ثبت ملی دانش نوغان‌داری نطنز، گامی برای توسعه گردشگری کشاورزی
شهرستان تاریخی نطنز با پهنه‌ای در حدود ۳هزار کیلومترمربع در محور تاریخی و گردشگری شمال استان اصفهان و در امتداد محور مواصلاتی شمال به جنوب کشور که بیش از ۴هزار سال قدمت دارد واقع شده، روی همین اصل، کاوش‌های باستان‌شناسی و بررسی‌های تاریخی به‌ویژه در محدوده محوطه باستانی اریسمان، حاکی است، پیشینه تاریخی و حیات متمدنانه نیاکان در این شهر به بیش از ۶هزار سال قبل می‌رسد.
شهرستان نطنز دارای تنوع اقلیمی و آب و هوائی است به‌گونه‌ای که قرارگیری این شهر در دامنه‌های کوه‌های کرکس به‌عنوان بلندترین کوه‌های فلات مرکزی ایران از یکسو و همچنین قرار گرفتن این شهر در حاشیه کویر بزرگ مرکزی ایران باعث شده تا در این شهرستان سه گونه آب و هوائی سرد و کوهستانی، معتدل و گرم و خشک قابل لمس باشد، لذا از گذشته‌های دور تاکنون در دشت‌های بزرگی که در مناطق سرد و کوهستانی و معتدل در محدوده این شهرستان واقع شده مزارع و بیشه‌های گسترده‌ای وجود دارد که تاکنون محل رشد و نمو انواع میوه‌های درختی و محصولات کشاورزی از جمله درخت توت بوده است.
نوغان‌داری، پرورش کرم ابریشم و تولید پیله ابریشم از دیرباز در نطنز به لحاظ شرایط آب و هوایی وجود داشته و این شهرستان یکی از مراکز مهم تولید و پرورش کرم ابریشم و تولید پیله بوده است. از سوی دیگر نزدیکی به شهرستان کاشان که مهم‌ترین مرکز نساجی ایران و بزرگ‌ترین مصرف کننده‌ی ابریشم طبیعی در صنعت نساجی است، باعث توسعه و رونق تولید پیله ابریشم در این شهرستان شده است.
مصداق سابقه صنعت نوغان‌داری در نطنز، تأسیس اداره نوغان‌داری این شهرستان است که در سال ۱۳۲۸ تأسیس شد، و زیر نظر اداره کل نوغان‌داری شمال کشور فعالیت می‌کند.
به‌طورکلی فعالیت پرورش کرم ابریشم و تولید پیله تقریباً چهل روز زمان می‌برد. از اول فروردین تا اردیبهشت جعبه‌های تخم کرم را بین متقاضیان توزیع و تا اواخر خرداد جمع می‌کنند. در واقع فعالیت نوغان‌داری یا پروش کرم ابریشم و تولید پیله، طی چهار مرحله، تفریخ تخم نوغان، پرورش لارو، تنیدن پیله و برداشت پیله در چارچوب دور تسلسل انجام می‌شود که تمام مراحل با ترتیب و نظامی به هم پیوسته با ظرافت و فن‌آوری خاص در پی یکدیگر انجام می‌شوند.
کرم برای تنیدن پیله به ابزار و وسیله‌ای حفره‌دار نیاز دارد تا بتواند با حرکت، فضای مناسبی برای تنیدن انتخاب کند. در واقع در شروع کار باید در فضایی به اصطلاح چهار دیواری قرار گیرد تا نخ تنیده‌شده را به دیواره‌های فضا بچسباند و محدوده پیله تنی را برای خودش مشخص کند.
به‌طورکلی روند تنیدن پیله بدین صورت است که کرم پس از ۳۵ روز تغذیه، تار ابریشمی بسیار نازک و باریک ترشح می‌کند و به دور خودش می‌تند و با کمک ترشحاتی که چسبناک است پیله را به‌صورت سطح صافی به هم می‌چسباند.
تنها مرکز نوغان‌داری در مرکز و جنوب ایران که بیش از ۷۰ سال است در حال فعالیت هست، شهرستان نطنز است، که حتی ساختمانی با معماری خاص و الگو گرفته شده از بناها و ساختمان‌های استان‌های شمالی کشور به دلیل ارتباط کاری، در دوره پهلوی اول در این منطقه بنا شده است که هم‌اکنون این بنا نیز در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
خوشبختانه با توجه به این‌که این دانش در بین مردم شهرستان نطنز فراگیر بوده و یکی از مهارت‌های آنها از گذشته تاکنون محسوب می‌شود، پرورش کرم ابریشم و دانش نوغان‌داری این شهرستان در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسید.
با توجه به این‌که استان اصفهان به‌عنوان چهارمین استان پیشرو در حوزه صنعت نوغان‌داری بعد از استان‌های گیلان، مازندران و خراسان رضوی محسوب می‌شود، از طرف دستگاه‌های مرتب تاکنون تسهیلات مناسبی به‌منظور تأمین مواد اولین واحدهای نوغان‌داری در این شهرستان ارائه شده است.
همان‌طور که گفته شد، یکی از مهم‌ترین نیازهای اساسی واحدهای نوغان‌داری، برگ توت است که خوشبختانه با تدابیر اندیشیده شده توسط جهاد کشاورزی شهرستان، نهال‌های درخت توت بین کشاورزان و افراد شاغل در این صنعت توزیع شده تا با پرورش آن بتوانند تأثیر به سزایی در کاهش کمبودها و مشکلات در این حوزه داشته باشند.
شهرستان نطنز علاوه بر جاذبه‌های گردشگری، تاریخی، مذهبی و فرهنگی که گردشگران فراوانی را به خود جذب می‌کند، می‌تواند یکی از مقاصد اصلی گردشگران در حوزه گردشگری طبیعی و کشاورزی باشد، چراکه صنعت نوغان‌داری به تنهائی می‌تواند جاذبه‌ای قابل قبول در شهرستان باشد.