گمنامی آرامگاه حجی نبی، پیامبر بنی‌اسرائیل

با بررسی جاذبه‌های گردشگری استان همدان متوجه می‌شویم در این سرزمین کهن نیز آثار با ارزشی وجود دارد که نه تنها به عنوان جاذبه گردشگری کشور معرفی نشده‌اند بلکه همدانی‌ها هم از وجود آن‌ها بی‌خبرند، آرامگاه حضرت حجی(ع) یکی از این موارد است که با قاطعیت می‌توان گفت بسیاری از شهروندان همدانی از وجود آن در شهر خود خبر ندارند.

آرامگاه حضرت حجی(ع) که یکی از پیامبران بنی اسرائیل است، در قلب شهر همدان و درون مسجد پیغمبر واقع شده است، مزار پیامبر ظاهری بسیار ساده دارد و هیچ ‌نشانه‌ای که نشان دهد محل به قبر یکی از انبیای الهی مربوط است، در آن دیده نمی‌شود.

مسئول روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان همدان در این رابطه به خبرنگار ایسنا می‌گوید: مسجد پیغمبر متعلق به سال ۱۲۷۵ هجری قمری است و حدود ۱۷۰ سال قدمت دارد، ضریح مقبره پیامبر حجی(ع) هم داخل مسجد و مربوط به همان دوران است، این بنا به ‌ثبت ملی رسیده و واجد ارزش تاریخی است.

خسرو محمدی ادامه می‌دهد: طبق ضوابط موجود نمی‌توانیم به آثار ثبت ملی شده دست بزنیم و آن‌ را توسعه دهیم، اگر بنای فوق میراثی نبود دستمان باز بود و می‌توانستیم در بنا دخل و تصرف انجام دهیم.

وی توضیح می‌دهد: سه وجه متصل به مسجد پیغمبر املاک مردم است و برای توسعه باید آن‌ها را خریداری کنیم که عملاً امکان پذیر نیست چراکه آن‌ها هم ثبت ملی شده‌اند، به عبارت دیگر بازار همدان جزء آثاری است که به ثبت ملی رسیده بنابراین با توجه به شرایط فعلی امکان توسعه مزار پیغمبر حجی(ع) وجود ندارد.

محمدی با اشاره به اینکه درون مسجد پیغمبر شرایط خوبی دارد، اظهار می‌کند: تنها کاری که می‌توان در این رابطه انجام داد این است که در بحث تبلیغات و اطلاع رسانی بیشتر روی این مجموعه کار کنیم.

وی اضافه می‌کند: یکی از اقداماتی که اخیراً در این راستا انجام شد رونمایی از کتیبه‌ سنگی متعلق به مسجد بود که سعی شد با بازتاب خبری توجه‌ها را به سمت مسجد و مزار پیامبر حجی(ع) جلب کند و کتیبه را هم برای شناساندن مسجد در موزه وقف قرار دادیم.

محمدی با بیان اینکه برای تبلیغات بیشتر مسجد و آرامگاه حضرت حجی(ع) به همکاری میراث فرهنگی و رسانه‌ها نیاز داریم، می‌گوید: باید برای آنجا تابلوهای گردشگری نصب شود اما نصب تابلو در حیطه وظایف اوقاف نیست و اگر ما این خواسته را از شهرداری داشته باشیم، توجه نمی‌کند.

مسئول روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان همدان شرح می‌دهد: با توجه به اینکه در آن محدوده راسته، سرا و مسجد و بقعه پیغمبر حجی(ع) قرار دارد مجموعه خیلی خوبی است که بتوانیم آن را به عنوان یک بسته گردشگری مذهبی ارائه دهیم و گردشگران داخلی و خارجی را جذب کنیم و قدم مثبتی در راه معرفی این مجموعه خوب برداریم.

وی از پیشنهاد معرفی بنا با تهیه کاتالوگ و بروشور موافقت می‌کند و می‌گوید: اداره اوقاف همدان این کار را در راستای معرفی بنا و شناساندن حضرت حجی(ع) انجام خواهد داد و بسته معرفی راسته، سرا، مسجد و مزار پیغمبر تهیه و به رسانه‌ها هم برای انتشار ارائه می‌شود.

محمدی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی در مورد این بنا نقش نظارتی دارد و می تواند کنشگر هم باشد، مطرح می‌کند: حدود دخل و تصرفی که اداره اوقاف می‌تواند در مسجد پیغمبر انجام دهد در حد توسعه سیستم گرمایشی، سرمایشی، تعویض در و پنجره‌ها و کفپوش‌ها، بستن پوشش‌ برای ستون‌های قدیمی و … است اما نمی‌تواند وارد حریم بنا شود.

وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال در محراب مسجد کاشی کاری‌هایی با رعایت اصول هنر اسلامی اجرا شده اما آسیبی به ساختار اصلی مسجد نزده است اما مثلاً نمی‌توانیم دهلیز یا دالانی که قبر پیغمبر حجی(ع) در آن قرار دارد را گسترش دهیم یا محیط مناسب‌تری برای آن ایجاد کنیم چراکه بنا آسیب می‌بیند.

محمدی با اشاره به اینکه به علت میراثی بودن ضریح و بنای مسجد امکان توسعه آن وجود ندارد، تصریح می‌کند: ‌توسعه این محل یعنی نابودی، تخریب و آسیب زدن به آثار ملی چراکه اصالت بنا آسیب می‌بیند بنابراین اگر انرژی را به جای عمران و ‌توسعه بنا روی معرفی مسجد و پیغمبر مدفون در آن بگذاریم نتیجه بهتری می‌بینیم و اگر مردم شهر نسبت به این قضیه مطلع شوند یک ‌گام رو ‌به جلو برداشته‌ایم.

مسئول روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان همدان درباره پیشینه تاریخی حضرت حجی(ع) توضیح می‌دهد: فردی به اسم بخت‌النصر بابلی که در تورات نبوکد نصر نام دارد بعضی از انبیاء الهی را به ایران کوچ اجباری داد، در آن زمان همدان شهری مهم و پناهگاهی امن برای آن‌ها بود، نظیر این اتفاق در دوران اسلامی نیز آمدن علویان به شهر همدان است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان نیز به خبرنگار ایسنا می گوید: باید برای وظایف‌ دستگاه‌ها تفکیک قائل شویم و هر یک از دستگاه‌ها بار خود را به دوش بکشند.

علی مالمیر اظهار می کند: مسئول و متولی مقابر بزرگان، بقاع متبرکه، پیامبران، امامزاده‌ها، مشاهیر و مفاخر اداره‌کل میراث فرهنگی نیست بلکه ما متولی بناهای ‌واجد ارزش، آثار ملموس و ناملموس هستیم.

وی درباره مسئولیت میراث فرهنگی در شناسایی آرامگاه حجی پیامبر(ع) بیان می کند: وقتی بنایی ثبت ملی شده باشد ما متولی بنا هستیم و به این معنی نیست که معرفی پیغمبر یا امامزاده هم بر عهده ما است.

مالمیر ادامه می دهد: متأسفانه در برخی موارد تداخل وظایف وجود دارد و گاهاً قضاوت اشتباه می‌شود، میراث فرهنگی از پیامبران مدفون در استان آگاهی دارد اما مسئول معرفی کردن پیغمبران یا جایگاه مذهبیشان نیست، در این حوزه اداره اوقاف نقش دارد و در مورد مشاهیر و مفاخر هم اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول است.

وی توضیح می دهد: وقتی میراث فرهنگی متولی بنایی است و دستگاه‌های دیگر نیز مسئولیتی در رابطه با آن دارند یعنی حفظ، حراست و ‌مرمت تنها متوجه میراث فرهنگی نمی‌شود، میراث فرهنگی متولی حفظ، حراست‌ و مرمت بنای مسجد پیغمبر است و وضعیت مقبره و معرفی حجی پیامبر(ع) به حوزه میراث ارتباطی پیدا نمی‌کند، بناهای تاریخی مانند امامزاده‌هایی که ثبت ملی بوده یا بناهایی که اوقاف یا دستگاه‌های دیگری مالکش هستند در مورد مرمت و ‌نگهداری آن نیز مسئولیت دارند.

مالمیر با اشاره به اینکه هر نوع گردشکری متولی خاصی دارد، تصریح می کند: به عنوان مثال متولی گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی است و باید ظرفیت‌های گردشگری سلامت و درمانی را تبلیغ کند، بازار همدان نیز چون واجد ارزش تاریخی است میراث فرهنگی، شهرداری، اصناف، دستگاه‌های خدمات رسان هر یک مسئولیتی دارند و الزاماً یک دستگاه مسئول آن نیست.

مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان اضافه می کند: البته برای هر گونه مداخله در این بافت واجد ارزش باید از میراث فرهنگی استعلام و نوع مداخله به تأیید میراث برسد تا آسیبی به مجموعه ثبت شده وارد نشود.

به گزارش ایسنا، آرامگاه حجی پیامبر(ع) که یکی از پیامبران بنی اسرائیل است در مسجد پیغمبر شهر همدان واقع شده است که ظاهری بسیار ساده دارد و وضعیت آن در خور شأن یک پیامبر الهی نیست.

منبع:ایسنا