طبیعت گردی در میان گونه‌های مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل توجهی برخوردار است و در ۲۰ سال اخیر شاهد گسترش سریع فعالیت‌های طبیعی گردی در سراسر جهان بوده‌ایم، مازندران با حدود ۳۰۰۰ جاذبه گردشگری طبیعی همچون غارها، تالاب‌ها، چشمه‌های آب معدنی، آبشارهای زیبا، جنگل، کوه و دریا، از استان‌های برتر در جذب گردشگر است که سالانه بیش از ۱۵ میلیون گردشگر داخلی و خارجی به آن وارد می شوند.

امروزه جاذبه‌های طبیعی بر توسعه گردشگری اثرگذار است، بنابراین برای توسعه گردشگری مازندران لازم است که با آموزش نیروی انسانی، استخدام نیروی متخصص و تحصیل کرده، مدیریت صحیح، با تصمیمات و اقدامات مناسب در پیشبرد و توسعه این صنعت مهم گامی اساسی بر داشت.

استان مازندران هنوز نتوانسته از تمامی ظرفیت‌های خود برای رونق اقتصاد توام با گردشگری استفاده بهینه کند خصوصا در امر بوم‌گردی و میزان ورودی گردشگران این حوزه به مازندران، این امر مشهودتر است.

به اعتقاد صاحب نظران حوزه گردشگری، توسعه گردشگری بوم گردی باعث توسعه پایدار، ایجاد اشتغال، رفع فقر و رونق اقتصادی نواحی روستایی کشور می شود و فعالیت‌های آن کارآفرینی و مهاجرت دوباره روستاییان از شهرها به روستاها را به همراه دارد.

بوم‌گردی و فوایدش

بوم‌گردی همراه با آموزش فرهنگ بومی، توجه به کشاورزی منطقه، آداب و رسوم سنتی و بومی و همگام شدن با طبیعت و عدم تخریب محیط زیست است؛ همچنین چنین فضاهایی با بهبود معیشت چند خانوار بومی نمی‌تواند اهداف اقتصادی بوم‌گردی را که کمک به معیشت کل منطقه است، تأمین کند.

فعالان بوم‌گردی و در رأس آن، مدیران اقامتگاه‌ها باید به این اصول آشنا باشند و آن ها را در عمل به اجرا درآورند، بوم گردی مدلی از کسب و کار است که اشتباها به آن اقامتگاه بوم گردی گفته می‌شود.

واحد های بوم گردی علاوه بر کمک به حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، توجه ویژه ای به پاکیزگی و بهداشت داشته باشد، در عین حال این واحدها باید تا حد امکان از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده و در مصرف انرژی نهایت صرفه‌جویی را ارائه دهد. یک اقامتگاه بوم‌گردی واقعی باید حافظ ارزش‌های فرهنگی، سنتی، زیستی و بومی منطقه باشد و همچنین، فعالیت‌های صورت گرفته در آن‌ها باید مبتنی بر حفظ محیط زیست باشد.

اقامت شبانه بوم‌گردی نیست!

نکته مهم این است که صرفاً یک سرمایه‌گذار در یک فضای روستایی یا در دل طبیعت، اقامتگاهی را ایجاد کند و عده‌ای با پرداخت هزینه مدتی را در طبیعت بگذرانند، بوم-‌گردی نیست، بلکه این تنها یک اقامت شبانه در طبیعت است.

به باور کارشناسان سیاست‌گذاری نامناسب و کج فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

چالش‌های بوم‌گردی مازندران از زبان یک استاد دانشگاه

مهدی رمضان‌زاده یکی مدیرگروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران چندی پیش به این نکته اشاره کرده بود که، هسته‌های اولیه جوامع روستاها بودند که موجب پدید آمدن شهرها شدند و حفظ بافت روستایی امری مهم است که کاهش تنوع درآمدی و ضعف زیرساخت‌ها از جمله مهم ترین عوامل مهاجرت روستائیان به شهر هستند.

وی با بیان اینکه اصول حفظ منابع طبیعی، اصول مربوط به سازماندهی جامعه، اصول مربوط به مدیریت و اصول مربوط به آموزش  از مجله اصولی است در گردشگری جوامع محلی مدنظر قرار می گیرد، خاطرنشان کرده بود که، هنوز استراتژی درستی در امر پایش بوم‌گردی صورت نگرفته است، گفت: فرصت‌های بوم گردی زیادی در مازندران وجود دارد اما به خاطر مشخص نبودن استراتژی ها از این فرصت ها استفاده نمی شود.

رمضان‌زاده ادامه داد که، سیاست‌گذاری نامناسب و کج‌فهمی برخی از نهادها با توجه به میان بخشی بودن اقامتگاه‌ها، عدم توجه به عرضه محوری و تقاضا محوری بودن به عنوان نیروی محرک فرآیند توسعه بوم گردی، تاکید بیش از حد بر رشد بوم گردی به جای توسعه بوم گردی (آمارزدگی)، توجه به مدل های تجاری در تصمیم گیری و مغفول ماندن ارزیابی اثرات از جمله مهم‌ترین چالش های اساسی فراروی بوم گردی است.

عضو هیئت علمی گروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران یادآور شد که، نداشتن مدل محلی برای برنامه ریزی رشد و توسعه، عدم توجه کافی به گردشگری صنایع فرهنگی خلاق، ضعف بازاریابی آنلاین و بازاریابی مبتنی بر وب برای بازار هدف خارجی، عدم پیوند بین بوم گردی و تجربه شیوه های معیشت بومی و حضور سرمایه گذار غیربومی و بدون آشنا به فرهنگ بومی منطقه از جمله دیگر چالش های این امر مهم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در بخش دیگری از سخنان خود، با ابراز این عقیده که سیاستی برای گردشگری جنگلی در مازندران وجود ندارد، گفته بود که، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود.

بوم گردی در جنگل لذت‌بخش اما تنش‌زا

فرهنگ گذشته مازندران زندگی «پشت به دریا و رو به جنگل بوده است»، خاطرنشان کرده بود که، بسیاری از سکونتگاه‌های مازندران در گذشته در حدفاصل ارتفاعات و جلگه قرار داشت و امروز نیز بیش از 40 درصد از سکونتگاه‌های این استان در حاشیه و داخل جنگل قرار دارد.

وی به این نکته اشاره کرد که، زندگی در جنگل با وجود گونه‌های مختلف درختی و زیستی تفاوتی با زندگی شهری امروزی ایجاد می‌کند که این امر تقاضای اجتماعی را برای حضور در این نوع اقامتگاه‌ها افزایش می‌دهد با این حال معتقد بود عدم تجاوز به منابع طبیعی از سوی صاحبان اقامتگاه‌های گردشگری، تخریب محیط، آتش سوزی، انباشت زباله و غیره بخشی از مواردی است که در بوم‌گردی جنگلی باید بر روی آن به طور کامل نظارت داشت.

به گزارش ایسنا، الگوی بوم‌گردی جنگل به دلیل جذابیت‌های موجود، می‌تواند موجب احیا و تجدید حیات بسیاری از تولیدها، فرهنگ، صنایع دستی، شیوه زندگی در کنار جنگل، دامپروری، تولید گوشت، لبنیات، اشتغال و غیره شود و اگر این امر در کنار معیشت جنگل‌نشینان شکل بگیرد به رشد اقتصادی آنها نیز کمک می‌کند.

منبع:ایسنا