پایداری و حفظ روستاها بایستی موضوع وفاق گردشگری باشد

فرید جواهرزاده در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص گردشگری و توسعه روستایی اظهار کرد: گردشگری و توسعه روستایی شعار امسال سازمان جهانی گردشگری است که این سازمان با سه هدف کلی این شعار را انتخاب کرده که بسیار هوشمندانه است. البته در حال حاضر روند توسعه روستاها مخصوصا به لحاظ جمعیتی شکل منفی دارد.

وی افزود: برای مثال روستای «بوژان» نیشابور که هدف گردشگری استان با امکانات بسیار متناسب با مردمی مهماندوست و علاقه‌مند به حوزه گردشگری است درگیر نکته تاسف باری چون تعطیلی مدارس شده که این اتفاق به دلیل روند مهاجرت از روستا به شهر رخ داده و حال دیگر هیچ بچه‌ مدرسه‌ای در روستا زندگی نمی‌کند. در حال حاضر افراد ساکن در روستا اغلب مسن هستند و روستا از لحاظ تنوع جمعیتی مسن شده و مدارس روستا به خانه معلم تغییر کاربری پیدا کرده‌اند.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ادامه داد: روستای بوژان روستایی مولد است، از لحاظ کشاورزی ساختار دارد و هنوز محصولاتش در کشور سرآمد و مطرح است که می‌تواند جزو صادرات استان تلقی شود؛ اینکه در این روستا مولد و مطرح چنین وضعیتی حاکم است دیگر روستاها تکلیفشان مشخص است.

جواهرزاده خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد در این چند سال اخیر سبک اقتصاد معیشتی روستاها از کشاورزی و مباحثی از این قبیل در حال تغییر است و باید یک تنوع اقتصادی در روستاها را شاهد باشیم و پایداری و حفظ روستاها بایستی موضوع وفاق گردشگری باشد. توجه سازمان جهانی گردشگری تنها حفظ روستاست و از کشاورزی و اقتصاد سنتی نیز ناامید شده است، بنابراین برای حفظ بافت روستا و قوام روستا و زندگی روستایی لاجرم باید به مقوله‌ای مانند گردشگری پرداخته شود.

وی عنوان کرد: هدف دوم بحث بیماری کرونا است، در آمارهای ثبت شده حدود ۷۰ درصد گردشگری دنیا افت داشته، تورهای گردشگری عملا تعطیل شده‌ است و بسیاری از فعالین حوزه گردشگری در دنیا خانه‌نشین شده‌اند. در مشهد نیز به عنوان شهری زائرپذیر که اقتصاد ان مبتنی بر گردشگری و زیارت است چیزی نزدیک به ۷۰ درصد واحدهای اقامتی تعطیل هستند و همچین شرایطی عملا گردشگری با تنوع فرهنگی، سیاسی، تفریحی و تمام این موارد را به نوعی تحت‌الشعاع قرار داده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران عنوان کرد: در این شرایط حتی یکی از شاخه‌های گردشگری که گردشگری مبتنی بر تجارت نام دارد آسیب جدی دیده است، چرا که عملا چیزی به عنوان همایش، سینمار، نمایشگاه‌ها که نقطه جمع‌آوری این نوع گردشگران بوده است تعطیل شده است؛ بنابراین آن نوع گردشگری تقریبا هنوز حیات و ممات در این شرایط ادامه می‌دهد که مبتنی بر طبیعت  و روستا است و تنها می‌توان گفت در شرایط فعلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تنها گردشگری روستایی است که می‌تواند به توسعه ادامه دهد.

تورهای طبیعت‌گردی در شرایط کرونا کاهش چشم‌گیری نداشتند

جواهرزاده اضافه کرد: با توجه به آمارهایی که در دست داریم تورهای طبیعت‌گردی تنها تورهایی بودند که کاهش چشم‌گیری نسبت به سایر شاخه‌ها نداشتند، باید گفت به دلیل تنوعی که در واحدهای اقامتی وجود دارد وضعیت بوم‌گردی‌ها نسبت به سایر واحد های اقامتی بهتر است، چرا که تعطیل نیستند و نسبت به سایر واحدها فعالیتی هر چند کم نیز دارند.

وی ادامه داد: پس اگر این موارد در کنار هم قرار گیرند مشخص می‌شود که سازمان جهانی جهانگردی بر چه اساسی موضوع گردشگری توسعه روستایی را ملاک قرار داده و بر اساس شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی امروز این نوع گردشگری نسبت به سایر گردشگری‌ها از رشد بهتری برخوردار است.

توسعه علم طبیعت‌گردی و اکوتوریسم یکی از اهداف انجمن علمی طبیعت‌گردی است

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران در خصوص فعالیت‌های اینانجمن تشریح کرد: انجمن علمی طبیعت گردی ایران سه سال است که فعالیت خود را آغاز کرده و زیر نظر کمسیون انجمن‌های علمی وزارت علوم به فعالیت می‌پردازد. این انجمن یک انجمن دانش بنیان بوده که یکی از اهداف آن توسعه و نشر علم طبیعت‌گردی و اکوتوریسم به معنای واقعی آن است؛ این انجمن هم‌چنین می‌تواند به عنوان یک بازوی فکری برای نهادهای برنامه‌ریز عمل کند.

جواهرزاده ابراز کرد: در حوزه گردشگری و اکوتوریسم می‌توان گفت «طبیعت‌گردی» بخش مغفول بوده، چرا که موضوعات گردشگری به قدری متنوع بوده و با مصائب و مشکلات کلانی رو به رو است که به مقولات تخصصی مانند اکوتوریسم و طبیعت گردی کمتر پرداخته می‌شود.

وی ادامه داد: ما در انجمن تلاش می‌کنیم آخرین دستاوردهای علمی در حوزه اکوتوریسم را حمایت، پشتیبانی  و معرفی کنیم و به برخی از موضوعاتی که جنبه‌های عامه و اجتماع نسبت به آن حساسیت دارد مانند آتش سوزی‌هایی که در جنگل‌های زاگرس رخ داد، ورود پیدا می‌کنیم. از پیشکسوتان، دانشمندان، اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حوزه‌های اکوتوریسم تقدیر و تجلیل خواهیم کرد واز  فعالیت‌های خوبی که انجام می‌دهند حمایت خواهیم کرد.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اظهار کرد: طبق مصوبه هیئت مدیره انجمن علمی طبیعت‌گردی قرار است برای اولین بار جایزه ملی طبیعت‌گردی ایران را در چند حوزه اهدا کنیم برای مثال جایزه‌ای با عنوان «البرز» در راستای فداکاری و ایثار البرز زارعی که در آتش‌سوزی‌های اخیر جان خود را از دست داد طراحی کرده و به عنواننمادی برای ایثار و فداکاری به افرادی که هر ساله در این حوزه از خود گذشتگی داشته‌اند اهدا کنیم . در همین راستا جوایزی با عناوین افراد پیشکسوت در قالب نکوداشت، معرفی یادنامه، جایزه ملی در خصوص آخرین پژوهش‌های کاربردی در موضوع اکوتوریسم و توسعه بوم‌گردی نیز به افراد مربوطه اهدا خواهد شد. ضوابط این آیین‌نامه تصویب شده و امیدواریم بتوانیم در حاشیه دومین کنگره ملی اکوتوریسم که در اواخر آذر ماه امسال برگزار می‌شود، اولین دوره جایزه ملی نیز اجرا خواهد شد.

جواهرزاده تصریح کرد: فعالیت‌های انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران بیشتر در حوزه‌های آموزشی است که در حال حاضر شرایط برگزاری کنفرانس‌ها محدود بوده و وبینارهای آموزشی را با همکاری اساتید دانشگاهی انجام می‌دهیم؛   البته ما در تلاشیم که به برخی از مسائل ورود پیدا کنیم تا با ارائه راهکارهایی بتوان بخشی از مشکلات را حل کرد.

وی یادآور شد: بارها و بارها در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها شنیده‌ایم که مشهد تک محصولی است و می‌بینیم که همین تک محصولی شدن باعث صدمه جبران ناپذیری به اقتصاد گردشگری شهر مشهد شده است؛ نمی‌خواهم مقایسه کلی انجام دهم اما از شما دعوت می‌کنم که وضعیت اقتصادی شهرمشهد را با سایر استان‌های مقصد گردشگری تطبیق دهید، به گمان من بیشترین ضربه را ما در مشهد نسبت به باقی استان‌ها خورده‌ایم دلیل اصلی آن نیز این است که مشهد اقتصاد و گردشگری‌اش مبتنی بر یک محصول به نام زیارت بوده است.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران اضافه کرد: اگر ما به عنوان کارشناسان این حوزه بارها تقاضا و پیشنهاد کردیم که اقتصاد زیارت مشهد به سمت اقتصاد مکمل حرکت کند ناشی از همین مورد بوده است، به باور ما اگر گردشگری‌هایی که می‌تواند در کنار گردشگری زیارت قرار گیرد باعث چند برون داد می‌شود.

اگر اقتصاد گردشگری در مشهد مکمل باشد این حوزه وضعیت بهتری خواهد داشت

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران یکی از برون دادها را افزایش میزان ماندگاری گردشگر دانست و خاطرنشان کرد: همیشه یکی از معضلات این شهر است و واقعیتی وجود دارد در این حوزه که اگر زائر مدت زمان بیشتری را در شهر سپری کند از تمام فضاها، امکانات تفریحی و … در شهر استفاده می‌کند؛ بنابراین واقعیت این است که اگر ما اقتصاد گردشگری‌مان در مشهد، گردشگری مکمل باشد وضعیت بهتری خواهیم داشت.

جواهرزاده ادامه داد: بنابراین موضوعی مانند اکوتوریسم و طبیعت‌گردی بسیار می‌تواند در کنار گردشگری زیارتی قرار گرفته و باعث عینیت بخشیدن به همین شعار و نگاهی که تمام برنامه‌ریزان به گردشگری دارند، شود. گردشگری مبتنی بر طبیعت و یا اکوتوریسم در استان خراسان به دلیل داشتن تنوع بسیار خوب در حوزه جاذبه‌های طبیعی، می‌تواند علاوه بر اینکه به گردشگر این امکان را می‌دهد از مدت اقامت در شهرمشهد و استان بیشتر بهره‌مند شود، هم‌چنین گردشگر می‌تواند با جاذبه‌های مختلف طبیعی در سطح استان آشنا کند و باعث توسعه اقتصاد محلی شود.

گردشگری مبتنی بر طبیعت می‌تواند مکمل گردشگری زیارت باشد نه جایگزین آن

وی گفت: با توجه به اینکه در برخی از روستا مشکلاتی وجود دارد و مهاجرت معکوس باید در دستور کار قرار گیرد، یکی از راهکاری حل این مورد بردن گردشگر به روستاها و نواحی روستایی است تا آن‌ها از دیدن مناظر و جاذبه‌های طبیعی در این روستا لذت ببرند، بنابراین گردشگری مبتنی بر طبیعت و اکوتوریسم می‌تواند مکمل گردشگری زیارت باشد نه جایگزین آن.

رئیس انجمن علمی طبیعت‌گردی ایران ابراز کرد: دغدغه‌ای در مشهد وجود دارد که اگر انواع گردشگری رشد کند گردشگری زیارت به حاشیه رانده خواهد شد و یا به آن صدمه‌ای وارد می‌شود، اگر منظومه گردشگری مشهد و خراسان تصور شود در واقع ستاره و خورشید درخشان آن حرم مطهر رضوی است و در آن شکی وجود ندارد و باقی ستاره‌ها و سیاره‌های این منظومه نمی‌توانند درسطح او حساب شوند، بنابراین هر نوع توسعه گردشگری قطعا مبتنی بر گردشگری زیارت است.

جواهرزاده ادامه داد: پس زمانی که صحبت از انواع گردشگری می‌شود هیچ زمانی قرار نیست گردشگری زیارت دچار آسیب شود، لذا نگاه باید این باشد که اکوتوریسم، طبیعت گردی و سایر انواع گردشگری می‌تواند در این منظومه قرار گرفته و حداقل باعث افزایش ماندگاری و رفع مشکلاتی که امروزه تا اندازه‌ای با آن‌ها درگیر هستیم، شود.

منبع:ایسنا