در حالی در جهان صلح و زندگی مسالمت‌آمیز ادیان این روزها یک دغدغه‌ای همگانی است، در جهانشهر یزد نه تنها ادیان مختلف در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و گردشگران می‌توانند با سفر به یزد محور ادیان را سیر و این همزیستی را از نزدیک لمس کنند.

یزد که امروزه به عنوان شهر مناره‌ها و گنبدها و بادگیرها شناخته می‌شود، نه تنها به حسینیه ایران و سرزمین دارالعباده‌ نیز شهره و در دامن خود عالمان و بزرگان دینی زیادی را پرورش داده است بلکه سرزمینی است که از دیرباز مامن ادیان مختلف بوده به طوری که از نمادهای پرستش در سنگ‌نگاره‌های بهاباد گرفته تا نقوش مختلف منسوب به آیین‌های اولیه همچون آیین مهرپرستی در برخی صنایع‌دستی و نقوش مساجد و تکایا و همچنین مراکز ادیان گذشته‌ی این خطه کویری، گواه زندگی پیروان ادیان مختلف در آن است.

یزد امروزه مرکز اصلی ادیانی مانند زرتشتی به شمار می‌رود، پس از مهاجرت روحانیون مهم زرتشتی به این سرزمین و انتقال آتش مقدس زرتشتیان از هفتادر و زرجوع به آتشکده یزد و همچنین پدیدار شدن آتشکده‌ها، از تعداد قابل توجهی از پیروان این مذهب برخوردار شده به نحوی که امروزه وجود شمار زیادی از اماکن مذهبی این پیروان، دخمه‌ها، درب مهر و پیرانگاه‌ها، یزد را به یکی از سرزمین‌های زرتشتیان ایران و جهان تبدیل کرده است.

حضور پیروان حضرت موسی (ع) و وجود بیش از ۱۳ کنیسه در یزد و همچنین وجود اماکن مقدس و مذهبی کلیمیان و مراسم‌های مختلف متعلق به پیروان این دین نیز نشان‌دهنده وجود آیین الهی دیگری در یزد است.

جالب است بدانیم که در یزد، این سرزمین کویری که مردمانی خونگرم و نوع دوست دارد، کلیساهایی وجود دارد که هر چند غیر قابل استفاده و بعضاً در طول زمان کاربرد خود را کاملاً از دست داده‌اند اما وجود این اماکن در تاریخ گذشته‌ی یزد نیز گواه وجود پیروان حضرت مسیح (ع) در این دیار است که در کنار دیگر ادیان این سرزمین می‌زیستند.

اما آنچه بیش از همه به شکوه این سرزمین می‌افزاید، دارالعباده و دارالمسلمین بودن یزد است، شیعه پروری در این سرزمین در راس دین اسلام قرار گرفته‌، هر چند که مذاهب دیگری نیز همچنان پا به پای شیعیان و در کمال صلح و انسان دوستی در یزد زندگی می‌کنند.

وجود آیین‌های مذهبی مسلمانان به ویژه مراسم باشکوه تاسوعا و عاشورای حسینی در یزد به عنوان حسینیه ایران، روایتگر اسلام پروری و شیعه پروری در یزد است به طوری که تنها در یک شهر آن یعنی عقدای اردکان ۱۴ آیین مختلف مذهبی مربوط به تاسوعا و عاشورا به ثبت فهرست آثار ملی رسیده است.

یزد با برخورداری از تعداد زیادی حسینیه، مسجد و مدارس دینی در کشور زبانزد عام و خاص است اما علاوه بر آن مراکز پرورش نخبگان و عالمان دینی مانند موسس حوزه علمیه قم و بسیاری از بزرگان تشیع همچون «کاظم طباطبایی یزدی»، خانواده‌های «مدرسی»‌ و «فقیه خراسانی» و اماکن مقدسه امام‌زادگان و بقاع متبرکه‌ای همچون «سید جعفر» و «سید رکن الدین» نشان دهنده این مسئله است که این کهن شهر یکی از پایگاه‌های مهم مسلمانان در جهان اسلام نیز به شمار می‌رود.

آنچه یزد را با وجود همه این ظرفیت‌ها، از تمام کشور و شاید از تمام دنیا متمایز کرده، هم زیستی مسالمت آمیز میان پیروان ادیان الهی است به طوری که وجود کنیسه‌ها، آتشکده‌ها و مساجد و حسینیه‌ها و سایر اماکن مذهبی در کنار همدیگر، اسناد گویای تاریخی بر این همزیستی هستند.

محلاتی که گاهاً مرکز تجمع ساکنان پیروان مذاهب مختلف به شمار می‌روند مانند محله یهودیان در مجاورت مسجد جامع که در نزدیکی مرکز شیعه پروری و محلات مقید و مسلمان نشین بوده یا محلاتی مانند خرمشاه و نرسی آباد که تمرکز زرتشتیان در آن بیشتر است یا روستاهایی مانند فهرج که در گذشته از تعداد کثیری زرتشتی و روستاهایی مانند خویدک که از تعداد قابل توجهی از کلیمیان برخوردار بوده‌اند، بر غنای زندگی مسالمت آمیز ادیان در یزد افزوده است.

یزد پس از ثبت شدن در فهرست آثار جهانی یونسکو فرصتی برای برخورداری از ظرفیت انواع گردشگری به دست آورد اما آنچه کمتر شهر و دیاری در ایران می‌تواند بر آن سرمایه‌گذاری کند، گردشگری ادیان است.

گردشگران ایران و جهان می‌توانند در سفر به یزد از محور گردشگری ادیان و جاذبه‌های مربوط به همزیستی ادیان دیدن کنند و آنها را در قاب تصویر بیاورند تا تمام دنیا بداند در این سرزمین شیعه پرور و مسلمان نشین چگونه همه مردم در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند.

محور گردشگری ادیان از دخمه به عنوان یکی از اماکن مربوط به زرتشتیان آغاز می‌شود که نوعی گورستان مربوط به این دین است. این فضای سرد و خاموش که مدفن زرتشتیان در گذشته به شمار می‌رود و در دل کوهی در مجاورت شهر قرار گرفته، جاذبه‌ای کم نظیر در یزد است.

گردشگران پس از بازدید از دخمه می‌توانند مقصد خود را به سمت آتشکده ترک کنند، آتشکده‌ای که در آن آتش مقدس و ۱۵۰۰ ساله زرتشتیان قرار گرفته و از جاذبه‌های پررونق گردشگری در یزد به شمار می‌رود، این مکان تاریخی یکی از مدرن‌ترین و پرطرفدارترین بناهای گردشگرپذیر یزد است، البته در مسیر خود می‌توانند از مجموعه تاریخی مارکار یزد که موزه دین زرتشتیان در آن قرار گرفته نیز دیدن کنند.

گردشگران در ادامه سفر به یزد، به امام‌زاده سید جعفر(ع) از نوادگان امام جعفر صادق (ع) خواهند رفت، امام‌زاده‌ای با آینه کاری‌های چشم نواز و معماری زیبا و مناره‌های آبی رنگی که از دور در آسمان یزد خودنمایی می‌کند.

پس از آن گردشگران به امیرچقماق می‌روند و می‌توانند در مسیر کوچه‌های پر پیچ و تاب و کاهگلی از مسجد ملااسماعیل به عنوان یکی از مساجد باشکوه یزد و همچنین امامزاده سهل‌ابن علی(ع) که در دل این کوچه‌ها و در مجاورت میدان امیرچقماق قرار گرفته، دیدن کنند؛ امام‌زاده‌ای که در آن دو قبر وجود دارد و معماری و گنبد گلین آن با بافت تاریخی مجاورش به خوبی خو گرفته است.

مجموعه امیر چقماق که دارای تکیه، مسجد و بقعه ستی فاطمه شاهزاده خانمی است که همسر امیرچقماق بوده و اکنون در این بقعه به خاک سپرده شده است؛ مجموعه‌ای بسیار دیدنی و از نمونه‌های آشکار مهربانی و بخشندگی شیعیان یزد است. جالب است بدانید که مسجد این مجموعه نیز بدون مناره ساخته شده و از دلایل آن استفاده هر دو پیروان مسلمان شیعه و اهل سنت از این مسجد است که خود نمونه دیگری از همزیستی مسالمت آمیز ادیان به شمار می‌رود.

گردشگران با پیمایش مسیر کوتاهی می‌توانند به امام‌زاده شاهزاده فاضل (ع) بروند که در کنار خود مجموعه‌ای از بازار و حسینیه را مشاهده کنند. دیدن این مجموعه که معماری قابل توجهی نیز دارد، خالی از لطف نیست.

مسجد حظیره جاذبه‌ای باشکوه و دارای معماری مدرن اما زیبایی است که ذره ذره این مکان مذهبی را با کاشی کاری‌های زیبا و گنبدی گلدار و کاشی شده و بزرگترین در ارسی رنگارنگ استان یزد زینت بخشیده‌اند به طوری که از سایر مساجد مدرن و تازه ساز یزد مجزا شده است، اما آنچه بیش از همه بر ارج و قرب آن می‌افزاید، تاریخ سیاسی این مسجد به عنوان اولین پایگاه سیاسی مردم یزد در دوران انقلاب است.

پس از بازدید از مسجد حظیره، گردشگران اوج شکوه و معماری یزد را در مسجد جامع کبیر یزد خواند دید، اما قبل آن به سمت جوی هرهر می‌رویم قبرستانی که هم زرتشتیان هم کلیمیان و هم مسلمانان به خصوص مشاهیر و نام آوران یزد در آن به خاک سپرده شده‌اند و از قدیمی‌ترین گورستان‌های یزد به شمار می‌رود.

در دل این گورستان قدیمی، آرامگاه اشرف آهنگر بانوی شیعی یزد قرار گرفته که در مفاتیح الجنان نیز از وی نام برده شده است و در میان شیعیان احترام و قرب خاصی دارد.

در مجاورت آرامگاه وی نیز حسینیه‌ای قرار گرفته که هر چند خاکی و کوچک است اما وجود آن در میان آرامستان، جلوه خاص و دیدنی دارد به طوری که نخل گردانی پابرهنه مردان شیعه در میان این خاک‌ها و آشفتگی عزاداران در مراسم باشکوه تاسوعا و عاشورای حسینی، دل هر گردشگر غیرمسلمانی را نیز به لرزه در می‌آورد.

گردشگران پس از خروج از جوی هرهر می‌توانند از بقعه شیخ آخوند کرباسی از روحانیون بسیار قدیمی یزد نیز دیدن می‌کنند که در دل بوستان کوچک کرباسی قرار گرفته است.

پس از دیدن این اماکن نوبت به مسجد جامع کبیر یزد می‌رسد که با مناره‌هایی برافراشته و نورپردازی دلنواز و آبی رنگش در آسمان صاف و همیشه آفتابی یزد خودنمایی می‌کند، مسجدی که در آن نشانه‌های آیین‌های مختلف مانند ستاره چلیپای مربوط به آیین باستانی مهری به کار رفته و ساختار اولیه آن مربوط به دوران ساسانیان است.

این مسجد باشکوه هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است که در بازدید از آن، محو زیبایی و عظمتش می‌شوند و شاید اگر اسطوره‌ها و داستان‌های مربوط به این مسجد را نیز بدانند بیش از پیش، دیدنش را می‌ستایند.

پشت به پشت مسجد جامع کبیر، کنیسه یهودیان قرار گرفته است که شاید در کمتر جایی از جهان در دل کنیسه یهودیان، نوای اذان به گوش برسد و از میان حیاط کنیسه، بزرگترین مناره‌ مسجد جهان به چشم آید.

کنیسه‌ها که اماکن مذهبی یهودیان یزد هستند نیز از معماری ایرانی اسلامی برخوردارند و از جاذبه‌های کمتر دیده شده این سرزمین کویری به شمار می‌روند، گاهاً پیروان این دین برای رسیدن به محل مقدس و مذهبی خود از دل مسجد جامع کبیر عبور می‌کنند تا برای عبادت به کنیسه روند.

بازدید از کنیسه که به پایان برسد، نوبت به دیدن زندان اسکندر است اما حتما سوال می‌شود چران زندان اسکندر در محور گردشگری ادیان وجود دارد؟ زندان اسکندر جزو ابنیه‌ای تاریخی در یزد است که گردشگران با علاقه بسیار زیادی از آن دیدن می‌کنند ولی این زندان در واقع خانقاهی بوده که دیدن آن برای هر گردشگری توصیه می‌شود.

در مسیر گذر از محله سید گل سرخ، امامزاده «سید گل سرخ» و «سید گل زرد» نیز دیدنی است ولی پس از آن مقصد را به محله نرسی آباد یا نصر آباد ترک می‌کنیم.

گردشگران در این محله می‌توانند از جالب‌ترین بنای مربوط به زندگی مسالمت آمیز ادیان دیدن کنند، «پیرون» عبادتگاه مشترک زرتشتیان، یهودیان و مسلمانان است که در این محله خودنمایی می‌کند، البته در این محله امام زاده‌ای متعلق به عهد تیموری نیز قرار گرفته که بازدید از آن نیز در این محور گردشگری ارزشمند است.

این تور مربوط به ادیان الهی در یزد، در پایان در محلی نه چندان دور از عبادتگاه پیرون و در نزدیکی‌های دروازه قران یزد، به امامزاده‌ای باشکوه با زیرساختی آماده برای حضور گردشگران می‌رسد که میزبان برنامه‌های مذهبی مختلفی در طول سال است. امام‌زاده «سید جعفر محمد» (ع)، زیارتگاهی زیبا با محوطه‌ای سبز و بزرگ است که گردشگران می‌توانند تا هر زمان که بخواهند مهمان این زیارتگاه مذهبی باشند.

منبع:ایسنا

دارالعباده بودن یزد را هر گردشگری پس از سفر به یزد می‌تواند تنها با قدم زدن در شهری که ابنیه تاریخی، مساجد و تکایا، نقوش و فرهنگ و مردم این سرزمین که گذشتگان به یادگار گذاشته‌اند، مشاهده کنند.

یزد سرزمینی کویری است که مردمان آن در نوع دوستی و انسان دوستی همیشه صدرنشین بوده‌اند، اما یکی از ویژگی‌هایی که یزد را از سایر کشورمان متمایز کرده، دارالعباده بودن این سرزمین است که در یکی از نمونه‌های آن آثار تاریخی و فرهنگی به جامانده از گذشتگان است که به خوبی این مسئله را بیان می‌کند.

برای دانستن این مسئله کافی است در محلات قدیمی یزد قدم بزنید. در هر محله تعداد زیادی از مساجد و حسینیه‌ها به چشم می‌خورند و هر محله قدیمی یک مسجد هم به نام محله دارد و شاید چند مسجد دیگر که نه تنها کاربری مسجد دارند بلکه مرکز نیکوکاری یا پایگاه سیاسی و اجتماعی محله با محوریت مساجد هستند، قابل مشاهده است.

محرم در یزد نیز شور دیگری دارد؛ مردمان این سرزمین، قدیمی‌ترین نخل جهان را در دل شهر خود جای داده‌اند، مساجد و تکایایی که در طول تاریخ خود را همچنان حسینی حفظ کرده‌اند و آیین‌های نخل برداری و مراسم‌هایی باشکوه که حال و هوای هر گردشگر ایرانی و خارجی را حسینی و عاشورایی می‌کند.

ماه‌های شعبان و رمضان در یزد هم متفاوت است از جشن‌های گسترده گرفته تا میزبانی مسجد هر محله در توزیع افطاری ماه رمضان و نذورات چشمگیری که در این ماه‌ها توزیع می‌شود.

یزد شاید یکی از مکتب‌های اسلام پروری و شیعه پروری است که تعداد زیادی از مدارس و حوزه‌های علمیه را نیز در دل خود جای داده و در طول تاریخ روحانیون و عالمان بزرگی را به جهان اسلام تحویل داده است.

یزد سرزمینی است که در آن مناره‌ها و گنبدها از فراز پشت بام‌ها به چنان زیاد و رنگارنگ به چشم می‌خورند که هر گردشگری حتی اگر یک نظر، بر فراز بام خانه‌های تاریخی شهر را رصد کند، شکوه اسلام را در یزد خواهد دید.

یزد سرزمین بقاع متبرکه و اماکن مقدسه و امامزادگانی است که در طول تاریخ این سرزمین، قدم‌های بلندی را در یزد برداشته‌اند و شاید وجود قدمگاه‌ ائمه به خصوص قدمگاه امام رضا(ع) در مسیر هجرت و مسجد فرط در قلب بافت تاریخی یزد به عنوان یکی از معتبرترین عبادتگاه‌های امام رضا (ع)، سندی تاریخی بر تایید یزد به عنوان سرزمین دارالعباده باشد.

اما شاید آنچه بیش از همه فارغ از تاریخ و ابنیه تاریخی بتواند گویای دارالعباده بودن یزد باشد، مردمانی است که خالصانه به هم نیکی می‌کنند و آوازه خیر بودن و نیکی آن‌ها در اسناد و کتب تاریخی به ثبت رسیده است. امانت‌داری و مومن بودن و مقید بودن مردمان یزد چنان در طول تاریخ مشهود است که نمی‌توان آن را انکار کرد اما دارالعباده بودن یزد را شاید بتوان از طرح کودکانه‌ای در محله‌ای قدیمی در یزد فهمید؛ دیوار نویسی و طرحی کودکانه که شاید دارالعباده بودن یزد را برای هر گردشگر و رهگذری به خوبی به تصویر می‌کشد، دیواری که به قلم کودکی به طرحی از «خدا» آراسته است.

منبع:ایسنا

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد به وجود نورگیرهای به صرفه در خانه‌های تاریخی و مساجد یزد به خصوص مسجد جامع کبیر این شهر اشاره کرد و در مورد تاثیر این روزنه‌ها در تبادل نور و گرما توضیحاتی ارائه کرد.

یزدی‌ها در گذشته مردمانی بسیار اقتصادی بودند به نحوی که با اهتمام به موضوع صرفه اقتصادی، بهترین نوع بهره‌برداری از انرژی را مد نظر داشته‌اند و گواه این موضوع نیز ساختارهای معماری ابنیه‌ها و خانه‌های تاریخی آنها مانند ساخت خانه‌هایشان به دو سمت و سو و ایجاد زمستان خانه و تابستان خانه در آنهاست.

از جمله اقدامات صورت گرفته در این رابطه می‌توان به اهتمام یزدی‌های قدیم به ایجاد نورگیر در ابینه و خانه‌هایشان است که به منظور بهره‌برداری بهینه از انرژی خورشید بوده است و نکات جالبی نیز در آن‌ها نهفته است و گاهاً نیز توجه بسیاری از گردشگران در هنگام پیمودن پشت بام‌ ابنیه قدیمی مانند مسجد جامع کبیر یزد را به خود جلب کرده باشد.

«محمدرضا فلاحتی» مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان یزد در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، در مورد روش جالب نورگیری و تبادل حرارت در معماری خانه‌‍‌های تاریخی به خصوص مساجد یزد در گذشته، اظهار کرد: در مساجدی مانند مسجد جامع کبیر برای بهره کافی از نور، معمولاً در گرمخانه‌ها و اماکنی که به نور نیاز داشتند، روزنه‌هایی را ایجاد می‌کردند که این روزنه‌ها، نور را از بیرون دریافت و به داخل منتقل می‌کردند.

وی افزود: البته برای حفظ تعادل دمایی و جلوگیری از گرما و سرمای بیش از حد محیط، در محدوده‌هایی که نیاز به رد و بدل شدن هوا نبود نیز از سنگ مرمرهایی به شکل مثلث یا مربع یا هشت ضلعی استفاده می‌کردند چرا که این سنگ، قابلیت انعکاس نور را داشت لذا در روزنه‌ها و نورگیرها از سنگ مرمر استفاده می‌کردند.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان با تاکید بر این که روزنه‌هایی نیز برای تبدل دمایی باز ساخته می‌شدند، گفت: در بناهایی که نیاز به تبادل هوا و نور بود نیز این دریچه‌ها به صورت سقف‌های کلاه فرنگی و جوون خانه که باز هستند، ایجاد می‌شدند.

فلاحتی در پایان نیز خاطرنشان کرد: البته نحوه ساخت و نوع روزنه‌ها در دوره‌های مختلف باهم متفاوت بوده و نحوه اجرای روزنه‌ها و مصالح نیز با هم تفاوت داشتند.

منبع:ایسنا

زیارتگاه پیرنارکی کجاست؟
زیارتگاه پيرناركی تیجنگ بین دره زنجیر و دره گیگون قرار دارد که از سه طرف با کوه محصور شده است. زیارتگاه پيرناركی در اصل محل گردهمايي و نيايشگاه زرتشتيان است در آن چشمه آبي و درختان زيادي وجود دارد.

هر ساله گردشگران زیادی به این منطقه می آیند و به همین دلیل، زرتشتیان اتاق های خشتی فراوانی به نام «خیله»و به سبک معماری سنتی برای اسكان زائران ساخته اند تا بتوانند در آن جا اقامت داشته باشند و خستگی راه را به در کنند.

گردشگران و مسافرانی كه به شهرستان های يزد سفر می كنند، يكی از مقصدهای گردشگری خود را بازديد از پيرناركی قرار می دهند و در ايام تعطيلات اين محل مملو از علاقه مندان به سير و سياحت و گردشگری مذهبی است.

تاریخچه پیرنارکی:
در 58 کیلومتری شهر یزد و در دامنه کوه نارکی زیارتگاهی وجود دارد که بر اساس باورهای مختلف پناهگاهی برای زربانو یا همان نازبانو از شاهزادگان یزد و عروس پادشاه پارس در زمان حمله تازیان به ایران بوده است.

در زمان حمله پارسیان به ایران، زربانو از پارس به یزد که مرکز حمله دشمنان بوده می‌گریزد اما درمی‌یابد که یزد نیز مورد حمله قرار گرفته، بنابراین به کوهی در “دره زنجیر” رسیده و در خواست تا در کوه پناه بگیرد اما کوه او را در پناه خود نپذیرفت و به همین دلیل زرتشتیان تا این زمان نیز به این کوه سنگ می‌زنند.

در آن هنگام مردی نیز با چارپای خود از آن مسیر می‌گذشته اما او نیز به درخواست نازبانو برای یاری به وی توجهی نمی کند و این شاهزاده یزدی به کوه “گیگون” ‌ می رود و از کوه گذر می کند و در دامنه کوه نارکی درخواست یاری از پروردگار می کند.

در این هنگام کوه وی را در خود پناه می دهد و از آنجا چشمه ای در خشکی روان می شود. شب هنگام مسافری خسته که از آنجا گذر می کرده، در آن جایگاه استراحتی می کند، به خواب رفته و در خواب نازبانو به وی سفارش می کند که زیارتگاهی را در آنجا بنا دهد.

زرتشتیان در این روز که مصادف با زمان پناه دادن کوه به زربانو است در این جایگاه گردهم می آیند و به اوستا خوانی و شادی می پردازند.

بنای زیارتگاه پیرنارکی:
ساختمان این زیارتگاه شامل اتاقی نسبتا بزرگ است که دور تا دور آن را صُفه هایی نیمکت مانند فرا گرفته اند تا محل نشیمنی برای زیارت‌ کنندگان باشد. بر دیوارهای این اتاق، انواع قاب عکس زرتشت خودنمایی می کند و در وسط اتاق نیز یک میز گرد سنگی قرار دارد که آتش همیشه روشن اهورایی را در دل خود حفظ کرده است.

در بیرون از این اتاق، سبدی از سرپوش های سفید قرار داده شده که زوّار به رسم احترام و قبل از ورود به زیارتگاه، بر سر می گذارند و همچنین مکانی برای شستشوی دست و صورت نیز در این قسمت، در نظر گرفته شده است. اداره و سرپرستی زیارتگاه پیرناركی به وسیله بهروز جراح و انجمن زرتشتیان كوچه بیوک انجام می شود.

آدرس زیارتگاه پیرنارکی:
آدرس: یزد، ۲۰ کیلومتری شمال غربی مهریز، دامنه کوه غربی تیجنگ، نزدیک دره زنجیر، زیارتگاه پیرنارکی مهریز

منبع:بیتوته