه‌گذاری‌های زیادی هم انجام داده است، تکنولوژی بالایی دارد و پیشرفته است، اما وسعت و جمعیت آن کم است. مطالعات پروژه “جهت ۲۰۲۲” نیز نشان می‌دهد آن کشورها به دلیل وسعتی که داشتند سعی کردند با ایجاد پراکندگی در محل برگزاری بازی‌ها، تماشاچی را ضمن سرگرم کردن، با نقاط بیشتری از آن کشور آشنا کنند.
او سپس به مزیت‌های سفر به ایران برای تماشاگران جام جهانی قطر اشاره کرد و افزود: ایران کشور ارزانی است. ضمن آنکه همین حالا هیچ یک از هتل‌های قطر برای دوره جام جهانی جای خالی ندارند. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد تماشاگران از دو هفته قبل از جام جهانی تا دو هفته پس از آن، به کشور محل بازی‌ها سفر می‌کنند که اتفاقا همزمان با فصل کم‌سفری در ایران است.
دستیار ستادی معاون گردشگری سپس به برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌هایی که با توجه به این فرصت و مزیت تا کنون انجام شده است، پرداخت و گفت: ما هفت مقصد را برای مسافران احتمالی از جام جهانی قطر پیش‌بینی کرده‌ایم، از جمله تهران، اصفهان، شیراز، کرمان، یزد و جزایر قشم و کیش که البته عده‌ای هم معتقدند روی مشهد هم می‌توان کار کرد و کیش همزمان می‌توانند هاب پروازی باشند. ورود به این دو جزیره به ویزا نیاز ندارد، ولی باید برای در دسترس قرار گرفتن آنها درست برنامه‌ریزی کرد و تا حد امکان، تعداد پروازها بین ایران و قطر را افزایش داد.
شجاعی همچنین با بیان اینکه محصولی که در ایران وجود دارد در مقایسه با دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایه قطر، برای تماشاگر جام جهانی متفاوت خواهد بود آن را یکی از مهم‌ترین مزیت‌های ایران برشمرد و افزود: مسافری که دبی، کویت، عربستان و یا حتی عمان می‌رود همان فرهنگ، پوشش، گویش، مردم، آداب و سنت و حتی معماری را می‌بیند، اما در ایران محصول دیگری در انتظارش است. رخ اصفهان، شیراز و تهران متفاوت است. تماشاگران با فاصله کمی می‌توانند از قطر خود را به پیست‌های اسکی و نقاط کوهستانی ایران برسانند و این ظرفیت فوق‌العاده است.
او ادامه داد: در کارگروه ویژه‌ای که به همین منظور تشکیل شده است جلساتی را نیز با فدراسیون فوتبال، وزارت امور خارجه، سازمان هواپیمایی، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و بخش خصوصی داشته‌ایم. ما هدف‌گذاری روی جذب تماشاگران را از سال ۱۳۹۹ آغاز کردیم. باورم این بود اگر موانع را برداریم بخش خصوصی برای تبلیغات ایران و آماده‌سازی بسته‌های سفر قوی اقدام خواهد کرد. بنابراین دو موضوع را در اولویت پیگیری قرار دادیم، نخست لغو ویزای ایران و دیگر در دسترس قرار گرفتن برای تماشاگران جام جهانی قطر.
این کارشناس گردشگری افزود: بین ایران و قطر ۳۷ پرواز در هفته انجام می‌شود که فقط یک پرواز آن به شرکت هواپیمایی ایرانی اختصاص دارد. نمی‌دانیم در آن بازه زمانی آیا هواپیمایی قطر می‌تواند همچنان این ۳۷ پرواز را با توجه به حجم ترددها به این کشور حفظ کند یا خیر. بنابراین برای افزایش تعداد پروازها بین دو کشور همزمان با بازی‌های جام جهانی پیگیری‌ها را آغاز کرده‌ایم و احتمالا برای چهار یا پنج پرواز در این مسیر مجوز صادر شود.
او با اشاره به بررسی مسیرهای دریایی بین ایران و قطر نیز گفت: نزدیک‌ترین مسیر دریایی ایران به قطر از بوشهر است. هرچند شانس کمی برای دسترسی از راه دریا می‌بینیم، اما می‌توان از ظرفیت بنادر ایران برای پهلوگیری کروزهایی که قرار است بخشی از اقامت تماشاگران جام جهانی را پوشش دهند، استفاده کرد. طبق اظهارات سازمان بنادر و دریانوردی ایران، همه بنادر کشور توان پهلوگیری کشتی‌های کروز را دارند. دو کشتی کروز هم در ایران وجود دارد که می‌توان برای در دسترس قرار گرفتن ایران از راه دریا استفاده کرد، اما آنها مشکل تامین سوخت یارانه‌ای دارند و این، هزینه را برای مسافر زیاد می‌کند. از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست کردیم این موضوع را از طریق وزیر نفت پیگیری کند تا در بازه زمانی جام جهانی ۲۰۲۲ قطر برای استفاده از مسیر دریایی، حداقل سوخت یارانه‌ی این کشتی‌ها تامین شود، وگرنه مشکل دیگری برای ورود و پهلوگیری کشتی‌ها و کروزها به آب‌ها و بنادر ایران وجود ندارد. فقط یک اجازه ورود به اسکله و بندر نیاز است که اگر هماهنگ عمل کنیم، برای این مورد مسأله نخواهیم داشت.
شجاعی درباره لغو ویزا نیز توضیح داد: از وزارت امور خارجه درخواست شده است در بازه دو ماه برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ ویزای ایران را برای تماشاگران از مبدأ دوحه لغو کند. البته وزارت امور خارجه از این پیشنهاد استقبال کرده است، ولی ما به پاسخ و اقدام قطعی نیاز داریم تا از حالا برای آن تبلیغ و درباره آن اطلاع‌رسانی کنیم. باید سرعت کار بیشتر شود، چون دیگر چنین فرصتی برای کشور ما پیش نمی‌آید. چه زمانی را به خاطر می‌آورید که جام جهانی در خاورمیانه و تا این حد نزدیک به ایران بوده باشد، چقدر شانس این وجود دارد که دوباره این اتفاق رخ دهد؟ پس نباید آن را از دست داد.
او همچنین یادآور شد: قطر همین حالا ورود بدون ویزا را برای حدود ۸۳ کشور آزاد کرده است. اتفاقا بیشتر کشورهایی که در جام جهانی تیم فوتبال دارند، جزو این فهرست هستند؛ چرا ما نباید از این امکان به نفع کشور خودمان استفاده کنیم. وقتی این پیشنهاد با وزارت خارجه مطرح می‌شود، آنها گزینه ویزای فرودگاهی ایران را که درحال حاضر برقرار است پیش می‌کشند که شرایط الان هم برای سفر با ویزای آسان فراهم است، اما تماشاچی جام جهانی مگر چقدر وقت و حوصله دارد که به وب‌سایت ویزای الکترونیکی ایران مراجعه کند، فرم پُر کند و بعد از ۷۲ ساعت و شاید هم کمی کمتر یا بیشتر منتظر بماند که ویزای او تایید شود و در فرودگاه با آن شرایطی که مهیا نیست، ویزا بگیرد؟ این فرایند طولانی است و برای تماشاچی جام جهانی با آن تیپ‌شناسی که انجام شده است، گزینه مناسب و قابل مطرحی نیست.
شجاعی ادامه داد: دومین پیشنهاد مطرح‌شده با وزارت امور خارجه در صورت لغو نشدن ویزا، رایگان شدن آن است. فاصله بازی‌ها معمولا پنج‌روزه است و اگر کسی مایل باشد در این فاصله به ایران سفر کند با فرایند موجود وقت زیادی را برای گرفتن ویزا باید بگذارد و این مانع است و انگیزه ایجاد نمی‌کند. برای کسی که هزینه زیادی صرف کرده و تا قطر آمده و بازی‌ها را تماشا کند، پرداختن حدود ۱۰۰ دلار هزینه ویزا برای یک سفر سه چهار روزه هیچ منطق و توجیهی ندارد، پس ترجیح می‌دهد به ترکیه برود که هم ویزا نمی‌خواهد و رایگان است و هم پروازهای پرشمار و در دسترس‌تری دارد و مشکلات تحریم ایران را برای نقل و انتقال پول ندارد.
او با یادآوری مدلی که در جام جهانی روسیه با ایده فن‌آی‌دی اجرا شد و نقش ویزا را برای تماشاچی‌ها ایفا کرد، افزود: با شبیه‌سازی چنین الگوهایی و ثبت شماره بلیت پرواز می‌توان ویزا را برای تماشاچی‌های جام جهانی، مقطعی لغو و رایگان کرد. باید این محدودیت‌ها را برای رسیدن به بلوغ تاکتیکی در گردشگری برداشت.
شجاعی بیان کرد: وقتی پرواز در دسترس باشد، ویزا لغو یا رایگان شود و به سوال‌ها و ابهام تماشاگران درباره ایران واضح و شفاف پاسخ داده شود، قطعا می‌توان درصدی از تماشاگران را به کشور جذب کرد و از فرصت جام جهانی ۲۰۲۲ بهره برد.
رقیب ایران برای جذب تماشاچی جام جهانی ۲۰۲۲، ترکیه، عربستان، امارات، کویت و عمان است. در واقع ما با قطری می‌خواهیم رقابت کنیم که فقط برای یک قراردادش با “دیوید بکهام” ۱۵۰میلیون دلار هزینه کرده و یا عربستانی که کلی هزینه کرد تا میزبان “ال‌کلاسیکو” باشد. شاید بهتر باشد کارگروهی در سطح رییس‌جمهور تشکیل شوداو افزود: کار ایران واقعا دشوار است، ما با کشورهایی مثل قطر، عربستان، کویت و حتی ترکیه طرف هستیم، کشورهایی که بودجه‌های کلان برای تبلیغ خود صرف می‌کنند. در واقع ما با قطری می‌خواهیم رقابت کنیم که فقط برای یک قراردادش با “دیوید بکهام” ۱۵۰ میلیون دلار هزینه کرده و یا عربستانی که کلی هزینه کرد تا میزبان “ال‌کلاسیکو” باشد. سوای کمبود اعتبار برای تبلیغ، ما با پدیده “ایران‌هراسی” هم مواجهیم. در کجا بهتر از جام جهانی قطر می‌توانیم بخشی از این ایران‌هراسی را پاسخ دهیم یا رفع کنیم!؟
شجاعی همچنین بر ضرورت اقدام فوری بخش خصوصی گردشگری برای جذب تماشاگران جام جهانی ۲۰۲۲ تاکید کرد و گفت: اکنون وقت واکنش و اقدام فوری است. در برخی از کشورها آژانس‌ها تبلیغ و فروش تورهای جام جهانی و کشورهای حاشیه آن را شروع کرده‌اند، بخش خصوصی ایران هم باید سریع‌تر اقدام کند تا از این بازار بی‌بهره نماند. در جام جهانی معمولا تماشاگرانی حضور دارند که خودشان برای سفر اقدام می‌کنند و یا تیم‌شان از ادامه بازی‌ها بازمی‌ماند و آنها تا برگشت به کشورشان زمان زیادی دارند، نباید از این گروه غافل شد و باید برای این دسته از تماشاگران برنامه‌ریزی داشت و هدفمند برنامه سفرِ ایران را طراحی کرد. فقط که نباید دنبال بردن تماشاچی از ایران به قطر بود، مگر چند نفر از ایران می‌توانند در این رویداد شرکت کنند!؟
دستیار ستادی معاون گردشگری با توجه به روند کند اقدامات پیش‌بینی‌شده به دلیل ناهماهنگی‌های بین دستگاهی، گفت: شاید بهتر باشد کارگروه جام جهانی ۲۰۲۲ در سطح رییس‌جمهور تشکیل جلسه دهد تا دستورات آن لازم‌الاجرا باشد و نسبت به آن کوتاهی صورت نگیرد.
شجاعی افزود: قطر با توجه به محدودیت ظرفیت اقامت و اسکان احتمالا برای سرریز مسافران از امکانات دبی استفاده کند. به هر حال اگر ما هم تاکتیک درستی داشته باشیم و دست در دست هم دهیم می‌توانیم هزاران تماشاگر به ایران جذب کنیم، اتفاقی که برای بخش خصوصی ما در این روزگار حکم هوای پاک و اکسیژن خالص را دارد. دقت کنیم جام جهانی کیک نیست که سهم هر کشور را تقدیم کنند.
منبع:ایسنا
