چی‌چی؛ نخستین قالیبافی که در جهان فرش دورویه بافت

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، به سوی روستای مرزی دویدوخ در شهرستان راز و جرگلان در استان خراسان شمالی حرکت کردم، دو ساعت‌ونیم تا سه ساعت در راه بودم تا به این روستا رسیدم، روستایی که از بدو ورود نظرها را به خودش جلب می‌کرد. در هر یک از منازل این روستا آب لوله‌کشی وجود داشت اما برای شستن نخ‌ها باید آب روان زیادی وجود داشته باشد و رودخانه ابتدای روستا پر از کلاف نخ‌های سفیدی بود که برای بافت فرش در حال شستن بودند.

نشانی منزل خانم آبادان چی‌چی را از اهالی روستا پرسیدم و گفتند در قسمت ابتدایی روستا قرار دارد. مسیر را دنبال کردم و به منزل اولین شخصی رسیدم که فرش دورویه تمام‌ابریشم، این فرش منحصر به فرد را بافته بود. خانه‌ای روستایی و بسیار ساده بود پیرزنی تا جلوی درب منزل برای استقبال بیرون آمد خانمی بسیار آرام با رابطه اجتماعی خیلی بالا بود و این رابطه اجتماعی نشان می‌داد که تاکنون میزبان گردشگران داخلی و خارجی زیادی بوده است. به داخل اتاقی که در آن زندگی می‌کرد دعوت شدم اتاقی بسیار تمیز و مرتب که در یک گوشه از اتاق یک دار قالی که فرش دو رویه تا نیمه بافته شده بود هم وجود داشت، در یک گوشه از اتاق نشستم و در حالیکه به قالی نیمه‌بافت و رنگ‌های چشم‌نواز نخ‌های ابریشم نگاه می‌کردم، خانم چی‌چی بر روی سکوی پنجره نسشت. فرش نیمه‌بافته شده بیش از هر چیزی در اتاق خودنمایی می‌کرد.

تصور می‌کردم که نمی‌تواند فارسی صحبت کند و یا متوجه صحبت‌های من نمی‌شود، از زهرا نوه‌اش خواستم که از مادربزرگش بپرسد این قالی چند ماه است که در حال بافتن است؟ زهرا سوال را به زبان ترکمنی پرسید، اما مادربزرگ به زبان فارسی گفت یک سال است که آن را تنها می‌بافم و هنوز یک سالی باقی مانده تا تمام شود. بافت فرش‌های ابریشمی خیلی طول می‌کشد شاید هر سه چهار روز اگر شبانه روز ببافیم بتوانیم یک سانتی متر از بافت فرش را انجام دهیم.

خوشحال شدم که خانم چی‌چی زبان فارسی را متوجه می‌شود؛ می‌گفت ۸۰ تا ۷۵ سال سن دارد و هم‌اکنون تنها زندگی می‌کند، آقای آفرین همسرش هم چند سالی است که به علت ناراحتی قلبی فوت شده است. ۹ دختر و دو پسر دارم این را خانم آبادن چی‌چی می‌گوید و ادامه می‌دهد: از آنجاییکه آقای آفرین ناراحتی قلبی داشت خیلی نمی‌توانست کار کند و مخارج اصلی زندگی از بافتن فرش‌ها تامین می‌شد و تمام دخترهایم بافت فرش را بلدند و می‌بافند و خودش هم بافت فرش را از مادرش یاد گرفته بود.

حکایت اولین فرش دورویه

از خانم چی‌چی خواستم توضیح دهد چگونه به ذهنش رسید فرش را دورویه ببافد و در مقابل سوالم می‌گوید: اول فرش‌ها را به صورت معمولی که همه می‌بافند به صورت تک رویه می‌بافتم اما یک روز به ذهنم رسید که به صورت امتحانی از آن سوی دار قالی با تارها نقش دیگری بزنم، ببینم که اصلا شدنی است و یا خیر و دیدم که می‌شود این کار را انجام داد و از آن زمان فرش را به صورت دو رویه بافتم. در ابتدا فرش را با نخ‌های پشمی می‌بافتیم، اما بعدا از نخ‌های ابریشمی استفاده کردیم و فرش‌های ابریشمی با دو طرح متفاوت بافتیم. بیشتر مشتری‌های این فرش خارجی‌ها هستند.

او در مورد اولین مشتری خارجی‌اش توضیح می‌دهد: اولین مشتری خارجی‌ام” رز ماری” بود، رز ماری یکی از گردشگران ایتالیایی بود که مهمان دکتر غیادی(یکی از پزشکان و اسب‌داران منطقه راز و جرگلان) بود و دکتر غیادی خانم رز ماری را برای دیدن فرش‌های دو رویه تمام‌ابرشم به این روستا آورد و او سه چهار تخته از فرش‌ها را خرید و از آن به بعد پای مشتری‌های خارجی به این روستا باز و تعداد مشتری‌های این فرش هم زیاد شد. کشورهای هلند استرالیا، آلمان، ایتالیا، ژاپن مشتری‌های این فرش بودند و از این کشورها گردشگر و خریدار فرش در این روستا داشتیم. تا پارسال هم مشتری‌های خارجی به روستا می‌آمدند، اما امسال مشتری نداشتیم و انگار باعث آن کرونا بوده است.

ثبت جهانی فرش دورویه

از او می‌پرسم تاکنون چند فرش یافته‌اید؟ دستش را بلند می‌کند و می‌گوید اووووووووو یادم نمی‌آید، خیلی بافته‌ام و هیچ یک از فرش‌های بافته‌شده را هم برای خود نگه نداشته‌ام چونکه با آن گذران زندگی می‌کنیم. ر چند سال گذشته فرش دورویه تمام ابریشمی که بافته بودم توسط خانواده من به ثبت جهانی رسیده، اما هنوز مشکلات زیادی داریم که یکی از آنها نداشتن بیمه است؛ تلاش زیادی کردم تا بیمه شوم، اما من را بیمه نکردن و تا این سن هنوز مجبورم فرش ببافم.

ملیحه یکی از نوه‌های خانم چی‌چی است که خودش هم فرش دورویه تمام‌ابریشم می‌بافد و می‌گوید: این فرش باعث شده تا روستای دویدوخ جهانی شود و پای گردشگران داخلی و خارجی به این روستا باز شود. ۱۷ سال سن من است و همراه با مادر و خواهرانم فرش دو رویه می‌بافیم، یکی از قالیچه‌هایی که در گذشته سفارش گرفتیم و برای من خیلی خاص بود از کشور آلمان سفارش گرفته شد که ۲۵۰ رنگ باید در آن به کار گرفته می‌شد و آن فرش را با قیمت ۶۰ میلیون تومان به فروش رساندیم.الان هم در حال بافت یک قالیچه دو رویه تمام ابریشم دیگر هستیم که البته تازه شروع کردیم و این فرش را هم از کشور آلمان سفارش گرفته‌ایم و ۲۵۵ رنگ در آن بکار می‌رود و طرح این فرش کاخ مسکو با رقص باله است. ابریشم مورد نیاز فرش‌ها را از مشهد می‌خریم و خودمان در خانه با رنگ‌های شیمیایی، یا رنگ‌های طبیعی که گرفته شده از پوست انار، گردو و… است رنگ می‌کنیم و البته تعدادی از قالیچه‌ها را به مشهد می‌بریم و به تاجر مشهدی می‌فروشیم.

منبع:همشهری