مهارت ساخت کیسه چکن دوزی خراسان جنوبی
چکن واژه‌ای ترکی و به معنای کشیدن است. به دلیل استفاده از نخ‌های گلابتون که دور تا دور نقوش اصلی زمینه کیسه کشیده شده و با نخ‌های مشکی روی پارچه با روش بست‌دوزی دوخته شده است از قدیم الایام به این نام معروف شده است.
تولید کیسه‌های توتون و تنباکو که در قدیم برای مردان ساخته می‌شد، تا به کمر خود ببندند و با خود همراه داشته باشند در بیشتر شهرستان‌های استان رایج بوده و در حال حاضر تنها در منطقه سه‌قلعه شهرستان سرایان دوخت آن ادامه دارد. کیسه‌های پول، صابون و عرقچین و… نیز با سبک و سیاق کیسه‌های توتون و تنباکو هم در این منطقه تولید می‌شود.
ویژگی‌ها متمایز و ظرافت فوق‌العاده کیسه‌های توتون و تنباکو در سه‌قلعه آن را متمایز از تولیدات مشابه در سایر نقاط استان کرده و موجبات ثبت ملی این هنر ظریف دست‌ساز زنان هنرمند و خلاق سه‌قلعه را فراهم کرده است.
بافت یراق‌ها و نوارها و بندهای مورد استفاده در دور و لبه کیسه در انواع مدل‌ها و طرح‌های مختلف به دست هنرمند سازنده کیسه از قدیم الایام تا کنون، دوخت اشکال و طرح‌ها و حاشیه‌های مختلف، تزیینات زیبا و منحصربه‌فرد گره سرشتی (شَمسَک) و منگوله‌ها و تزیینات نخ‌های رنگی و گلابتون در بند کیسه از شاخص‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد این کیسه است.
سابقه تاریخی تهیه و تولید این کیسه‌ها در سه‌قلعه بیش از ۱۵۰ سال بوده و رنگ‌های زیبا و اختصاصی زمینه کیسه (سرخابی و بنفش) از جلوه‌های زیبای این دست‌دوز سنتی است. تزیین کامل هر دو روی کیسه بدون توجه به پشت و یا روی آن با طرح درخت زندگی ۷ شاخه، نقوش نمادین انسان در اطراف این درخت برای تقدیس آن و نقوش نمادین طبیعت در حاشیه از دیگر زیبایی‌های این کیسه به شمار می‌رود.
تبحر و مهارت زنان سه‌قلعه در بکارگیری انواع دوخت‌های متناسب و بسیار ظریف برای تزیین رویه کیسه، بالاخص عدسه‌دوزی و همچنین دیگر دوخت‌ها از جمله زنجیره دوزی، چکن دوزی (گلابتون دوزی (دوخت بست)، دندان موشی، تفرشی‌دوزی، یراق‌دوزی و نوار‌دوزی بر شاخص‌ها و ارزش‌های این کیسه افزوده است. این مهارت در جلسه شورای ملی ثبت میراث‌فرهنگی ناملموس، پذیرفته شد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.